संत नामदेव गाथा आत्मसुख

संत नामदेव गाथा आत्मसुख – अभंग १ ते २७३

१
दिवस गेले वायांविण । देवा तुज न रिघतां शरण ।
बाळत्व गेलें अज्ञानपण । तैं आठवण नव्हेचि ॥१॥
आला तारुण्याचा अवसरु । सवेंचि विषयाचा पडिभरु ।
कामक्रोध मदमछरु । अति व्यापारु तृष्णेचाअ ॥२॥
सवेंचि वृद्धपण पातलें । सकळ इंद्रियें सोडिलें ।
देहन करीच म्हणितलें । आंतर पडलें भक्तीसी ॥३॥
कांही हित नव्हेची माझें । दास्य न घडेचि तुझें ।
आयुष्य वेचिलें वीण काजे । धरणी वोझें पैं जालोम ॥४॥
पुनरपि जन्मा येईन मागुता । कोण जाणे कैसी अवच्छा ।
तुज मी ध्याईन अनंता । ऐसा लहाना कैंज होईन ॥५॥
तुझ्या नामाचा वोरस । तेणें चुके गर्भवास ।
नामा म्हणे विष्णुदास । देई सौरस आपुलें नामीं ॥६॥

२
मज चालतां आयुष्यपंथें । तारुण्यवन पातलें तेथें ।
मदमछरादि श्वापदें बहुतें । आलीं कळकळीत मजपाशीं ॥१॥
तीं धांवती पाठोपाठीं । पाहे तंव विषयाचे घाटीं ।
काम क्रोध व्याघ्रांची दाटी । देखोनि पोटीम रिघालें भय ॥२॥
मगा स्वधर्ममार्गीं रिघालों । तंव अहंकारतस्करें आकळिलों ।
राहें राहें म्हणोनि उभा केलों । तेणें शिंतरलों स्वामिया ॥३॥
जंव क्षण एक उघडिले डोळे । पाहे तंव कंठ दाटला व्याळें ।
मायमोहसर्पीं डंखिलें । त्यांचिये गरळें झळंबलों ॥४॥
जंव न पवे शेवटील लहरी । तंव धांव धांव उपाव करी ।
विष्णुदास नामा धांवा करी । माझा कैवारी केशिराजु ॥५॥

३
तुज नेणों ग महेशा । म्हणुनि आलों गर्भवासा ।
अंध कूपीं पडिला जैसा । रात्रिदिवसा तो नेणों ॥१॥
तुझिया नामाची सांगडी । देई ते न खंडी ।
पावेन मी पैलथडी । त्या सांगडी आधारें ॥२॥
कामक्रोधादि जलचरीं । कासाविस जालों भारी ।
व्याकुळ होय चिंतालहरी । दुःखें भारी दाटलों ॥३॥
कल्पना वेली गुंडाळली पायीं । तेणें बुडें विषडोहीं ।
भंवतें पाहे तंव कोण्हे नाहीं । मग तुज ध्यायीं विश्वेशा ॥४॥
मज बांधुनी कर्मदोरी । घातलें संसारा दुर्धरीं ।
मायानदीचां महापुरीम । वाहावलों गा दातारा ॥५॥
ऐसा खेदखिन जालों बहुवस । न देखें विश्रांतीची वास ।
विनवी नामा विष्णुदास । गर्भवास पुरे आतां ॥६॥

४
अंतकाळीं मी परदेशी । ऐसें जाणोनि मानसीं ।
म्हणोनियां ह्रषिकेशी । शरण मी तुज आलों ॥१॥
नवमास गर्भवासीं । कष्ट जाले त्या मातेसी ।
ते निष्ठुर जाली कैसी । अंतीं दूर राहिली ॥२॥
जीवीं बाळाची आवड । मुखीं घालूऊनि करी कोड ।
जेव्हां लागली येमवोढ । तेव्हां दुरी राहिली ॥३॥
बहिणी बंधूचा कळवळा । तें तूं जाणसी रे दयाळा ।
जेव्हां लागली यमशृंखळा । तेव्हां दुरी राहिली ॥४॥
कन्या पुत्रादिक बाळें । हे तंव स्नेहाचीं स्नेहाळें ।
तुझ्या दर्शनाहुन व्याकुळ । अंतीं दूर राहिलीं ॥५॥
देहगृहाची कामिनी । ते तंव राहिली भवनीं ।
मी जळतसें स्मशानीं । अग्निसवें एकला ॥६॥
मित्र आले गोत्रज आले । तेहि स्मशानीं परतले ।
शेवटीं टाकोनियां गेले । मज परता येमजाल ॥७॥
ऐसा जाणोनि निर्धार । मन मज आला गहिंवर ।
तंव दाहीं दिशा अंधःकार । मग मज कांहीं न सुचे ॥८॥
ऐसें जाणोनियां पाही । मनुष्य जन्म मागुता नाहीं ।
नामा म्हणे तुझे पायीं । ठाव देई विठोबा ॥९॥

५
परियेसी वासने संकल्प स्वरूपे । विश्वव त्वां आटोपें वश केलें ॥१॥
ब्रह्मादिक तुझे इच्छेचें खेळणें । विषयाकारणें लोलिंगता ॥२॥
परि माझ्या मना सांडी वो समर्थें । देईं मज दीनातें कृपादान ॥३॥
वेदशास्त्रवक्ते वित्पन्न थोरले । तृणापरीस केले ह्ळुवट ॥४॥
कृपणाचे द्वारीं होऊनि याचक । विसरले सुख आत्महित ॥५॥
एके अभिमानें भ्रांत जालें चित्त । भजती इंद्रियातेम दीनरूपें ॥६॥
शब्द स्पर्श रूप रसगंधे फांसा । गुंतले दुराशा तळमळित ॥७॥
येकातें लाविला पुत्र कलत्र धंदा । नेणती ते कदा सुखगोष्टी ॥८॥
जन्म मरणांचे जुपियले पांतीं । आकल्प भोगिती नाना योनी ॥९॥
ऐसे तुझे संगें बहु जालो हिंपुटी । पाडिली तुटी संतसंगा ॥१०॥
नामा म्हणे पुढती गांजिसील मज । येईल केशिराज सोडवणें ॥११॥

६
वीतभर पोट लागलेंसे पाठी । साधुसंगें गोष्टी सांगूं न देई ॥१॥
पोट माझी माता पोट माझा पिता । पोटानें ही चिंता लाविलीसे ॥२॥
पोट माझा बंधु पोट माझी बहीण । पोटानें हें दैन्य मांडिलेंसे ॥३॥
विष्णुदास नामा पोटाकडे पाहे । अजून किती ठाये हिंडविसी ॥४॥

७
मन माझें चोरटें लागलें कुसंगीं । बांधिलें षड्‌वर्गीं धरोनि त्यातें ।
केउता गेलासि माझ्या कृपावंता । ये गा पंढरिनाथा मायबापा ॥१॥
वासनेची बेडी घालोनि माझे पायीं । विषयवज्रघायीं त्रासिताती ।
आशा तृष्णा माया आणिक कल्पना । करिताति कामना नानाविध ॥२॥
कामक्रोध दंभ लाविताती कळा । ये माझ्या गोपाळा सोडवणें ।
नामा म्हणे माझें घेउनियां चित्त । करि बंधन मुक्त संसाराचें ॥३॥

८
विषयीं आसक्त जालें माझें मन । न करी तुझें ध्यान पंढरीराया ॥१॥
नाथिले संकल्प करी नानाविध । तेणें थोर खेद पावतसे ॥२॥
आयुष्य सरे परी न सरे कल्पना । भोगावी यातना नानाविध ॥३॥
जन्म मरण कष्ट भोगितां संकटीं । होतसे हिंपुटीं येरझारीं ॥४॥
ऐसा मी अपराधी दुराचारी देवा । भेटसी केशवा कवणेपरी ॥५॥
मायामोहें सदा भ्रांत माझें चित्त । चुकलें निजहित नारायणा ॥६॥
तूं अनाथा कैवारी ब्रीदावळी हरी । सोडवी मुरारी म्हणे नामा ॥७॥

९
मज गांजिल्याचा धांवा । सावधान परिसावा ॥१॥
विठो सुजाणाच्या राया । धांव माझया करुणालया ॥२॥
माझें मन हें पामर । भ्रांत हिंडे दारोदार ॥३॥
मोहोपाशीं मज बांधिलें । भेणें वैराग्य साधिलें ॥४॥
नामा म्हणे काय करूं । तुजविन भूमिभारू ॥५॥

१०
ममत तुटेना मज केशिराजा । अंगीं भाव दुजा लागे पाठीं ॥१॥
शरीरीं तितीक्षा नाहीं क्षमा शांति । यालागीं श्रीपति वायां गेलों ॥२॥
नामा म्हणे देवा तारिसी पतिता । म्हणोनियां सत्ता केली आम्हीं ॥३॥

११
आशा तृष्णा व्याघ्र देखोनियां डोळा । जालेंसे व्याकुळ चित्त माझें ॥१॥
पावें गा विठोबा पावेंज गा विठोबा । पावें गा विठोबा मायबापा ॥२॥
तूं भक्तकैवारी कृपाळुवा हरि । येईं गा झडकरी देवराया ॥३॥
नामा म्हणे आन नाहीं तुजवांचोनि । जनक जननी केशिराजा ॥४॥

१२
माझे मनींज ऐसें होतें आतां देवा । भाव समर्पावा तुझे चरणीं ॥१॥
तंव मायामोहें मजसी केला हेवा । लोटियेलें भवजळामाजीं ॥२॥
आशानदी पुरीं वाहविलीं वेगीं । काढी मज हरी कृपाळुवा ॥३॥
सरितेमाजीं धारिलों या मदनमगरें । पुढारें माघारें जाऊं नेदी ॥४॥
थडिये उभाउभीं धांवगा श्रीहरी । मजा हानी थोरी सर्वस्वें गेलों ॥५॥
भक्ति नवरत्नांची बुडाली वाखोरी । काढी वेगीं हरी मायबापा ॥६॥
धीर आणि विचार ह्या दोन्ही सांगडी । श्रद्धा दोरी पुढील तुटोनि गेली ॥७॥
भावबळें सांपडलों दाटलों उभडीं । वेगीं घाली उडी कृपाळुवा ॥८॥
तुझे भक्तिविण कोरडा होय गळा । नेतो रसातळा क्रोध मीन ॥९॥
नामा म्हणे तुझा मी सकळ जीवा । तरी हा काढावा शरणांगत ॥१०॥

१३
नावडे प्रपंच तापत्रय माया । येईं धांवोनियां केशिराजा ॥१॥
भवभयें फार भ्यालों जन्मांतरा । चौर्‍यांशींचा फेरा बुडवितो ॥२॥
सत्कथा श्रवण नाम संकीर्तन । न घडे भजन मज देवा ॥३॥
नवविधा भक्ति कवणें केली कैसी । नामा म्हणे ऐसी दावी माते ॥४॥

१४
भक्तीची अपेक्षा धरोनि अंतरीं । राहे भीमातीरी पंढरीये ॥१॥
अठ्ठावीस युगें गेलींज विचारितां । निर्गम सर्वथा नव्हे देखा ॥२॥
कटीं कर उभा शिणलें शरीर । धरोनि निर्धार भक्तिभावें ॥३॥
नामा म्हणे आतां नको खटपट । आमुचे बोभाट नको पाहूं ॥४॥

१५
भावेंविण भक्ति कशानें हो करी । माया मोह वैरी देहामाजीं ॥१॥
तुझें नाम दिव्य रस जिव्हे स्वाद । नाश काम क्रोध करिती माझा ॥२॥
जे जे वस्तुसि नयनीं मी पाहे । त्या त्या धांवताहे विषयीं मन ॥३॥
नामा म्हणे थोर उबगलों संसारीं । पुढा काळ वैरी ग्रासूं पाहे ॥४॥

१६
आम्हांपासीं काय मागसी तूं देवा । नाहीं भक्तिभाव भांडवल ॥१॥
भांडवल गांठीं देखोनि साचारा । सुदाम्याची फार पाठ घेसी ॥२॥
घेसी सोडुनियां पोहे मुठीभरा । हिडसावल्या करा नामा म्हणे ॥३॥

१७
दंभें गर्वें मदें घेरलेंसे भारी । अनुस्रलों केसरी पंचानना ॥१॥
तूतें वेद नेणें तूतें शास्त्र नेणें । तुझें नाम नेणें गातूं असे ॥२॥
त्रिविद्या तूं पारु दोहींचा वृत्तांतु । सत्त्व राहे तीतूं जयालागीं ॥३॥
निर्गुण निराकार केशव उदार । नामा म्हणे पार उतरतील ॥४॥

१८
इलुसाचि प्रपंच परि हा लटिकाअ । तेणें तुज व्यापका झांकियलें ॥१॥
ऐसियाचा मज घालोनियां खेवा । स्वामिद्रोहि देवा करिसी मज ॥२॥
मेरुचिया गळा बांधोनि मशक । पाहसि कौतुक अनाथनाथा ॥३॥
नामा म्हणे देवा कळली तुझी माव । माझा मी उपाव करीन आतां ॥४॥

१९
श्रीहरि श्रीहरि ऐसें वाचे म्हणेन । वाचा धरिसी तरी श्रवणें ऐकेन ॥१॥
श्रावणीं दाटसी तरी मी नयनीं पाहिन । ध्यानीं मी ध्याईन जेथें तेथें ॥२॥
जेथें जाये तेथें लागलासी आम्हां । न संडी म्हणे नामा वर्म तुझें ॥३॥

२०
आम्हां सांपड्लें वर्म । करुं भागवतधर्म ॥१॥
अवतार हा भेटला । बोलूं चालूं हा विसरला ॥२॥
अरे हा भावाचाअ लंपट । सांडुनि आलासे बैकुंठ ॥३॥
संतसंगतीं साधावा । धरूनि ह्रदयीं बांधावा ॥४॥
नामा म्हणे केउता जाय । आमुचा गळा त्याचे पाय ॥५॥

२१
काय गुणदोष आणितोसी मनाअ । नको नारायणा अभक्तची ॥१॥
शरीरसंबंधा सुचती अंतरें । काय म्यां पामरें आवरावें ॥२॥
नामा म्हणे मज नागविसी दातारा । नको बा अंतरा पाहों अंत ॥३॥

२२
काय गुण दोष माझे विचारिसी । आहे मी तों राशी अपराधांची ॥१॥
अंगुष्ठापासोनी मस्तकापर्यंत । अखंड दुश्चित आचरलों ॥२॥
स्वप्नीं देवा तुझी नाहीं घडली भक्ति । पुससी विरक्ति कोठुनियां ॥३॥
तूंची माझा गुरु तूंची तारी स्वामी । सकळ अंतर्यामीं गाऊं तुज ॥४॥
नामा म्हणे माझें चुकवीं जन्ममरण । नको करूं शीण पांडुरंगा ॥५॥

२३
चोरा ओढोनियां नेईजे जैं शुळीं । चालतां पाउलीं मृत्यु जैसा ॥१॥
तैसी परी मज जाली नारायणा । दिवसेंदिवस उणा होत असे ॥२॥
वृक्षाचिये मुळीं घालितां कुर्‍हाडी । वेंचे तैसी घडी आयुष्याची ॥३॥
नामा म्हणे हेंही लहरीचें जल । आटत सकळ भानुतेजें ॥४॥

२४
संसारींच्या आह्या आहाळलों भारी । निवावी गा श्रीहरि अमृतदृष्टी ॥१॥
मी अनाथ अपराधी दुर्बळ दुराचारी । कृपाळू बा हरी तारीं मज ॥२॥
नामा म्हणे विठो कृपेचा कोंवळा । जाणसी कळवळा अनाथनाथा ॥३॥

२५
सांडोनि संसार जालों मी अंकित । ऐशियाचा अंत पाहूं नको ॥१॥
पातकी मी सत्य पातकी मी सत्य । पातकी मी सत्य पांडुरंगा ॥२॥
माझे गुणदोष न धरिसी चित्तीं । थोरपण ख्याति दावी आम्हां ॥३॥
ऐसा अपराध आणूं नको मना । पंढरीच्या राणा म्हणे नामा ॥४॥

२६
देशीं परदेशीं जालों तुजविण । माझें समाधान कोण करी ॥१॥
चातक चकोरापरी पाहे वास । तूं कां गे उदास पांडुरंगे ॥२॥
नामा म्हणे चित्त देईं माझ्या बोला । जीउ हा उरला तो निघों पाहे ॥३॥

२७
वत्साकारणें मोहाळु गाये । अनुसरलेया पान्हा ये ॥१॥
तैसें तुझें वासरूं बांधलों मी असें । मज लावे कांसे आपुलिया ॥२॥
मज बांधलें त्वां संसारखुंटीं । माझी माउली दूर वैकुंठीं ॥३॥
थोरूं करी मना लाहो । तंव आणिकें नेती पान्हावो ॥४॥
धीरू नव्हे याचि परि । नामा विनवितसे मुरारी ॥५॥

२८
आपुले रूपीं मज लपवीं निरंतरीं । समाये भीतरीं आड राहे ॥१॥
परि तुज मज असावा संबादू । भ्रांति मायाबाधु करी ॥२॥
काम क्रोध लोभ दंभ मद मछर । हे वैरी अपार मारी माझे ॥३॥
नामा म्हणे आम्हीं जन्माजन्मांतरींचे । पोसणें घरींचे सदा तुझें ॥४॥

२९
मुंगीचिया गळां बांधोनियां मेरू । तेणें हा प्रकारू कळों आला ॥१॥
माळियाचे पोरें लपविलें पोटीं । तेणें जगजेठी सुख मानीं ॥२॥
कुलालाचे हातीं तुडविलें मूल । दाखवी नवल तयासाठीं ॥३॥
मजसाठीं काय धरियेलें मौना । धांव नारायना नामा म्हणे ॥४॥

३०
विठ्ठल विद्‌गदे पुंडलिकवरदे । अनंत अभेदे नामें तुझीं ॥१॥
पाव गे विठ्ठले मजलागीं झडकरी । बुडतों भवसागरीं काढीं मज ॥२॥
आकांत अवसरीं स्मरलें साच । दीनानाथें ब्रीदें सत्य केलीं ॥३॥
स्मरली संकटी द्रौपदी वनवासी । धांवोनि आलासि लवडसवडीं ॥४॥
प्रल्हादें तुजलागीं स्मरिलें निर्वाणीं । संकटापासोनि राखियेलें ॥५॥
नामा म्हणे थोर पीडिलों गर्भवासें । अखंड पाहातसें वास तुझी ॥६॥

३१
रमासिंधुमाजी सौंदर्याची धणी । ब्रीदें चक्रपाणि मिरविती ॥१॥
मेघदेहाकृति घनःश्याम मूर्ति । नटतसे भक्तीं भक्तजना ॥२॥
भाक देऊनियां गौळियाचे घरीं । गाई निरंतरीं चारितसे ॥३॥
इंद्र वेडावला मुनि थोर थोर । न कळेचि पार नामा म्हणे ॥४॥

३२
पांचमुखीं रुद्र स्वयें करी स्तुति । चहू मुखी कीर्ति वर्णी ब्रह्मा ॥१॥
देवी देव सर्वा विस्मयो पावती । विठोबाची ख्याति कोण वानी ॥२॥
परीक्षितीसाठीं प्राण त्यजी सर्व । रावणाचा गर्व स्वयें हाणी ॥३॥
नामा म्हणे तुज सकळ समान । माझे दोष गुण मानी काय ॥४॥

३३
गुण दोष माझे पाहों नको आतां । तारिसी अनंता मज आतां ॥१॥
अगाध महिमा काय वानूं हरी । गोकुळाभीतरीं गाई राखी ॥२॥
अंबऋषीसाठीं जन्म सोशियले । महत्त्वाचे केले हूड स्वयें ॥३॥
नामा म्हणे तुझे नामाचेनि बळ । प्रसादें केवळ लाधलों मी ॥४॥

३४
मी तो तुझा दास न करी उदास । मायामोहपाश तोडीं देवा ॥१॥
प्राण जावो परी नको करूं त्याग । करी अंगसंग अंगिकार ॥२॥
अंगीकारी आतां अजामेळ अंतीं । समान श्रीपती सम करी ॥३॥
नामा म्हणे ऐसें वर्णावें म्यां किती । नामें केली ख्याति चराचरीं ॥४॥

३५
वानारांच्या संगें स्वयें क्षेम देसी । मज ह्रषिकेशी न बोलावें ॥१॥
रिसांपाशीं सदा स्वाभावें तुम्ही खेळा । माझिया कपाळा नातुडसी ॥२॥
पक्षि जटायूचें लेंकरूऊं तूं होसी । माझ्या कां मनासि नातुडसी ॥३॥
लावोनि चरण तारियेली शिळा । कोळियाचा केला अंगिकार ॥४॥
नामा म्हणे तुम्हां सांगावें म्यां किती । राग माना चितीं काय वाणुं ॥५॥

३६
पतितपावना धांवसी निर्वाणीं । ब्रीद चक्रपाणि सत्य केलें ॥१॥
काय अपराध कोणाचे पाहिले । नाहीं तुवां त्यागिलें नष्टखळां ॥२॥
अजामेळासाठीं आहार वर्जिले । बीज तें भाजिलें भवमूळ ॥३॥
नामा म्हणे नागवेंचि बरें । आतां उणें पुरें पाहूं नका ॥४॥

३७
विश्वंभर नाम तुझें कमळापती । जगीं श्रुति स्मृति वाखाणिती ॥१॥
गौळियां घरींचें दहीं लोणी चोरूनी । खातां चक्रपाणि लाजसी ना ॥२॥
आतां दीनानाथा तुझें ब्रीद साचें । तरी भूषण आमुचें जतन करीं ॥३॥
येर ठेवाठेवी कायसी आतां । तुम्हां विनवितो नामा केशिराजा ॥४॥

३८
शरीराचा भाव तुज नाहीं देवा । तेथें मी केशवा काय बोलूं ॥१॥
अंगदाचे अंगीं बळ देसी फार । बहु उपकार कळों आलें ॥२॥
तुम्हां नित्य न्याय नोव्हे साचपण । बळि तूतें दान देउनि ठके ॥३॥
नामा म्हणे सदा काय म्यां गार्‍हाणें । किती नारायणें देऊं आतां ॥४॥

३९
जन्मल्यापासूनि सोशिले प्रवास । वियोग पहावया जाले आतां ॥१॥
आतां एक करीं धावणिया धांवा । बुडतों केशवा काढीं मज ॥२॥
लाभ नव्हे हानि जाली भागाभाग । तूंचि पांडुरंग पुरविसी ॥३॥
नामा म्हणे ऐसें सर्वस्व रक्षिलें । पाषाण तारिले जळामाजीं ॥४॥

४०
दुर्घट तें दुःख लागों नेदी भक्ता । त्याची तुज चिंता असे फार ॥१॥
आणि प्रकार घडे तो निकट । पैठणीं प्रकट रूप दावीं ॥२॥
जेथुनि सत्वर निघाले स्वदेशा । मुक्त केलें महिषा मार्गीं जाण ॥३॥
जाणती प्रेमळ कीर्तानासी नर । समाधि निरंतर म्हणे नामा ॥४॥

४१
हिरे जळामधीं भिजतील कधीं । तैसें कृपानिधी केलें आम्हां ॥१॥
आमुचा विकल्प आमुचा विकल्प । आमुचा विकल्प आम्हां नाडी ॥२॥
कामधेनु संगें गाढव बांधिलें । तयाचें तें मोलें तुके केवि ॥३॥
काय म्यां करावें पाठी लागे भोग । नामा म्हणे योग तुझ्या हातीं ॥४॥

४२
आशा मनिषा तृष्णा लागलीसे पाठीं । धांव जगजेठी स्वामी माझ्या ॥१॥
गेलासि केउता वाढिलें दुश्चिता । अगा कृपावंता स्वामी माझ्या ॥२॥
नामा म्हणे मज नाहीं कोण गत । तारिसी अनंत स्वामी माझ्या ॥३॥

४३
तुजविण आम्हां कोण हो पोषिता । अहो जी कृपावंता पंढरिराया ॥१॥
न करीं विठ्ठला आतां लाजिरवाणें । मी तुझें पोसणें पांडुरंगा ॥२॥
काकुळती कोणा येऊं हो मी आतां । अनाथाचे नाथा विठ्ठला तूं ॥३॥
एक वेळ आतां पाहे मजकडे । नामा म्हणे वेडें रंक तुझें ॥४॥

४४
माझे मनोरथ पूर्ण कीजे देवा । केशवा माधवा नारायणा ॥१॥
नाहीं नाहीं मज आणिक सोयरा । न करीं अव्हेरा पांडुरंगा ॥२॥
अनाथाचा नाथ होसी तूं दयाळा । किती वेळोवेळां प्रार्थू आतां ॥३॥
नामा म्हणे जीव होतो कासावीस । केली तुझी आस आतां बरी ॥४॥

४५
समर्थाचें बाळ पांघरे वाकळ । हांसती सकळ लाज कोणा ॥१॥
देव आप्त दैन्य उरे कैंचे बापा । आम्हांसि तूं कां पां विसरलासी ॥२॥
ऐसा तूं अविनाश त्रिभुवनिंचा राजा । नामा म्हणे माझा तूंचि स्वामी ॥३॥

४६
आम्ही काय जाणो तुझा अंत पार । होसी तूं साचार निवारिता ॥१॥
बहु अपराधी जाण यातिहीन । पतितपावन पांडुरंगा ॥२॥
नामा म्हणे ऐसा पाताकी पामर । करिसी उद्धार साच ब्रीद ॥३॥

४७
नेणे घातमात नव्हे कळावंत । शास्त्रज्ञ पंडित तोहि नव्हे ॥१॥
रंकाहुनि रंक संतांचा सेवक । मी नामधाराक विठोबाचा ॥२॥
नव्हे बहुश्रुत नव्हे ज्ञानशीळ । नव्हे मी वाचाळ तर्कवादी ॥३॥
नामा म्हणे राया विठोचा डिंगर । नामें पैलपार पावविलों ॥४॥

४८
लटिका मी गाईन लटिका मी नाचेन । संतासि देखोन लटिका लवें ॥१॥
लटिका माझा भाव लटिकी माझी भक्ति । तूं तंव श्रीपती कृपासिंधु ॥२॥
लटिकी माझी क्रिया लटिकें माझें कर्मा । परि सत्य तुझें नाम गातु असे ॥३॥
लटिकें माझें ध्यान लटिकें माझें ध्यान । तूं तंव सहजगुण सत्यरूप ॥४॥
लटिकी माझी पूजा लटिकें माझें स्मरण । लटिकें माझें भजन भावहीन ॥५॥
लटिकें प्रेमवत्स धेनु हें स्वीकारी । तैसें मज करीं म्हणे नामा ॥६॥

४९
आधींच मी लटिका वरी लटिकी तुझी माया । ऐसें हें कासया पाहसी देवा ॥१॥
जाणतां नेणतां नाम तुझें देवा । गाईन केशवा आवडीनें ॥२॥
विषयीं आसक्त भ्रांत माझें मन । कैसें तुझें भजन घडेल मज ॥३॥
नामा म्हणे आतां जाणसी तें करीं । पतितपावन हरि नाम तुझें ॥४॥

५०
लटिका तरी गाईन तुझेंचि नाम । लटिकें प्रेम आणीन तुझें ॥१॥
सहजचि लटिकें असे माझें ठायीं । तुझिया पालट नाहीं साचपण ॥२॥
लटिकें तरी हरी करी तुझें ध्यान । लटिकें माझें मन तुजचि चिंती ॥३॥
लटिकें तरी बैसे संतांचें संगतीं । दृढ धरीन चित्तीं नाम तुझें ॥४॥
लटिका तरी तुझा म्हणविन दास । धरीन विश्वास नामीं तुझें ॥५॥
लटिकें माझें मन सुफळ करी देवा । नामा म्हणे केशवा विनती माझी ॥६॥

५१
नापिकाचे परि वरी बरी बोडी । परि अंतरींची वाढी उणी नव्हे ॥१॥
तैसें माझें मन न राहे समूळीं । प्रपंच कवळी दाही दिशा ॥२॥
भक्ति प्रेमभाव वरी वरी दावी । अंतरीं आटवी घराचार ॥३॥
मी लटिका जाण असे परोपरी । तारी भवसागरीं म्हणे नामा ॥४॥

५२
वासरूं भोवे खुंटियाभोवतें । आपआपणियातें गोवियेलें ॥१॥
तैसी परी मज जाली गा देवा । गुंफलोंसे भावा लटिकिया ॥२॥
नामा म्हणे केशवा तोडी कां बंधनें । मी एक पोसणें भक्त तुझें ॥३॥

५३
लोभियाचे घरीं लटिकेचि उपवास । न मरे ह्रषिकेश म्हणती जगीं ॥१॥
तूं तंव भावाचा अंकुर जी देवा । लटिका मी पहावव दास तुझा ॥२॥
लटिकी पक्षियातें बोभाये कुंटणी । ते त्यां माझी म्हणोनि अंगिकारिली ॥३॥
लटिका अजामेळ पुत्राचेनि मोहें । सोडविला पाहे कैसा तुवां ॥४॥
त्या अवघ्याहुनि मी लटिका सहस्त्र गुणें । तारूनि कीर्ति करणें म्हणे नामा ॥५॥

५४
तापत्रयअग्निची जळतसे सगडी । आहाळोनि कोरडी जाली काया ॥१॥
केव्हां करुणाघना वोळसी अंबरीं । निवविसी नरहरी कृपादृष्टी ॥२॥
शोकमोहाचिया झळंबलों जाळीं । क्रोधाचे काजळीं पोळतसें ॥३॥
चिंतेचा वोणवा लागला चहूंकडां । प्राण होय व्याकुळा धांव देवा ॥४॥
धांवधांव करुनाघना तुजविण । नामा म्हणे प्राण जातो माझा ॥५॥

५५
धांवुनि जाईन श्रीमुख पाहीन । इडापिडा घेईन विठोबाची ॥१॥
तया सुखा दृष्टि लागेल वो झणीं । मग मी साजणी काय करूं ॥२॥
म्हणोनि माझें चित्त व्यापिलें उद्वेगें । सिणलें मी उबगें जन्मोजन्मीं ॥३॥
धरोनियां घालीं जीवाचे अंतरीं । आंतोनि बाहेरी जाऊं नेदीं ॥४॥
वासना पापिणी करील पायरव । मग हा अनुभव कोठें पाहूं ॥५॥
वृत्तिसहित करीन मनाचें सांडणें । न विसंबें प्राणें म्हणे नामा ॥६॥

५६
जीव तूं प्राण तूं । आत्मा तूं गा विठ्ठला ॥१॥
जनक तूं जननी तूं । सोयरा तूं गग विठ्ठला ॥२॥
माझा गुरु तूं गुरुमंत्र तूं । सर्वस्व तूं माझें म्हणे नामा ॥३॥

५७
संसारसंकटें रिघालों पाठिसी । आतां झणीं देसी त्यांचे हातीं ॥१॥
ब्रीदें बडिवार ऐकोनियां फार । रिघों आम्ही द्वार विठोबाचें ॥२॥
आणिकहि वार्ता सांगों काय आतां । पंढरिच्या नाथा परिसावें ॥३॥
अमृत पाजणें प्रीतीनें भक्तासी । सत्य ह्रषिकेशी नामा म्हणे ॥४॥

५८
कलियुगीं जन मूर्ख शून्यवृत्ति । तारिसी श्रीपति नाम घेतां ॥१॥
परम पावना पवित्रा निर्मळा । भक्ताचा सांभाळ करीं देवा ॥२॥
देवा तूं दयाळा जिवलगा मूर्ति । पुराणें गर्जाती वेदशास्त्रें ॥३॥
नामा म्हणे आतां नको भागाभाग । सखा पांडुरंग स्वामी माझा ॥४॥

५९
देवा तुज आम्हीं दिधलें थोरपण । पाहें हें वचन शोधूनियां ॥१॥
नसतां पतित कोण पुसे तूतें । सांदीस पडतें नाम तुझेंज ॥२॥
पतित अमंगळ जालों तुज साह्य । खरें खोटें पाहे विचारोनी ॥३॥
रोग व्याधि पीडा जनांसी नसती । तरि कोण पुसती विद्यालागीं ॥४॥
कल्पनेची बाधा झडपे संसारीं । म्हणुनि पंचाक्षरी श्रेष्ठ जगीं ॥५॥
नामा म्हणे विठो दैवें आलों घरा । नको लावूं दारा आम्हालागीं ॥६॥

६०
जगात्रजीवना अगा नारायणा । कां नये करुणा दासाची हे ॥१॥
अच्युता केशवा ये गा दीनानाथा । सर्वज्ञ समर्था कृपामूर्ति ॥२॥
चिद्‌घना चिद्‌रूपा विरंचीच्या बापा । करावी जी कृपा सर्वांभूतीं ॥३॥
तुझें म्हणविलें उपेक्षिसी जरी । नामा म्हणे हरी ब्रीद काय ॥४॥

६१
घालूनि आसन साधिला पवन । घेतलें जीवन अंतरिक्षीं ॥१॥
पराहस्तें तृप्ति नव्हे जी दातारा । कृपा करुणा करुणा करा केशिराजा ॥२॥
जीवाचें जीवन तूं सर्वांचें कारण । धांव मजालागुन केशिराजा ॥३॥
अनाथाचा नाथ हेंज ब्रीद साचार । झणें माझा अव्हेर करिसी देवा ॥४॥
विष्णुदास नामा अंकियेला तुझा । विनवी केशिराजा प्रेमसुखें ॥५॥

६२
ज्याचिया रे मनें देखियेलें तुज । त्याची लोकलाज मावळली ॥१॥
नाहीं तया क्रिया नाहीं तया कर्म । नाहीं वर्णाश्रम सुखदुःख ॥२॥
नाहीं देह स्फूर्ति जाती कुळ भेद । अखंडा आनंद ऐक्यतेचा ॥३॥
नामा म्हणे त्याचे चरणरज व्हावें । हेंचि भाग्य द्यावें केशिराजा ॥४॥

६३
येतां जाता थोर कष्टलों गर्भवासीं । पडिलों गा उपवासी प्रेमेंविण ॥१॥
बहुतांचा सेवका जालोंज काकुळती । न पावें विश्रांती तयाचेनी ॥२॥
ऐसें माझें मन शिणलें नानापरी । घालीन आभारीं संताचिया ॥३॥
वियोगें संतांच्या व्याकुळ चिंतातुर । हिंडें दारोदार दीनरूपें ॥४॥
परि कोणी संतांच्या न घालिती चरणीं । तळमलीं अनुदिनीं अश्रांत सदा ॥५॥
माझें माझें म्हणोनि जया घालीं मिठी । दिसे तेचि दिठीं नाहीं होय ॥६॥
तया शोकानळें संतप्त आंदोळें । गेलें तें न मिळे कदाळाळीं ॥७॥
न देखत ठायीं देखावया धांवें । भ्रांती भुललें भावें नानामार्गीं ॥८॥
तुझा स्वरूपानंदु नाहीं वोळखिला । जाली ते विठ्ठला हानि थोर ॥९॥
लोहाचा कवळु लागला परिसातें । पढिये सर्वांतें होय जेवीं ॥१०॥
नामा म्हणे तैसी भेटी संतचरणीं । करूनि त्रिभुवनीं होईन सरता ॥११॥

६४
धांउनियां मिठी घालीन संतचरणीं । सांगे वचनींचे गुज तुम्हां ॥१॥
विठोबाच्या गांवा यारे मनीं येकवेळां । फारा आहाळला जीव माझा ॥२॥
आनंदाचें जीवन पाहिन श्रीमुख । शोकमोहदुःख हरती माझे ॥३॥
विटेसहित चरण देईन आलिंगन । तेणें माझी तनु वोल्हावेल ॥४॥
तुम्ही माझे आवडते अंतरंग । माझे जिवलगा प्राणसखे ॥५॥
नामा म्हणे विठो कृपेची माउली । तेव्हां ते साउली करिल मजा ॥६॥

६५
वाल्मिकादि भीष्म द्रोण कृपाचार्य । द्रुपदतनया दिली भेटी ॥१॥
उद्धव नारदा अंबरिष शुक । बळी धरुवादिक आले भेटी ॥२॥
देवी देवऋषी गोपाळांसहिता । भाष्यकारें नीत शुद्ध केली ॥३॥
नामा म्हणे आतां पाहूं नको देश । पतितास यश तुझे नामीं ॥४॥

६६
भक्तांची आवडी मोठी त्या देवासी । सद्‌भक्तिप्रेमासी लांचावला ॥१॥
काय सांगूं आतां तयांचें तयांचें कौतुक । जेथें ब्रह्यादिक स्तब्धा ठेले ॥२॥
गज आणि गणिका भिल्लिणी कुंटिणी । नेल्या त्या विमानीं बैसोनियां ॥३॥
अजामीळ खळ कोळी तो वाल्मिक । तारिले अनेक एकसरां ॥४॥
धर्माचिये घर्रीं उच्छिष्ट काढी । जाहाला बराडी देवराव ॥५॥
नामा म्हणे कांहीं मागेना तो देव । मुख्य पाहे भाव दृढ त्याचा ॥६॥

६७
जैसा वृक्ष नेणे मान अपमान । तैसे ते सज्ज्न वर्तताती ॥१॥
येऊनियां पूजा प्राणि जे करिती । त्याचें सुख चित्तीं तया नाहीं ॥२॥
अथवा कोणी प्राणि येऊनि तोडिती । तयाअ न म्हणती छेदूं नका ॥३॥
निंदा स्तुति सम मानिती जे संत । पूर्णा धैर्यवन्त सिंधु ऐसे ॥४॥
नामा म्हणे त्यांची जरी होय भेटी । तरी जीव शिवा मिठी पडुनि जाय ॥५॥

६८
मंत्रयंत्र दीक्षा सांगातील लक्ष । परि रामा प्रत्यक्ष न करी कोण्ही ॥१॥
प्रत्यक्ष दावील रामा धरीन त्याचे पाय । आणिकांचीं काय चाडा मज ॥२॥
सर्व कामीं राम भेटविती मातें । जीवेंभावें त्यांतें ओवाळीन ॥३॥
नामा म्हणे आम्हां थोर लाभ जालाअ । सोईरा भेटला अंतरींचा ॥४॥

६९
कैसा पांडुरंगा करावा विचार । सांग बा विर्धार साक्षरूपा ॥१॥
काय आलें देवा कैचें थोरपण । आकारासि कोणी आणियलें ॥२॥
आणियलें आतां आपणासारिखें । गोपिकांसी रूपें दावी नाना ॥३॥
काय जीवेंभावें सकाळां संमता । सगुण अनंत म्हणे नामा ॥४॥

७०
बाप संतसभा भली । बहुता पुण्यें जोडिली ।
ह्रदयींची गोवी आपुली । संताप्रति निवेदीन ॥१॥
आजि प्रसंग हरिभक्तीचा । हरि स्वभावें उच्चारु वाचा ।
विठोबा ऋणिया रे भक्तांचा । ऋण फेडितो भक्तांचें ॥२॥
अरे हा अनादिचा लागु करी । अरे जन्माची उभरी भरी ।
आमुचा लागिया श्रीहरी । दो उत्तरीं निवडावा ॥३॥
आतां असो हा कर्मविभागु । आम्ही मागूं आपुला लागूं ।
जरि हा म्हणेल निःसंगु । तयासी आम्हांसी संबंध कायसा ॥४॥
जरि हा न लगे आमुचें ऋण । हातीं घेऊनि सुदर्शन ।
आम्ही करूं हरिकीर्तन । तेथें तिष्ठत कां उभा ॥५॥
मागें चाळविलि या रिति । परि आम्हांसि आलिया प्रचीति ।
ज्यासि हरिची सोय संगती । तयासि न मनें अन्य स्थळ ॥६॥
हरि कौसाळ मल्ल म्हण्ती । ते अवघी रे जाणाची भ्रांति ।
सेवा हरिची सांगताती । संत होती हरिकडे ॥७॥
आणिक एकू आम्हांसी आठवलें । आम्ही भांडूकरे एकले ।
आमुचें केलें काय चाले । य हरिभक्तां वांचूनि ॥८॥
जे हरिभक्ति विरहित । त्यांचें हरिचरणीं न बोधो चित्त ।
अवघे मिळूनि हरिचे भक्त । हरि व्हावा म्हणताती ॥९॥
आणिक एक नवल परि । जो याची सेवा करी ।
त्याचें सर्वस्व हरी । आणि श्रिहरि नाम मिरवतु ॥१०॥
हरि आळवितां मागा उभा । आठवितां पुढें उभा ।
हरि ध्यातां ह्रदयीं उभा । हें तंव सभा विचारा ॥११॥
आमुचें हो तेंच तुम्हीं विनवावें । आम्हांसि मानलें आघवें ।
किती येरझारीं शिणवावें । शरण रिघावें श्रीहरी ॥१२॥
विश्व श्रीहरिचें आघवें । म्यां गार्‍हाणें कवणाशीं द्यावें ।
लागे तासिच मागावें । हरिविण ठावो नसे वो ॥१३॥
वीरराया पंढरीनाथा । आतां अपंगावें शरणागता ।
जरी उपेक्षिसी सर्वथा । वाट कोणाची पहावी ॥१४॥
नको नको निंदा स्तुति । हाचि भावो हेचि भक्ति ।
मज नेदी पुनरावृत्ति । विष्णुदास म्हणे नामा ॥१५॥

७१
तुझिया संतांची अंगसंगति । ते शिणलिया विश्रांति संसारिया ॥१॥
श्रवण कीर्तन ध्यान घडे अनायासें । भेदभ्रम नासे तेचि क्षणीं ॥२॥
ऐसें भाग्य मज देसी कवणें काळीं । होईन पायधुळी वैष्णवांची ॥३॥
वदनीं तुझें नाम वसे निरंतर । राखीन त्यांचे द्वार थोर आशा ॥४॥
येतां जातां मज करिती सावधान । वदनीं कृष्ण कृष्ण म्हणविती ॥५॥
कामधेनु घरीं असे प्रसवली । ते विकावया नेली दैवहतें ॥६॥
पंथी पडिला पायां लागे चिंतामणी । पाषाण म्हणऊजि उपेक्षिला ॥७॥
तैसी परी मज जाहली अधमा । चुकलों तुझ्या वर्मा केशिराजा ॥८॥
नामा म्हणे थोर खंती वाटे जीवा । कृपा करूनि ठेवा कर माथां ॥९॥

७२
सर्वभावें तूतें जे ध्याती दातारा । त्यांचिया संसारा तूंचि होसी ॥१॥
ज्याचे चित्तीं नाहीं आणिक कांहीं काम । त्याचा योगक्षेम तूंचि होसी ॥२॥
ऐहिक परत्र जें कांहीं देखिजे । तें तुवां होईजे मायबापा ॥३॥
नामा म्हणे माझी भक्ति हे माउली । केशवा वाहिली क्षणमात्रें ॥४॥

७३
अमृताहुनि गोड नाम तुझें देवा । मन माझें केशवा कां वा नेघे ॥१॥
सांग पंढरिराया काय करूं यासी । कां रूप ध्यानासि न ये तुझें ॥२॥
कीर्तनीं बैसतां निद्रें नागविलें । मन हें भुललें विषयसुखा ॥३॥
हरिदास गर्जती हरिनामाच्या कीर्ति । न ये माझ्या चित्तीं नामा म्हणे ॥४॥

७४
जगदानिया हें ब्रीद आहे जगीं । तें आजि मजलागीं काय जालें ॥१॥
मज पाहतां विसरू पडिला त्या नामाचा । कीं तुज आमुचा वीट आला ॥२॥
सुजाणाच्या राया परिसें केशिराजा । भक्ताचिया काजा लाजों नको ॥३॥
भक्तकाजकैवारी हें ब्रीद चराचरीं । तें ठेविलें क्षीरसागरीं लक्ष्मीपाशीं ॥४॥
मज पाहतां अभिलाष धरिला मानसीं । मग तूं हषिकेशी विसरलासी ॥५॥
दीनानाथ ऐसें नाम बहुतांसी वांटिलें । निर्गुण तें उरलें तुजपाशीं ॥६॥
म्हणोनि केशिराजा विसरलासी आम्हां । विनवितसे नामा विष्णुदासा ॥७॥

७५
अपराधाच्या कोडी हीच माझी जोडी । पावनत्व प्रौढी नाम तुझें ॥१॥
द्रौपदी संकटीं वस्त्रें पुरविलीं । धांवा त्वां घेतली गजेद्रासी ॥२॥
उपमन्यालागीं आळी पुराविली । अढळपदीं दिधली वस्ती ध्रुवा ॥३॥
नामा म्हणे करा करुणा केशवा । तूं माझा विसावा पांडुरंगा ॥४॥

७६
संसारसागरीं पडलों महापुरीं । सोडवण करी देवराया ॥१॥
नामाची सांगडी देऊनियां मातें । वैकुंठावरूतें नेऊनि घाली ॥२॥
काम क्रोध मगर करिती माझा ग्रास । झणीं तूं उदास होसी देवा ॥३॥
नामा म्हणे देवा झणीं मोकलिसी मातें । नाम तुझें सरतें धरिलें एक ॥४॥

७७
कीटकीतें भयें स्वयें भृंगी ध्यातां । तैसा तूं अनंता करी आतां ॥१॥
भजनें पाठविलें श्रीहरिरूपासी । नेतो वैकुंठासी नारायण ॥२॥
नाम नारायण अंतीं उद्धारक । नामा म्हणे देख भाक माझी ॥३॥

७८
काखे पान अंगणीं उभें उगें । भोजन मागें रामनाम ॥१॥
आणिक नाहीं मज चाड । रामनाम गोड जेऊं घाला ॥२॥
आनरस सेवितां मंद पडिलों । तुझेंचि नामेंम रुचीस आलों ॥३॥
इच्छाभोजनीं तूं एक दाता । नामा विनवी पंढरीनाथा ॥४॥

७९
तान्हेलों भुकेलों । तुझेनि नामें निवालों ॥१॥
तहान नेणें भूक नेणें । अखंड पारणें नामीं तुझ्या ॥२॥
अमुतलिंग केशव हा चित्तीं । तेणें नामया तृप्ति अखंडित ॥३॥

८०
मोहभुजंगें डंखिलें । विषयलहरीं झांकोळिलें ॥१॥
धांव धांव चक्रपाणि । आणिका न करवे धांवणी ॥२॥
नामा म्हणे निर्विष जालों । केशव नामें उपचारिलों ॥३॥

८१
नाम गाऊं नाम ध्याऊं । नामें विठोबासी पाहूं ॥१॥
आम्ही दैवाचे दैवाचे । दास पंढरिरायाचे ॥२॥
टाळ दिंडी घेऊनि हातीं । केशवराज गाऊं गीतीं ॥३॥
नामा म्हणे लाखोली सदा । अनंत नामें वाहूं गोविंदा ॥४॥

८२
नामें तरूं अवघे जन । यमपुरीं घालूं वाण ॥१॥
करूं हरिनामकीर्तना । तोडूं देहाचें बंधन ॥२॥
करूं हरिनामाचा घोष । कुंभपाक पाडूं ओस ॥३॥
ऐस नामा यशवंत । विठोबाचा शरणागत ॥४॥

८३
विठ्ठल आवडी प्रेमभावो । विठ्ठल नामाचा रे टाहो ।
तुटेल हा संदेहो । भवमूळव्याधीचा ॥१॥
म्हणा नरहरि उच्चार । कृष्ण हरी श्रीधर ।
हें नाम आम्हां सारा । संसार तरावया ॥२॥
एकतत्त्व त्रिभुवनीं । हेंचि आम्हां हरिपर्वणी ।
गाइली जे पुराणीं । वेदशास्त्रांसहित ॥३॥
नेघों नामेंविण कांहीं । विठ्ठल कृष्ण लवलाही ।
नामा म्हणे तरलों पाही । विठ्ठल विठ्ठल म्हणतांचि ॥४॥

८४
जें जें घडेल तें तें घडो । देह राहो अथवा पडो ॥१॥
परि मी न सोडी सर्वथा । तुझे पाय पंढरिनाथा ॥२॥
क्लेश होत नाना परी । मुखीं रामकृष्ण हरि ॥३॥
नामा म्हणे केशवातें । जें जें घडेल या देहातें ॥४॥

८५
यज्ञ याग दान व्रत उद्यापन । हें नेणें मी साधन काय करूं ॥१॥
जप तप होम स्वधर्माचरण । नव्हे तीर्थाटण कांहीं मज ॥२॥
गया पिंडदान प्रयागींचें स्नान । कर्म अनुष्ठान नव्हे मज ॥३॥
भक्ति उपासना देवाचें पूजन । ध्यान उपोषण नव्हे मज ॥४॥
पृथ्वीचें भ्रमण अनुताप संपूर्ण । सारासार खूण नकळे कांहीं ॥५॥
पुण्य नाहीं गांठीं पापाचें संचित । परम पतित वाटे मज ॥६॥
माझा देह आहे पातकांचा थारा । मी अपराधी खरा कळलेसें ॥७॥
पुराणप्रसिद्ध नाम तुझें सार । ऐसें निरंतर बोलताती ॥८॥
अन्याथा वचन नोहे हें प्रमाण । तरी ब्रीदें जाण सांडवलीं ॥९॥
तुम्ही व्रीद आपुलें जतन करणें । तरी नारायणें सांभाळावें ॥१०॥
नामेंविण कांहीं आम्हांपाशीं नाहीं । विचारोनी पाही पांडुरंगा ॥११॥
धन वित सर्व आमची हे जोडी । नामा म्हणे गोडी नामीं तुझें ॥१२॥

८६
लपलासी तरी नाम कैसें नेसी । आम्ही अहर्निशीं नाम गाऊं ॥१॥
आम्हांपासोनियां जातां नये तुज । तें हें वर्म बीज नाम घोकूं ॥२॥
आम्हांसी तों तुझें नामचि पाहिजे । मग भेटी सहजें देणें लागे ॥३॥
भोळीं भक्तें आम्ही चुकलों होतों वर्म । सांपडलें नाम नामयासी ॥४॥

८७
भोगावरी आम्ही घातिला पाषाण । मरणा मरण आणियेलें ॥१॥
नाहीं यासी पतन् न होय बंधन । नित्य हेंचि स्नान राचनामीं ॥२॥
नामा म्हणे भाव सर्वाभूतीं करा । आणिक पसारा घालूं नका ॥३॥

८८
नलगे तुझी भुक्ति नलगे तुझी मुक्ति । मज आहे विश्रांति वेगळीच ॥१॥
माझें मज कळलें माझें मज कळलें । माझें मज कळलें प्रेमसुख ॥२॥
न करीं तुझें ध्यान नलगे ब्रह्मज्ञान । माझी आहे खूण वेगळीच ॥३॥
न करीं तुझी स्तुति न वाखाणीं कीर्ति । धरलसि ते युक्ति वेगळीच ॥४॥
नामा म्हणे नाम गाईन विर्विकल्प । येसी आपोआप गिंवसित ॥६॥

८९
क्रिया कर्म धर्म तूंचि होसी माझे । राखेन मी तुझें द्वार देवा ॥१॥
मज पाळीसी तैसा पाळीं दीनानाथा । न सोडीं सर्वथा नाम तुझें ॥२॥
गाईन तुझें नाम ह्रदयीं धरुनि प्रेम । हाचि नित्य नेम सर्व माझा ॥३॥
नामा म्हणे केशवा सुखाच्या सागरा । तूं आम्हां सोईरा आदिअंतीं ॥४॥

९०
अवघाचि संसार करीन सुखाचा । जरी जाला दुःखाचा दुर्धर हा ॥१॥
विठोबाचें नाम गाईन मनोभावें । चित्त तेणें नांवें सुख पावे ॥२॥
इंद्रियांचें कोड सर्वस्वें पुरती । मनाचे मावळती मनोधर्म ॥३॥
श्रवणीं श्रवणा नामाचा प्रवंधा । नाइकें स्तुतिनिंदा दुर्जनाची ॥४॥
कुंडलें मंडित श्रीमुख निर्मळ । पाहतां हे डोळे निवती माझे ॥५॥
विटेसहित चरण धरीन मस्तकीं । तेणें तनु सुखी होईल माझी ॥६॥
संतसमागमें नाचेन रंगणीं । तेणें होईल धुणी त्रिविध तापा ॥७॥
नामा म्हणे सर्व सुखाचा सोईरा । न विसंवे दातारा क्षणभरी ॥८॥

९१
नमन करीन द्वारकानायका । पांडव पालका देवराया ॥१॥
आतां मी गाईन गुण नाम कीर्ति । जेणें चारी मुक्ति दासी होती ॥२॥
साधक लोकांसी हेंचि पैं साधन । ब्रह्म सनातन वश होय ॥३॥
नामा म्हणे सर्व सारांचें हें सार । जेणें निरंतर निरंतर सुख वाटे ॥४॥

९२
जीवन्मुक्त केलें नामाचे गजरीं । सेवेसी अधिकारी विठोबाचे ॥१॥
काय उतराई होउं तुज देवा । उदारा केशवा मायवापा ॥२॥
अंतरीं देऊन प्रेमाचा जिव्हाळ । मुक्तीचा सोहळा भोगविसी ॥३॥
नामा म्हणे वेदां न येसी अनुमाना । वर्णितां पुराणां पडियेलें ठक ॥४॥

९३
मन नेणेंज तुझ्या मनाचा विश्वास । येर तो हव्यास गोड वाटे ॥१॥
तुझें प्रेम नेणें तुझें प्रेम नेणें । सांग काय करणें केशिराजा ॥२॥
मज घातलें संसारीं पीडिलों कर्मभांडारीं । कृपा नरहरी करी मज ॥३॥
नामा म्हणे मी तों ठायींचाचि अपराधी । केशवा कांहीं बुद्धि सांग मज ॥४॥

९४
येइना अझुनी श्रीकृष्ण सदना । गोंवळा रक्षणा मायबाप ॥१॥
लावुनि आशा फिरविशी दिशा । प्रेमभाव कैसा दावीं आतां ॥२॥
बाळेभोळे जन करिती विनंती । मोकलिसी अंतीं म्हणे नामा ॥३॥

९५
अगे तूं माउली संतांची साउली । आठवितां घाली प्रेमपान्हा ॥१॥
प्रेमपान्हा पाजी अगे माझे आई । विठाई गे मायी वोरसोनी ॥२॥
येतों काकुळती प्रेम पान्ह्यासाठीं । उभा तो धुर्जटी मागें पुढें ॥३॥
नामा म्हणे जीवें करीन लिंबलोण । ओवाळिन चरण विटेसहित ॥४॥

९६
विठ्ठल माउली कृपेची कोंवळी । आठवितां घाली प्रेमपान्हा ॥१॥
मज कां मोकलिलें कवणा निरविलें । कठिण कैसें जालें ह्रदय तुझें ॥२॥
तुजविण जिवलग दुजें कोण होईल । ते माझे साहिल जड भारी ॥३॥
तूं माझी माउली मी वो तुझा वच्छ । परतों परतों वास पाहे तुझी ॥४॥
माया मोहें कैसी न विसंबे सर्वथा । अंतरींची व्यथा कोण जाणे ॥५॥
नामा म्हणे विठ्ठ्ले कां गे रुसलिसी । केव्हां सांभाळिसी अनाथनाथे ॥६॥

९७
डोळुले सिणले पाहता वाटुली । अवस्था दाटली ह्रदयामाजीं ॥१॥
तूं माझी जननी सखिये सांगातिणी । विठ्ठले धांवोनी देई क्षेम ॥२॥
तूं माझी पक्षिणी मी तुझें अंडज । क्षुधें पीडिलों मज विसरलीसी ॥३॥
तूं माझी कुरंगिणी मी तुझें पाडस । गुंतलें भवपाश सोडी माझा ॥४॥
मी तुझें वच्छ तूं माझी गाउली । वोरसोनि घाली प्रेमपान्हा ॥५॥
नामा म्हणे माझी पुरवावी आस । पाजी तान्हुल्यास प्रेमपान्हा ॥६॥

९८
येई गे विठ्ठले अनाथाचे नाथे । माझे कुळदैवते पंढरीचे ॥१॥
पंच प्राणांचा उजळोनि दिपक । सुंदर श्रीमुख ओवाळीन ॥२॥
मनाचा प्रसाद तुजलागीं केला । रंगभोग आपुला घेऊनि राहे ॥३॥
आनंदाचा भोग घालिल आसनीं । वैकुंठवासिनी तुझ्य नांवें ॥४॥
आपुलें म्हण्वावें सनाथ करावें । भावें संचारावें ह्रदयांत ॥५॥
नामा म्हणे माझे पुरवी मनोरथ । देई सदोदित प्रेमकळा ॥६॥

९९
कृपावंत समर्थ म्हणूनि करी आर्त । येईन सांवरत पांडुरंगे ॥१॥
मज कां विसंबली विठ्ठल माउली । तनु तृषावली जीवनेंविण ॥२॥
तूं माझें जीवन नाम जनार्दन । ह्रदयीं भरी पूर्ण प्रेमरस ॥३॥
अमृताच्या करेंज कांसवीच्या भरें । कुरवाळीं त्वरें देह माझा ॥४॥
पूर्ण पान्हा देई निववीं ह्रदयीं । येई वो कान्हाई सांवळिये ॥५॥
नामा म्हणे पावे जीवा शीण न साहे । वेगीं लवलाहे पाजी पान्हा ॥६॥

१००
तूं माझी माउली मी बो तुझा तान्हा । पाजी प्रेमपान्हा पांडुरंगे ॥१॥
तूं माझी गाउली मी तुझें वासरूं । नको पान्हा चोरूं पांडुरंगे ॥२॥
तूं माझी हरिणी मी तुझें पाडस । तोडी भवपाश पांडुरंगे ॥३॥
तूं माझी पक्षिणी मी तुझें अंडज । चारा घाली मत्र पांडुरंगे ॥४॥
कासवीची दृष्टी सदा बाळावरी । तैसी दया करीं पांडुरंगे ॥५॥
नामा म्हणे विठो भक्तीच्या वल्लभा । मागें पुढें उभा सांभाळिसी ॥६॥

१०१
विसावा विठ्ठल सुखाची साउली । प्रेमपान्हा घाली भक्तांवरी ॥१॥
दाखवी चरण दाखवी चरण । दाखवी चरण नारायणा ॥२॥
विठठल आचार विठठल विचार । दावीं निरंतर पाय आतां ॥३॥
नामा म्हणे नित्य बुडालों संसारीं । धांवोनियां धरीं हातीं मज ॥४॥

१०२
भुक्ति मुक्ति मागों तुज । तरी मज हांसती पूर्वज ॥१॥
मज प्रेम पढियें देवा । न मगें आन कांहीं सेवा ॥२॥
मोक्ष मागूं तुजप्रति । संत छलवादें हांसती ॥३॥
चाड धरीन ब्रह्मज्ञानीं । तरी मज व्यर्थ व्याली जननी ॥४॥
होऊं सिद्धीचा साधिता । दैवें सांडिलें तत्त्वता ॥५॥
नामा म्हण्ने कांहीं न मगें । उभ राहेन संतांमागें ॥६॥

१०३
असोनि न दिसे लौकिक वेव्हरीं । ऐसा तूं अंतरीं लपवीं मज ॥१॥
परि तुझे पायीं माझें अनुसंधान । वरी प्रेमाजीवन देई देवा ॥२॥
मनाचिया वृत्ति आड तूं राहोनि । झेंपावती झणीं कामक्रोध ॥३॥
नामा म्हणे ऐसें पाळिसी तूं मातें । मी जीवें तूतें न विसंवें ॥४॥

१०४
उडाली पक्षिणी गेली अंतराळीं । चित्त बाळाजवळी ठेवूनियां ॥१॥
तैसें माझें मन राहो कां ईश्वरीम । मग सुखें संसारीं असेना का ॥२॥
धेनु चरे वनीं वच्छ असे घरीं । चित्त वच्छावरी ठेवूनियां ॥४॥
विष्णुदास नामा विनवी परोपरी । हें प्रेम श्रीहरी द्यावें मज ॥५॥

१०५
येई वो कृपावंते अनाथांचे नाथे । निवारीं भवव्यथे पांडुरंगे ॥१॥
मी बाळक भुकाळु तूं माउली कृपाळु । करीं माझा सांभाळु पंढरिराया ॥२॥
माझें माहेर पैं नित्य आठवे अंतरीं । सखा विटेवरी पांडुरंग ॥३॥
मी देह तूं चैतन्य मी क्षुधार्म तूं अन्न । मी तृषार्त तूं जीवन पांडुरंगा ॥४॥
मी चकोर तूं चंद्र मी सरिता तूं सागर । मी याचक तूं दातार पांडुरंगा ॥५॥
मी धनलोभी शुंभ तूं पूर्ण कनक कुंभ । मी मगर तूं अंभ पांडुरंगा ॥६॥
मी चातक तूं मेघ मी प्रवृत्ति तूं बोध । मी शुष्क नदी तूं ओग पांडुरंगा ॥७॥
मी दोषी तूं तारक मी भृत्य तूं नायक । मी प्रजा तूं पाळक पांडुरंगा ॥८॥
मी पाडस तूं कुरंगिणी मी अंडज तूं पक्षिणी । मी अपत्य तूं जननी पांडुरंगा ॥९॥
मी भक्ति तूं निजसोय मी ध्यान तूं ध्येय । मी आडळ तूं साह्य पांडुरंगा ॥१०॥
ऐसी जे जे माझी विनंती ते तुजचि लक्ष्मीपती । निज सुख सांगाती पांडुरंगा ॥११॥
शीघ्र येई वो श्रीरंगे भक्त मानस घे गे । प्रेमपान्हा दे गे नामदेवा ॥१२॥

१०६
बहु दिस होतों तुमचां गांवीं । आतां कृपा असों द्यावी ॥१॥
आम्ही जातों आपुल्या गांवा । विठोबा लोभ असों द्यावा ॥२॥
आमुचे ठायीं तुझें मन । तुझें चरण आमुचे प्राण ॥३॥
आमुचें स्मरण असों द्यावें । लिखित पत्र पाठवावें ॥४॥
नामा म्हणे जी केशवा । अखंड प्रेमभाव द्यावा ॥५॥

१०७
प्रेमपिसें भरलें अंगीं । गीतें छंदें नाचों रंगीं ॥१॥
कोणे वेळे काय गाणें । हें तो भगवंता मी नेणें ॥२॥
वारा धावे भलतेया । तैसी माझी रंगछाया ॥३॥
टाळ मृदंग दक्षिणेकडे । आम्ही गातों पश्चिमेकडे ॥४॥
बोले बाळक बोबडें । तरी तें जननीये आवडे ॥५॥
नामा म्हणे गा केशवा । जन्मोजन्मीं देई सेवा ॥६॥

१०८
टाळ दिंडी हातीं उभा महाद्वारीं । नामा कीर्तन करी पंढरिये ॥१॥
आवडीचेनि सुखें वोसंडतु प्रेमें । गातों मनोधर्में हरिचे गुण ॥२॥
सांडोनि अभिमान नाचे धरोनि कान । अंतरीं ध्यान विठोवाचें ॥३॥
श्रीहरिची उत्तम जन्मकर्मनामें । घेतलीं त्या प्रेमें सुखरूपें ॥४॥
संतांची विश्रांति ज्ञानियांचें गुज । जें कां मुक्तिबीज मोक्षदानी ॥५॥
गोवर्धनधरे गोपीमनोहरे । भक्तकरुणाकरे पांडुरंगा ॥७॥
सकळा मंगळनिधी पातकभंजना । हरिजगज्जीवना परमानंदा ॥८॥
तूंचि एक सकळ आदिमध्यअंतीं । नित्य सुखसंपत्ति सज्जनांची ॥९॥
तूंचि माझा श्रोता तूंचि माझा वक्ता । तूंचि घेता देता प्रेमसुख ॥१०॥
विष्णुदास नामा विनवी पुरुषोत्तमा । सोडवी भवभ्रमां पासूनियां ॥११॥

१०९
तुझ्या पायीं चित्त रंगलेसें माझें । नाहीं केशिराजें ऐसें केलें ॥१॥
उठवितां काय होईल संतोष । मज अभाग्यास मोकलीलें ॥२॥
प्रपंच कावाडी न घाली मज दृढ । नको वाडें कोड झणीं देवा ॥३॥
नामा म्हणे भावें विनंति समस्तां । नको भंगू आतां प्रेमपान्हा ॥४॥

११०
बोलूं ऐसे बोल । जेणें बोलें विठ्ठल डोले ॥१॥
प्रेम सर्वांगाचे ठायीं । वाचे विठ्ठल रखुमाई ॥२॥
परेहूनि परतें घर । तेथें राहूं निरंतर ॥३॥
सर्वांचें जें अधिष्ठान । तेंचि माझें रूप पूर्ण ॥४॥
नाचूं कीर्तनाचे रंगीं । ज्ञानदीप लावूं जगीं ॥५॥
सर्व सत्ता आली हातां । नामयाचा खेचर दाता ॥६॥

१११
आम्ही तुझे असों एकचि त्या बोधें । नित्य परमानंदें वोसंडित ॥१॥
विठ्ठलचि घ्यावा विठ्ठचि गावा । विठ्ठचि पहावा सर्वाभूतीं ॥२॥
या परतें सुख न दिसे सर्वथा । कल्पकोटि येतां गर्भवास ॥३॥
नामा म्हणे चित्तीं विठठलांचें रूप । संकल्प विकल्प मावळले ॥४॥

११२
तुझें प्रेम माझे ह्रदाय आवडी । चरण मी न सोडी पांडुरंगा ॥१॥
कशासाठीं शीण थोडक्याकारणें । काय तुज उणें होय देवा ॥२॥
चंद्र चकोराचा पुरवी सोहळा । काय त्याच्या कळा न्यून होती ॥३॥
नामा म्हणे मज अनाथा सांभाळी । ह्रदयकमळीं स्थिर राहे ॥४॥

११३
नामयाचें प्रेम केशवची जाणें । केशवासी राहणें नामयापासीं ॥१॥
केशव तोचि नामा तोचि केशव । प्रेमभक्तिभाव मागतसे ॥२॥
विष्णुदास नामा उभा केशवद्वारीं । प्रेमाची शिदोरी मागतसे ॥३॥

११४
प्रेमफांसा घालुनियां गळां । जितें धरिलें गोपाळा ॥१॥
एक्या मनाची करूनि जोडी । विठ्ठल पायीं घातली बेडी ॥२॥
ह्रदय करूनि बंदिखाना । विठ्ठल कोंडुनी ठेविला जाणा ॥३॥
सोहं शब्दें मार केला । विठ्ठल काकुलती आला ॥४॥
नामा म्हणे विठ्ठलासी । जीवें न सोडी सायासी ॥५॥

११५
विठ्ठल आमुचें सुखाचेम जीवन । विठ्ठल स्मरण प्रेमपान्हा ॥१॥
विठ्ठलचि ध्यावों विठठलचि गावों । विठ्ठलचि पाहों सर्वांभूतीं ॥२॥
विठ्ठलापरतें न दिसे सर्वथा । कल्प येतां जातां गर्भवास ॥३॥
नामा म्हणे चित्तीं आहे सुखरूप । संकल्प विकल्प मावळती ॥४॥

११६
व्यापकारीस मन केलें वाड । सांपडलें गोड प्रेममुख ॥१॥
जिकडे पाहें तिकडे विठ्ठल अवघा । भीमा चंद्रभागा पुंडलिक ॥२॥
सर्व निरंतरीं सबाह्य अंतरीं । हें ब्रह्यांड पंढरी जाली मज ॥३॥
महुरलें तरुवर पुष्पीं फलीं भार । तेंचि निर्विकार सनकादिक ॥४॥
आवडीचा आनंदु तोचि विष्णुनादु । अनुभव तो गोविंदु गोपवेषें ॥५॥
नामा म्हणे विठो भक्तीच्या वल्लभा । मागें पुढें उभा सांभाळित ॥६॥

११७
तूं आकाश मी शामिका । तूं लिंग मी साळूंका ।
तूं समुद्र मी चंद्रिका । स्वयें दोन्ही ॥१॥
तूं वृंदावन मी चिरी । तूं तुळशी मी मंजिरी ।
तूं पांवा मी मोहरी । स्वयें दोन्ही ॥२॥
तूं चांद मी चांदणी । तूं नाग मी पद्मिणी ।
तूं कृष्ण मी रुक्मिणी । स्वयें दोन्ही ॥३॥
तूं नदी मी थडी । तूं तारूं मी सांगडी ।
तूं धनुष्य मी स्तविता । तूं शास्त्र मी गीता ।
तूं गंध मी अक्षता । स्वयें दोन्ही ॥५॥
नामा म्हणे पुरुषोत्तमा । स्वयें जडलों तुझ्या प्रेमा ।
मी कुडि तूं आत्मा । स्वयें दोन्ही ॥६॥

११८
जीवन्मुक्त केलें नामाचे गजरीं । सेवेसी अधिकारी विठोबाचे ॥१॥
काये उतराई होऊं तुज देवा । उदारा केशवा मायबापा ॥२॥
अंतरीं देऊनि प्रेमाचा जिव्हाळा । मुक्तीचा सोहळा भोगविसी ॥३॥
नामा म्हणे वेदां न येसी अनुमाना । वर्णितां पुराणां पडलें टक ॥४॥

११९
वारंवार काय विनवावें आतां । समजावें चित्ता आपुलिया ॥१॥
तूं काय म्हणसी कंटाळेल हाची । जाईल उगाचि उठोनियां ॥२॥
मजलागीं देव जासी चुकवोनी । आणिन धरूनि तुजलागीं ॥३॥
दृढ भक्तिभाव प्रेमाचा ह दोरा । बांधीन सत्वर तुझे पायीं ॥४॥
नामा म्हणे विठो बोल काय आतां । भेटावया सर्वथा यावें बरें ॥५॥

१२०
संसारषड‌‍चक्रीं पडिलों महाडोहीं । सोडवणें येई पांडुरंगा ॥१॥
दवडादवडी धांव दवडादवडी धांव । नको भक्तिभाव पाहों माझा ॥२॥
माझी चित्तवृत्ती अज्ञान हे गाई । व्याघ्रें धरिली आहे अहंकारें ॥३॥
पंचाननीं मज घेतलें वेढोनि । नेताति काढोनि प्राण माझा ॥४॥
गजेंद्राकारणें घातली त्वां उडी । तैसा लवडसवडी पावें मज ॥५॥
नामा म्हणे मज तुझाचि आधारा । पोसणा डिंगर जन्मोजन्मीं ॥६॥

१२१
येई हो विठ्ठले भक्तजनवत्सले । करुणा कल्लोळे पांडुरंगे ॥१॥
सजलजलदघन पीतांबर परिधान । येई उद्धरणें केशिराजे ॥२॥
नामा म्हणे तूं विश्वाची जननी । क्षिराब्धिनिवासनी जगदंबे ॥३॥

१२२
येई वो विठ्ठले मजलागीं झडकरी । बुडतों भवसागरीं काढी मज ॥१॥
आकांत आवसरी स्मरलीसे गजेंद्रें । दीनानाथ ब्रीदें साच केलीं ॥२॥
स्मरलीसे संकटीं द्रौपदी वनवासी । धांवोनि आलीसी लवडसवडी ॥३॥
प्रल्हादें तुजलागीं स्मरिलें निर्वाणीं । संकटापासोनि राखियेलें ॥४॥
नामा म्हणे थोर पीडिलों भर्भवासें । अखंड पाह्तुसे वाट तुझी ॥५॥

१२३
जननिये जिवलगे येवो पांडुरंगे । शिणलों भेटि दे गे एक वेळां ॥१॥
त्राहे त्राहे त्राहे कृपादृष्टीं पाहे । येऊनियां राहे ह्रदयामाजीं ॥२॥
वासनेच्या संगें शिणलें माझें चित्त । विषयाचे आघात पडती वरी ॥३॥
नाहीं तुझी सेवा केली मनोधर्में । संसार संभ्रमें भ्रांत सदा ॥४॥
नाहीं तुझें नाम गाईलें आवडी । वाळली कुर्वंडी त्रिविधतापें ॥५॥
नामा म्हणे आई धांवें लवलाही । बुडतों चिंताडोहीं तारी मज ॥६॥

१२४
भेटीची आवडी उत्कंठित चित्त । न राहे निवांत एके ठायीं ॥१॥
जया देखे तया हेंचि पुसे मात । कां मज पंढरिनाथ बोलविना ॥२॥
कृपेचा सागर विठो लोभपर । माझा कां विसर पडिला त्यासि ॥३॥
माहेरींची आस दसरा दिवाळी । बाहे ठेवुनि निढळ वाटे पाहे ॥४॥
मखे वारकरी पंढरीस जाती । निरोप त्या हातीं पाठवीन ॥५॥
निर्बुजला नामा कंठीं धरिला प्राण । करीतसे ध्यान रात्रंदिवस ॥६॥

१२५
भेटसी केधवां माझिया जिवलगा । ये गा पांडुरंगा मायबापा ॥१॥
चित्त निरंतरीं तुझे महाद्वारीं । अखंड पंढरी ह्रदयीं वसे ॥२॥
श्रीमुख साजिरें कुंडलें गोमटीं । तेथें माझी दृष्टी बैसलीसे ॥३॥
भेटिचें आरत उत्कंठित चित्त । तुजविन माझें हित कोण करी ॥४॥
कटीं कर विटे समचरण साजिरे । देखावया झुरे मन माझें ॥५॥
असुवें दाटलीं उभारोनि बाहे । नामा वाट पाहे रात्रंदिवस ॥६॥

१२६
तूं माझी जननी काय गे साजणी । विठ्ठले धांवोनि भेट देई ॥१॥
डोळे माझे शिणले पाहतां वाटोली । अवस्था दाटली ह्रदयामाजीं ॥२॥
मी तुझें पाडस गुंतलों भवपाशीं । माते धीर तुजसी कैसा धरवला ॥३॥
तूं माझी पक्षिणी मी तुझें अंडज । क्षुधें पीडिलों मज विसरशी ॥४॥
तूं माझी माउली मी तुझें वोरस । पुढती पुढती वास पाहतसे ॥५॥
नामा म्हणे विठ्ठले आस पुरवीं माझी । ओरसे वेळां पाजीं प्रेमपान्हा ॥६॥

१२७
मुक्तपण आम्हां नको देवराया । भेटी मज पायां पुरे बापा ॥१॥
चतुरपणाची नको मज चाड । प्रेमभाव गोड पुरे बापा ॥२॥
खाय भिल्लिणीचीं फळें आवडतीं । काय त्याचे चित्तीं दुजा भाव ॥३॥
भावापाशीं देव उभा सर्वकाळ । खेचरानें बळें दाखविला ॥४॥
नामा म्हणे मज सद्‌‍गुरुची सत्ता । आम्हासि मुक्तता नको बापा ॥५॥

१२८
तूं माय माउली म्हणोनि आस केली । विठ्ठलें पाहिली वास तुझी ॥१॥
मज कां मोकलिलें कवणा निरविलें । कठिण कैसें जालें ह्रदय तुझें ॥२॥
तुजविण जिवलग दुजें कोण होईल । तें माझें जाणेल जडभारी ॥३॥
मी दोन अपराधी तुझा सरणागत । तुजविण माझें हित करिल कोण ॥४॥
करुणा कल्लोळिणी अमृत संजीवनी । चिंतितो निर्वाणीं पाव वेगीं ॥५॥
नामा म्हणे तुजविण जालों परदेशी । केव्हां सांभाळिसी अनाथनाथे ॥६॥

१२९
भवव्याघ्र देखोनि भ्याले माझे डोळे । जालेसें व्याकुळ चित्त माझें ॥१॥
पाव गा पाव गा पाव गा विठोबा । पाव गा विठोबा मायबापा ॥२॥
तूं भक्ता कैवारी कृपाळुवा हरी । येईं गा झडकरी देवराया ॥३॥
नामा म्हणे नेणें आन तुजवांचूनि । जनक जननी केशिराजा ॥४॥

१३०
कां गा मोकलिलें माझिया विठ्ठला । धांवा तुझा केला मायबापा ॥१॥
त्रितापें तापलों बहुत पोळलों । चिखलीं पडिलों दीनानाथा ॥२॥
यालागीं तुजला भाकितों करुणा । धांवसी निर्वाणा पांडुरंगा ॥३॥
नामा म्हणे देवा अनाथाच्या नाथा । रुक्माईच्या कांता घाली उडी ॥४॥

१३१
वाढवेळ कां लाविला । कोण्या भक्तें रे गोंविला ॥१॥
झडकरी यावें बा विठ्ठला । आळवितां कंठ सोकला ॥२॥
वाट पाहें दाही दिशा । जिवीं धरोनि भरंवसा ॥३॥
न कळे का धरिले उदास । मज तो वाटती निरास ॥४॥
केव्हां येईल माझा हरी । आळंगील चहुंकरीं ॥५॥
नामा गहिंवरें दाटला । देह धरणिये लोटला ॥६॥

१३२
जिवलग कोण तुजविण होईल । जें माझें जाणेल जडभारी ॥१॥
अन्यायी अपराधी तुम्हां शरणागत । तुजविण हित कोण करी ॥२॥
नामा म्हणे आई धावें लवलाहीं । बुडतों या डोहीं दंभाचिया ॥३॥

१३३
काय पांडुरंगा सांग म्यां करावें । शरण कोणा जावें तुम्हांविण ॥१॥
वाट पाहतांना भागले लोचन । कठिणच मन केलें तुवां ॥२॥
ऐकिली म्यां कानीं कीर्ति तुझी देवा । उठलासे हेवा त्याचि गुणें ॥३॥
अनाथ अन्यायी काय मी करीन । दयावंत खूण सांगसी तूं ॥४॥
नामा म्हणे आस पूर्ण कीजे देवा । रूपडें दाखवा नेटें पाटें ॥५॥

१३४
तूं माय माउली आस केली थोरी । वास निरंतरीं पंढरिये ॥१॥
स्वरूप दाखवी एक वेळां मज । धरूं नको लाज पांडुरंगा ॥२॥
नामा म्हणे तुज भक्तिचिये पैं पिसें । पुरविसी आस दुर्बळाची ॥३॥

१३५
मयुरध्वज राजा महापापी जाण । उभा नारायण जोडी हात ॥१॥
कर्वत आणसि सकळां देखतां । कांतिसी तत्वता मांस त्याचें ॥२॥
कपोतणी मागें पारध्याचा वेष । दावी ह्रषिकेश रूप त्यासी ॥३॥
नामा म्हणे तुझें करणें उचित । कां मज प्रचित न ये देवा ॥४॥

१३६
अज्ञान बालक कोमाईलें झणीं । जाणे ते जननी तानभूक ॥१॥
तैसा मजलागीं होउनि कृपाळ । करी गा संभाळ अनाथाचा ॥२॥
वत्सालागीं धेनु येतसे वोरसे । पान्हा स्तनीं कैसे वोसंडती ॥३॥
नामा म्हणे तुज हें न साहे उपमा । मी कुडी तूं आत्मा केशिराजा ॥४॥

१३७
अनाथ अनाथ म्हणती मातें । अनाथनाथ म्हणती तूतें ॥१॥
आपुलें ब्रीद साच करी । येक वेळा भेटी दे गा मुरारी ॥२॥
पतित पतित म्हणती मातें । पतितपावन म्हणती तूतें ॥३॥
नामा म्हणे ऐकें सुजान । नाइकसि तरि लाज कवणा ॥४॥

१३८
तुवां येथें यावेम कीं मज तेथें न्यावें । खंती माझ्या जीवें मांडियेली ॥१॥
माझें तुजविण येथें नाहीं कोणी । विचारावें मनीं पांडुरंगा ॥२॥
नामा म्हणे वेगीं यावें करुणाघना । जातो माझा प्राण तुजलागीं ॥३॥

१३९
बोलावूं पाठवूं एवढी कैंची शक्ति । या रंग श्रीपती त्वां बा यावें ॥१॥
येईं गा विठ्ठला पाहातसें आतां । या रंगा अनंता त्वां बा यावें ॥२॥
धांवत त्वां यावें धांवत त्वां यावें । या रंगा नाचावें पांडुरंगा ॥३॥
तिन्हीं त्रिभुवनीं तुझीच करणी । ठाव मागे चरणीं नामदेव ॥४॥

१४०
दुरुनि आलों तुझिया भेटी । सांगावया जिवींच्या गोष्टी गा विठोबा ॥१॥
बोल गा बोल मजशी कांहीं । दृष्टी उघडुनी मजकडे पाही गा विठोबा ॥२॥
अरे तूं कृपाळु दीनाचा । महा उदार थोरा मनाचा गा विठोबा ॥३॥
भक्तें पुंडलिकें गोविलासी लोभें । प्रेमें प्रीतीच्या वालभें गा विठोबा ॥४॥
युगें अठ्ठावीस भरलीं । धणी अजुनी नाहीं पुरली गा विठोबा ॥५॥
प्राण होती माझे कासाविस । नामा म्हणे कां धरिलें उदास गा विठोबा ॥६॥

१४१
कां हो मोकलिलें कवणा निरविलें । कठिण कैसें जालें चित्त तुझें ॥१॥
करुणाकल्लोळणी अमृत संजीवनी । चिंतल्या निर्वाणीं पावें वेगीं ॥२॥
अपराधी अनाथ जरी जालें अमंगळ । करावा सांभाळ लागे त्याचा ॥३॥
नामा म्हणे विठ्ठले आलों मी तुजपाशीं । केधवां भेटसी अनाथनाथा ॥४॥

१४२
कस्तुरीचा टिळा रेखिला कपाळीं । तेणें ते शोभली मूर्ति बरी ॥१॥
बरवा बरवा विठ्ठल गे बाई । वर्णावया साही शिनताती ॥२॥
श्रीवत्सलांच्छन वैजयंती गळां । नेसला पाटोळा तेजःपुंज ॥३॥
पाऊलें समान विटेवरी नीट । नामा म्हणे भेट घ्यावी त्याची ॥४॥

१४३
नको गा मोकलूं दीना पंढरिनाथा । तुजविण आतां कोण पावे ॥१॥
अपराधाच्या पोटीं पाहूं नको कांहीं । ये गे विठाबाई झडकरी ॥२॥
माझ्या दोषासाठीं पाठमोरा होसी । पावन ब्रीदासी लागे बोल ॥३॥
नामा म्हणे जननी तूंचि चराचर । तारिले अपार जड जीव ॥४॥

१४४
वेदपरायण मनीं तो ब्राम्हण । चित्त समाधान संतुष्ट सदा ॥१॥
येरा माझें नमन सर्वसाधारण । ग्रंथाचें राखण म्हणोनियां ॥२॥
शास्त्रपंडित तोचि मी बहुमानी । जो आपणातेम जाणोनि तन्मय जाला ॥३॥
पुराणिक ऐसा मानितो कृतार्थ । विषयीं विरक्त विधीपाळी ॥४॥
मानीं तो हरिदास ज्या नामीं विश्वास । मी त्याचा दास देहभावें ॥५॥
नामा म्हणे ऐसें कईं भेटविसी विठ्ठला । त्यालागीं फुटला प्राण माझा ॥६॥

१४५
भेटिलागीं माझा फुटतसे प्राण । काया वाचा मनें जीवेंभावें ॥१॥
जया देखे तया पुसें हेंचि मात । कैं मज अनंत बोलावील ॥२॥
संतसमागमें दसरा दिवाळी । ठेवूनि निढळीं बाहे सदाअ ॥३॥
सखे पंढरीचे येती वारकरी । आर्त निरंतरीं त्यांचे पायीं ॥४॥
नामा म्हणे ऐसें करी दंडवत । आमुतें पुनीत करी बापा ॥५॥

१४६
संसाराचे सोये चुकले बापुडे । केशव मागें पुढें सांभाळित ॥१॥
आळीकर नामें खेळे महाद्वारीं । आंतून बाहेरी नवजे कांहीं ॥२॥
संतांसी देखोनी मिठी घाली चरणीं । कुरवंडी करूनी देह टाकी ॥३॥
ऐसें निज बोधें राहिले निवांत । नामा एकुलते केशवचरणीं ॥४॥

१४७
तळियाचे पाळीं वृक्षावरी बैसुनी । कैसा चातक बोभाइतो रे ।
ताहाना फुटे परी उद्क नेघे । मेघाची वाट पाही रे ॥१॥
तैसा येईं बा कान्हया येईं बा कान्हया । जीवींच्या जीवना केशीराजा रे ॥धृ०॥
टाळघोळ कल्लोळ नानापरीचीं वाद्यें । वाजती वोजा रे ।
रानींच्या मयुरा नृत्या पैं नये । तुजविण मेघराजा रे ॥२॥
जळाविण जळचर पक्षीविण पिलियासी । तैसे जालें नामयासी रे ।
शंखचक्र गदा पद्म पितांबरधारी । अझुनि कां न पावशी रे ॥३॥

१४८
तुझा विष्णुदास म्हणतात जगीं । नाहीं माझें अंगीं प्रेमभाव ॥१॥
तेणें थोर लाज वाटे पंढरिराया । ये माझ्य ह्रदया एक वेळां ॥२॥
द्वैताद्वैत भाव आहे माझे ठायीं । अनुभव नाहीं स्वरूपाचा ॥३॥
देखावेखीं बैसें संतांचे संगतीं । नाहीं माझे चित्तीं ध्यान तुझें ॥४॥
साकारलें रूप तैं दिसे चर्मचक्षु । परी नाहीं वोळखी केवळ मनें ॥५॥
नामा म्हणे माझा उजळ करींज माथा । भेटी देउनी संतां निरवीं मज ॥६॥

१४९
गरुडावरी हरि बैसोनियां यावें । आम्हांसि रक्षावें दीनबंधू ॥१॥
अच्युता केशवा मुकुंदा मुरारी । येई लवकरी नारायणा ॥२॥
ऐकोनियां धांवा धांवला अनंत । उभा गरुडासहित मागें पुढें ॥३॥
वैजयंती माळा किरीट कुंडलें । नामयानें केलें लिंबलोण ॥४॥

१५०
नेत्र माझे रोडले आठवे माहेर । कैं भेटेन निरंतर बाईयांनो ॥१॥
चतुर्भुज विठ्ठलु कैं देखेने डोळां । भक्तांचा जिव्हाळा जीव माझा ॥२॥
येणें शोकें रे वाळलों शरीरीं । आठवतों हरि मी काय सांगूं ॥३॥
चारी भुजा उचलोनि क्षेम देईल । कैं मज नेईल पंढरपुरा ॥४॥
काम चित्तीं न लगे आतां कांहीं मज । कैं भेटेल राजा पंढरीचा ॥५॥
त्यासि आठवितां ह्रदय वो फुटे । तो कैं मज भेटे बाप माझा ॥६॥
येणें देह न पवती मग काय येउनि करिती । सांगा काकुळती रखुमाईसी ॥७॥
वामांगीं रुक्मिणी कैं देखेन दोन्ही नयनीं । फेडीन पारणीं डोळियांची ॥८॥
जंव जंव आठवती तंव तंव उभड येती । कोणी न सांगती विठ्ठलासी ॥९॥
ऐसें श्रवणीचें सुख कैचें नवो देखे । येथें येऊनि बहुतेकें काय करिती ॥१०॥
गरुडटके अवघे आकाशीं ओळले । येवोनि सांगितलें विष्णुलोकीं ॥११॥
मग जावोनियां तया ठायां पाहें पंढरिराय । लागेन मी पायां तयाचिये ॥१२॥
याचि लागोनियां आलों लवडसवडी । सांडियेली थड मग रोखिलासी ॥१३॥
गरुडावरी आरूढ बाप माझा जाला । मज न्यावया आला बाईयांनों ॥१४॥
येणें हर्षें संतोष कोठेंच न माये । भेटला विठ्ठल माय रुक्मिणीसहित ॥१५॥
नामा जातसे माहेरा एकला पंढरपुरा । हरी दातारा संसारा वेगळा करीं ॥१६॥

१५१
पाहूं द्यारे मज विठोबाचें मुख । लागलीसे भूक डोळां माझ्या ॥१॥
कस्तुरी कुंकुम भरोनियां ताटीं । अंगीं बरवंट गोपाळाच्या ॥२॥
जाईजुई पुष्पें गुंफोनियां माळां । घालूं घननीळा आवडीनें ॥३॥
नामा म्हणे विठो पंढरीचे राणे । डोळियां पारणें होत असे ॥४॥

१५२
तपें केलीं दाटोदाटीं । थोर पुण्याचिया साठीं ॥१॥
जन्मोजन्मींचा संकटीं । विठो तुझी जाली भेटी ॥२॥
दोन्हीं चरण लल्लाटीं । नामा म्हणे न सोडीं मिठी ॥३॥

१५३
महिमा अगाध यात्रा कार्तिकीये । आला पंढरीये नामदेव ॥१॥
भक्त शिरोमणी पंढरीच्या नाथा । कृपाळुवा माता बाळकासी ॥२॥
धन्य नामदेव धन्य नामदेव । जिवीं तुझे पाव न विसंबे ॥३॥
भक्त सप्रेम मिळाले अपार । करिती गजर हरिनामीं ॥४॥
नटे महाद्वारीं झळके पताका । करिती ब्रह्मादिक पुष्पवृष्टी ॥५॥
नामघोष कानीं समस्त ऐकती । पाषान द्रवती तेणें प्रेमें ॥६॥
नामा म्हणे जीव निवालासे येथें । पाहतां विठोबातें श्रमु नेला ॥७॥

१५४
ऐसी चाल नाहीं कोठें । नमस्कारा आधीं भेटे ॥१॥
मायबापा निर्विकारीं । सखा नांदतो पंढरीं ॥२॥
देव भक्तपण । नाहीं नाहीं त्यासी आण ॥३॥
नामा म्हणे आधीं भेटी । मग चरणां घालीन मिठी ॥४॥

१५५
बहुत जन्माशेवटीं तुजशीं जाली भेटी । बहु मी हिंपुटी जालों थोर ॥१॥
बहु कीर्ति ऐकिली बहुतांचे मुखीं । बहुत केले सुखी शरणागत ॥२॥
बहुतां आसक्त बहुतां ओळगणा । बहुत विटंबना जाली माझी ॥३॥
बहु फेरे पाहिले बहु दुःख साहिलें । बहु चित्त वाहिलें दुर्भरची ॥४॥
बहुत काळ गेले बहु अन्याय केले । बहु नाहीं जोडिलें नाम तुझें ॥५॥
नामा म्हणे केशवा एक उरली वासना । घ्यावी नारायणा चरणसेवा ॥६॥

१५६
तान्हेलिया जाय उदका लागोनी । पारधी देखोनी मुरडे वेगीं ॥१॥
तैसे तुझे चरण विसरलों देवा । संसार केशवा देखोनियां ॥२॥
तैसी परि मज जहाली जाण देवा । नामा उभा केशवा विनवितो ॥३॥

१५७
धरोनि हस्तक बैससी एकांतीं । भक्तासी श्रीपती सर्वकाळ ॥१॥
दाखवीं चरण दाखवीं चरण । दाखवीं चरण धांवे नेटें ॥२॥
सर्व आचरण दाविसी प्रकार । कल्पना अंधार निमित्याचा ॥३॥
नामा म्हणे होसी चतुर आपण । आमुचें निर्वान पाहूं नको ॥४॥

१५८
बुद्धिहीन अति करितों हव्यास । उठती दद्देश नाना मतें ॥१॥
एकापुढें एक नासोनियां जाती । सोशिली विपत्ति जन्ममरण ॥२॥
वासनेचें संगें बुडालों मी वायां । चुकवूं नको पायासवें भेटी ॥३॥
नामा म्हणे ऐसे गेले बहुतेक । वैकुंठनायका तारीं मज ॥४॥

१५९
अठ्ठाविस युगें उभा विटेवरी । मुद्रा अगोचरीं लावूनियां ॥१॥
ध्यान विसर्जन केधवां करिसी । नेणवे कोणासी ब्रह्मादिकां ॥२॥
पहातां तुजकडे माझें मीपण उडे । भेदाचें सांकडें हारपलें ॥३॥
तुजपाशीं असतां मुकिजे जीवित्वा । ठकले तत्त्वतां नेणों किती ॥४॥
नामा म्हणे स्वामी कृपादृष्टि पाहें । मन पायीं राहे ऐसें कीजे ॥५॥

१६०
माझी कोण गति सांग पंढरिनाथा । तारिसी अनाथ कीं बुडविसी ॥१॥
मनापासोनियां सांग मजप्रती । पुसें काकुळती जीवाचिये ॥२॥
न बोलसी कां रे धरिला अबोला । कोणासी विठ्ठला शरण जाऊं ॥३॥
कोणासी सांकडें घालावें हें सांग । नको करूं राग दीनावरी ॥४॥
बाळकासी जैसी एकचि वो माये । तैसे तुझे पाये आम्हांलागीं ॥५॥
नामा म्हणे देवा अनाथाच्या नाथा । कृपाळुवा कांता रखुमाईच्या ॥६॥

१६१
नेत्र तान्हेले पाजीं पाणी । पंढरिचे मायबहिणी ॥१॥
बाळ पालकीं करी सोर । माते आला निद्राभर ॥२॥
जागी न होसी गे माये । प्राण जातो करुं काये ॥३॥
नामा म्हणे चक्रपाणि । चरणीं घातली लोळणी ॥४॥

१६२
पक्षिणी प्रभाते चारियासी जाये । पिलें वाट पाही उपवासी ॥१॥
तैसें माझें मन करी वो तुझी आस । चरण रात्रंदिवस चिंतितसे ॥२॥
तान्हें वत्स घरीं बांधलेंसे दावा । तया ह्रदयीं धांवा माउलीचा ॥३॥
नामा म्हणे केशवा तूं माझा सोईरा । झणें मज अव्हेरा अनाथनाथा ॥४॥

१६३
रात्रंदिवस खंती वाटे माझे जीवीं । अनुदिनीं आठवीं चरण तुझे ॥१॥
ने रे पांडुरंगा आपुलिया गांवा । तूं माझा विसावा जिवलग ॥२॥
मी येक येकट रंकाहूनि रंक । त्रिभुवननायक कीर्ति तुझी ॥३॥
मी तुझें पोसणें दास पैं दुर्बळ । तूं दिनदयाळ स्वामी माझा ॥४॥
तुझें मी अनाथ चरणीं ठेवीं माथा । सांभाळीं सर्वथा ब्रीद तुझें ॥५॥
नामा म्हणे विठो जालों कासावीस । पुरवीं माझी आस मायबापा ॥६॥

१६३
बाळका स्तनपान करविते माता । टाळितां परता चरणीं लोळे ॥१॥
हातीं घेऊनि शिपटीं माय लागे पाठीं । चरणीं घाली मिठी परते नोहें ॥२॥
तैसें माझें मन तुजलागीं देवा । न विसंबे केशवा क्षनभरी ॥३॥
चातक तेथें पाणी तृषाक्रान्त वनीं । वाट पाहे गगनीं जीवनाची ॥४॥
निराळेंचि पीयुष वर्षे तयालागीं । आळवितां वेगीं मेघराया ॥५॥
वाललें हें तृन नसंडी हो क्षीर । तैसें भक्तीं स्थिर मन राहे ॥६॥
नामा म्हणे या जन्माचिया साठीं । चरणीं घाली मिठी परता नोहे ॥७॥

१६४
युक्तिप्रयुक्तीचें प्रमाण मी नेणें । केशवचरणें ध्यातों मनीं ॥१॥
आणिक साधन काय म्यां करावें । ब्रह्मादिक देव मौन ठेले ॥२॥
आतां मी कायसा करावा आधार । चरण विर्धार देवपूजा ॥३॥
नामा म्हणे तुझा अंत नाहीं पार । काय म्यां पामर जाणों आतां ॥४॥

१६५
जाणीव शाहणीव बाहियेलें वोझें । तेणें चरण तुझे अंतरले ॥१॥
मज नेणतेंचि करी मज हरी । या लौकिकाबाहेरी काढी मज ॥२॥
तुझिया नामाचें मज लागो पिसें । देहीं देहन दिसे ऐसें करी ॥३॥
नामा म्हणे तुज जाणसी तरी येकचि जाण । रहित कारण कल्पनेचें ॥४॥

१६६
तुझें प्रेम माझ्या दाखवीं मनातें । मग तुझ्या चरणातें न विसंबें ॥१॥
कासया शिणविसी थोडिया कारणें । काय तुझें उणें होईल देवा ॥२॥
चातकाची तहान पुरवी जळधर । काय त्याची थोरी जाऊ पाहे ॥३॥
चंद्र चकोराचा पुरवी सोहोळा । काय त्याच्या कळा न्य़ून होती ॥४॥
कूर्मीं अवलोकीं आपुलिया बाळा । काय तिच्या डोळां दृष्टि नासे ॥५॥
नामा म्हणे देवा तुझाचि भरंवसा । अनाथा कुंवसा होसी तूंचि ॥६॥

१६७
देह जावो अथवा राहो । पांडुरंगीं दृढ भावो ॥१॥
चरण न सोडी सर्वथा । तुझी आण पंढरीनाथा ॥२॥
वदनीं तुझें मंगळनाम । अखंड सदोदित प्रेम ॥३॥
जैसा तैसा असेल भाग । तैसा तैसा घडेल योग ॥४॥
नामा म्हणे केशवराजा । केला पण चालवी माझा ॥५॥

१६८
माथां मोरपिसा वेठी । श्रवणीं कुंडलें पदक कंठीं ।
हातीं घेऊनी वेताटी । गोधना पाठीं लागले ॥१॥
तुझीं पाउलें अनंता । न विसंबे गा सर्वथा ।
गोविंदा माधवा अच्युता । श्री विठ्ठला ॥२॥
गाई गोवळी पावला । येक म्हणती वळावळा ।
विष्णुदास नामा चरणाजवळा । अखंड वळत्या देतसे ॥३॥

१६९
ऐसें माझें मना येतें पंढरीनाथा । न सोडी सर्बथा चरण तुझे ॥१॥
यासि काय करूं सांगा जी गोपाळा । कां स्नेह लावियेला पूर्वींहुनी ॥२॥
ह्रदयीं चित्तवृत्ति मनेंसि मिळोनी । अवघीं तुझ्या चरणीं सुरवाडिलीं ॥३॥
नामा म्हणे केशवा धरिली तूझी सेवा । सुखा अनुभवा अनुभविलें ॥४॥

१७०
कोण होईल आत्मज्ञानी । जो बा राहे त्याच्या ध्यानीं ॥१॥
मज तो चरणांची आवडी । जन्मोजन्मीं मी न सोडी ॥२॥
होईल सिद्धीचा साधक । त्यासी देई स्वर्गसुखा ॥३॥
कोण होईल देहातीत । त्यासी करी संगरहित ॥४॥
नामा म्हणे जीवें साठीं । तुज मज जन्में पडिली गांठी ॥५॥

१७१
ब्रह्म अविनाश आणि आनंदघन । त्याहुनि चरण गोड तुझे ॥१॥
तें जीवें न सोडी अगा पंढरीनाथा । जाणसी तत्त्वतां ह्रदय माझें ॥२॥
परात्पर वस्तु ध्याईजे अपारापार । त्यांचे हें जिव्हार पाय तुझे ॥३॥
सच्चिदानंदघन जेथें हरपे मन । त्याहूनि चरण गोड तुझे ॥४॥
नामा म्हणे तुझें पाउल हें सार । तें माझें माहेर विटेवरी ॥५॥

१७२
तुझिया चरणाचें तुटतां अनुसंधान । जाती माझे प्राण तत्क्षणीं ॥१॥
मग हें ब्रह्मज्ञान कोणापें सांगसी । विचारीं मानसीं केशिराजा ॥२॥
वदनीं तुझें नाम होतांचि खंडणा । शतखंडरसना होइल माझी ॥३॥
सांवळें सुंदर रूप तुझें दृष्टी । न देख्तां उन्मळती नेत्र माझे ॥४॥
तुज परतें साध्य आणिक साधन । साधक माझें मन होईल भ्रान्त ॥५॥
नामा म्हणे केशवा अनाथाचा नाथ । झणीं माझा अंत पाहसी देवा ॥६॥

१७३
देवा माझें मन करोनि स्वाधीन । निमोले स्वामीपण भोगिसीना ॥१॥
फुकाचा कामारा वोळगे निरंतर । न घाली तुज भार कल्पनेचा ॥२॥
तुज नलगे देणें मज नलगे मागणें । असेन अनुसंधानें चरणाचेनि ॥३॥
नामा म्हणे केशवा तूं सर्व जाणता । समयींच्या उचिता चुकों नको ॥४॥

१७४
तुझिये चरणीं असती दोनी भाव । तरीच हा जीव नरककुंडीं ॥१॥
बोल बोले एक मनीं असे आणिक । तरी तयासी देख दोनी बाप ॥२॥
तुजविणा सुख आणिकांचें मानी । तरी मज जननीज दोनी देवा ॥३॥
नामा म्हणे माझा सत्याचा साहाकारी । आस मी न करी आणिकांची ॥४॥

१७५
पाहुनि न दिसे लौकिक वेव्हारीं । ऐसा तूं अंतरीं लावीं मज ॥१॥
परि तुझ्या चरणीं माझें अनुसंधान । तरी प्रेम पावन देईं देवा ॥२॥
मनाचिये वृत्तीं अखंड तूं राहोनी । झेंपावती झणीं कामक्रोध ॥३॥
नामा म्हणे ऐसे पावसी तूं मातें । तरी मी जीवें तूतें व विसंबें ॥४॥

१७६
तुझे पायीं माझ्या मनें दिली बुडी । इंद्रियें बापुडीं वेडावलीं ॥१॥
आतां विषयसुख जाणावें कवणें । जाणोनि भोगणें कवणें स्वामी ॥२॥
देह सहज स्थिति राहिले निष्काम । ह्रदयीं सदा प्रेम ओसंडत ॥३॥
नामा म्हणे देवा भक्तजनवत्सला । क्षण जीवावेगळा न करींज मज ॥४॥

१७७
आतां होणार तें होवो पंढरीनाथा । न सोडी सर्वथा चरण तुझे ॥१॥
ह्रदयीं तुझें ध्यान वाचे जपें नाम । हाचि नित्यनेम सर्व माझा ॥२॥
आम्हीं तुझी देवा धरियेली कांस । न करी उदास पांडुरंगा ॥३॥
नामा म्हणे देवा भक्तजनवत्सला । क्षण जीवावेगळा न करी मज ॥४॥

१७८
विषय तडातोडी करि माझे मन । राहिलें म्हणोन तुझे पाइं ॥१॥
नको नको देवा वासनेचा संग । मज आला दुभंग नारायणा ॥२॥
कामक्रोधलोभ वैरि पाठी लागियेती । झणीं त्याचे हाति देसी मज ॥३॥
नामा म्हणे होसि अनाथ कोंवसा । ब्रिदें जगदिशा वर्णिताती ॥४॥

१७९
अपत्याचें हित किजे त्या जनकें । जरी वेडें मुकें जालें देख ॥१॥
तैसें मी पोसणें तुझें जिवलग । अंतरींची सांग खूण कांहीं ॥२॥
राखीन मी नांव तुझें सर्वभावें । चित्त वित्त बळी देईन पायीं ॥३॥
जरी दैवहीन म्हणसी मजला । तरी लाज कवणाला म्हणे नामा ॥४॥

१८०
देह जावो हेंचि घडी । पाय हरिचे न सोडी ॥१॥
क्लेश होत नानापरी । वाचे रामकृष्ण हरी ॥२॥
नाचूं वैष्णवांचे मेळीं । हांक विठ्ठल आरोळी ॥३॥
नामा म्हणे विठोबासी । जें तें घडो या देहासी ॥४॥

१८१
माझें सर्व भाग्य केशवाचे पाय । आणिक उपाय नेणों आम्ही ॥१॥
पक्षी अवचित अंगणांत आला । घेऊनियां गेला सारा तेणें ॥२॥
हाटकरी आम्ही हाटसी पैं गेलों । फिरोनियां आलों गांवामाजीं ॥३॥
नामा म्हणे नमूं सर्व जीवजंत । दिसे ते अनंत दृष्टीपुढें ॥४॥

१८२
मायबापाची ते सांडुनियां आस । धरिली तुझी कांस पांडुरंगा ॥१॥
झणीं पांडुरंगा उपेक्षिसी मातें । तरी हांसतील तूंतें संतजन ॥२॥
नामा म्हणे तुझीं पाउलें समान । तेथें माझें मन स्थिरावलें ॥३॥

१८३
तुजवांचोनि कांहीं गोड न वाटे जीवा । मज दिव्य केशवा पाय तुझे ॥१॥
लौकिकापासुनि कधीं सोडविसी । सांग ह्रषिकेशी उघडोनि ॥२॥
तुझे पाय दिव्य तुझे पाय दिव्य । तुझे पाय दिव्य रे दातारा ॥३॥
नामा म्हणे जिव्हे काढीन मी रवा । तुझे पाय केशवा दिव्य मज ॥४॥

१८४
तुझिया पायांचें प्रमाण हेंज माझें । चरण कमळ तुझे विसंबेना ॥१॥
संसाराच्या गोष्टी कीट जाले पोटीं । रामकृष्ण कंठीं माळ घाल ॥२॥
दुरोनियां देखें गरुडाचें वारिकें । गोपाळा सारिखें चतुर्भुज ॥३॥
नामा म्हणे विठो जन्मजन्मांतरीं । ऋणि करुनि करीं घेई मज ॥४॥

१८५
किती देवा तुला यावें काकुलती । काय या संचितीं लिहिलें असे ॥१॥
केली कांहो सांडी माझी ह्रषिकेशी । आम्ही कोणापाशीं तोंड वासूं ॥२॥
ब्रीदाचा तोडर गर्जे त्रिभुवनीं । तूंचि एक धनी त्रैलोक्याचा ॥३॥
समूळ घेतला पृथ्वीचा भारा । माझाचि जोजार काय तुला ॥४॥
नको पाहूं अंत पांडुरंगे आई । नामा विठोपायीं मिठी घाली ॥५॥

१८६
गाणीं मी गाईलों भाटीं वाखाणिलों । जन्मोनियां जालों दास तुझा ॥१॥
आतां माझी लाज राखें नारायणा । झणीं केविलवाणा दिसों देसी ॥२॥
माये दुर्‍हाविलों मोहें मोकलिलों । सोये पैं चुकलों संसाराची ॥३॥
आपवर्गिं सांडिलों प्रवृत्ती दंडिलों । मीपना मुकलों मायबापा ॥५॥
नामा म्हणे तुझ्या चरणाची आवडी । लागली न सोडी चित्त माझें ॥६॥

१८७
हातीं विणा मुखीं हरी । गायें राउळाभीतरींज ॥१॥
अन्न उदक सोडिलें । ध्यान देवाचें लागलें ॥२॥
स्त्री पुत्र बाप माय । यांचा आठव न होय ॥३॥
देह्भाव विसरला । छंद हरीच लागला ॥४॥
नामा म्हणे हेंचि देई । तुझे पाय माझे डोयीं ॥५॥

१८८
पाहतां तुझे चरण हरली भवव्यथा । पुढतीं एक चिंता वाटतसे ॥१॥
झणीं मुक्तिपद देसी पांडुरंगा । मग या संतसंगा कोठें पाहूं ॥२॥
मग हे पंढरी आनंद सोहळा । कवणाचे डोळां पाहूं देवा ॥३॥
मग हे हरिकथा अमृत संजीवनी । कवणाचे श्रवणीं ऐकों देवा ॥४॥
नामा म्हणे मज पंढरीची सोये । अनंत जन्म होये याचिलागीं ॥५॥

१८९
देवा माझें मन आणि तुझे चरण । एकत्र करोन दिधली गांठी ॥१॥
होणार तें हो गा सुखें पंढरीनाथा । कासया शिणतां वायांविण ॥२॥
माझिया अदृष्टीं ऐसेंचि पैं आहे । सेवावे तुझे पाय जन्मोजन्मीं ॥३॥
असतां निरंतर येणें अनुसंधानें । प्रारब्ध भोगणें गोड वाटे ॥४॥
ह्रदयीं तुझें रूप वदनीं तुझें नाम । बुद्धि हे निष्काम धरिली देवा ॥५॥
नामा म्हणे तुझीं पाउलें चिंतितां । जाली कृतकृत्यता जन्मोजन्मीं ॥६॥

१९०
तुझिया चरणाची न संडी मी आस । मग होत गर्भवास कोटिवरी ॥१॥
हेंचि मज द्यावें जन्मजन्मांतरीं । वाचे नरहरी नाम तुझें ॥२॥
कृपेचें पोसणें मी गा येक दिन । माझा अभिमान न संडावा ॥३॥
नामा म्हणे मज चाड नाहीं येरे । इतुकेंचि पुरे केशिराजा ॥४॥

१९१
सांडोनि अभिमान जालों शरणागत । ऐसियाचा अंत पहासी काई ॥१॥
माझे गुणदोष मनीं गा न धरीं । पतित पावत जरी म्हण्नविसी ॥२॥
पडविलिया पापराशी झणीं देसी देवा । हे लाज केशवा कोणास जी ॥३॥
नामा म्हणे देवा चतुरा शिरोमणी । निकुरा जासी झणीं मायबापा ॥४॥

१९२
जाणसी तें करीं कृपाळुवा हरि । लाज सर्वांपरी आहे तुज ॥१॥
आरूष साबडें मी कांहीं नेणें वेडें । जन्मोनि सांदडें केलें तुज ॥२॥
बहुकीर्ति ऐकिली बहुतांचे मुखीं । बहुत केले सुखी शरणागत ॥३॥
नाहीं तुझी सेवा केली मनोभावें । लोभ दंभ गर्व भ्रांति सदा ॥४॥
नामा म्हणे मज होताती विपत्ति । सोडवीं श्रीपति येथोनियां ॥५॥

१९३
भिऊनि निघिजे समर्थाचे पोटीं । विषयांची तो भेटी नको मज ॥१॥
तैसा मी शरण आलों रे केशवा । मज त्वां राखावें पायांतळीं ॥२॥
नको उदासीन राखों अभिमान । माझें आगमन विचारीं कां ॥३॥
तुझेनि होईल तेंच मी मागेन । न सोडीं चरण अहर्निशीं ॥४॥
अविद्या अपारा संचरली देवा । आम्हासि कुढावा नाहीं कोणी ॥५॥
देवा आतां मज नको गर्भवास । नामा विष्णुदास विनवितसे ॥६॥

१९४
वासनेचा फांसा पडिला माझें कंठीं । हिंडलों जगजेठी नाना योनी ॥१॥
सोडवीं गा देवा दीनदयानिधी । मी एक अपराधी दास तुझा ॥२॥
शरण आलियाचे न पाहसी अवगुण । कृपेचें लक्षण तुज साजे ॥३॥
त्रिभुवनीं समर्थ उदार मनाचा । कृपाळू दीनांचा ब्रीद तुझें ॥४॥
गजेंद्र गणिकेची राखिलीं तुंवां लाज । उद्धरिला द्विज अजामेळ ॥५॥
नामा म्हणे देवा अव्हेरितां मज । जगीं थोर लाज येईल तूंतें ॥६॥

१९५
देवा तुझी अवज्ञा घडे । तयाचे दास होती वांकुडे ।
व्याधिविण देह पीडे । बुडे सागरीं चितेच्या ॥१॥
देवा तूं होसी उदासीन । तरी हांसती सकळैक जन ॥२॥
देवा तूं नाहींस जयाचेंज चित्तीं । सोनें धरिल्या होये माती ।
पीक न पिके तयाचे शेतीं । पेंवीं पाणी रिघतसे ॥३॥
सेवा करी जयाचे घरीं । तींचि होतीं पाठमोरीं ।
इष्टमित्र सज्जन सोयरीं । आप्त वैरी होऊनि ठाके ॥४॥
ठेवा ठेविला चुके आपण । मागतोचि मागे जाण ।
सत्यास घडे आपदास्तपण । बोले तितुकें लटिकेची ॥५॥
ऐसा अनुभव घडला मज । म्हणोनि बा शरण आलों तुज ।
नामा म्हणे केशिराज । कृपा करीं दातारा ॥६॥

१९६
तुज गीतीं गातां न येसी पांडुरंगा । प्रेमेंचि दडूं गा पायांपाशीं ॥१॥
वांकडें तिकडें जैसें आलें तैसें । गावया उल्हास उगवला ॥२॥
त्याचि भरें तोंडा आलें तें बोलतों । नाम मुखीं घेतों अखंडित ॥३॥
तुझा म्हणवितों सांभाळावें देवा । नामया केशवा सर्वकाळ ॥४॥

१९७
अपराधाच्या कोडी हेचि माझी जोडी । पतितपावन प्रौढी तुझी देवा ॥१॥
माझिया निदैवें ऐसेंचि घडलें । तूं तंव आपुलें न संडिसी ॥२॥
सहस्त्र अपराध घालीं माझें पोटीं । तारीं जगजेठी नामा म्हणे ॥३॥

१९८
देवा माझें मन ठेवीं तुझे चरणीं । घालीं माझें नयनीं रूप तुझें ॥१॥
मज या लोकांचा शीण असे मनांत । तुजचि चिंतित ह्रदयकमळीं ॥२॥
चंदनाच्या दृतीं वेधले तरूवर । सबाह्य अभ्यंतर काय जालें ॥३॥
सरिता सिंधुमाजी मिळोनि लपाली । सागरची जाली एकसरें ॥४॥
लवण जळाचें प्रसिद्धचि असे । ऐक्यभावें वसे न दिसे कांहीं ॥५॥
नामा म्हणे शरण आलों केशिराजा । ऐसा भावो माझा करी वेगीं ॥६॥

१९९
तत्त्व पुसावया गेलों वेदज्ञासी । तंव भरले त्यापासीं विधिनिषेध ॥१॥
तया समाधान नुपजे कदा काळीं । अहंकार बळि जाला तेथेम ॥२॥
म्हणोनि तुझें नाम धरिलें शुद्धभावें । उचित करावें पांडुरंगा ॥३॥
स्वरूप पुसावया गेलों शास्त्रज्ञासी । तंव भरले तयापाशीं भेदाभेदा ॥३॥
एकएकाचिया न मिळती मतासी । भ्रांत गर्वराशि भुलले सदा ॥५॥
पुराणिकासी पुसूं स्वरूपाची स्थिति । तंव त्यासी विश्रांति नाहीं कोठें ॥६॥
विषयीं ठेवुनि मन सांगति ब्रह्मज्ञान । तेणें समाधान नुपजे कदा ॥७॥
हरिदासासी पुसूं भक्तीच उपाव । तंव तयापाशीं भाव नाहीं कोठें ॥८॥
वाचेंनें सांगती नामाचा बडिवार । विषयीं पडीभर सदाकाळीं ॥९॥
ऐसें विचारितां बहुत भागलों । म्हणोनि शरण आलों पांडुरंगा ॥१०॥
भयभीत जालों संसार येरझारीं । शिणलों असें भारी तारीं मज ॥११॥
नामा म्हणे आतां हिंडतां कष्टलों । म्हणोनि शरण आलों पांडुरंगा ॥१२॥

२००
संसारी गांजलों म्हणोनि शरण आलों । पाठीसि रिघालों देवराया ॥१॥
कळिकाळा वास पाहूं तूं न देसी । भरंवसा मानसीं आहे मज ॥२॥
नामा म्हणे देवा स्वामिया तूं एक । आवडता सेवक करीं मज ॥३॥

२०१
लाज सांडोनियां जालों शरणागत । ऐसियाचा अंत पाहसी झणीं ॥१॥
गुण दोष माझे मनीं गा न धर । पतितपावन जरी म्हणविसी ॥२॥
पडावें परदेसीं हे लाज कोणासी । जरी तूं न पावसी पांडुरंगा ॥३॥
नामा म्हणे केशवा चतुरां शिरोमणी । विचारीं अंतःकरणीं मायबापा ॥२॥
नामा म्हणे केशवा चतुरां शिरोमणी । विचारीं अंतःकरणी मायबापा ॥४॥
२०२
तुझें गुणनाम ऐकतां श्रवण नाराध्ये । अवलोकन करित नयन नाराध्ये ।
पूजन करितां कर नाराध्ये । ऐसी नाराणुक द्यावी कमळापती ॥धु०॥
नरहरि या नामें उदंड । केव्हांही नसावें रिकामें तोंड ।
खांदीं सतत करंडा वाहे । मस्तकीं अखंड निर्माल्य राहे ।
नेत्रीं आनंदजळ वाहे । यामध्यें देवा झणें कांहीं उणें होय ॥१॥
तुझेनि प्रसादें जठर पोसिलें । चरणोदकें तृष्णाहरण केलेंज ।
नामें नृत्य करितां मन हें निवालें । दंडवत घालितां श्रम हरले ॥२॥
गता शयनीं विसर न द्यावा श्रीरामा । यापरी निश्चित परमात्मा ।
तूं आलिया निवारिसी श्रमा । ऐसें  केशिराजा विनवितो नामा ॥३॥

२०३
तुझें नाम म्हणतां सुलभ अनंता । दुर्लभ म्हणतां अंतकाळीं ॥१॥
तैसें तुवां मज केशवा करावें । ह्रदयीं भेदावें नाम तुझें ॥२॥
मुके पशु पक्षी वृक्ष आणि पाषाण । तया नारायणा गति कैसी ॥३॥
नामा म्हणे कैसें केशवा सांगणें । अज्ञानी ते नेणें कवणेंपरी ॥४॥

२०४
देवा निढळावरी हात दोन्ही । पाहें चक्रपाणि वाट तुझी ॥१॥
धांव गा धांव सख्या पांडुरंगा । जीवीं जिवलगा मायबापा ॥२॥
तुजविण ओस दिसती दाही दिशा । आणि धांव जगदीशा मजसाठीं ॥३॥
नामा म्हणे काय बैसलों निवांत । धांवतो अनंत भक्तांसाठीं ॥४॥

२०५
भागलासि देवा धांव धांवणिया । दाखविसी पायां पांडुरंगा ॥१॥
गजेंद्र गणिका तुम्हां श्रमविलें । मी काय उगलें परदेशी ॥२॥
सोळा सहस्त्र आणि गोपी त्या उद्धरती । माझी कींव चित्तीं कां वा नये ॥३॥
नामा म्हणे आम्हां पुरे तुझा संग । वारंवार मगा वारी कोण ॥४॥

२०६
केशवचरणीं मनें दिली बुडी । इंद्रियें बापुडीं धांवती पाठीं ॥१॥
संसार संभ्रम नको सुखलेश । भातुकें सरिसें पाठविसी ॥२॥
जन्मजन्मांतरीं जाणावें कवणें । नेणोनि भोगणें कवणें स्वामी ॥३॥
नामा म्हणे केशवे भक्तवत्सले । आम्हांसि वेगळे होऊं नका ॥४॥

२०७
ऐशा विचारें समाधान करीं । गोविंद श्रीहरी नारायन ॥१॥
सर्वकाळ ऐसी वदो ही वैखरी । आणि  अंतरीं नाठवावें ॥२॥
आणिकासी गुज न बोले वदन । वदो नारायन सर्वकाळ ॥३॥
रामकृष्ण माझ्या शेषाचें स्तवन । शास्त्रेंहि पुराणें भाट ज्यांचीं ॥४॥
नामा म्हणे आतां ऐसें करी देवा । ह्रदयीं केशवा राहे माझ्या ॥५॥

२०८
काया मनें वाचा नेणों भक्तिभाव । करिसी उपाव केशिराजा ॥१॥
थोरपणासाठीं मन घे हव्यासु । मी तो कासाविसु होय देवा ॥२॥
सर्वांभूतांमाजीं समत्वें दिससी । नामा म्हणे ऐसी दावी लीला ॥३॥

२०९
कांसवीची पिलीं राहाती निराळीं । दृष्टि पान्हावली सुधामय ॥१॥
जैसा जावळूनि असेन मी दुरी । दृष्टि मजवरी असो द्यावी ॥२॥
तान्हें वत्स घरीं वनीं धेनू चरे । परि ती हुंबरे क्षणोक्षणा ॥३॥
नामा म्हणे सत्ता करिती निकत । भक्तांसी वैकुंठ पद देसी ॥४॥

२१०
शरणागतासी नको मोकलावा । हें तरी केशवा जाणतोसी ॥१॥
सांगणें नलगे सांगणें नलगे । सांगणें नलगे मायबाप ॥२॥
सांगतां समर्थ सवेंचि विसरे । त्याच्या अभ्यंतरीं नव्हे बोल ॥३॥
नामा म्हणे तैसा न होसी शहाणा । अठराहि पुराणें वेडावलीं ॥४॥

२११
काय अपराध पाहसी कोणाचे । धांवे भावकांचे कामकाजीं ॥१॥
काय केशिराजा वाणूंज मी दुबळें । शरणागता लळे पुरविशी ॥२॥
पतितपावन ब्रीद चराचरीं । तेथें मी भिकारी कोणीकडे ॥३॥
नामा म्हणे तूंचि करिशी उद्धार । मज भ्याग्या पार नाहीं देवा ॥४॥

२१२
जन्ममरणाचें भय मज दाविसी । तें म्यां ह्रषिकेशी अंगिकारलें ॥१॥
आतां माझी चिंता तुज कां पंढरिनाथा । असो दे भलभलता भलतेंच ठायीं ॥२॥
सुखदुःख भोगणें माझें मी जाणें । तुज तंव भोगणें नलगे कांहीं ॥३॥
नामा म्हणे माझे हेचि मनोरथ । होईन शरणागत जन्मूजन्मीं ॥४॥

२१३
आम्हीं शरणागतीं केलासी सरता । येर्‍हवीं अनंता कोण जाणे ॥१॥
वेदशास्त्र पुराणीं उबगोनि सांडिलासी । तो तूं आम्हीं धरिलासे ह्रदयकमळीं ॥२॥
चतुरा शिरोमणी अहो केशिराजा । अंगीकार तुझा केला आम्हीं ॥३॥
सहस्त्र नामें जरी जालासि संपन्न । तरी हेंहि भूषन आमुचेंचि ॥४॥
येर्‍हवीं त्या नामाची कवण जाणे सीमा । पाहें मेघश्यामा विचारोनि ॥५॥
होतासी क्षीरसागरीं अनाथाचे परी । लक्ष्मी तेथें करी चरणसेवा ॥६॥
तेहि तंव जाण आमुची जननी । तूं तियेवांचोनि शोभसी कैसा ॥७॥
तुज नाहींज नाम रूप जाति कूळ । अनादीचें मूळ म्हणती तुज ॥८॥
आम्ही भक्त तरी तूं भक्तवत्सल । ऐसा प्रगट बोल जगामाजीं ॥९॥
ऐसि आमुचेनि भोगिसी थोरीव । अमुचा जीवभाव तुझे पायीं ॥१०॥
नामा म्हणे केशवा जरि होसी जाणता । या बोला उचिता प्रेम देई ॥११॥

२१४
विष पाजावया पूतना ते आली । ते तुवां तारिली काय म्हणुनि ॥१॥
पुसा या म्हणोनि वेश्या बोभाईलि । ती तुवां तारिली काय म्हणूनि ॥२॥
पिंगळेची आख्या पुराणीं ऐकिली । ते तुवां तारिली काय म्हणुनि ॥३॥
गौतमाचें शापें अहल्या शिळा जाली । ते तुवाम तारिली काय म्हणुनि ॥४॥
नामा म्हणे केशवा अकळ तुझी करणी । विसंबसी झणीं तूंचि मज ॥५॥

२१५
आम्हीं शरणागतीं सांडिली वासना । ते त्वां नारायणा अंगिकारिली ॥१॥
म्हणोनि प्रसन्न व्हावया आमुतें । वोसारल्या चित्तें चालविसी ॥२॥
अज्ञान बाळकु ठकविला धुरू । तैसा मी अधिरू नव्हे जाण ॥३॥
लंकापति केला तुवां बिभीषण । झालासी उत्तीर्ण वाचाऋणें ॥४॥
उपमन्यें घेतला दुधाचाचि छंद । तैसा बुद्धिभेद नव्हे जाण ॥५॥
नामा म्हणे तैसा नव्हे मी अज्ञा । माग तुज देईन शरीर अवघें ॥६॥

२१६
आम्ही शरणागत परि सर्वस्वें उदार । भक्तीचे सागर सत्वशील ॥१॥
काय वाचा मनें अर्थ संपत्ति धन । दिधलें तुजलागुन पांडुरंगा ॥२॥
आम्हां ऐसें चित्त तुम्हां कैचें देव । हा बडिवा केशवा न बोलावा ॥३॥
सत्वाचा सुभट बळि चक्रवर्तित । पहा केवढी ख्याति केली तेणें ॥४॥
त्रिभुवनीचें बैभव जोडिलें ज्या लागुनि । तें शरीर तुझ्या चरणीं समर्पियेलें ॥५॥
रावणा ऐसा बंधु सांडूनि सधर । ओळंगति परिवारा ब्रह्मादिकां ॥६॥
तें सांडोनि एकसरा आलासे धांवत । जाला शरणागत बिभीषण ॥७॥
हिरण्यकश्यपें तुझ्या वैर संबंधें । पाहे त्या प्रल्हादा गांजियेलें ॥८॥
अजगर कुंजर करितां विषपाना । परि तुझें स्मारण न संडीच ॥९॥
पति पुत्र स्नेह सांडोनि गोपिका । रासक्रीडे देखा भाळलिया ॥१०॥
एकीं तुझें ध्यान करितां त्यजिले प्राण । सांग ऐसें निर्वाण कवणें केलें ॥११॥
ऐसे मागें पुढें जाले असंख्यात । भक्तभागवत सखे माझे ॥१२॥
त्यांचिनि सरता झालासी त्रिभुवनीं । विचारी आपुल्या मनीं पांडुरंगे ॥१३॥
केलें उच्चारणें बोलतां लाजिरवाणें । हांसती पिसुणें संसारींची ॥१४॥
नामा म्हणे केशवा अहो विरोमणी । निकुरा जाला झणीं मायबापा ॥१५॥

२१७
कागदीचें वित्त वेश्येसी दिधलें । तैसें आम्हां केलें नारायणें ॥१॥
जोडोनियां हस्त केलें मढयापाशीं । तैसें तूं मजशीं केलेंज देवा ॥२॥
कडू भोपळयाचा कोणता उपयोग । तैसें पांडुरंगें केलें जाण ॥३॥
नामा म्हणे ऐसें करूं नको देवा । समागम व्हावा पायांसवें ॥४॥

२१८
दास जाल्यावरी करिसी उदास । मनीं तें तुम्हांस आणी देवा ॥१॥
सोशिले प्रवास जन्मजन्मांतर । करिसी अव्हेर आम्हांलागीं ॥२॥
भार खांद्यावरी घेऊनी हिंडवी । होसी मजविशि पाठमोरा ॥३॥
श्रांत सावकाश गाती इतिहास । काय कासाविस होय तुम्हां ॥४॥
नामा म्हणे नको वाउगे उदीम । न सोडीं मी नाम केल्या कांहीं ॥५॥

२१९
तुझा माझा देवा कां रे वैराकार । दुःखाचे डोंगर दाखविशी ॥१॥
बळें बांधोनियां देसी काळा हातीं । ऐसें काय चित्तीं आलें तुझ्या ॥२॥
आम्हीं देवा तुझी केली होती आशा । बरवें ह्रषिकेशा कळों आलें ॥३॥
नामा म्हणे देवा करा माझी कींव । नाहीं तरी जीव घ्यावा माझा ॥४॥

२२०
सकळ वैभव निजकर्म भोग । ते तुज उद्वेग दावी काई ॥१॥
मीतूंपण असे तेथें मग कैचें । निर्माण ठायिंचें तोडीं वेल ॥२॥
आपुला करूनि ठेवीं तुझें पायीं । थोरपण कांहीं नको मज ॥३॥
नामा म्हणे तुझें सोलीन ढोंपर । कासया विचार देखों आतां ॥४॥

२२१
कपटनाटका कल्लोळ करुणा । मजलागीं दीन होसी देवा ॥१॥
रात्रंदिवस मज ठेवुनि जवळ । घालसी कवळ मुखामाजीं ॥२॥
पेंद्या सुदाम्याचे करिसी कैवार । मजसी अंतर केलें आतां ॥३॥
नामा म्हणे आम्हीं करितों बोभाट । देऊं नको भेट पांडुरंगा ॥४॥

२२२
त्यां चाळविलें अनंत सेवका । तोचि चाळा मज दाविसी निका ॥१॥
आदि अंतीं तुझ्या जाणितल्या खुणा । आतां काय करिसी पंढरीच्या राण्या ॥२॥
भलारे भला मज जालासि शहाणा । भेष पळविलें शास्त्रपुराणा ॥३॥
नामा म्हणे केशवा मज मारून दवडी । पुढती न धरावि सोय माझी पुढती फुडी ॥४॥

२२३
कटीं कर उभा ऐसा । पहा कैसा घरघेणा ॥१॥
माझा हिशेव करी हिशेव करी । हिशेब करी केशवा ॥२॥
चौर्‍याशीं लक्ष जन्म केली तुझी सेवा । माझें ठेवणें देईअ गा दिवा ॥३॥
नामा म्हणे मज खवळिसी वायां । पिसाळलों तरी झोंबेन तुझ्या पायां ॥४॥

२२४
साचपणें ब्रीद सोडनिन तुझ्या । आतां केशिराजा पण हाचि ॥१॥
लबाड तूं देवा लबाड तूं देवा । लबाड तूं देवा ठावा आम्हां ॥२॥
काय सूर्यपणें सांगशिल गोष्टी । थोरपणें मोठीं पुरे आताम ॥३॥
नामा म्हणे काय खवळिसि आम्हां । लाज नाहीं तुम्हां कवणेविसीं ॥४॥

२२५
काय थोरपणा मिरविसी व्यर्था । खोटेपणा स्वार्थ कळों ॥१॥
हिता अनहिता केले आपस्वार्थ । वचन यथार्थ बोल आतां ॥२॥
होसी कालिमाजीं कलिसारिखाची । भोळया भाविकाच्या भक्तिकाजा ॥३॥
नामा म्हणे माळ घातिली स्वहस्तें । करितोसि दंडवत निमित्यासी ॥४॥

२२६
काय केलें मागें कोणाचें तूं बरें । शेवटीं वान्नरें संग करी तें ॥१॥
संगें करूनियां हिंडे रानोरान । दशरथा खूण चुकविसी ॥२॥
काय काय तरी सांगों तुज गुण । भिल्लिणीची आण सत्य मनीं ॥३॥
सत्य मानी वाळी वशिष्ठासहित । नामा म्हणे मात ही पुरातन ॥४॥

२२७
काय तुज देवा आलें थोरपण । दाविसी कृपण उणें पुरें ॥१॥
पुरे आतां सांगों नको बा श्रीहरी । गोकुळाभीतरीम खेळ मांडी ॥२॥
हलाहल शांत करी तत्क्षण । अमृतजीवन नाम तुझें ॥३॥
तुझें नाम सर्व सदा गोपाळासी । नामा म्हणे यासी काय जालें ॥४॥

२२८
निर्गुणपणाच्या घेसी अभिमाना । तुन नारायणा शोधीं नामीं ॥१॥
काय तुझी भीड धरावी म्यां आतां । कृपाळु अनंता म्हणें ना मी ॥२॥
पुंढलिकासाठीं उभा राहिलासी । ठकडा तूं होसी म्हणे ना मी ॥३॥
नामा म्हणे नको मज चाळवण । लवकरी चरण दावींना का ॥४॥

२२९
कल्पतरुतळीं बैसलिया । कल्पिलें फळ न पविजे ॥१॥
कामधेनु जरी दुभती । तरी उपावासीं कां मरावें ॥२॥
उगे असा उगे असा । होणार तें होय जाणार तें जाय ॥३॥
नामा म्हणे केशवा काय तुझी भीड । संता महंतां देखतां सांगेन तुझी खोड ॥४॥

२३०
मुळींच मी जाणें तुझा ठेंगेपणा । काय नारायणा बोलसील ॥१॥
पुरे पुरे आतां तुमचे आचार । मजशीं वेव्हा घालूं नको ॥२॥
लालुचाईसाठीं मागे भाजीपाना । लाज नारायणा तुज नाहींज ॥३॥
नामा म्हणे काय सांगों तुझी कीर्ती । वाउगी फजिती करूं तुज ॥४॥

२३१
तुझा दास मी तों राहिलों होवोनि । बोल चक्रपाणि पुरे आतां ॥१॥
जावो प्राण आतां न सोडीन संग । नव्हति वाउगे बोल माझे ॥२॥
श्रुति स्मृति वेद काव्यें ही पुराणें । तीं तुज भूषणें सुखें मानूं ॥३॥
काय हानि जाली सांगा मजपाशीं । उद्धारा जगासी नामा म्हणे ॥४॥

२३२
पंढरीनिवासा सख्या पांडुरंगा । करी अंगसंगा भक्ताचिया ॥१॥
भक्त कैवारिया होसी नारायणा । बोलतां वचना काय लाज ॥२॥
मागें बहुतांचे फेडियेलें ऋण । आम्हांसाठीं कोण आली धाड ॥३॥
वारंवार तुज लाज नाहीं देवा । बोल रे केशवा म्हणे नामा ॥४॥

२३३
देवा तूं प्रथम कर्म भोगिसी । सगरीं जळचरूं मछ जालासी ।
कमठे पाठीं न संडी कैसी । मर्में कावाविसी केलेंज तुज ॥१॥
अपवित्र नाम आधीं वराह । याहुनि थोर कूर्म कांसव ।
अर्ध सावज अर्ध मानव । हे भवभाव कर्मांचे ॥२॥
खुजेपणीं बळीसी पाताळीं घातलें । तेणें कर्में तयाचें द्वार रक्षिलें ।
पितयाचेम वचनीं मातेसी वधिलें । तें कर्में भोगविलें अंतरली सीसा ।
भालुका तीर्थीं वधियेलें अवचिता । नाम अच्युता तुज जाहलें ॥४॥
ऐसा कष्टी होउनि बोध्य राहिलासी । तूं कलंकी या लोका भारिसी ।
आपल्या दोषासाठीं आणिका दंडिसी । निष्कलंक होसी नारायणा ॥५॥
ऐसा तूं बहुतां दोषीं बांधलासी । पुढीलाचीं जन्में अवगतोसी ।
विष्णुदास नामा म्हणे ह्रषिकेशी । तुझी भीड कायसी स्वामियाहो ॥६॥

२३४
मरणें पेरणें जन्म उगवणें । मायेची ते खूण सांगितली ॥१॥
संग तुझा पुरे संग तुझा पुरे । संग तुझा पुरे नारायणा ॥२॥
तूं तरी न मरे मी तरी न पुरे । भक्ति हे संचरे हाचि लाभु ॥३॥
नामा म्हणे माझ्या ठायिंचा मी नेणें । संसार भोगणें तुझी जाला ॥४॥

२३५
तुज विकोनी घातली वोर । मज बोलतोसी ॥१॥
उच्छिष्ठ शिदोरी घेऊनिया करीं । भक्तांचा भिकारी तूंचि एक ॥२॥
चोर आणि शिंदळू चाळविलें गोविळें । अनंत मर्दिले दुष्टकाळ ॥३॥
नामा म्हणे केशवा सांगेन वर्म । ऐकतां न राहे संतांचें कर्म ॥४॥

२३६
उदार कृपाळ सांगशील जना । तरी कां रावणा मारियेलें ॥१॥
नित्यानित्य पूजा सिरकमळीं करी । तेणें तुझें हरी काय केलें ॥२॥
किती बडिवार सांगसील वायां । ठावा पंढरिराया आहेसी आम्हां ॥३॥
कर्णा ऐसा वीर झूंझार उदार । त्यासी त्वां जर्जर केलें बाणीं ॥४॥
पाडिलें भूमीसी न येचि करुणा । त्याचे नारायना पाडिले दांत ॥५॥
श्रिययाळ बापुडें सात्विक निर्वाणीं । खादलें कापोनी याचें पोर ॥६॥
ऐसा कठिण कोण होईल दुसरा । कांडियेलें शिरा उखळामाजीं ॥७॥
शिवी चक्रवर्ती करिताम यज्ञयाग । कापिलें त्याचें अंग ठायीं ठायीं ॥८॥
जाचोनियां प्राण घेतला तयाचा । काय सांगसी वाचा बडिवार ॥९॥
हरिश्चंद्राचें राज्य घेऊनियां सर्व । विकले त्याचे जीव डोंबाघरीं ॥१०॥
बहुतचि श्रम दिधलें तयासि । परी तो सत्वासि ढळेचिना ॥११॥
पाडिला विघड नळादमयंतीं । ऐसी कृपामूर्ति बुद्धि तुझी ॥१२॥
आणिक तुझी कीर्ति सांगावी ती किती । केली ते फजिती माउशीची ॥१३॥
मारियेला मामा सखा पुरुषोत्तमा । नामा म्हणे सीमा फार केली ॥१४॥

२३७
उदारांचा राणा म्हणविसी आपणां । सांग त्वां कवणां काय दिल्हें ॥१॥
उचिता उचित भजसी पंढरीनाथा । न बोलों सर्वथा वर्में तुझीं ॥२॥
वर्में तुझीं कांहीं बोलेन मी आतां । क्षमा पंढरीनाथा करी बापा ॥३॥
न घेतां न देसी आपुलेंहि कोण । प्रौढी नारायणा न बोलावी ॥४॥
बाळमित्र सुदामा विपत्तीं पिडला । तो भेटावया आला तुजलागीं ॥५॥
त्याचें मुष्टिपोहेसाठीं मन केलें आसट । मग दिलें उत्कृष्ट भाग्य तया ॥६॥
छळावया पांडव दुर्वास पातला । द्रौपदीनें केला धांवा तुझा ॥७॥
गेली वृंदावना केली प्रदक्षेना । आळविला कान्हा द्वारकेचा ॥८॥
आळवी पांचाळी येर बा वनमाळी । राख ये काळीं सत्व माझें ॥९॥
येवढिया आकांतीं घेऊनि भाजीपान । मग दिलें अन्न ऋषिलागीं ॥१०॥
बिभीषना दिधलि सुवर्णाची नगरी । हे कीर्ति तुझी हरि वाखाणिती ॥११॥
वैरियाचें घर भेदें त्वां घेतलें । त्याचें त्यासी दिधलें नवल काया ॥१२॥
धरुवा आणि प्रल्हाद अंबऋषि नारद । हरिश्चंद्र रुक्मांगद आदि करुनी ॥१३॥
त्याचें सेवाऋण घेऊनि अपार । मग त्या देशी वर अनिर्वाच्या ॥१४॥
एकाचि शरीरसंपत्ति आणि वित्त । एकाचें तें चित्त हिरोनि घेसी ॥१५॥
मग तया देशी आपुलें तूं पद । जगदानी हें ब्रीद मिरविसी ॥१६॥
माझें सर्वस्व घेई तुझें नको कांहीं । मनोरथाची नाहीं चाड मज ॥१७॥
नामा म्हणे केशवा जन्मजन्मांतरीं । ऋणी करिन हरी ऋणें सेवा ॥१८॥

२३८
निर्गुण नामाची अनंत कल्पना । धरुनि नारायणा व्यक्ति येसी ॥१॥
लाज लावियेली त्या निर्गुणपणा । श्रुतींच्या वचना वाखाणितां ॥२॥
तैसें न हो आम्ही करणीचे विलगत । नामाचे निकट दास तुझे ॥३॥
चतुरा शिरोमणी नंदाना खिल्लारी । हें अघटित मुरारी नाम जरी ॥४॥
तुमचे तुम्हां देवा सांगतां तें निकें । समर्थांसी रंकें बोलिजे केवीं ॥५॥
देवा मुगुटमणी हें बोलती पुराणें । आणि बळिचें राखणें द्वार काय ॥६॥
अर्जुना सारथी रथा वागविसी । उच्छिष्टें काढिसी धर्माघरीं ॥७॥
विश्वंभर नाम तुझें कमळापति । जगीं श्रुति स्मृति वाखाणिती ॥८॥
गौळियांचे घरीं दहीं लोणी चोरूनी । खातां चक्रपाणि लाजसीना ॥९॥
आतां दीनानाथ ब्रीद तुझें साचें । तरी भूषन आमुचें जतन करी ॥१०॥
येर ठेवा ठेवी कायसी आम्हां आतां । विनवितो नामा केशिराजा ॥११॥

२३९
अनाथाचा नाथ दीनाचा दयाळ । भक्तांचा कृपाळ पांडुरंग ॥१॥
ये गा तूं विठ्ठला माझिया माहेरा । कृपेच्या सागरा पांडुरंगा ॥२॥
वर्णिती पुराणें न करीं लाजिरवाणें । बोलती वचनें सनकादिक ॥३॥
कृपेचा सागरू कैवल्यउदारू । रखुमाईचा वरू पांडुरंग ॥४॥
पुंडलिकाचे भेटी अससी वाळवंटीं । हात ठेवुनि कटीं विटेवरी ॥५॥
भक्तिलागीम कैसा उभा असे तिष्ठत । असे वाट पहात भीमातीरीं ॥६॥
येऊनी जन्मासी पाहावी पंढरी । तेणें भवसागरीं तरसील ॥७॥
नामा म्हणे मज हरीचा विश्वास । जालों असे दास जन्मोजन्मीं ॥८॥

२४०
काया कर पैं फुटों नेदी । टाळ विंडी वाहिन खांदीं ॥१॥
तूं बा माझा तूं बा माझा । तूं बा माझा केशिराजा ॥२॥
आळवणीच तूं बा वाचे । तेणें छंदें पेंधा नाचे ॥३॥
तूं बा माझा मी दास तुझा । विनवितो नामा केशिराजा ॥४॥

२४१
निंदा आणि स्तुति तुझीच करणें । परि आणिकांचे न घेणें गुणदोष ॥१॥
वैर अथवा सख्या तुझियेच । परि न पडो ह्रदयीं विसर तुझा ॥२॥
दास्य अथवा सत्ता गोपाळांचे परी । असो तुजवरी सर्वलोभ ॥३॥
जिणें अथवा मरणें तुझियेच द्वारीं । उदास नरहरि करिसी झणें ॥४॥
नामा म्हणे थोर शिणलों पंढरिनाथा । स्वामीचें नेणातां प्रेमसुख ॥५॥

२४२
छंदिस्त हें मन माझें पंढरिनाथा । न सोडीं सर्वथा पाय तुझे ॥१॥
यासि काय करूं सांगा जी विठ्ठला । स्नेह कां लाविला पूर्वीहूनि ॥२॥
कांसवीचीं पिलीं सोडोनि निराळीं । दृष्टि पान्हाइलिं अमृतमय ॥३॥
तैस मी जवळुनि असेन पैं दुरी । दृष्टि मजवरी असों द्यांवी ॥४॥
तान्हें वछ घरीं धेनु चरे वनीं । हंबरे क्षनक्षनां परतोनि ॥५॥
नामा म्हणे देवा सलगी करीं निकट । झणें मज विकुंठ्ह पद देसी ॥६॥

२४३
अनाथासी साह्म होसी नारायणा । करुणावचना बोलविसी ॥१॥
पांडुरंगा कृपा करीं मजवरी । पामर उद्धरीं पाहतांची ॥२॥
गणिकें सत्वर मोक्षपद देसी । उपमन्यु बाळासी क्षीरसिंधु ॥३॥
नामा म्हणे याति विचारसी । कण्य घरीं खासी विदुराच्या ॥४॥

२४४
अनाथाचा नाथ भक्तांचा कैवारी । पुराणीं हे थोरी ऐकियली ॥१॥
ऐकोनियां कीर्ति आलों तुजपाशीं । निवारी दुःखासी केशिराजा ॥२॥
त्रितापें तापलें दुःखें आहाळलों । कासाविस जालों दायासिंधू ॥३॥
तुजवीण आतां कोणातें मी सांगूं । तोडि हा उद्वेगु नारारणा ॥४॥
नामा म्हणे आतां नको पाहूं अंत । उद्धरीं त्वरित पांडुरंगा ॥५॥

२४५
कृपा करोनि त्वां मज प्रसना व्हावें । आणि म्यां मागावें बुद्धिज्ञान ॥१॥
ऐसी भुली मज न घालीं पांडुरंगा । बिघड संत्संगा न करीं मज ॥२॥
मोक्षासी साधन एका ते उपाधी । दाखवुनि बुद्धिभ्रंश केलें ॥३॥
एका पुत्र कलत्र राज्यचा संभ्रर्म । दावोनी दुर्गम भ्रम केला ॥४॥
नामा म्हणे तुझ्या प्रेमालागीं भक्ति । घेतली म्यां सुतीं जन्ममरणें ॥५॥

२४६
अनंता जन्मीचें चुकवीं सांकडें । काय मी बापुडें वानुं कैसें ॥१॥
सगुन गुणाची वोललिसे मूर्ति । राहो माझे चित्तीं निरंतर ॥२॥
माझा मीच जालों सकळ व्यापारी । संसारा बाहेरी काढी कोण ॥३॥
नामा म्हणे मज नको गोवूं आशा । पावन परेशा केशिराजा ॥४॥

२४७
जेथें जेथें मन जाईल गा माझें । तेथें तेथें तुझें रूप असो ॥१॥
ऐसी मज संवई लावीं निरंतर । जन्मजन्मांतरीं केशिराजा ॥२॥
आपणांस काम जरूर कायसा । आतां पंढरीशा आटोपावें ॥३॥
नामा म्हणे नको पाहों माझी लाज । संसाराचें बीज मूळ खुडी ॥४॥

२४८
आम्ही काय जाणों तुझा अंतपार । होसी निरंतर निवारिता ॥१॥
बहु अपराधी जाणा यातिहीन । पतितपावना तुम्ही देवा ॥२॥
नामा म्हणे ऐसा पातकी पामर । करिसी उद्धारा साच ब्रीदें ॥३॥

२४९
अग्निमाजिं पडे बाळू । माता धांवे कनवाळू ॥१॥
तैसा धांवे माझिया काजा । अंकिला मी दास तुझा ॥२॥
सवेंचि झेपावें पक्षिणी । पिलीं पडतांचि धरणीं ॥३॥
भुकेलें वत्स रावें । धेनु हुंबरत धांवे ॥४॥
वणवा लागलासे वनीं । पाडस चिंतित हरिणी ॥५॥
नामा म्हणे मेघा जैसा । विनवितो चातक तैसा ॥६॥

२५०
धेनु विये वनीं तीसि कैचि सुयणी । तरीं ते वत्स स्तनीं लावी कवण ॥१॥
भुजंगाचीं पिलीं उपजतांचि वेगळीं । त्यांसी डेखूं शिकविलें हो कोणी ॥२॥
सहज लक्ष्ण जयाचिये ठायीं । तो आपुलिये सोई धांवतसे ॥३॥
उपजतांचि फूल मोगर्‍यांच्या माथां । त्यासी परिमळता कोणे लावियेली ॥४॥
कडू दुध्याच्या आळयासी साखर दूध घातलें । ते अधिकचि कडुवाळें कवणें केलें ॥५॥
गाळिला तोडिला खंड विखंडी । ऊंन न संडी सोय गोडीसी ॥६॥
नामा म्हणे तैसें आहे गा श्रीहरी । साईचे व्यपारीं घेईन तूतें ॥७॥

२५१
माता पिता बंधु कुळगुरु दैवत । सखा सर्व गोत केशिराजा ॥१॥
जन्मोनि पोसणा तुझा मी अंकिला । आणिकांचा पांगिला न करीं देवा ॥२॥
विष्णुदास नामा विनवितो केशवा । झणीं घालिसी देवा संसारासी ॥३॥

२५२
दाविसी अनंता स्वरूपें अनेक । वाउगाचि शोक वाढविसी ॥१॥
आपुल्या मानसीं विचारूनि पाहे । सावधान होये तुझे पाई ॥२॥
नामा म्हणे नाम विर्वाणीचें बीज । मजसाठीं गुज दावियेलें ॥३॥

२५३
काय आम्हापाशीं आहे धन वित्त । दान तें उचित देऊं काय ॥१॥
देतां घेतां आम्हां पुरे पुरे जालें । संगतीं त्यागिलें भिवोनियां ॥२॥
काय वाणूं गुण भिकरपणाची । होसी पंढरीची नामनौका ॥३॥
नामा म्हणे पुढें दाखवी मारग । आम्ही तुज मागें येऊं सुखें ॥४॥

२५४
देव दगडाचा भक्त हा मावेचा । संदेह दोघांचा फिटे कैसा ॥१॥
ऐसे देव तेहि फोडिले तुरकीं । घातले उदकीं बोभातीना ॥२॥
ऐसिया देवासी वाहिले टिळे डोळे । भक्त बाळे नागविले ॥३॥
ऐसीहि दैवतें नको दावूं देवा । नामा म्हणे केशवा विनवितसे ॥४॥

२५५
माझे गुणदोष जरि विचारिसी । सर्व नारायण अपराधी ॥१॥
सेवाहीन दीन पातकाची रासी । आतां विचारिसी काय ऐसें ॥२॥
अंगुष्ठ धरूनि मस्तकापर्यंत । अखंड दुष्कृत आचरलोंज ॥३॥
स्वप्नामाजी तुझी घडली नाहीं भक्ति । पुससी विरक्ति कोठोनियां ॥४॥
तूंचि माझा गुरु तुंचि माझा स्वामी । सकळ अंतर्यामीं वससी तूं ॥५॥
नामा म्हणे माझें चुकवी जन्ममरण । न करीं मी सीण पांडुरंगा ॥६॥

२५६
काय करुं आतां देवा विश्वंभरा । मजलागीं थारा नाहीं कोठें ॥१॥
उबगति सोयरीं धायरीं समस्त । कय करुं अंत पाह्सी माझा ॥२॥
तूंचि मातापिता गुरुबंधू होसी । जाऊं मी कोणासी शरण आतां ॥३॥
पायीं थारा मागे नाम्याची विनंति । चित्त द्या श्रीपति आतां वेगे ॥४॥

२५७
आसनीं शयनीं भोजनीं गमनीं । तुझे पाय दोन्ही दावी मज ॥१॥
संसार कल्मष समूळ छेदिसी । दावीं अहर्निशीं पाय मज ॥२॥
हरी ध्यानीं मनीं भक्तां तूं परेशा । अनाथ कोंवसा गोंवळियां ॥३॥
नामा म्हणे नाम ऐकों सर्वोत्तमा । संसारींच्या श्रमा वारीं देवा ॥४॥

२५८
नव्हे माझें कांहीं नेणे तुजविण । दुजे वोझें घेऊनि जड बहु ॥१॥
रंग नानासूत्रिं अनेक पुतळे । तैसा तुझा खेळ नकळे कोण्हा ॥२॥
नामा म्हणे तुझी नकळे करणी । जन्मोजन्मीं चरणीं ठेवीं मज ॥३॥

२५९
हस्तीच्या चरणावरी बैसे माशी । नमन तयासी करावया ॥१॥
तैसें कायसें मी केवढें वापुडें । लागे कोणीकडे देवराया ॥२॥
नामा म्हणे तैसें मी एक दुबळें । चरणावेगळें करूं नको ॥३॥

२६०
कृपणाचें धन असे भूमि आंत । तेथें जाय चित्त जेथें धन ॥१॥
ऐसी मज देवा लावावी हे सवे । हेंचि मज द्यावें पांडुरंगा ॥२॥
जेथें जेथें मन जाईल हें माझें । तेथें तेथें तुझें रूप भासे ॥३॥
नामा म्हणे मी सर्वांपरी अज्ञान । विनवी आस करून पांडुरंगा ॥४॥

२६१
तुझिया चरणाचें तुटतां अनुसंधाण । नेलें माझॆं मन षड्‌वर्गीं ॥१॥
धांव गा विठ्ठला सोडवीं आपुला दास । थोर कासावीस केलों बापा ॥२॥
कर्म कुळाचार क्रोध हा अनिवार । मदें निरंतर भ्रांत केलें ॥३॥
मछरें तुजसी दुरावलें देवा । लोभें केला गोवा गर्भवासी ॥४॥
दंभ रसातळीं जातसे घेऊनि । विश्वचक्षु होउनि पाहसी कैसा ॥५॥
नामा म्हणे मज तुझाचि भरंवसा । अनाथा कुंवसा होसी देवा ॥६॥

२६२
मनीं जें जें देखें परी दृष्टी नेणें । प्रेमाची ते खूण जाणावया ॥१॥
काय करूं माय बाप गा विठ्ठला । मजसि कां अबोला धरिलासी ॥२॥
मानसीं वसणें प्रत्यक्ष पाहणें । तुझें नाम गाणें तरी साच ॥३॥
नामा म्हणे किती सांगावें गा तुज । केशवा हें गुज पुरची माझें ॥४॥

२६३
पुंडलिक वरद आनंदें अभेद । विठ्ठल विद्‌गद नाम तुझें ॥१॥
पाव गा वेगीं मजालागीं झडकारी । बुडतों भवसागरीं तारी मज ॥२॥
आकांत अवसरीं स्मरिला गजेंद्र । दिनानाथ ब्रीद साच केलें ॥३॥
स्मरली संकटीं द्रीपदी वनवासी । धांवुनि आलासी लवलाही ॥४॥
प्रल्हादेंज तुजलागीं स्मरिलें निर्वाणीं । संकटापासुनि रक्षियेलें ॥५॥
नामा म्हणे थोर पिडिलों गर्भवासें । अखंड पाहातसें वाट तुझी ॥६॥

२६४
माझ्या बोवडिया बोला । चित्त द्यावें वा विठ्ठला ॥१॥
वारा जाय भलत्या ठायां । तैसी माझी रागछाया ॥२॥
गातां येईल तेणेंचि गावें । येरीं हरि हरि म्हणावें ॥३॥
तान मान नेणें देवा । नामा विनवितो केशवा ॥४॥

२६५
समर्थपणें रंका का गांजितसां स्वामी । हें काये स्वधर्मीं मिळतसे ॥१॥
आपुली करणी न विचारा मनीं । दुसरियास झणीं बोल ठेवा ॥२॥
निर्गुन निराकार होतेंती शून्यपणें । आम्हांसी असणें तेचि ठायां ॥३॥
सुखें एकरूप होतों तुझें पोटीं । कासया हे सूष्टी वाढविली ॥४॥
विकाराचें मूळ दिधलें हें शरीर । तेणें कष्टी थोर जालों आम्ही ॥५॥
पाण पुण्य दोन्हीं लाविली सांगातें । म्हणऊनि सुखातें अंतरलों ॥६॥
यमलोकीं वास रोरव यातणा । तेणें नारायणा धाक थोर ॥७॥
खातों जेवतों तें न लगेचि अंगीं । जालोंसेम उद्वेगीं रात्रंदिवस ॥८॥
ऐसे देह आम्हां कासया दिधले । काय मागितले आम्हीं तुम्हां ॥९॥
सृष्टीपूर्वीं पाप नव्हतें हरी । कासया श्रीहरी कष्टी केलें ॥१०॥
वेदशास्त्रवचन आम्हांसी लाविलें । तें तुम्हीं टाकिलें एकीकडे ॥११॥
वेदशास्त्रवचन चुकल्य अवचिता । गोसावी जी होतां दंडावया ॥१२॥
मागां चुकलेती तें ठेवा एकिकडे । आतां तरी पुढीं सांभाळावें ॥१३॥
एकरूफ तुम्ही होतेती निर्गुणीं । तेथें आमुचे कोण्ही बोलों आलों ॥१४॥
निर्गुउन सांडुनि व्हावें जी सगुणज । ऐसें तुम्हां कोण बोलियेलें ॥१५॥
आपुलिये इच्छे ब्रह्मांडें रचिलीं । कय सांगितलीं जी आम्हीं तुम्हां ॥१६॥
लक्ष्मीचे विलास धरिले नाना वेष । हा काय उपदेश आम्ही केली ॥१७॥
विश्व हें मिर्मुनि जालेती गोसावी । हें काय सांगावी आम्ही केली ॥१८॥
जे तुम्हां पाहिजे तें तुम्ही निर्मिलें । आपणासवें केलें कष्टी आम्हां ॥१९॥
क्ल्पजन्मांतरी युगयुगांतरी । जवळी श्रीहरी होतों आम्हीं ॥२०॥
तुम्ही तेथें आम्ही आम्ही तेथें तुम्ही । विचारावें स्वामी पांडुरंगा ॥२१॥
तुम्हां आम्हां कांहीं वेगळिक नाहीं । बोलोनियां काई दावूं आतां ॥२२॥
आम्हांसि तुम्ही काय सोसिलें अधिक । ठकितसां लोक तैसें नव्हें ॥२३॥
तुम्हांसी अवतार कोरडियें काष्टीं । तुमच्या नामें कष्टीं दैत्यें केलें ॥२४॥
तुम्हांसी मातेनें धाडियेलें वना । आमची विटंवना बहुत जाहली ॥२५॥
वल्कलें वेष्टोनी जालेती तापसी । वेष आम्हां देसी मर्कटाचे ॥२६॥
जवळीच असुनी हरविली कांता । आम्ही शुद्धिकरतां कष्टी जालों ॥२७॥
तियेचे वियोगें शोक करा वनीं । वानरें होऊनि हिंडों आम्हीं ॥२८॥
तुम्ही स्वामीपणें बैसा एके ठायीं । आम्हीं शिळा डोई वाहिलेल्या ॥२९॥
लंकेपुढें आम्हीं वेचियेलें प्रान । तुम्ही ते दुरून बाण टाका ॥३०॥
अयोध्येचे राज्यीं तुम्हां सिंहासन । आमचे कपाळीं हीन चुकेचि ना ॥३१॥
वस्त्रें अलंकार तुम्हां हस्ती घोडे । आम्हीं ते उघडे पायीं चालों ॥३२॥
चाड सरलिया नाहीं आठवण । कांहो लक्षुमण दवडिला ॥३३॥
लोक म्हणों तरी पाठीं सहोदर । जालेति निष्ठूर देवराया ॥३४॥
तुम्हां एकलेनि न करावें गमन । सर्व अवघेजण आलों आम्हीं ॥३५॥
कंसाभेणें तुम्ही राखियेल्या गाई । तेथें आम्ही काई नवहतों देवा ॥३६॥
भोगा स्वामीपन राखितां गोधनें । ठकोनियां खाणें आमच्या रोटया ॥३७॥
सर्पापोटीं आम्हीं घावरलोसें विखें । तुम्ही आपुले सुखें वेगळेची ॥३८॥
खेळतां यमुनेडोहीं टाकियेली उडी । आम्ही थडी थडी रुदन करू ॥३९॥
गोवर्धन गिरी आमुचिये शिरीं । तुम्ही नानापरि वेणु वाहा ॥४०॥
आम्हां चोरुनी नेलें वर्षभरी । तुम्हीं आपुले घरीं सुखी असा ॥४१॥
असो आतां चाड नाहीं येणेंवीण । आमुचें निर्वाण पाहूं नका ॥४२॥
अमुचे दिवस काय वायां गेले । स्वामीया उगले राहा तुम्ही ॥४३॥
कल्पाचे शेवटीं तुम्हां आम्हां भेटी । तेथें पैं ह्या गोष्टी कळों येती ॥४४॥
नामा म्हणे अम्ही पाईक फुकाचे । धारक नामाचे दास तुझे ॥४५॥

२६६
नेणें भक्ति कांहीं करुं कैसी सेवा । हें तों मज देवा समजेना ॥१॥
करूं कैसा जप करूं कैसें ध्यान । नाहीं माझें मन स्थिर देवा ॥२॥
कामक्रोध यांची मोठी हे जाचणी । जालों वेडयावाणी समजेना ॥३॥
नामा म्हणे माझे सांवळे विठाई । येऊनियां राही ह्रदयामाजीं ॥४॥

२६७
तुज दिलें आतां यत्न करी याचा । जीवभाव वाचा काया मनें ॥१॥
भागलों दातारा शीण जाला भारी । आतां मज तारी अनाथासी ॥२॥
नेणताम सोसिली तयांची आटणी । नव्ह्तीं हीं कोणी कांहीं माझीं ॥३॥
वर्स नेणें दिशा हिंडती मोकाट । इंद्रिय सुसाट सर्व पृथ्वी ॥४॥
येरझार फेरा शिणलों सायासीं । आतां ह्रषिकेशी अंगिकारीं ॥५॥
नामा म्हणे मन इंद्रियाचें सोयी । धांव यासी कायी करुं आतां ॥६॥

२६८
तुझे चरणीं चित्त रंगलें अनुरागें । बुह्जन्मीं वियोगें शिणलें होतें ॥१॥
आलाळलें पोळलें तापत्रयीं पीडिलें । तृष्णें विभांडिलें नानापरी ॥२॥
काम क्रोध लोभ दंभ मद मत्सर । इहीं निरंतर जाजावलें ॥३॥
बुडतिया अवचटें लाभे पैं सांगडी । ते जीवें न सोडी तैसें जालें ॥४॥
नामा म्हणे केशवा तूं कृपेचा सागर । झणीं माझा अव्हेर करिसी देवा ॥५॥

२६९
न विचारितां बळि घातला पाताळीं । सवेंचि कणव उपजली तये वेळीं ।
द्वार न संडिसि कवणेकाळीं । ऐसी तुझी करणी दातारा ॥१॥
अगा केशवा सुजाणा । गार्‍हाणें सांगू कवणा ।
तुझिये नामें तुटे बंधना । देवकीनंदना वासुदेवा ॥२॥
वसुदेव बांदवडी । आपदा करोन एवढी ।
मग त्या कंसा केवीं धाडी । मोक्ष तया दिधला ॥३॥
सुदामा सांगातें जेवी । धान्य मागे गांवोगांवीं ।
आपदा करोनि बहू ही । मग त्यासी राज्य दिधलें ॥४॥
जोहरीं सुदलें पांडवां । सवेंची उपजली कणवा ।
अग्निपासोनी केशवा । रक्षियेलें तयांसी ॥५॥
सभा पिसुनाची दाटली । द्रौपदी वस्त्रें आसुडली ।
एवढी आपदा करविली । मग वस्त्रें पुरविलीं तियेतें ॥६॥
दैत्यें गांजियला प्रल्हाद । तुझ्या नामाचा घेतला छंद ।
एवढा करुनियां खेद । मग त्या दैत्या वध केला ॥७॥
विभीषना हाणितल्या लाथा । लंका दिली त्या उचिता ।
समर्थें केलें तें बरवें आतां । तूं रघुनाथा ऐकें पैं ॥८॥
आम्ही लाडके डिंगर । माझें बोलणें उद्धट फार ।
तूं तंव कृपेचा सागर । उतरी पार म्हणे नामा ॥९॥

२७०
निरंजनीं वनीं पाषाण पैं व्हाव्वें । परी जन्मा न यावें मागत्याच्या ॥१॥
राजाचें लेकरूं पांघरे वाकळ । तेव्हां तें सकळ लाज कोणा ॥२॥
पोसवेना तरी दवडुनि देई देवा । नामा तुज केशवा विनवितसे ॥३॥

२७१
माझिया मनाचें हिंडणें जे जे ठायीं । तेथें तेथें राही पांडुरंगा ॥१॥
भीमा चंद्रभागा वैकुंठ पंढरी । दावीं दृष्टीभरी निरंतर ॥२॥
पुंडलिकासमोर लक्ष निरंतरीं । तैसाची अंतरीं येऊनि राहे ॥३॥
कटीं कर विटे समचरण गोमटें । पाहतां अति निकट हेंचि ध्यान ॥४॥
पुरवीं माझी आस तूं बाप माउली । करीं मज साउली पद्मकरें ॥५॥
नामा म्हणे झणें करिसी उदास । होती कासावीस प्रान माझे ॥६॥

२७२
आसनीं शयनीं आठवीं अनुदिनीं । नित्य समाधानीं रूप तुझें ॥१॥
काम धाम कांहीं नलगे माझ्या चित्तीं । न देखे विश्रांति तुजविण ॥२॥
तापत्रय ओणवा लागला चहूंकडे । न देखें उघडे तुजविण ॥३॥
तुजविण तें जिवलग दुजें कोण होईल । तें माझें निवारील उद्वेग हे ॥४॥
कृपेचा सागरू त्रिभुवनीं उदारू । न करी अव्हेरू अनाथाचा ॥५॥
नामा म्हणे केशवा आस माझी पुरवी । पाउलें दाखवी एक वेळां ॥६॥

२७३
आतां माझी चिंता तुज नारायणा । रुक्मिणीरमणा वासुदेवा ॥१॥
द्रौपदी संकटीं वस्त्रें पुरविलीं । धांव त्वां घेतली गजेंद्रासी ॥२॥
उपमन्या आळी तुवां पुरविली । अढळपदीं दिल्ही वस्ति धरुवा ॥३॥
नामा म्हणे करा करुणा केशवा । तूं माझा विसावा पांडूरंगा ॥४॥

---

शेतमालाची मोफत जाहिरात करण्यासाठी कृषी क्रांती ला अवश्य भेट द्या
ref: transliteral