संत निळोबाराय (करुणापर अभंग व देवापाशीं मागणें)
५३८
अगाध महिमा तुमचा देवा । काय म्यां वाणावा मूढमति ॥१॥
उगाचि म्हणवीं तुमचा दास । करुनियां आस पायांची ॥२॥
शब्दचातुर्य कांहींचि नेणें । बोबडें बोलणें घ्या कानीं ॥३॥
निळा म्हणे आपुला म्हणावा । भलतैसा ठेसा भलतेथें ॥४॥
५३९
अगा ये भूवैकुंठपीठा । सकळां वरिष्ठा देवांचिया ॥१॥
अनाथ मी शरणांगत । करा स्थापित निज सेवे ॥२॥
षडगुण ऐश्वर्य भागयवंता । अहो रमाकांता श्रीविठठला ॥३॥
निळा म्हणे विश्वंभरा । करुणाकरा मज तारी ॥४॥
५४०
अथवा विनंती परिसा देवा । मज या निरवा संतजना ॥१॥
राहेन त्यांचिया सहवासेसी । सेवा मिरासी करुनिया ॥२॥
देतील तो सेवीन ग्रास । होईल सपोश तेणें तनु ॥३॥
निळा म्हणे ते सांगती गोष्टी । धरीन कर्णपुटीं अर्थ त्यांचे ॥४॥
५४१
अनाथाची कोण पाववील हांक । तुम्ही तो नाइ्रक ब्रम्हांडाचे ॥१॥
मी एक दुर्बळ येतों काकुलती । नेणाची श्रीपती काय करुं ॥२॥
कोण तुम्हांपासी जाणवील मात । होऊनि कृपावंत मजवरी ॥३॥
तुम्हांसी तो धंदा बहुत बहुतांचा । तयामाजिं कैसा आठव माझा ॥४॥
जेथें थोर थोर संत मुनीश्वर । सनकादिक सुरवर भीड त्यांची ॥५॥
निळा म्हणे व्यर्थ गेलों वांयांविण । केला उरला शिण जन्मवरी ॥६॥
५४२
अवघ्यांचि दु:खाचा परिहार । चरणीं थार झालिया ॥१॥
आतां देवा नुपेक्षावें । आश्वासावें प्रीतीनें ॥२॥
बहुत श्रमित होऊनी आलों । वांयां धाडिलों न पाहिजे ॥३॥
निळा म्हणे कृपावंता । चरणीं आतां मज रक्षा ॥४॥
५४३
अवलोकुनियां माझिया भावा । करावा देवा अंगीकार ॥१॥
जेणें तुमची घडेल सेवा । होईन दैवा पात्रभूत ॥२॥
धरील्या जन्माचें सार्थक । घडेल लोक मानवती ॥३॥
निळा म्हणे ऐसें करा । अहो दातारा पंढरीच्या ॥४॥
५४४
असतें उत्तम सुकृत जरी गांठी । तरी कां ऐसी आटी पडती देवा ॥१॥
लाजोनियां आजि पळतसा माघारे । ऐकोनी उत्तरें करुणेचीं हीं ॥२॥
नये कांही मना सेवा माझी भक्ति । तरिच धरिलें चित्तीं उदासीन ॥३॥
निळा म्हणे माझा पुरता आला वीट । देखोनी आदटकर्म बळी ॥४॥
५४५
असाधारण माझे बोल । तुमचे फोल कृपेंवीण ॥१॥
म्हणोनियां धांवा करी । करा समोरी दृष्टी आतां ॥२॥
काय करुं तैशा व्युत्पत्ति । तुम्हां जल्पती नेणोनियां ॥३॥
निळा म्हणे नामोच्चारीं । तुमचीये मोहरी कृपेतें ॥४॥
५४६
अहो अज्ञानतिमिरनाशा । जगदाधीशा आदिसूर्या ॥१॥
देवा विठोजी कृपाघना । लेववा अंजना निज नेत्रीं ॥२॥
आपुलिये रुपीं सौरसु करा । हातीं धरा मज आतां ॥३॥
निळा म्हणे चित्तीं । हेंचि दिवस रातीं राहिले ॥४॥
५४७
अहो निर्विकल्पतरु देवा । फळें पुरवा इच्छिलीं ॥१॥
तरी दया हो चतुर्भुज । स्वरुप निज निजाचें ॥२॥
करीन पूजा समाधान । निश्चळ मनें आपुलीया ॥३॥
निळा म्हणे आवडी ऐसी । पायांपाशीं जाणविली ॥४॥
५४८
अहो देवा कृपामूर्ती । गुणसंपत्तीनिधाना ॥१॥
पिंड पदीं समर्पिला । आम्ही आपुला जीवभाव ॥२॥
न मागों कांही अणुमात्र । कृपापात्र करावें ॥३॥
निळा म्हणे विज्ञापना । परिसा दीना रंकाची ॥४॥
५४९
अहो देवा कृपावंत । करा मज अनाथा सनाथ ॥१॥
निरवूनियां संतजना । करा मना बोध माझया ॥२॥
आरुष वाणी बोंबडी वचनें । केलीं स्तवनें परिसावीं ॥३॥
निळा म्हणे आवडीं जाणा । करी विज्ञापना म्हणउनी ॥४॥
५५०
आठवितां तुमची लिळा । करितां दासाचा सोहळा ॥१॥
ऐसा स्वाभाविक गुण । वसे तुम्हां अंगीं पूर्ण ॥२॥
शरणागताचिया नांवे । तुम्हां उत्साह दुणावे ॥३॥
निळा म्हणे वत्सा धेनु । जेंवि पान्हावें देखोनु ॥४॥
५५१
आतां कधी सांभाळाल । आम्हां ठेवाल चरणापें ॥१॥
दिवसरात्रिं खंति वाटे । हदय फुटे वियोगें ॥२॥
येउनी आतां भेटी दयावी । यावरी गोसावी प्रीतीनें ॥३॥
निळा म्हणे चरणीं माथा । कृपावंता ठेवितो ॥४॥
५५२
आतां पुरवा मनींचा हेत । करा हे उदित भेटीसी ॥१॥
रुप पहावया डोळे । माझे भुकेले बहु काळ ॥२॥
चरण वंदावया भाळ । करी तळमळ अखंड ॥३॥
निळा म्हणे पुरवा कोड । जाणा चाड अंतरीची ॥४॥
५५३
आतां याचा घेऊनी त्रास । आलों तुम्हांस शरण हरि ॥१॥
घ्याल तरी सोडवून या काळापासून पुण्य तुमचें ॥२॥
आम्हासी तो न कळे गती । कैसी निर्गती करावी तें ॥३॥
निळा म्हणे घ्या हो धर्म । काढा अकर्म कर्मातुनी ॥४॥
५५४
आतां यावरि संदेहपुरीं । नका श्रीहरी लोटूं मज ॥१॥
लाऊनियां आपुलिये कासे । न्या भलतैसे परपारा ॥२॥
कर्माची तो न कळे गती । नेणो पावविती कोण्या ठाया ॥३॥
निळा म्हणे तुमचे हातीं । आहे श्रीपति मोकळिक ॥४॥
५५५
आतां येऊनि सांभाळीं । केला माझा लळा पाळी ॥१॥
होशिल तूं कृपावंत । तरि कां ऐसें विपरित ॥२॥
बाळकासी मोहे । नीति पाळाविसी आहे ॥३॥
निळा म्हणे आतां । नाही धीर माझया चित्तां ॥४॥
५५६
आतां माझा अंगिकार । करा थार पायापें ॥१॥
लाउनिया आपुल्या गुणीं । माझी वाणी रंजवा ॥२॥
बाळी भोळी करीन सेवा । तुमची देवा ते घ्यावी ॥३॥
निळा म्हणे विनवूं नेणें । तरी पोसणें मी तुमचें ॥४॥
५५७
आपुलिया मनोगतें । गाईन तुमतें गुण वाणी ॥१॥
अहो देवा कृपानिधी । माझिये बुध्दी साह्य व्हावें ॥२॥
नका येऊं देऊं आड । मतिवाद नाड बुडवणा ॥३॥
निळा म्हणे नावडो मात । आणखी हा हेत वाड करा ॥४॥
५५८
आपुलें तुम्हीं न संडावें । कर्म स्वाभावें आहे तें ॥१॥
सांभाळावें नामधरका । निरसुनी पातका भेटी दयावी ॥२॥
सूर्य न संडी प्रकाश जेवीं । रक्षी पदवी जे आहे ॥३॥
निळा म्हणे त्यापरी देवा । आमुचा करावा प्रतिपक्ष ॥४॥
५५९
आशाबध्द देखोनियां विटताती लोक । दयावयासी भीक नाहीं म्हणुन ॥१॥
तैसे तुहमी नव्हे लक्ष्मीचे कांत । सदा भाग्यवंत औदायेंसी ॥२॥
आपुल्या संसारिं आपणचि दु:खी । करिती काय सुखी इतरांसी ते ॥३॥
निळा म्हणे येतों तुम्हा काकुळती । नुपेक्षितील श्रीपती म्हणोनियां ॥४॥
५६०
आम्हा ताराल जरि श्रीहरि । कीर्ति तुमची वाढेल तरी ॥१॥
पुढेंहि चोखाळती वाटा । भाव भक्तिचा चोखटा ॥२॥
पुढेंहि चोखाळती वाटा । भाव-भक्तिचा चोखटा ॥३॥
विश्वासें त्या दृढवती । आमुचि देखोनि उत्तम गति ॥४॥
निळा म्हणे जी सर्वजाणा । हातीं तुमचे अवघ्या खुणा ॥५॥
५६१
आम्ही तों आपुलें निवेदिलें पायीं । अंतरीचे नाहीं वंचियेलें ॥१॥
तुम्ही सर्वजाणा जाणतां अंतर । काय परिहार वाउगाची ॥२॥
सोडविलीं ऐसीं बहुतें अनाथें । अनुसरतां नामातें तुमचीया ॥३॥
निळा म्हणे मीही झालों शरणागंत । ऐकोनियां मात मागिलांची ॥४॥
५६२
आम्हीं दासी कीजे दास्य । सहसा उपहास न करा वो ॥१॥
नेणों कां हे पडिलें दृष्टीं । आली गोष्टी वाचेते ॥२॥
निरोपाधि तुमचे लेणें । निर्विकार गुणें संपन्न ॥३॥
निळा म्हणे गुणातीता । रुपमंडिता विठोबा ॥४॥
५६३
आम्ही देवा भक्तीहीन नेणो ज्ञान योगाचें ॥१॥
म्हणोनि येतों काकुळती । पुढतोपुढतीं तुम्हासी ॥२॥
भाव नाहीं नकळे ज्ञान । कैसें साधन करावें तें ॥३॥
निळा म्हणे दिवसराती । उव्देग चितीं राहिला हा ॥४॥
५६४
चिंतितों मी चिंतनीं । रुप तुमचें अनुदिनीं ॥१॥
कराल कृपा म्हणोनियां । विठो पंढरीच्या राया ॥२॥
मागें उध्दरिले बहुत । लहान थोरले पतीत ॥३॥
नेले वैकुंठासी । महापापीमहा दोषी ॥४॥
ऐसी ऐकोनियां मात । चरणीं विगुंतला हेत ॥५॥
निळा म्हणे याचि लागीं । घेतो लाहो करितों सलगी ॥६॥
५६५
जरी अवगुणी अन्यायी । बाळा नुपेक्षी कीं आई ॥१॥
झाल्या अपराधांच्या कोटी । घालुनियां साहे पोटीं ॥२॥
कुरवाळुनी मोहें । तया पाजी प्रेमपेहें ॥३॥
निळा म्हणे अंकीं । घेउनी पहुडे परियंकीं ॥४॥
५६६
जाणे पाळूं लळा । आदि अवसान सोहळा ॥१॥
आपुलिया बाळकातें । मोहें प्रतिपाळी त्यांतें ॥२॥
खाऊं जेऊं घाली । ऐसी कृपाळु माउली ॥३॥
निळा म्हणे दुरी । न वचे सांडूनियां क्षणभरी ॥४॥
५६७
जाणे पाळूं लळा । माता स्नेहातुर बाळा ॥१॥
ऐसें जाणतसां सकळ । तरि कां लावियला वेळ ॥२॥
उपेक्षिलें ये परदेशीं । एकलेंचि मज उपवासी ॥३॥
निळा म्हणे यावरी करा । समाधान ह्रदयीं धरा ॥४॥
५६८
जाणोनियां मनोगत । ठेवा हात मस्तकीं ॥१॥
करा माझें समाधान । देऊनि वचन अभयाचें ॥२॥
आहे देवा तुम्हां हातीं । उगवूं गुंती जाणतां ॥३॥
निळा म्हणे वचनाधीन । नारायण तुमचिया ॥४॥
५६९
जिहीं भाव धरिला ठायीं । बुडी दिधली तुमच्या पायीं । त्यासी करुणेची करुनी साई । आपणापाशीं बैसविले ॥१॥
प्रल्हादा संकटीं रक्षिलें । ध्रुवासी अढळपदीं बैसविलें ॥ उपमन्या नेउनियां रक्षिलें । क्षीराब्धी वैभव देउनी ॥२॥
उध्दवासी ब्रम्हरस पाजिला । अर्जुना निजबोध अर्पिला । दौपदीचा लळा पाळिला । वस्त्राभरणें पुरविली ॥३॥
गौळणींचे प्रिय संवाद । नित्य भक्षणें त्यांचे दुग्ध । गोवळांसवें हुंबरी साद । हमामा हुतुतु खेळणें ॥४॥
जिहीं तुमचें धरिलें प्रेम । आवडीं वदनीं गाईलें नाम । त्यांचा करुनियां संभ्रम । निजानंदा पात्र केलें ॥५॥
नामदेवा ज्ञानदेवा । निवृतित्तनाथा चांगदेवा । एकोबा तुकोबाचिया भावा । तैसेंचि वर्ता श्रीहरी ॥६॥
निळा म्हणे मी तो दीन । सकळ संतांचा चरणरेण । तुमच्या स्तवनीं ठेविलें मन । येईल चित्ता तैसें करा ॥७॥
५७०
जे जे तुम्हां शरण आले । ते ते नेले निजधामा ॥१॥
पुढें जे आणिक भजती नवे । त्यांच्या भावें त्यां देसी ॥२॥
ऐसे अपार युगायुगीं । करितां जगीं उपकार ॥३॥
निळा म्हणे माझी चिंता । असों दया अनंता विनवितों ॥४॥
५७१
तुमचे चरणीं राहों मन । करा हें दान कृपेचें ॥१॥
नामीं तुमचे रंगो वाचा । अंगीं प्रेमाचा अविर्भावो ॥२॥
ह्रदयीं तुमची राहो मूर्ती । वाचें कीर्ति पवाडे ॥३॥
निळा म्हणे ठेवा ठायीं । जीवभाव पायीं आपुलीये ॥४॥
५७२
तुमचीं नामें गाऊं मुखें । तुम्हीं तीं सुखें ऐकावीं ॥१॥
नका यासी व्यवधान । मेळवा नयन नयनासी ॥२॥
हाकेसवें धांवोनि यावें । नुपेक्षावें सर्वथा ॥३॥
निळा म्हणे ह्रदयीं वास । करा सावकाश आमुचिये ॥४॥
५७३
दंभ मान नका । देऊं वैकुंठनायका ॥१॥
तुमचीं गाऊं दया निश्चळ । गुणनामें सर्वकाळ ॥२॥
शांती क्षमा दया । त्यांहि नका पंढरीराया ॥३॥
निळा म्हणे निरुपाधी । ठेवा माझी चरणीं बुध्दी ॥४॥
५७४
दृष्टी देखावासाचि वाटे । हदय फुटे त्यालागीं ॥१॥
उभा कटावरी कर । मूर्ती सकुमार गोमटी ॥२॥
भेटीलागीं मन व्याकूळ । न लोटे पळ युग वाटे ॥३॥
निळा म्हणे न तुटे आधी । कृपानिधी न भेटतां ॥४॥
५७५
धर्म तरी आहे ऐसा । मार्ग सहसा रक्षावा ॥१॥
नाहीं तरी भांबावती । अवघी भरती आडरानें ॥२॥
म्हणोनियां माझा करा । विश्वभरां सांभाळ ॥३॥
निळा म्हणे येतां लोकां । अनुभव शंका फिटेल ॥४॥
५७६
धांवोनि मी येतो परि नेणें मारग । तूंचि लागवेग करीं आतां ॥१॥
अनाथ मी दीन रंक शरणांगत । म्हणूनियां त्वरित सांभाळावें ॥२॥
अहो दीनानाथा दीनबंधु देवा । मनींचा हा उगवावा हेत माझा ॥३॥
तुम्हां तों येविशीं न लगती सायास । प्रगटावया दिवस मास पळ ॥४॥
मी तों सर्वभावें आहे बुध्दिहीन । नेणें करुं ध्यान स्तवन पूजा ॥५॥
निळा म्हणे तुम्ही कृपेचे सागर । जाणता अंतर सर्वसाक्षी ॥६॥
५७७
धांवोनियां येसी । प्रेम पान्हा तूं पाजिसी ॥१॥
तरीच वांचतील प्राण । नाहीं तरी आलें मरण ॥२॥
मायेवीण बाळा । वरी कोणाचा कळवळा ॥३॥
निळा म्हणे निज निगुती । पाळण पोषण तुझया हातीं ॥४॥
५७८
धावोनियां वाडेंकोडें । आलों भेटी तुम्हांपुढे ॥१॥
झडकरी उठोनियां आतां । क्षेम दया हो पंढरिनाथा ॥२॥
न करितां उदास । वाटेल आगळा हा रस ॥३॥
निळा म्हणे प्रेमा । न खंडावा पुरुषोत्तमा ॥४॥
५७९
नको पाहों अंत । उडी घालीं वो त्वरित ॥१॥
माझे वांचतील प्राण । क्षुधे तृषें बोळवण ॥२॥
बाळा जाणसी उचित । माउली तूं कृपावंत ॥३॥
निळा म्हणे गंगे । माये माझे पांडुरंगे ॥४॥
५८०
नाही भजन पूजन केलें । पूर्वी हें आलें स्वानुभवा ॥१॥
तुम्ही अव्हेरिलें देवा । करितां धांवा नाईका ॥२॥
कैसेनि करुणा कराल आतां । मजवरी अनंता मी नेणें ॥३॥
निळा म्हणे गेलों वांयां । आजी या ठाया पावोनि ॥४॥
५८१
नाहीं तुम्हांपाशीं कवणेविशीं उणें । नांदतसां गुणें संपत्तीच्या ॥१॥
न करावा अव्हेर तुम्ही अनाथाचा । बडिवार तुमचा हाचि असे ॥२॥
देऊं म्हणाल तरी ब्रम्हांड तुमचें । अंगी ऐश्वर्याचें सामर्थ्यही ॥३॥
निळा म्हणे भेटी न लावाल उशीर । क्षणेंची अवतार धरोनी ठाका ॥४॥
५८२
नाहीं कोणा उपेक्षिलें । बहुतां केलें सनाथ ॥१॥
माझेचि विशीं आळस केला । कां जी विठठला मी नेणें ॥२॥
प्रालब्धाचा ठेवा जैसा । आम्हां तैसा ओढवला ॥३॥
निळा म्हणे गेलों वायां । तुमच्या पायां न देखतां ॥४॥
५८३
नाहीं घडली कमाई तैसी । मागें जैसी संतांची ॥१॥
म्हणोनियां उपेक्षिलें । ऐसिये लोटिलें भवार्णवीं ॥२॥
जे काम कोधा ऐसे । कवळती भासे जलचर ॥३॥
निळा म्हणे काढील कोण । येथें धांवोन मज आतां ॥४॥
५८४
नेणसी अव्हेरु । तरि कां केला वो उशिरु ॥१॥
माझे विकळ झाले प्राण । वियोग न साहे दारुण ॥२॥
किती करुं शोक । तहान लागली भूक ॥३॥
निळा म्हणे वेगें । धांव घाली पांडुरंगें ॥४॥
५८५
पाचारितां धांवोनि यावें । ऐसें दयावें वरदान ॥१॥
मग मी तेणें राहेन सुखें । चिंतन मुखें करीं तुमचें ॥२॥
आळवील आवडी नामें । गाईन प्रेमें गुण गीर्ती ॥३॥
निळा म्हणे उदारपणें । करा हो देणें कृपेचें ॥४॥
५८६
पोटींचेंचि परि नेणतें बाळ । नेणें काळ वेळ मागतां ॥१॥
आळी त्याची देखानियां । पुरविती थाया मायबापें ॥२॥
जरी उदंड आहेतीं पोरें । तरी ते थोरे जाणतींचि ॥३॥
निळा म्हणे मी निपटणें वेडें । बोलणें बोबडें कानीं घ्यावें ॥४॥
५८७
पांडुरंगे पांडुरंगे । वेगीं येंई माझे गंगे ॥१॥
तुजवांचूनि मजला । कोण सांभाळी दयाळा ॥२॥
तूंचि आमुचा आधार । धांवूनि येंई बा सत्वर ॥३॥
निळा म्हणे पांढुरंगा । घेंई बाळा तूं वोसंगा ॥४॥
५८८
ब्रम्हादिकां न लभे तुमचें दर्शन । तेथें काय दीन अनाथ मी ॥१॥
रुसोनी इच्छितों भेटीचें गौरव । भक्तहीन भाव अपुरता ॥२॥
काजवे पाचारी जेंवि दिनकरा । निज परंपरा नाठवुनी ॥३॥
निळा म्हणे तैसे अपराध हे माझे । न धरावे श्रीराजें मनावरीं ॥४॥
५८९
भक्तप्रिये ये वो आई । विठाबाई कृपाळे ॥१॥
न साहे वियोग प्राण फुटे । उदास वाटे तुजविण ॥२॥
कोणा जीवनभोजन मागों । कोणा सांगों जडभारी ॥३॥
निळा म्हणे धांवोनि यावें । मज हें दयावें जीवदान ॥४॥
५९०
भोळा भाव माझा । जाणा तुम्ही गरुडध्वजा ॥१॥
काय जाणे वेद नीती । योगकळा आत्मस्थिती ॥२॥
करितो कीर्तन । नामीं तुमचें अनुसंधान ॥३॥
निळा म्हणे कराल कृपा । म्हणेनियां वैकुंठभूपा ॥४॥
५९१
भोगायतन शरीर माझें । व्यर्थचि ओझें वागविलें ॥१॥
सार्थक होय याचें तैसें । कराचि सौरसें आपुलिया ॥२॥
करुनियां कृपादान । सांभाळा दीन अनाथा ॥३॥
निळा म्हणे चरणीं ठेवा । स्मरणीं देवा नामाचे ॥४॥
५९२
माझी पूजा हेंचि अर्चन । तुमचें नामसंकीर्तन । नेणें करुं वेदाध्ययन । नेणें आसन योगाचें ॥१॥
म्हणोनि येतों काकुलती । अत्यंत मूढ आहे माझी मती । नेणें करुं तुमची स्तुती । अहो जगत्पती पुराणपुरुषा ॥२॥
कैसें होईल तें मी नेणें । भूत भविष्य वर्तमानें । अल्पबुध्दी माझें जिणें । मूढपणें वर्तणूक ॥३॥
यालागीं तुमचें धरिलें नाम । तुमचे स्तवनीं ठेविलें प्रेम । न कळे आणिक न चले नेम । साधन दुर्गम मज वाटे ॥४॥
नेणें तीर्था पलाटण । नेणें मंत्राचें पुरश्चरण । नेणें योगयाग सांख्यज्ञान । नेणें करुं ध्यान तुमची पूजा ॥५॥
नेणें कैसी माझी करुणा । येईल तुम्हां नारायणा । नेणें वर्णू तुमच्या गुणा । नेणें धारणा व्रतनिष्ठा ॥६॥
नाहीं वाचासंस्कार । नाहीं घोकिलें जी अक्षर । नेणें करुं यज्ञाचार । स्वधर्म तोहि विधियुक्त ॥७॥
निळा म्हणे सर्वांपरी । आहें मूर्ख मी श्रीहरी । ताराल ऐसिया नवल तरी । तुमची थोरी प्रगटेल ॥८॥
५९३
माझीया मना समाधान । दयावें वचन अभयाचें ॥१॥
निर्भय तेणें राहेन सुखें । हरिनाम मुखें आळवित ॥२॥
नलगे महिमा मान प्रतिष्ठा । न म्हणे वैकुंठा मज न्या हो ॥३॥
निळा म्हणे आपुल्या पायीं ॥ ठेवाल ठायीं राहेन ते ॥४॥
५९४
माझिया भावाचें खंडण । नव्हे ऐसें करा दान । मुखी नाम तुमचें स्‍मरण । राहो चरणावरीं दृष्टी ॥१॥
आणखी मी न मागें कांहीं । वसो प्रेम तुमच्या ठायीं । करुनि कृपा आठव देई । आवडी कीर्तनीं सर्वदां ॥२॥
सुखें भोगीन प्रारब्धठेवा । येईल तैसा वोढवोनि देवा । मानामान न करीं हेवा । विसर न पडावा तुमचाची ॥३॥
काय करतील निंदक जन । आसना ठायीं सावधान । तुमचें करितां नित्य चिंतन । कैंचें बंधन आम्हां दासां ॥४॥
गाईन गुण तुमचे गीतीं । विषय-वासना-दिकां शांती । तुमच्या पायीं जडतां प्रीती । निळा विनंति करी ऐसी ॥५॥
५९५
माझे बोल नव्हती फोल । जाणें विठ्ठल अंतरींचे ॥१॥
पुरवील तोचि मनींचा हेत । येईल धांवत करुणाब्धी ॥२॥
वागवितो दया पोटीं । आम्हांसाठी कृपाळु ॥३॥
निळा म्हणे भरंवसेनि । नामें वदनीं आळवितां ॥४॥
५९६
माझे मस्तक तुझया पायीं । ऐसें करी गा विठाबाई ॥१॥
अहर्निशीं तुझें ध्यान । मुखें नामसंकीर्तन ॥२॥
ह्रदयीं वसावें येऊन । करीं माझें समाधान ॥३॥
निळा म्हणे हे वासना । माझी पुरवीं नारायणा ॥४॥
५९७
मी तों दीन नेणें रंक । परि तुम्ही चाळक ब्रम्हांडा ॥१॥
केले अपराध क्षमा करा । काय म्यां दातारा विनवावें ॥२॥
येवढेंचि आहे माझे हातीं । यावें काकुळती तुम्हांसी तें ॥३॥
निळा म्हणे उचिता जागा । आपुल्या हो श्रीरंगा पंढरीच्या ॥४॥
५९८
येउनी केव्हां भेटी दयाल । समोखाल मज आतां ॥१॥
वाट पाहे दिवसरातीं । नलगे चित्तीं अन्न गोड ॥२॥
धन मान गोत वित्त । न रुचे मात मज त्याची ॥३॥
निळा म्हणे जीवदान । दया मज भेटोन आतां ॥४॥
५९९
राहोनियां संत्संगतीं । गावी कीर्तीं तुमचीच ॥१॥
हेंचि देंई नलगे दुजें । अंतर माझें जाणोनी ॥२॥
धन मान नलगे देवा । अवघा ठेवा गुंडुनी ॥३॥
निळा म्हणे जगदाधीशा । हेचि आशा बहुकाळ ॥४॥
६००
वाचा नामसंकीर्तनीं । मानस तुमच्या निश्चयें ध्यानी । नेत्र हे तुमच्या अवलोकनीं । चालावें चरणीं तीर्थयात्रे ॥१॥
करीं करावें तुमचें पूजन । श्रवणीं करावें गुणांचे श्रवण । चित्तें सदां तुमचें चिंतन । घ्राणी अवघ्राण निर्माल्य तुळसी ॥२॥
बुध्दीसी तुमची बोधकता । जीवीं तुमचीं राहो आस्था । तुमचे चरणीं निश्चळ माथा । अखंडता अखंड ॥३॥
सकळ इंद्रियां तुमची प्राप्ती । भगव्दावना राहो भूतीं । व्देषाव्देष तो नुमटो चित्तीं । दयावें श्रीपतीं हें दान ॥४॥
कांमक्रोधाचें न व्हावें दर्शन । नका आशेतृष्णेचें बंधन । ठेवा आपुल्या पायीं जीवन । दयावें समाधान सर्वदा मना ॥५॥
कीर्तन नित्यकाळ देवा तुझें । उतरीं मी हें माझें ओझें । आपुल्या गुणीं नाचवी भोजें । जिव्हा नामीं रंगों दया ॥६॥
निळा म्हणे कृपानिधी । माझी मोडावी व्दैतबुध्दि । अवघी तोडुनिया उपाधी । स्थापा निजपदीं शरणांगता ॥७॥
६०१
विश्वास अंतरींचा जाणोनी । नाम ठेवा माझया वदनीं । रुप मनाचे आसनीं । कृपा करुनी बैसवा ॥१॥
रुप मनाचे आसनीं । कृपा करुनी बैसवा ॥१॥ करीन तैसी घ्यावी सेवा । विश्वास पालटों न दयावा ॥ आईका विनविलें तें देवा । अहो पंढरीनिवासा ॥२॥
माझिये बुध्दीसी धैर्य दयावें । सेवेसी इंद्रियां राबवावें ॥ आपुलिये कीर्तनीं राखावें । प्रेम माझें सर्वदा ॥३॥
गर्व अभिमान दवडावा । आळस निद्रा परती ठेवा । विसर तुमचा न पडे देवा । देई सेवा हें दान ॥४॥
निळा म्हणे कृपासिंधु । तुम्ही साचार दीनबंधु । आहा म्हणोनि घेतला छंदु । येवढें आर्त पुरवावें ॥५॥
६०२
विश्वास माझा जतन करा । विश्वंभरा पायापें ॥१॥
मग मी तुम्हां न वजे दुरी । ठेवीन वरी जीवभाव ॥२॥
आळवीन उत्तम नामें । तुमचीच प्रेमें सन्मुख ॥३॥
निळा म्हणे कूर्मदृष्टी । करा वृष्टी अमृतें ॥४॥
६०३
वियोगाच्या दु:खें । आळवितो करुणा मुखें ॥१॥
कृपावंते माझे आई । धांव घालीं वो विठाई ॥२॥
देऊनियां भेटी । आतां अवलोकावें दिठी ॥३॥
निळा म्हणे प्रेमपान्हा । पाजी लावूनियां स्तना ॥४॥
६०४
सर्वकाळ चित्त ठायीं । राहों पायीं तुमचिये ॥१॥
ऐसे करा कृपादान । कर जोडून विनवितों ॥२॥
सर्वकाळ ध्यानीं मनीं । न पडो चिंतनी विसर ॥३॥
निळा म्हणे पंढरीराजा । करा हो अंगीकार माझा ॥४॥
६०५
सर्वगुणीं गुणमंडिता । सर्वरुपीं रुपशोभिता । सर्वी सर्व तूं अनंता । यश वागवितां निज कीर्ति ॥१॥
ऐसी असोनियां शक्ति । दवडतां कां माझी आतीं । चरण पहावया चित्तीं । वर्ते चिंता अनिवार ॥२॥
काय नाहीं तुमच्या हातीं । सकळ ब्रम्हांडाच्या व्यक्ती । घडामोडा निमिषाप्रती । धरा आवडतीं रुपें तैसीं ॥३॥
मासा कांसव डुकर होणें । नृसिंह वामन रुप ठेगणें । ब्रम्हचर्य आणि फरश धरणें । वंशनिपातनें क्षत्रियांचा ॥४॥
परमात्मा आणि राज्य करी । एकपत्नीव्रत शिळा तारी । सत्यवचनी एक बाणधरी । रावणारी मदनमूर्ति ॥५॥
नंदानंदन गुणातीत । लीलाविग्रही ऐश्वर्यनाथ । कामिनी भोगुनी कामातीत । उच्छिष्टें स्वीकारीत गौळियांचीं ॥६॥
बौध्य कलंकिया =ह्यग्रीवा । नामें रुपें नटलेति देवा । निळा म्हणे माझिया भावा । रुप भेटवा चतुर्भुज ॥७॥
६०६
सत्य आणि मिथ्या जाणा अंतरींचे । तुम्ही सकळांचे सर्वजाणा ॥१॥
म्हणऊनियां करा अनाथचा धांवा । उठाउठीं देवा पाचारितां ॥२॥
न चले झांकिलें तुम्हांपुढे कांहीं । असा अंतर्बाहीं व्यापूनियां ॥३॥
जिवीं एक दावी बोलोनि आणीक । तरि मज सकळिक दुषिति संत ॥४॥
निळा म्हणे माझें सबाह्य अंतर । तुम्ही निरंतर जाणतसां ॥५॥
६०७
सांगावें उगउनी न कळे तयासी । तुम्ही तो मानसीं साक्ष माझें ॥१॥
विश्वाचे व्यापक चाळक चित्ताचें । साक्षी अंतरींचें जेथें तेथें ॥२॥
ब्रम्हादिक देव तेहि आज्ञाधार । तुमचे किंकर काळ काम ॥३॥
निळा म्हणे माझा करा अंगिकार । हेंचि निरंतर विनवितसे ॥४॥
६०८
सेल दिली मागा ऐसी । जें जें तुम्हांसी आवडे ॥१॥
तरी दयाहो आपुलें नाम । अखंडित प्रेम नैसर्गिक ॥२॥
सर्वकाळ राहो चित्तीं । सगुण मूर्ति तुमची हे ॥३॥
निळा म्हणे नित्य नवी । कीर्तनीं दयावी निज आवडी ॥४॥
६०९
सोरत आलों तुमच्या नामें । पुरें ग्रामें ठाकित ॥१॥
आंतां चरण दावा दिठी । घाला कंठी निर्माल्य ॥२॥
उसंतितां रानें वनें । पुरलें पेणें येथवरीं ॥३॥
निळा म्हणे आलिंगन । दया हो घालून कर कंठीं ॥४॥
६१०
पाळोनिया लळे । बहुतें वाढविलीं बाळें ॥१॥
मजचि कां वो मोकलिलें । विउनी उदासचि टाकिलें ॥२॥
नाहीं दिलें स्तनपान । नेणें खाऊं जेऊं अन्न ॥३॥
निळा म्हणे दुजें कोण । करील सांगा प्रतिपाळण ॥४॥
६११
हेचि चिंता दिवस रातीं । राहिली चितीं न ढळे ते ॥१॥
कराल माझा अंगीकार । किंवा दूर भोवंडाल ॥२॥
बहुत जन्म घेतां कष्टी । झालों हिंपुटी दु:ख शोकें ॥३॥
निळा म्हणे यावरी आतां । राख अनंता चरणापें ॥४॥
६१२
तुमच्या पायीं माझें हित । होईल निश्चित हेंचि वाटें ॥१॥
आणखी कोणा शरण जाऊं । आहे उपाऊ तुम्हां हातीं ॥२॥
सहज कृपा अवलोकाल । तरी पाववाल निजठाया ॥३॥
निळा म्हणे संचित माझें । आड श्रीराजे न घालावें ॥४॥
६१३
तुम्ही देवा प्रत्यक्ष असा । परि मी कैसा ओळखों ॥१॥
जेव्हां प्रगटोनि भेटी दयाल । तेव्हांचि फावाल सुरवाडें ॥२॥
निर्धना निक्षेप असोनि धन । जेंवि तें न देखोन दैन्य भाकी ॥३॥
निळा म्हणे झाली परी । तैसीच मज हरि नेणतां ॥४॥
६१४
तूंचि पंढरीनाथ । संचर तत्वतां हदयांत ॥१॥
ऐसा प्रताप आणिका आंगीं । नाहीं ये युगीं विवरितां ॥२॥
संगती अन्यत्र देवते भुतें । अशालोलिंगते ते काये ॥३॥
निळा म्हणे जन्ममरणा । करी निवारणा एक हरी ॥४॥
६१५
तुमचे पायीं आमुचें निज । नाहीं काज लौकिकीं ॥१॥
रिध्दिसिध्दी फुकासाठीं । नेघों गोठी नाईकों त्या ॥२॥
लेववा भक्तिचीं लक्षणें । तींहि भूषणें आवडती ॥३॥
निळा म्हणे कृपानिधी । फेडा आधि हे माझी ॥४॥
६१६
त्रिभुवनपति अहो देवा । दीनबांधवा विठोजी ॥१॥
भावा माझया दया जी थार । आपुल्या निरंतर चरणापें ॥२॥
तेणें सार्थक होईल काळ । सुमंगळ देह माझा ॥३॥
निळा म्हणे सुफळ जिणें । होईल स्मरणें नामाचिया ॥४॥
६१७
दीन मी अनाथ तुमचें रंक । मागतों भीक मज दयावी ॥१॥
नेऊनि घाला पायांवरी । निरवा श्रीहरी कृपाघना ॥२॥
नुपेक्षावें शरणांगतां । जरी मी नेणता दास तुमचा ॥३॥
निळा म्हणे अवघे संत । मिळोनि स्वहित करा माझें ॥४॥
६१८
दोहीं डोळां घालुनी वाती । पाहे वाट दिवसरातीं ॥१॥
केव्हां येशील बा धांवोनी । प्रेमपान्हा पाजिसी स्तनीं ॥२॥
पांचहि प्राण ठेविले कंठीं । तुजचि भेटावयासाठीं ॥३॥
निळा म्हणे माझी आई । न धरी निष्ठुर वा विठाबाई ॥४॥
६१९
आम्ही नेणतीं नेणतीं । सुजाण तुम्ही कमळापती ॥१॥
अवघे अंतरीचें जाणा । सर्वसाक्षी तूं देखणा ॥२॥
माझें करितां समाधान । लाभ कोणी होईल मान ॥३॥
कांहे बोलियेला निळा । तुम्हीं जाणतां कळवळा ॥४॥
६२०
आम्हीं न मागों ऐसा कधीं । कृपानिधी वर दयाल ॥१॥
आपुल्या पायीं वसवा चित्त । माझें अखंडित दुजें न मार्गो ॥२॥
युर्गे जातां कल्प कोडी । न करुं जोडी आणिक ॥३॥
निळा म्हणे राहो ध्यानीं । तुमचें मनीं रुपडें ॥४॥
६२१
आम्ही नेणों भाव कैसा भक्तिरस । म्हणवूं तुमचे दास एक्या गुणें ॥१॥
मुखें गाऊं नाम पवाडे श्रीहरी । मुखें गाऊं नाम पवाडे श्रीहरी । उभे महाव्दारीं ठाकोनिया ॥२॥
नेणों ज्ञान ध्यानमंत्र योगकळा । आसन मुद्रा डोळा लक्ष कैसें ॥३॥
तत्व संख्या नेणो नित्यानित्यज्ञान । आठऊं चरण सकुमार ते ॥४॥
निळा म्हणे अगा रुक्मादेविवरा । आतां उचित करा आपुलें तें ॥५॥
६२२
गोपीवल्लभा कमलाकान्ता । अनाथनाथा श्रीविठठला ॥१॥
तुमचा दास झालों आतां । करा जी सरता पायापें ॥२॥
गाऊनियां नामावळी । नाचेन टाळी वाजवित ॥३॥
निळा म्हणे घ्याल सेवा । पात्र दैवा तैं झालों ॥४॥
६२३
गोपाळपुरनिवासिया । अगा ठाकलिया विटेवरीं ॥१॥
पदयनाभा शेषशयना । अगा ये सूदना दैत्यकुळा ॥२॥
चतुर्दशभुवना व्यापका देवा । माझिया भक्तिभावा चित्त दयावें ॥३॥
निळा म्हणे अपरिमिता । अगा ये अनंता महदादी ॥४॥
६२४
एकदां तरी दाखवा डोळां । तोचि वेळोवेळां आठवीन ॥१॥
सवरुप तुमचें पुरुषोत्तमा । अहो मनोरमा विश्वाचिया ॥२॥
मग ती तुम्हां न करीं पीडा । संदेह येवढा निवारिल्या ॥३॥
निळा म्हणे अंतर जाणा । यदर्थी कृपणा नये होऊं ॥४॥
६२५
एकदां तरी देखिल्याविण । कैसेनि मी कोण ओळखें ॥१॥
अमृताचि ऐकिल्या गोडी । रसने ते फुडी केंवि लाभे ॥२॥
क्षीराब्धी हे शेषश्यन । जगीं न देखोन अनोळखा ॥३॥
निळा म्हणे त्यापरि देवा । नये स्वानुभवा काय करुं ॥४॥
६२६
एक देशी आम्ही एकट एकले । आशेचे बांधले जन्मोजन्मीं ॥१॥
म्हणउनी इच्छुं तुमचा आश्रय । पाहविसे पाय वाटताती ॥२॥
बहुकाळवरी वियोगें पीडलों । जराव्याधी केलों कासाविस ॥३॥
निळा म्हणे न या सोडवणें हरि । तरि मज संसारी हेंचि भवे ॥४॥
६२७
कराल सांभाळ तरी ते तुमची कीर्ति । मी तों बाळमति नेणें दुजें ॥१॥
बैसलों विश्वासें आळवित नांवा । तुमच्या दयार्णवा निरंतर ॥२॥
नुपेक्षाल मज हा वाटे भरंवसा । आहे कीर्तिठसा तुमचा जगीं ॥३॥
निळा म्हणे नेणें दुजी परी आतां । येईल तें चित्ता सुखें करा ॥४॥
६२८
कराल तरी कृपा देवा । हात ठेवा मस्तकीं ॥१॥
मग मी राहेन निश्चितें । तुमच्या दानें वरदाच्या ॥२॥
धरुनियां राहेन कंठी । नामें पोटीं उच्चार ॥३॥
निळा म्हणे ऐसा हेत । उत्कांठित मानसीं ॥४॥
६२९
काय नेणों आचरण केलें । जया आलिंगिलें हदयेंसी ॥१॥
हें तों न कळे माझिये मती । याचिलागीं चित्ती व्याकुळ ॥२॥
कोण्या भजनें पसन्न व्हाल । आपुला म्हणवाल शरणागत ॥३॥
निळा म्हणे दिवाभीता । जेंवि कां सविता उबगला ॥४॥
६३०
कीर्ति ऐकोनि आलों दारा । माझा करा सांभाळ ॥१॥
जतन करीन तुमचें नाम । धरुनी प्रेम निज कंठी ॥२॥
भाव माझा वोलेसी ठेवा । घ्या हो सेवा दिननिशीं ॥३॥
निळा म्हणे संकल्पेसी । पायांपासीं कंठीन ॥४॥
६३१
केव्हां भेटी देसी जिवाच्या जीवना । सुखाच्या निधाना पांडुरंगा ॥१॥
वोरसलें मन नित्य वाट पाहे । नयनीं नीज नये दिवसरात्रीं ॥२॥
आला जातो दिवस मास घटिका पळ । प्राण हा विव्हळ तुजलागीं ॥३॥
हुरहुरी चित्त सदा उत्कंठित । न पुरोचि हा हेत चितां वाटे ॥४॥
केव्हा येईल सार्थकाची वेळ । येसी कृपाळ धांवोनियां ॥५॥
निळा म्हणे आतां न लावावा उशीर । भेटोनी अंतर निववारें ॥६॥
६३२
कोठें विगुंतली । नेणों कोणें गोंवियेली ॥१॥
माझी न करीं आठवण । गेली बाळका विसरोन ॥२॥
न लावावा उशीर । नेणों कां झाली निष्ठुर ॥३॥
निळा म्हणे काय माझें । भार मानियलें ओझें ॥४॥
६३३
कृपावंता दया मोठी । आदर पोटी दासाचा ॥१॥
म्हणोनियां सांभाळ करा । नेदा अविचारा आतळों ॥२॥
आपुलीये सेवेवीण । न ठेवा क्षण पळ एक ॥३॥
निळा म्हणे प्रेमरसें । जेववा सरिसें सांगातें ॥४॥
६३४
कृपा करुनि माझी मती । वाढती केली तुम्हीं प्रीति ॥१॥
तरी पाववा जी पार । केलिये कथेचा विस्तार ॥२॥
वदवावी वैखरी । देहा अवसान तोंवरी ॥३॥
निळा म्हणे न सांडावा । अभिमान आपुला जी देवा ॥४॥
६३५
गाईन कीर्तनीं गुण नाम पवाडे । तुमचे तुम्हां पुढे आवडीनें ॥१॥
भावा ऐसे माझया व्हा जी पांडुरंगा । मग मी आलें भागा करीन तें ॥२॥
नाचेन सन्मुख चराणावरी दृष्टी । धरुनि प्रेम पोटीं आळवीन ॥३॥
निळा म्हणे तुम्हीं चरित्रे अपार । केलीं ते प्रकार आठविन ॥४॥
६३६
करुं येईल अंगिकार । तरी करा फार काय बोलों ॥१॥
नाहीं घोंकिलें ऐकिलें कांहीं । सेवा घडली नाहीं वैष्णवांची ॥२॥
स्वधर्म विधी न कळें आचार । कैसा तो प्रकार साधनाचा ॥३॥
निळा म्हणें आहें मूढ दगड । ठायींचीच जड बुध्दी माझी ॥४॥
६३७
कळासूत्रीं तुम्ही नाटका नटक । देव ब्रम्हादिक आज्ञाधार ॥१॥
न सांगतां कळे सर्व अंतरींचें । सकळही जीवाचें मनोगत ॥२॥
माझेविशीं कां हा मांडिला आळस । भेटीचा वोरस वांयां धाडा ॥३॥
जिवित्वाची ऐशी मांडिली फरारी । झालें भूमीवरीं भार वृथा ॥४॥
श्रलाघ्यची न वाटे जिणें झालें ओस । धरिलें उदास तुम्ही देवा ॥५॥
निळा म्हणे धीर नुपजेची आतां । तुम्हीं तो अनंता मोकलिलें ॥६॥
६३८
पांडुरंगा दयाघना । गुणनिधाना सुखसिंधु ॥१॥
भाव माझा जाणोनियां ठेवा जी पायां जवळिकें ॥२॥
भक्तवत्सल मनमोहना । राजीवनयना निजात्मया ॥३॥
निळा म्हणे करुणाकरा । विश्वंभरा विश्वजनित्या ॥४॥
६३९
पहावीं पाउलें नयनीं हेंचि आर्त । देखिलिया चित्त्‍ा समाधान ॥१॥
क्षणभंगुर हा येथींचा पसारा । याचिलागीं करा त्वरा आतां ॥२॥
पाहोनि श्रीमुख धरीन ह्रदयीं । मग हो भलतें कांही देहा प्राणा ॥३॥
आल्याचें सार्थक हेंचि नरदेहा । नाहीं तरि हाहाभूत सर्व ॥४॥
म्हणोनि लवलाहो करितों याचिसाठीं । तुमच्या व्हावी भेटी पायापाशीं ॥५॥
निळा म्हणे आतां विलंब न करावा । येऊनियां देवा सांगावे ॥६॥
६४०
हा तों तुमचा सहज गुण । करावें पाळण दासाचें ॥१॥
नेणपणें म्यां विनविलें । पाहिजे क्षमा केलें तें ॥२॥
धीर नाहीं माझे मनीं । केली हमणोनि विज्ञान ॥३॥
निळा म्हणे रमावरा । क्षमा करीं अपराध ॥४॥
६४१
तुम्हांवीण कोणा सत्ता । आहे अनंता यदर्थी ॥१॥
जन्ममरणा हरुनियां । करी निज छाया कृपेची ॥२॥
कोण ऐसा आहे त्राता । भयभवहर्ता तुजवीण ॥३॥
निळा म्हणे म्हणोनि आलों । तुमचा झालों शरणागत ॥४॥
तुमच्या शेतमालाची जाहिरात करण्यासाठी कृषी क्रांतीला भेट द्या .
