संत निळोबाराय (आपल्या स्थितीसंबंधानें जनाशीं उद्गार)
७४८
अखंडता ते झाली ऐसी । विठ्ठल राहिला मानसीं । ध्यानीं मनीं लोचनासीं । अहर्निशीं निजबोध ॥१॥
जनीं वनीं जनार्दन । नाढळें त्या भिन्नाभिन्न । एकात्मता अनुसंधान । नित्य दर्शन विठठलीं ॥२॥
देहीं असोनी देहातीत । गुणीं गुणातें नातळत । विषयीं विषयापासुनी मुक्त । भोगीं भोगासक्त नव्हती ते ॥३॥
नित्य निरामय निर्गुण । जगादात्मा जो आनंदघन । विटेवर पाउलें समान । लोधलें मन चरणीं त्या ॥४॥
निळा म्हणे विठ्ठल जपें । सांडिले ते पुण्यपापें । संकल्प सोडिले विकल्पें । त्रिविधतापें स्वानुभवी ॥५॥
७४९
अवघाची गुणीं आहे हा भला । परि हा याला लोभ कां ॥१॥
कांहींच उरों नेदी माझें । संचिंतपुजें भरियेलें ॥२॥
बरें वाईट हा न म्हणेचि कांहीं । पाप पुण्य तेंहि लुंचियेलें ॥३॥
निळा म्हणे जें जें देखें । तें तें हा सुखें भरितुची ॥४॥
७५०
अवघींच अंगे वेष्टोनि ठेलीं । हरीचिये रंगली निज सेवें ॥१॥
तेणेंचि वाटे कृतकुत्यार्थ । चुकले अनर्थ जन्मजरा ॥२॥
सर्व काळ सुखीं सुख । हरिखीं हरिख कोंदला ॥३॥
निळा म्हणे पुरले नवस । आलिया नरदेहास सफळ झालें ॥४॥
७५१
अवघ्या अंगें अवघें झालों । अवघेचि ल्यालों आळंकार ॥१॥
अवघ्या ठायीं अवघ्या देहीं । अवघ्या नाहीं वेगळां ॥२॥
अवघ्यां जवळी अवघ्यां दुरी । अवघ्यां परी सारखा ॥३॥
अवघा निळा अवघ्यां संगें । अवघ्या रंगे रंगला ॥४॥
७५२
असो आतां हें बोलणें । आम्ही निर्भय एक्या गुणें ॥१॥
सांगितलें करुं काम । हातें टाळी मुखें नाम ॥२॥
गुण वानूं नानापरी । आज्ञा त्याची वंदुनी शिरीं ॥३॥
निळा म्हणे राजा धरी । हातीं तया सभाग्य करीं ॥४॥
७५३
असोतु ऐसियाच्या गोठीं । काय करुनि लाभ तुटी ॥१॥
गाऊं विठठलु सांवळा । आठवूं तो वेळोवेळां ॥२॥
जया चरणीं ब्रीद भार । वांकि किंकणी झणत्कार ॥३॥
निळा म्हणे तुळसीमाळा । पदक एकावळी गळां ॥४॥
७५४
असो त्याची मात । गाऊं गीतीं पंढरीनाथ ॥१॥
जेणें मनासीं विश्रांती । फावे इंद्रियां सुखशांती ॥२॥
आळवितां नामें । भुवनें चौदाहिं संगमें ॥३॥
निळा म्हणे वैकुंठवासी । करी कृपा राहे पासीं ॥४॥
७५५
आम्हां सापडलें वर्म । हरिभक्तिचें सुगम ॥१॥
त्यांचे आळवावें नाम । ह्रदयीं धरुनियां प्रेम ॥२॥
वाजउनी टाळी । सुखें नाचावें राउळीं ॥३॥
निळा म्हणे संतीं । दाविलें हें कृपावंतीं ॥४॥
७५६
आम्हां सुखा नाहींचि उणें । सेवागुणें स्वामीचियां ॥१॥
अवघ्या ब्रम्हांडाच्या सूत्रीं । गाऊं वक्त्रीं गुण त्याचे ॥२॥
जेणें उदंड सभाग्य केलें । निजदास आपुले भूमंडळी ॥३॥
निळा म्हणे उपेक्षूं नेणें । आपुलिया स्मरणें नामाच्या ॥४॥
७५७
आळवीण क्षणक्षणां । नारायणा या नामें ॥१॥
या हो या हो पंढरीनाथा । कृपावंता सामोरे ॥२॥
आलियाचा हरा शीण । दया हो आलिंगन धांवोनी ॥३॥
निळा म्हणे परस्परें । अत्यादरें आदर ॥४॥
७५८
आळवूं आम्ही विठोबासी । नेणों आण्किासी रंजवूं ॥१॥
राग कळा घात मात । स्वर संगीत मूर्छना ॥२॥
ताल ग्राम छंद बंद । गीत प्रबंध कंपित ॥३॥
निळा म्हणे प्रेमें वाणी । गर्जवूं गुणीं श्रीहरिच्या ॥४॥
७५९
आज्ञापिलें जें श्रीहरी । तेचि वदली हें वैखरी ॥१॥
नाहीं माझें येथ वीर्य । जाणे ज्याचें तोचि कार्य ॥२॥
येईल जरी हे प्रतिती । धरा तरी हें हितचि चित्तीं ॥३॥
निळा म्हणे सांडिजे येरी । नास्तिक वादी परते दुरी ॥४॥
७६०
विसारे गोंविला । अवघा आंखुनी ठेविला ॥१॥
देउनिया अहंभावो । भक्तीं सांठविला देवो ॥२॥
नामाचिंतन । करुनि केला हा स्वाधीन ॥३॥
निळा म्हणे जिवेंसाठीं । करुनि सामाविला पोटीं ॥४॥
७६१
उगेचि आतां बैसेन मी म्हणे । तंव हा करणें चेष्टवितों ॥१॥
दृष्टीपुढें हा उभाचि ठाये ऐकणें होउनी राहे श्रोत्रबिळीं ॥२॥
मनही नेउनी लेपउनी ठेवी । चित्तासी हा गांवी आपणासीं ॥३॥
निळा म्हणे बाई हदयीच राहिला । अवघाचि रोधिला जागा येणें ॥४॥
७६२
उतरिला माझा भार । येणें कैवार धरुनियां ॥१॥
आपुला आपण सोहळा करी । पाहिजे संसारीं पुरवी तें ॥२॥
नेदि पडों उणें कोठें । आलीं संकटें निवारी ॥३॥
निळा म्हणे झाला ऋणी । चक्रपाणी आम्हां घरीं ॥४॥
७६३
उमटलें वरी । होतें तैसें तें अंतरीं ॥१॥
आतां नवजाय झांकिलें । बुध्दि वाचे वोसंडले ॥२॥
दीप अंधारीं ठेविला । प्रकाश न झांके फाकला ॥३॥
निळा म्हणे पांडुरंगें । चूतविलीं माझीं अंगें ॥४॥
७६४
ऐसा जोडियला दातार । करुनी नामाचा उच्चार ॥१॥
आम्हीं भाग्यवंतीं जनीं । पायीं याचे विश्वासोनी ॥२॥
नेदी जाऊं कोठें दुरी । पुरवी अवघेंचि हा घरीं ॥३॥
निळा म्हणे त्वरित आला । फळा अर्थ तो चिंतिला ॥४॥
७६५
काय करुं तैसे ज्ञान । जेणें अभिमान खवळे तें ॥१॥
राहो भाव तुझया चरणीं । गर्जो वाणी गुण कीर्ति ॥२॥
काय करुं व्यत्पत्ती तैसी । जेणें वादासी मूळ होय ॥३॥
निळा म्हणे अहंकार वाढे । नलगे वेडें वैराग्य तें ॥४॥
७६६
काय काज कोणासवें । विठ्ठल देवें वांचूनी ॥१॥
काय नाहीं चरणापासीं । पाहिजे ज्याशी तें तेथें ॥२॥
म्हणोनियां जीवें साठी । करुनि नेहटी बैसलों ॥३॥
निळा म्हणे सभाग्य धणी । पुरवील आयणी सकळ ही ॥४॥
७६७
काय विघरुनी केलें पाणी । घडिली अवनी कासयाची ॥१॥
महिमा जाणें त्याचा तोचि । नेणें विरंची जरी ज्ञाता ॥२॥
काय पिंजुनी केलें गगन । निर्मिला हुताशन कासयाचा ॥३॥
निळा म्हणे भरोनि अंबरा । निर्मिला वारा कासयाचा ॥४॥
७६८
कांहीच जाणीव न करावी । आहे जिवीं हें ठावें ॥१॥
परि मज बोलवी देवो । तेथें उपावो कोणाचा ॥२॥
नव्हे कांही बहुश्रुत । वक्ता पंडित वाचाळ ॥३॥
निळा म्हणे श्रीविठ्ठल । बोलवी बोल ते बोलें ॥४॥
७६९
कृपाघनें वृष्टी केली । माझीं निवविलीं निजांगें ॥१॥
म्हणोनियां वारंवार । त्याचे उपकार आठवितों ॥२॥
न घेउनी कांही सेवा । धांविले कुणवा आपुलिया ॥३॥
निळा म्हणे सुखी केलें । हातीं धरिलें वरदानें ॥४॥
७७०
कृपादीन प्रकाशिला । विलया नेला अंध:कार ॥१॥
आतां दृष्टीपुढें दिसे । जेथें असें तें तैसें ॥२॥
सत्यासत्यमिळणी झाली । अवघी फावलीं निवडितां ॥३॥
निळा म्हणे उदयो केला । रवीचि उगवला नयनांत ॥४॥
७७१
कृपा तुमची फळा आली । बुध्दी झाली निश्चळ ॥१॥
नामचि एक उच्चारिलें । तेथेंचि बैसलें मन माझें ॥२॥
इंद्रियांची पुरली धांव । बुध्दिभाव ठसावला ॥३॥
निळा म्हणे निरंतर । न पडे विसर चित्तासी ॥४॥
७७२
केला माझा अंगिकार । ठेविले कर जेणें कटीं ॥१॥
आतां सुखा नाहीं उणें । नामस्मरणें याचिया ॥२॥
तीर्थे व्रतें तपोवनें । वसती स्थानें भासती ॥३॥
निळा म्हणे साधनसिध्दि । दर्शनें उपाधी निरसिल्या ॥४॥
७७३
केलें तैसें वदलों देवें । अनुभवें उद्गार ॥१॥
नाहीं येथें चालों येत । तर्क मत पायांपें ॥२॥
स्वामीसवें निकटवासें । जैसें तैसें केंवि सरें ॥३॥
खोटी याची नव्हे चाली । निवडिली पारखितां ॥४॥
निळा म्हणे केला धंदा । परमानंदा आज्ञेचा ॥४॥
७७४
कोटी दिवाळया दसरे सण । घडलें श्रीचरण देखिलें ॥१॥
सकळही पर्वेव्रतें जोडलीं । तुमचीं वंदिलीं पदांबुजें ॥२॥
आलिंगनें शीतळ काया । निवाल्या बाह्या जीव प्राण ॥३॥
निळा म्हणे अवघींच अंगें । तुमच्या संगे सुस्नात ॥४॥
७७५
खेळविलें अंगावरी । अळंकारी शोभविलें ॥१॥
मी तों नेणें नेणपणें । होती शहाणे विस्मित ॥२॥
परस्परें अनुवादती । एक सांगती एकापें ॥३॥
कैसा निळा भाग्यवंत । मायबाप संत जवळी त्या ॥४॥
७७६
गणगोत अवघें धन । आम्हां चरण विठोबाचें ॥१॥
आणखी दुजें नेणों कांहीं । चाडचि नाहीं धनमानें ॥२॥
देवाविण वाटती ओस । वैकुंठ कैलास नावडती ॥३॥
निळा म्हणे आवडी जाणें । पुरवी खुणें जिवींचे तो ॥४॥
७७७
गोमटे पाय देखिले दिठीं । समान नेहटी वीटेचिये ॥१॥
तैंचिपासुनी लागला छंद । याचिया वेध स्वरुपाचा ॥२॥
कटांवरी कर तुळसीमाळा । चंदनाचा टिळा मुगुट माथा ॥३॥
निळा म्हणे वेढिलें वसन । विदयुल्लतें समान तेज त्याचें ॥४॥
७७८
घांट गर्जे महाव्दारीं । विठ्ठल नामें वागेश्वरीं ॥१॥
निळा उभा तो देखिला । भाव भक्ति आलिंगिला ॥२॥
इटे उभा तो देखिला । भाव भक्ति आलिंगिला ॥३॥
निळा म्हणे आवडी पोटीं । हदय सांठविला संपुष्टीं ॥४॥
७७९
चित्तीं माझें पांडुरंग । बैसला अभंग न ढळेसा ॥१॥
जातां दिवस जातां राती । स्वप्नीं जागृतीं सुषुप्तीं तो ॥२॥
देखतां डोळा ऐकतां कानीं । बोलतां वदनीं तोचि पुढें ॥३॥
निळा म्हणे बुध्दीमन । गेलीं विरोन त्यामाजीं ॥४॥
७८०
जडला जीवीं तो नव्हेचि परतां । चित्तीं चिंता व्यापूनियां ॥१॥
बुध्दीमाजीं याचेंचि ठाणें । राहटें करणें अहोरात्रीं ॥२॥
अंत:करणीं धरिला थारा । आंतु शरीरा बाहेरी हा ॥३॥
निळा म्हणे अवघाचि हरि । आम्हां घरीं दारीं दाटला ॥४॥
७८१
जयाचेनि कृपामृतें । पोखें माझें जीवन भातें ॥१॥
कैसा विसरों मी यासी । एकानेक नाहीं ज्यासी ॥२॥
नेणोनियां आपपर । केला माझा अंगिकार ॥३॥
निळा म्हणे शिकवा बोल । बोली बोलणें सुढाळ ॥४॥
७८२
जाणीवचि माझी गिळूनि ठेला । नेणीवेतें प्याला निपटूनियां ॥१॥
निढळवाणें मज करुनि ठेविलें । जीवाचेंही हरिलें जीवपण ॥२॥
ज्ञानासी तो हा वाढोचि नेदी । ग्रासिल्या उपाधी परमार्थिका ॥३॥
निळा म्हणे येणें नेलें आपपर । मोडियेली थार दोहिंकडे ॥४॥
७८३
जाणोनियां मनींचा हेत । केलें सनाथ मजलागीं ॥१॥
कृपावंत संत सद्गुरु । भवार्णव तारुं मजलागी ॥२॥
बोलविली आरुषवाणी । श्रीहरिच्या गुणीं आपुलिये ॥३॥
निळा म्हणे नवलचि केलें । अंकिता गौरविलें निज अंकीं ॥४॥
७८४
जिवाचाही जीव माझया शिवाचा शिव । पंढरीचा देव मन बुध्दी इंद्रियें ॥१॥
आईका हो श्रोते तुम्ही संत सज्जन । मी माझें हें जतन कोण करी यावरी ॥२॥
नयनाचेंही नयन माझया घ्राण । श्रवणाचेंहि श्रवण तोचि रसनेची रसना ॥३॥
त्वचेचीही त्वचा माझे वाचेची वाचा । बोलविसी बोलचा तोची अर्थ तात्पर्य ॥४॥
कराचेहि कर माझा चरणचे चरण । चैतन्याचें चैतन तोचि रसनेची रसना ॥५॥
त्वचेचीही त्वचा माझे वाचेची वाचा । बाकलविसी बोलचा तोची अर्थ तात्पर्य ॥६॥
कराचेहि कर माझया चरणाचे चरण् । चैतन्याचें चैतन्य तोचि मनांचे मन ॥७॥
निळा म्हणे भुक्ति मुक्ति विरक्ति ज्ञान । शांति क्षमा दया तोचि सिध्दी साधन ॥८॥
७८५
जीवभाव ठेवूं पायीं । तरी तो काय लटिकाचि ॥१॥
याचिलागीं लिगटलों । पायीं जडलों न ढळेसा ॥२॥
जेथें संतचरणरज । पडती सहज मी तेथें ॥३॥
निळा म्हणे याविण आतां । न दिसे अर्पितां उत्तीर्णपणा ॥४॥
७८६
जेणें माझी वाचस्पती । आपुल्या कृपें केली सरती ॥१॥
त्याचें उत्तीर्ण होउं म्हणतां । जीवा जीवपण नुमसे आतां ॥२॥
अवघेंचि त्यांचे घेणें देणें । मी हें माझें कांहीचि नेणें ॥३॥
निळा म्हणे ठेविलों ऐसा । जाळींचा बुदबुद जळींचि जैसा ॥४॥
७८७
जेणें छत्र सिंव्हासन । दिधलें आसन त्रिणाचें त्या ॥१॥
काय उर्त्तीण होईजे रंकें । तेंचि म्यां मशकें संतचरणा ॥२॥
ज्याचिया कृपें ब्रम्हानंद । पावलों अगाध अक्षयी तो ॥३॥
निळा म्हणे साम्राज्यें लेणें । लेवविलें ईक्षणें कृपेचिया ॥४॥
७८८
ज्याचा आहे त्या अभिमान । मी तों रंक अनाथ दीन ॥१॥
नजगे देणें हा परिहार । होईल सत्याचा आदर ॥२॥
जेणें केलेसेल पुढारें । त्याचे तया उणें पुरें ॥३॥
निळा म्हणे मी मापारी । उभा धणी शिरावरीं ॥४॥
७८९
झालें डोळियां पारणें । इंद्रियांही पुरलेपणें ॥१॥
विठो देखतांचि दिठीं । जिवीं जिवा पडली मिठी ॥२॥
बुध्दिनिश्चयाचें घर । तेहि झाली तदाकार ॥३॥
निळा म्हणे काया वाचा । मना संकल्प हा तयाचा ॥४॥
७९०
डोळियाचाही डोळा बुध्दी । माझी उघडूनियां कृपानिधी । देखणी करुनियां त्रिशुध्द । निजात्मपदीं स्थापिली ॥१॥
तेणें दिसती ठायां ठावो । हदय सकळांचेही भाव । संत दावी जे अनुभव । आणखीही सर्व मायाकृत ॥२॥
नवल कृपेची हें जाती । फिटली मोह ममता भ्रांती । उत्पत्ति स्थिती प्रळय होती । तें तें निगुती आटलें ॥३॥
देखणें झालें नयनानयन । देखती आपुलेंही वर्तन । राहिलें ठायींच ते जडोन । अभेद होऊन देखती ॥४॥
निळा स्वामी सद्गुरुनाथा । देखणा तूंचि मी नाहीं आतां । तोडूनी मी हे माझी ममता । आपण आतौता मेळविलों ॥५॥
७९१
त्याचे पायीं माझी बुध्दी । जडली कधीं न ढळेची ॥१॥
ज्याचे ध्यानीं मनीं हरी । नामें वैखरी उच्चार ॥२॥
नित्य कीर्तनांचें घोष । करिती उल्हास आवडीं ॥३॥
निळा म्हणे त्यांची गोठी । ऐकतां पोटीं सुख वाटे ॥४॥
७९२
दिवसरात्रीं हाचि धंदा । वर्णितों गोविंदा गुणकीर्ति ॥१॥
स्वप्नामाजी सुषुप्ती आंत । जागृतीये मात याचाचि ॥२॥
खातां जेवितां बोलतां । आठवे कथा नित्य याची ॥३॥
निळा म्हणे लगटोनि आलें । पीक चांगले असंभाव्य ॥४॥
७९३
दिसे तोचि जनीं वनीं । विठ्ठल ह्रदयीं त्रिभुवनीं ॥१॥
लेणें नेसणें भूषणें । विठ्ठल वस्त्रें परिधानें ॥२॥
अन्न भोजन उदक पान । विठ्ठल सुषुप्ती शयन ॥३॥
निळा म्हणे वाचा बोली । विठ्ठल होऊनियां ठेली ॥४॥
७९४
न कळे केव्हां दिवस गेला । रात्रीं झाला तमनाश ॥१॥
निद्राचि नाहीं स्वप्न तें कैंचें । नि:शेष जागृतीचें विस्मरण ॥२॥
भोक्ताचि नाहीं कैचा भोग । अनंगीं अभंग हारविलें ॥३॥
निळा म्हणे ठांई ठावो । देवीं देवो मावळला ॥४॥
७९५
न पडे विसर याचा मना । झाली तद्रुप वासना । मही व्यापूनियां गगना । दिसे नयना रुप पुढें ॥१॥
जें जें आढळें दृष्टीपुढें । तें तें याच्या स्वरुपें मांडें । व्यापुनी सकळांमाजिवडें । वसें अंतरीं सकळांचे ॥२॥
स्वरुप सांवळें सगुण । अंगकांति मेघवर्ण । करीं धरुनियां जघन । दृष्टी अवलोकीं पुंडलिका ॥३॥
कर्णी कुंडलें विशाळ डोळें । जैसीं विकासलीं दिव्य कमळें । हदयावरीं कंठमाळे । पदकीं रत्नें झळकती ॥४॥
कास पितांबरें घातलीं । मेखळा कटीं सूत्रें रेखिलीं । पाउलें विटेवरीं शोभलीं । निळयां झालीं प्रसन्न तीं ॥५॥
७९६
न धरी आतां शंका । कशासाठी भिऊं लोकां ॥१॥
ज्याचें ओझें तयावरी । मज हे ऐशी काय थोरी ॥२॥
सांगितलें करुं काज । ज्याची तया चिंता लाज ॥३॥
निळा म्हणे गेलो भेवो । जाणोनि साह्य पंढरिरावो ॥४॥
७९७
नाहीं उपेक्षिलें कोणा । थोरा लहाना निवडुनी ॥१॥
ऐसी संत देती ग्वाही । पुराणेंही गर्जती ॥२॥
आम्ही आतां न फिरों मागें । करुं वेगें वेगुचि ॥३॥
निळा म्हणे पळें पळ । साधु काळ भेटीचा ॥४॥
७९८
नाहीं ऐसें उणेंचि कोठें । भरतो पोट तोंडवरी ॥१॥
बाहेर येती वोसंडोन । चाही कोन उथळोनी ॥२॥
झाली आनंदा दाटणी । गर्जे वाणी त्या सुखें ॥३॥
निळा म्हणे माझी सत्ता । नाहीं वदता विठ्ठल ॥४॥
७९९
नाहीं कोठें गोंविला हेत । ठेविलें चित्त याचिवरी ॥१॥
सगुण सुंदर देखिलें दिठीं । विटे नेहटी तेंचि पुरे ॥२॥
वामभागीं विराजमान । स्वरुपीं समान रुक्मिणी ॥३॥
निळा म्हणे लाभला छंद । याचाचि वेध मनासीं ॥४॥
८००
नाहीं माझा उरविला । संदेह अवघाचि फेडिला ॥१॥
म्हणोनियां त्याच्या सुखें । नाचें कीर्तनीं मी हरिखें ॥२॥
बोलविती जें जें वाचें । तें तें अक्षर निश्चयाचें ॥३॥
निळा म्हणे मी नेणें गति । अर्थ त्याचा ते जाणती ॥४॥
८०१
नाहीं लौकिकाशीं काज । माझें गुज तो जाणें ॥१॥
अंतर्बाह्य ठावें तयां । येईल बाह्य पसरुनी ॥२॥
हाचि निश्चय माझा मनीं । विश्वास वचनीं संतांच्या ॥३॥
निळा म्हणे निर्भय चित्तें । भेटी त्यातें पाचारी ॥४॥
८०२
निजध्यास लागला मनीं । हाचि चिंतनीं दिवसरात्रीं ॥१॥
न सुटेचि करुं कैसें । लाविलें पिसें गोवळें ॥२॥
येऊनि जाऊनि पुढेंचि उभा । लाविलें भांवा मन माझें ॥३॥
निळा म्हणे नवचें दुरि । भरला शरीरीं न सुटेचि ॥४॥
८०३
नीत नवा प्रेमा कृपेचिया बळें । अंतरीं हा वोळे आनंदघन ॥१॥
नाचतीं मयूरें रोमांचीत दाटी । अमृताची वृष्टी जीवनकळा ॥२॥
आकाशें दुमदुमी गर्जे अनुहत । सुनीळ तळपत विदयुल्लता ॥३॥
पिकली भूमिका बीज आलें फळा । अव्दय निजकळा सवंगिलें ॥४॥
भाग्यवंत निळा सांठवी निराळीं । आत्मया जवळी निकटवासें ॥५॥
८०४
नुठेचि मन वरुनियां । जडोनी ठेलें हरीच्या पायां ॥१॥
बुध्दि निश्येंसी राहिली । परम विश्रांति पावली ॥२॥
डोळे न धाती पाहतां । चरणीं विगुंतले तत्वतां ॥३॥
निळा म्हणे न पुरे धणी । करीन जीवें बोवाळणी ॥४॥
८०५
नुरवूनि दुसरें आतां ठेलों चरणीं । नित्यानंद भोगीतुंचि दिनरजनीं ॥१॥
आळवूनि वाचें याचीं उत्तम नामें । सारिन काळ याचिपरि सुखसंभ्रमें ॥२॥
धरुनियां रुप दृष्टीं हदयभुवनीं । सांठवीन आपुलिया मनाचे मननीं ॥३॥
निळा म्हणे जन्मोनियां केली हे जोडी । विठोबाचि सेवा नित्य नविये आवडी ॥४॥
८०६
नेघों आम्ही कदा भुक्ति आणि मुक्ति । हरिनामीं विश्रांति सर्व जोडे ॥१॥
काय कराव्या त्या रिध्दी आणि सिध्दी । वाउग्या उपाधी भजना गोंवा ॥२॥
नलभे आम्हां कांही मान्यता बहुमान । जेणें अभिमान खवळे अंगीं ॥३॥
निळा म्हणे दुरी दुरावूं जाणीव । नलगे शहाणीव नाडील ते ॥४॥
८०७
नेटकेंचि दैव उघडलें आजीं । तो हा मजमाजीं संचरला ॥१॥
आतां कैसें करुं मी यासी । नावरेंचि मनासी आवरितां ॥२॥
सुदिन घटका सांपडली होती । ते पडिली अवचितीं हातीं याचे ॥३॥
निळा म्हणे मी मज माझें । हिरोनियां वोझें नेलें सकळ ॥४॥
८०८
पडतांचि तें वचन कानीं । धरिती मनीं अत्यादरें ॥१॥
सुकृताचीं उत्तम फळें । आलीं एक वेळे ओढवोनि ॥२॥
सुखीं सांठवलें सुख । हरिखा हरिख भेटला ॥३॥
निळा म्हणे कल्प कोटी । पडली गांठीं हरीसवें ॥४॥
८०९
पायीं लीन होता निळा । दिधला कळा प्रेमाची ॥१॥
निववूनियां केला सुखी । ठेउनी मुखीं निज नाम ॥२॥
माउलीची ऐशी जाती । बालकां प्रीति समजावी ॥३॥
निळा म्हणे कृपावंत । साक्षभूत अंतरींची ॥४॥
८१०
पुरातन मी शरणांगत । आहे स्थापित सद्गुरुचा ॥१॥
म्हणोनि संत पाळिती मातें । देउनी भातें प्रेमरस ॥२॥
जेउनी उरला प्रसाद देती । निकट बैसविती जवळिकें ॥३॥
निळा म्हणे क्षणक्षणां । देती स्मरणा श्रीहरिच्या ॥४॥
८११
पांडुरंगें सत्य केला अनुग्रह । निरसूनियां देह बुध्दि भेद ॥१॥
येऊनी एकांतीं उपदेशिलीं कानीं । बीजमंत्रें दोन्हीं निजाक्षरें ॥२॥
जीवा शिवा शेज रचिली आनंदीं । आउटावें पदीं आरोहण ॥३॥
निजीं निजरुपीं निजविला निळा । अनुहातें बाळा हल्लरु गाती ॥४॥
८१२
फुटलें धरण आला लोंढा । नावरे तोंडा माझिया तो ॥१॥
कृपाघनें वृष्टी केली । वाचा गर्जिन्नली बोधवरें ॥२॥
प्रतीति विदयुल्लता झळकती । थेंबुटे पडती ब्रम्हरसें ॥३॥
निळा म्हणे पिकलें पीक । आलें सकळीक भागासी तें ॥४॥
८१३
बरवें झालें बरवें झालें । आत्मराम ह्रदयीं आले ॥१॥
सद्गुरुनीं कृपा केली । वस्तु डोळां पैं दाविली ॥२॥
आनंदीं आनंद । पाहे तिकडे हा गोविंद ॥३॥
निळा म्हणे मी निष्काम । परिपूर्ण आत्माराम ॥४॥
८१४
बरवा झाला वेवसाय । चित्तीं आठवितां पाय ॥१॥
राम ह्रदयीं राहिला । परमानंद प्राप्त झाला ॥२॥
व्दैत तेंहि मावळलें । परब्रम्ह प्रकाशलें ॥३॥
निळा म्हणे धन्य झालों । गुरुकृपें स्थिरावलों ॥४॥
८१५
बैसला तो ध्यानीं मनीं । पाहतां लोचनीं विठ्ठल ॥१॥
रुप गोजिरें सुंदर । वेधिलें अंतर मन बुध्दी ॥२॥
नाठवेंचि कांहीं आतां । त्याविण चित्ता दुसरें ॥३॥
निळा म्हणे लाविलें पिसें । मी मज नुमसे आठवितां ॥४॥
८१६
बैसला तोचि माझिये ध्यानीं । कटीं कर दोन्ही वसवितां ॥१॥
नयनाचि माजीं नवचे दुरीं । आंतु बाहेरीं कोंदला ॥२॥
याविण नाठवे आणिक कांहीं । देहादेहीं तोचि तो ॥३॥
निळा म्हणे दिवसरातीं । स्वप्नीं सुषुप्तीं जागृतींत ॥४॥
८१७
बोलों जातां वचनाक्षरें । माजी संचरे निरोपण ॥१॥
ऐशी दाटली दाटणी । वाचा गुणी गुंडाळिली ॥२॥
नाना संकल्प ते मुराले । स्तवनींचि झाले सादर ॥३॥
निळा म्हणे निमिषोनिमिष । झाले श्वासोश्वास अक्षरें ॥४॥
८१८
ब्रम्हानंदा भरणी आली । तेचि केली सामोरी ॥१॥
वंचिलें नाहीं कोणापाशीं । होतें मानसीं धरिलें तें ॥२॥
अवघे नाम विठोबाचें । स्वरुप त्याचें ध्यानीं मनीं ॥३॥
निळा म्हणे देतां हांके । उभाचि ठाकें सन्मुख ॥४॥
८१९
वणिंतां चरित्रे न पुरे धणी । वाचा लांचावली हरीच्या गुणीं । स्वानंदाची उघडली खाणी । नामस्मरणीं मातली ॥१॥
अधिक् अधिक् स्फूर्तीचा प्रसर । आगळीं अक्षरें चालती फार । नेणों फुटलें हें चिदांबर । मेघवृष्टिन्यायें होतसें ॥२॥
आवरताही नावरे मती । लिहितां न पुरे हे दिवसरातीं । न कळें काय केलें संतीं । देउनी प्रसाद आपुला ॥३॥
अवघेंचि उघडूनियां भांडार । दृष्टी दाविलें सारासार । लेववूनियां ते अलंकार । केलें समोर बोलावया ॥४॥
अक्षरें वाचे येती । ते ते प्रमेयेसीचि उठती । नेणों गुंफोनी ठेविलीं होतीं । तेचि प्रसादीं वोपिलीं ॥५॥
नाहीं वाचेसी गुंतागोवा । तात्पर्यार्थाचि हा अघवा । ऐसा योजूनियां बरवा । मुहूर्त दिधला समर्थी ॥६॥
निळा आईत्या पिठावरी । रेघा आढीत बैसला घरीं । दैव मोडोनी आलें वरी । होतें संचितीं म्हणउनी ॥७॥
८२०
वाम चरणीं वाहे नीर । गंगा अमृताचे पाझर ॥१॥
आवडे तें माझया मना । धणी न पुरेचि लोचना ॥२॥
महिमा जोडला मुद्रिका । ध्वज वज्र अंकुश उर्ध्वरेखा ॥३॥
निळा म्हणे मुंजुळ गाती । वाळे वांकी रुणझुणिती ॥४॥
८२१
वाउग्या खटपटा । नावडती तैशा चेष्टा ॥१॥
जेणें पांवे भ्रंश बुध्दी । न पावती स्वरुपसिध्दि ॥२॥
घालिती घालणी । काय करुं ते बोलणीं ॥३॥
निळा म्हणे मिथ्यावाद । काय करावे ते छंद ॥४॥
८२२
वाचे बोलविलें देवें । मज हें काय होतें ठावें ॥१॥
सहज नामें आळवितां । ओघ आला हा अवचिता ॥२॥
संत जाणती अंतर । कीं हा रखुमाईचा वर ॥३॥
निळा म्हणे पुसिलि गोठी । नये सांगतां तें गोमटी ॥४॥
८२३
वाचा वेधलां हरिकीर्तनीं । श्रवण श्रवणीं गोडावले ॥१॥
नेत्रीं बैसलें हरीचें रुप । पूजनीं पडप उभय करां ॥२॥
प्रदक्षणें सोकलें चरण । आष्टांग आलिगंन नमस्कारा ॥३॥
निळा म्हणे हेंचि कोड । अवघिया चाड विठठलीं ॥४॥
८२४
वेडा नव्हे मुका चतुर शहाणा । बोले अबोलणा मौनावस्था ॥१॥
विष्णुदासा निळा वाचा विदेहता । अंगी सप्रेमता आवडीची ॥२॥
ह्रदयीं चतुर्भुज मेघशाम मूर्ती । मुखीं नामकीर्ति ब्रीदावळी ॥३॥
नेणता म्हणोनि संत आपंगिला । निळा निरविला पांडुरंगा ॥४॥
८२५
व्यापूनियां ठायां ठावो । अवघाचि देवो प्रगटला ॥१॥
संतकृपा फळा आली । ते वरुषली स्वानंदें ॥२॥
अंकुरली भावबीजें । विस्तारलीं सहजें गुणचर्या ॥३॥
निळा म्हणे कणिसें दाटे । नाहीं फलकट कणभारें ॥४॥
८२६
सत्यासाठीं माझी चाली । संती केली आज्ञा ते ॥१॥
विठ्ठल विठ्ठल म्हणों मुखें । वाणूं सुखें गुण त्याचे ॥२॥
काय आम्हां दासा चिंता । धणी पुरवितां शिरावरीं ॥३॥
निळा म्हणे निश्चतीनें । असों वचनें एकाचिया ॥४॥
८२७
सर्वकाळ तेंचि वाटे । रुप पहावें गोमटें ॥१॥
जें कां पुंडलिकाचे व्दारी । उभें ठेलें विटेवरी ॥२॥
पितांबराचें परीधान । मुगुट कुंडले विराजमान ॥३॥
निळा म्हणे कौस्तुभ गळां । नाना पुष्पें तुळसीमाळा ॥४॥
८२८
सदाचा हा धाला सदाचा भुकेला । सदाचा निजेला जागा सदा ॥१॥
ऐसिये परिचा अंबुला साजणी । वरिला सुवासिणी सदाचि मी ॥२॥
सदाचा बोलिका सदाचा हा मुका । सदाचा हा लटिका खरा सदां ॥३॥
सदाचा हा वेडा सदाचा हा कुडा । सदाचा हा निर्भिडा भीड सदा ॥४॥
सदाचा हा दाता सदाचा मागता । सदाचा हा रिता भरला सदा ॥५॥
निळा म्हणे सदा जवळी ना हा दुरी । सदा सर्वांतरीं नसोनि वसे ॥६॥
८२९
सहजचि होतों उभा । संत सेवेचिया लोभा ॥१॥
तंव काढिला निक्षेप । हातीं दिला तो अमूप ॥२॥
नाहीचिं अंत जया । किती माप लाऊं तया ॥३॥
निळा म्हणे दिवसरातीं । न पुरे करितां गणती ॥४॥
८३०
सांपडली वाट । आम्हां वैकुंठाची नीट ॥१॥
सहज वचनीं विश्वसतां । संतसंगती लांगता ॥२॥
वारलें दुर्घट । होतें भ्रांतीचें कचाट ॥३॥
निळा म्हणे सुखी । झालों पूर्विली ओळखी ॥४॥
८३१
सिंधुतनया सेवितां पाय । तुमचे तल्लीन होउनी ठाय ॥१॥
ब्रम्हानंदाची राणीव । चरणरेणु माजी सर्व ॥२॥
म्हणे हे न विसंबें मी आतां । युगें कल्नकोटी जातां ॥३॥
निळा म्हणे सुकुमार ते । विटे सांपडलें आमुतें ॥४॥
८३२
सुखी केलें सुखी केलें । संती दाविलें निज हित ॥१॥
जन्मोजन्मीं दास त्यांचा । पोसणा ठायींचा पुरातन ॥२॥
नित्य आपुला आठव देती । आणि पुरस्कारिती निज सेवें ॥३॥
निळा म्हणे हेंचि त्यांचें । वर्तन ठायीचें पूर्वापार ॥४॥
८३३
सुखीं सांठविलें सुख । हरिखा हरिख भेटविला ॥१॥
आनंदासी आनंद झाला । सद्गुरु भेटला तेचि क्षणीं ॥२॥
प्रतीतीसही प्रतीत झाली । शांति मेळवविली निजशांती ॥३॥
निळा म्हणे सुकाळ ऐसा । केला दशदिशा कोंदलीया ॥४॥
८३४
सेवकाचि परि स्थापिला पदीं । मग त्याचिये बुध्दी कोण तुके ॥१॥
तैसेंचि केलें मजही देवा । निपेक्ष अवघा दावूनियां ॥२॥
आईता वांटा दिधली जोडी । कवडीनें कवडी सांचिली ते ॥३॥
निळा म्हणे देवा आभारचि केले । मल सेवका गौरविलें आपुलिया ॥४॥
८३५
सैंध दाटली अक्षरें । माप नव्हें पुरें । केली माझीया दातारें । अतिवृष्टी कृपेची ॥१॥
लिहितां न पुरे दिवसराती । वाढविला विस्तार तो मती । जैसे क्षीराब्धीवरीं येती । तरंग मिरविती असंख्य ॥२॥
नाना प्रमेय नाना कथा । नाना पदांचिया चळथा । निघती त्या पंढरीनाथा । आवडती प्रियवादें ॥३॥
संतचरित्रें हरिचें गुण । केलें पवाडें ते विंदान । नाना पतितांचे उध्दरण । केलें संरक्षण दासांचें ॥४॥
ऐशिया स्तवनीं लाविली वाचा । बडीवार हरीचिया नामाचा । केला प्रतिपाळ तो दासाचा । वारंवार आठवितों ॥५॥
नाना नामें नाना चरित्रें । कल्याणरुपें अती पवित्रें । श्रवणें पठणें गातां वक्त्रें । हरिच्या पदातें पावविती ॥६॥
आइती जोडूनियां ठेविलीं । होतीं ठायींचि गुंफिलीं । निळा म्हणे तेचि वोपिलीं । माझिये वदनीं वरदानें ॥७॥
८३६
माझी बुध्दि झाली वेडी । दिधली बुडी हरिनामीं ॥१॥
नुमजे येथें विगुंतली । न करी बोली आणिक ॥२॥
सांडियले वादावाद । छंद बंद आणिक ॥३॥
निळा म्हणे तुमच्या पायीं । जडली ठायीं न ढळेसी ॥४॥
८३७
मीचि माझा विस्मय करी । नवल परी देखोनी ॥१॥
कैशी येणें पांडुरंगें । अंगीं अंगें लपविलीं ॥२॥
पळही मात्र विसर देहीं । न पडेचि ठायीं व्यापियलें ॥३॥
निळा म्हणे नाम वाचे । गुण त्याचें आठवती ॥४॥
८३८
याचा आश्रय झाला आम्हां । या पुरुषोत्तमा विठठलाचा ॥१॥
गातां वाचितां चरित्रें याची । न करी दासांची उपेक्षा हा ॥२॥
आपुला संकेत सिध्दी न्यावा । करणें देवा हेंचि सत्य ॥३॥
निळा म्हणे निष्ठा जाणें । तैसाचि करणें आदर त्या ॥४॥
८३९
याचिया रुपाचें चिंतन । करितां तनु मन वेधलें ॥१॥
देहीं नुरता देहभाव । झालों स्वयमेव तेंचि रुप ॥२॥
नाईकती शब्दा श्रवण । दुजिया नयन न देखति ॥३॥
निळा म्हणे बावरी ऐसी । दिसें लोकांसी प्रीति वरी ॥४॥
८४०
याचिलागीं तुमचा करितसें धांवा । रात्रंदिवस देवा आळवूनि ॥१॥
नेणें जप तप स्नान संध्या विधी । जड माझी बुध्दि प्रज्ञाहीन ॥२॥
नाहीं आश्रमाचें घडलें विहित । न कळे उचित नित्यादिक ॥३॥
निळा म्हणे माझा कैसा परिपाक । वैकुंठनायक तुम्ही जाणा ॥४॥
८४१
भावें आळवितां देवा । लागला हातीं जुनाट ठेवा । दैव मोडीनी आले दैवा । सुख विश्रांती पावलों ॥१॥
आतां वेचूं खाऊं जेऊं । शोभती अळंकार ते लेऊं । आपुलें सुहद गौरवूं । हरिभक्त वैष्णव साबडे ॥२॥
अपार संपत्ती आली घरां । नाहीं आतां वोढावारा । नलगे जाणें आणिकांच्या घरां । कांहीं मागावें यासाठीं ॥३॥
खरें नाणें खरें केणें । खरिया मोलें घेणें देणें । खरें विकें खरेपणें । न पडे उणें भरलेंसे ॥४॥
निळा म्हणे माझिया दैवें । जोडिलें होतें पडिलें ठावें । कृपा केली विठ्ठल देवें । दिधलें भांडार ॥५॥
८४२
मजही भीड नुलंघवे । जें त्या पुसावें मनोगत ॥१॥
सर्वही भावें सेवाऋणी । मजचि करुनी सोडियलें ॥२॥
आशा मात्र नाहीं याशीं । जे कां देहासी नाठविती ॥३॥
निळा म्हणे घातली मिठी । कल्प कोटी न सुटेशी ॥४॥
८४३
मस्तक माझा पायावरी । या वारकरी संतांच्या ॥१॥
प्रतिवर्षी पंढरपुरा । जाती महावव्दरा हरि भेटी ॥२॥
भेटी त्याची इच्छी मन । करिती कीर्तन अनुदिनीं ॥३॥
निळा म्हणे लोटांगण । घालित जाईन सामोरा ॥४॥
८४४
महासुखा पारणें होये । आनंद राहें लिगटोनी त्या ॥१॥
ऐशिया पावविलों विश्रांती । निमग्न वृत्ती इंद्रियांच्या ॥२॥
मनही तेथुनी वेगळेंचि नोहें । पांगुळले पाय प्राणाचे ॥३॥
निळा म्हणे रवि शशी । हारपले निशी दिवस दोन्ही ॥४॥
८४५
मावळली खंती । देहीं देहाची विस्मृती ॥१॥
पांडुरंग ध्यानीं मनीं । रुप बैसलें लोचनीं ॥२॥
पांडुरंग ध्यानीं मनीं । रुप बैसलें लोचनीं ॥३॥
नये कळों दिवस रातीं । स्वप्न निद्रा ना जागृती ॥४॥
निळा म्हणे अखंडता । विठ्ठल रुपीं तादात्म्यता ॥५॥
८४६
भावें वोजावली भूमिका । वरी कृपाघन वोळला निका । संतीं बीज दीधला फुका । तेचि पेरिलें तोचि क्षणीं ॥१॥
वाफलें तें वरावरी । कणिसें दाट आल्या घुमरी । पिकलें न समाये अंबरीं । चहुकोनि सारिखेचि ॥२॥
निळा केला भाग्यवंत । सवंगीता नावरे पीक अदभुत । रसीवा केला नलगे अंत । माप करितां नावरेसा ॥३॥
उमाणु जातां अधीकची वाढे । दिसोंचि लागे पुढें पुढें । सांजे भरले सीग नमोडे । मोडति गोड ओढितां ॥४॥
नवल पिकाची हे धणी । होती संतकृपेची पेरणी । पुरे पुरे नव्हेचि उणी । पदरीं भरुनि बैसलों ॥५॥
निळा झाला सदैव आतां । अपार लेखाचि नव्हे चित्ता । साठऊं जाणतां नेणता । राहो भरिता उरलें तें ॥६॥
८४७
शोधूनी अन्वये वंशवंशावळी । परंपरा कुळीं उच्चारण ॥१॥
म्हणविले पूर्वी जैसे होते तैसे । केले सामरस्यें समाधान ॥२॥
येक छत्र झळके उन्मनि निशाणी । अनुहाताचा ध्वनि गगन गर्जें ॥३॥
निळयास्वामी स्थापी निजपदीं दासा । करुनि उल्हास आवडिचा ॥४॥
८४८
पावलो प्रसाद इच्छा केली तैसी । झाले या चित्तासी समाधान ॥१॥
मायबाप माझा उभा कृपादानीं । विटे सम जोडुनि पदांबुजें ॥२॥
सांभाळीसी येउ नेदिची उणीव । अधिकार गौरव राखे तैसे ॥३॥
निळा म्हणे सर्व जाणें अंतर्बाहे । जया तैसा राहे कवळुनिया ॥४॥
८४९
सुखें जन्मातरें घेऊं । नामें आळवूं श्रीहरीचीं ॥१॥
नाहीं आम्हा त्याचें कोडें । संसार बापुडें तें काये ॥२॥
कळिकाळाचें भय तें किती । पाया पडति यमधर्म ॥३॥
निळा म्हणे सर्वहि सिध्दी । रुळती पदीं हरिनामें ॥४॥
८५०
आटीतो आटणी । करुनि इंद्रियां दाटणी ॥१॥
कवळूनियां नामापाशीं । तुमच्या ठेवितों सायासी ॥२॥
नेदी घेऊं वावो । दुजा न देऊनियां ठावो ॥३॥
निळा म्हणे ज्योती । जागवितो दिवसराती ॥४॥
८५१
आठवला तो माझिये मनीं । कटीं कर दोन्ही वसविता ॥१॥
न गमे दिवस न गमे राती । लागते खंती फुटे ॥२॥
जीवही होतो कासावीस । कैं तें रुप देखेन ॥३॥
निळा म्हणे भेटवा आतां । ठेवितों माथ चरणवरीं ॥४॥
८५२
आठवितां याचे पाय । गेलें निरसोनि संसारभय ॥१॥
अवघा काळ अवघी वेळ । स्मरणें याचिया सुमंगळ ॥२॥
सदैव आम्हीं भूमंडळीं । पढो हरिच्या नामावळी ॥३॥
निळा म्हणे यावरी आतां । नेणों जन्ममरणचिंता ॥४॥
८५३
आठवितां नामें सुखची संतुष्टी । लाभें लाभ कोटी सुकृताचा ॥१॥
म्हणऊनि हाचि घेऊनियां छंद । गातुसे गोविंद विठ्ठल हरी ॥२॥
ज्याचिया व्दैतबाध । अवघाचि उपाध माया भ्रांती ॥३॥
निळा म्हणे नित्य वैष्णवां साधन । हेंचि अनुसभान दिवसराती ॥४॥
८५४
आम्ही स्वामीचिया बळें । येथें असों खेळेमेळें ॥१॥
नामें गाऊनी आवडी । करुं पदांच्या घडामोडी ॥२॥
करुन कीर्तन सोहळा । रंजवूं नारीनरबाळां ॥३॥
निळा म्हणे दिवसराती । केव्हां नेणों येती जाती ॥४॥
८५५
आतींचें आर्त होतें माझया मनीं । बहुत दिवस नयनीं प्रकाशलें तें ॥१॥
भरोनियां कोदंली चौदाहि भुवनें । सुतेज केलीं गगनें याचेनि तेजें ॥२॥
आवडीचें निज प्रकाशलें गुज । आतां नाचेन भोज येणें छंदें ॥३॥
निळा म्हणे दिशा व्यापूनियां मही । प्रकाश माझया देहीं संचरला तो ॥४॥
८५६
आर्त माझें पूर्ण झालें । यांची पाउलें देखतां ॥१॥
आतां कोठें न धांवे मन । राहिलें होऊन अचंचळ ॥२॥
याविण कांहीं नलगे जोडी । पुरली आवडी विषयाची ॥३॥
निळा म्हणे ध्यानीं मनीं । राहो चिंतनी हेंचि रुप ॥४॥
८५७
वदविली आरुषवाणी । वैदिक पुराणीं मिश्रित ॥१॥
म्हणोनियां संतसज्जन । करिती श्रवण बैसोनी ॥२॥
अर्थ तात्पर्याचे घेती । आणि डोलविती मस्तक ॥३॥
निळा म्हणे ऐसें केलें । मज या विठठलें दयाघनें ॥४॥
८५८
होतें पूर्वार्जित । उत्तम संग्रहीं संचित ॥१॥
तेंचि उत्तीर्णत्वालागीं । झालें सन्मुख ये प्रसंगीं ॥२॥
भोग मोक्ष फळें । निवारलीं शांतिबळें ॥३॥
निळा म्हणे सहजचि आला । ओघ अमृताचा हा जिव्हाळा ॥४॥
८५९
होवोनियां निश्चळ । स्थिर राहिलों अढळ ॥१॥
नाहीं भय शंका मनीं । विश्वास मानियला वचनीं ॥२॥
ज्याचें तया पुढें । बोलेन वेडेही वांकडें ॥३॥
निळा म्हणे देवें । वदविलें तें वदेन भावें ॥४॥
८६०
उपाधीचा उबग आला । मनिं आवडला सत्संग ॥१॥
तयासी देवेंचि कृपा केली । भ्रांति निरसली बुध्दीची ॥२॥
कल्पनेचा पुसला ठाव । देहभाव हारपला ॥३॥
निळा म्हणे निरभिमान । झालें उन्मन मनाचें ॥४॥
८६१
नेदी करुं काज काम । स्मरवि नाम आपुलें ॥१॥
मागें पुढें उभाचि असे । लाविलें पिसें श्रीरगें ॥२॥
खातां जेवितां जवळिच रोहे । परताचि नोहे काय करुं ॥३॥
निळा म्हणे घातलि मिठी । आपणासाठीं मज केलीं ॥४॥
८६२
रुप देखतांचि लोचनीं । राहिलें तें ध्यानीं मनीं ॥१॥
माझिया जिवाचें जीवन । विठ्ठल नामाचें मोहन ॥२॥
चित्त विगुंतलें पायीं । देहभावहि नुरोचि देहीं ॥३॥
निळा म्हणे जीवप्राण् । तेथेंचि राहिला इ जडोन ॥४॥
८६३
माझिये मनीचा फिटला बेहो । देखताचि नाहो रुक्मीणीचा ॥१॥
कळिकाळ ते काय बापुडें रंक । होऊनि मशक ठेलें पुढें ॥२॥
कामक्रोधां कैंची उरी । दोषां महामारी हो सरली ॥३॥
निळा म्हणे नि:संदेहो । देहीं देंहो हारपला ॥४॥
८६४
नेणों काय पुर्वार्जित । होतें सुकृत निक्षेपिचें ॥१॥
तेंणें हातीं धरोनियां । संती ठाया पावविलों ॥२॥
विटेवरी दाविलें धन । होते पोटाळुन महर्षी ज्या ॥३॥
निळा म्हणे बैसला ध्यानीं । ज्याचिये चिंतनी सदाशिव ॥४॥
८६५
अवगुणीं देखिलें । म्हणोनियां उपेक्षिलें ॥१॥
माझें वोढवलें कर्म । करी आळी नेणें धर्म ॥२॥
तेणेंचि नेणों संतापली । क्षोमें करुणा हारविली ॥३॥
निळा म्हणे नये । मोहें पाळावया माय ॥४॥
८६६
सुफळ जिणें हरिच्या भजनें । चुकलीं पतनें यमजाच ॥१॥
नित्य करितां हरिकीर्तन । गातां गुण निजआवडी ॥२॥
घडतां संतसमागम । हरीचें प्रेम दुणावलें ॥३॥
निळा म्हणे साधिली वेळ । सकळाही मंगळ मंगळाची ॥४॥
८६७
ब्रम्हानंदे गर्जे वाणी । हरिच्या गुणीं मातली ॥१॥
आंवरिताही नावरती । पूरचि लोटति अक्षरांचे ॥२॥
अवतारचरित्रें जन्मकर्मे । क्रीडा संभ्रमें केलीं ते ॥३॥
निळा म्हणे घडघडाट । चालती लोट नावरती ॥४॥
८६८
माझा बोल खरा चाल खरा । मती विस्तारा फांकविली ॥१॥
विठ्ठल देवें केली कृपा । दाविला सोपा निज पंथ ॥२॥
यावें जावें पंढरपुरा । आपुल्या माहेरा वस्तिसी ॥३॥
निळा म्हणे घातली सुती । माझिये हातीं कृपाघनें ॥४॥
८६९
संती केला अंगिकार । मज हा निर्धार बाणला ॥१॥
त्यांचिया बोलें अभयदानें । नि:शंक वचनें हीं ऐशीं ॥२॥
नाहीं कोठें गोंवागुंती । अक्षरें चालती गुंफिलीं ॥३॥
निळा म्हणे सत्यासाठी । जाणती चावटी माझी ते ॥४॥
८७०
संतकृपावरदबळें । माझीं वचनामृतफळें ॥१॥
स्वीकारिजे पंढरीनाथें । बैसोनियां सादर चितें ॥२॥
म्हणती गोड हे तुझी वाणी । सद्गुरुकृपेचीं बोलणीं ॥३॥
निळा म्हणे श्रोते संत । प्रसन्नपणें दत्तचित्त ॥४॥
८७१
संतीं सांगितलें मज । आपुलिये गुज अंतरींचे ॥१॥
म्हणती आठवीं पंढरीनाथा । सांडीं वार्ता इतरांची ॥२॥
नको विसबों तूं यासी । अगाध सुखासि पावशील ॥३॥
निळा म्हणे सेवा आतां । हेचि प्रसन्नता आमुची ॥४॥
८७२
संती ठेविलें निश्चळ ठायीं । चित्त हें पायीं आपुलीये ॥१॥
तेणें समाधन वृत्ती । नव्हेचि स्थिति पालट ॥२॥
अखंडिता राहिले ध्यान । होउनी उन्मन मनाचें ॥३॥
निळा म्हणे कृपा केली । जाणों आली या अर्थ ॥४॥
८७३
संतांचिया समागमें । गाऊं नामें आवडी ॥१॥
काय आमचें करील काळ । कळीचे मळ नातळतां ॥२॥
हरीच्या नामें शुचिर्भूत । वाचा पुनीत करचरण ॥३॥
निळा म्हणे घडीं घडीं । करुं हे जोडी नीच नवी ॥४॥
८७४
श्रोते वक्ते होती सुखी । अध्यात्मविखीं भाविक ॥१॥
ऐसा केला प्रसंग हरी । आरुष वैखरी वदवूनी ॥२॥
साबडेंचि परी रुचे ऐसें । केलें सौरसें आपुलिया ॥३॥
निळा म्हणे आपुला भक्त गुणीं । केली वोवणी अक्षरां ॥४॥
तुमच्या शेतमालाची जाहिरात करण्यासाठी कृषी क्रांतीला भेट द्या .
