रुक्मिणी स्वयंवर-प्रसंग सातवा
श्रीरुक्मिणीकांताय नम: ॥ श्रीकृष्णभक्तीलागीं देखा । नवविधा भक्तीसी आवांका । तैशा नवरत्नमुद्रिका । भीमककन्यका लेइलीसे ॥ १ ॥
सकळ सौंदर्याची खाणी । बरवेपण तिजपासूनी । स्वरूपरूपाची जननी । वीरीं रुक्मिणी देखिली ॥ २ ॥
सुरवरपन्नगांच्या ठायीं । हिंडतां सौंदर्या विश्रांति नाहीं । म्हणवुनी धांविन्नलें लवलाहीं । भीमकीदेहीं विश्रांति ॥ ३ ॥
भीमकीकृष्णा आलिंगन । तेणें सौंदर्या समाधान । तिहींलोकींचें बरवेपण । भीमकीपाशीं धांविन्नलें ॥ ४ ॥
ऎकोनि जिचिया सौंदर्यासी । वेध लागला श्रीकृष्णासी । ती भीमकी वर्णावी कैसी । सीमा रूपासी न करवे ॥ ५ ॥
नाहीं स्रष्ट्याने स्रजिली । कृष्णप्रभावें रूपा आली । बरवेपण सीग चढली । साकारली सौंदर्ये ॥ ६ ॥
गगन शून्यत्वा उबगले । कृष्णभेटीसी उदित जाहलें । भीमकीमस्तकासी आलें । निरालंबें शोभत ॥ ७ ॥
मस्तकींचे नील कुंतल । तेंचि नभ अतिनीळ । तळीं मुखचंद्र निर्मळ । भीमकीमुखीं उगवला ॥ ८ ॥
चंद्र क्षीण कृष्णपक्षीं । म्हणे हा पूर्वील माझा बंधु की । म्हणूनि कळवळली भीमकी । तो निजमुखीं धरियेला ॥ ९ ॥
भीमकीमुखीं निष्कळंक । क्षयातीत पूर्ण शशांक । कृष्णप्राप्तीसी मयंक । भीमकीमुखी उगवला ॥ १० ॥
चंद्र पूर्ण पौर्णिमा एकीं । येरवीं क्षयवृद्धी त्या ये लोकीं । तो सदा भीमकीमुखीं । निजात्मसुखीं परिपूर्ण ॥ ११ ॥
चंद्रमंडळा मागेंपुढें । जैसे तारागणांचे वेढे । तैशीं मोतिलग तानवडें । दोहींकडे तळपती ॥ १२ ॥
श्रीकृष्णवेधे वेधली खरी । म्हणवुनी विसरली ते भोंवरी । भोंवरिया कृष्णमायेचा करी । ये अवसरीं ते नाहीं ॥ १३ ॥
भोंवरी नसतां पक्षपाती । पंखे दोहींकडे झळकती । भोंवरियाभागीं मिरवती । भेटी होईल निजकर्णी ॥ १४ ॥
भीमकी थोर कपाळाची । कृष्णदैवें ते दैवाची । निढळीं प्रभा श्यामतेची । तोचि कस्तूरीमळवट ॥ १५ ॥
चंद्रबिंबीं श्यामरेखा । तैसा भाळीं मळवटु देखा । भोंवया रेखिल्या कृष्णरेखा । अतिसुरेखा व्यंकटा ॥ १६ ॥
कृष्ण पाहावया जगजेठी । भोंवई सांडिली व्यंकटी । कृष्णीं मीनलिया दिठी । सहज गांठी सुटेल ॥ १७ ॥
श्रीकृष्णरंगें सुरंग । अहेवपण तेणें अमंग । तेचि कुंकुम पैं चांग । मुखचंद्रीं चंद्रमा ॥ १८ ॥
नभीं इंद्रधनुष्यरेखा । तैसा भांगीं शेंदूर देखा । भुलवावया यदुनायका । मोहिनीमुख पूजियेलें ॥ १९ ॥
ना ते सरस्वती बोधीं । आली कृष्णभेटीलागीं । जीव शिव हांसळिया दोहीं भागीं । मुक्तलगीं तटस्थ ॥ २० ॥
जैसीं नक्षत्रें नभमंडळीं । तैसी मुक्तमोतियांची जाळी । लेइलीसे भीमकबाळी । तेणें वेल्हाळी शोभत ॥ २१ ॥
त्याहीवरी भक्तिफरा । झळकत नवरत्नांचा खरा । खुणावीतसे सुरनरां । भजा यदुविरा निजभावें ॥ २२ ॥
दृश्य देखतां शिणले नयन । धणीचें घ्यावया कृष्णदर्शन । एकत्र होऊनि देखणेपण । भीमकीलोचना पैं आले ॥ २३ ॥
पहावया घनसांवळा । कृष्णश्यामता आली बुबुळां । आसावली दोन्ही डोळां । सबाह्य देखणें समदृष्टीं ॥ २४ ॥
कृष्ण देखावया निधान । नयनीं सूदलें अंजन । सोगयाचें झळंबपण । कटाक्षबाणपिसारे ॥ २५ ॥
भीमकीकटाक्षाच्य धायीं । मदन पाडिला ठायींच्या ठायीं । सुरनरांचा पाड कायी । निधडा पाहीं श्रीकृष्ण ॥ २६ ॥
मुखा मुख शोभनिक । श्र्लेषागमनें शिणलें नाक । तें भीमकीमुखा येऊनि देख । नाका बीख पैं चढले ॥ २७ ॥
कृष्णसुवास आवडी । तेणें नाकासी लागली गोडी । दोन्ही नाकपुडियांबुडीं । दिधली बुडी वसंतें ॥ २८ ॥
अधर दोन्ही जालें सधर । बिंबफळें रंगाकार । ते तंव परिपाके नश्वर । हे अनश्वर हरिरंगें ॥ २९ ॥
भीमकी अधरामृतगोडी । श्रीकृष्णाचि जाणे फुडी । एकाएकीं घालूनि उडी । नेईल रोकडी प्रत्यक्ष ॥ ३० ॥
मुखामाजी दंतपंक्ती । जैशा ॐकारामाजी श्रुती । चौकींचे चारी झळकती । सोऽहं स्थिती सोलिंव ॥ ३१ ॥
अधरातळीं हनुवटी । गोरेपणें दिसे गोमटी । येथेंही श्यामप्रभा उठी । कृष्णवर्ण गोंदिलें ॥ ३२ ॥
वनिताअधरीं सुवर्णफांसा । पडोन मुक्त आलें नासा । भेटावया कृष्णपरेशा । उपाव कैसा देखिला ॥ ३३ ॥
भीमकीनाकींचें सुपाणी । सहज देखेल शारंगपाणी । अधोमुख अधिष्ठानी। बोळकंबर हरिलागीं ॥ ३४ ॥
हळदी मीनली हेमकळा । तेणें उटिलें मुखकळा । तेज झळके गंडस्थळा । सूर्यकळा लाजल्या ॥ ३५ ॥
भीमकीमुख-कमळ सुंदर । कृष्णनयन तेचि भ्रमर । आमोद भावाचें शेजार । निजमंदिर हरीचें ॥ ३६ ॥
कृष्णमयी अहेवतंतु । कंठीं धरिला न तुटतु । दिसों नेदी लोकांतु । केला एकंतु निजकंठीं ॥ ३७ ॥
फिटला चिंतेचा दचकु । म्हणोनि न घाली चितांकू । कृष्णपदींचा पदांकू । तेंचि पदकू ह्रदयींचें ॥ ३८ ॥
पृथ्वी नवखंडें खंडिली । जडजाड्यत्वा उबगली । भीमकीचे अंगीं रिघाली । सुनीळ घाली कांचोळी ॥ ३९ ॥
पावावया कृष्णदेवो । सांडिला सवतीमत्सरभावो । आलिंगावया कृष्णरावो । धरा पाहाहो धांविन्नली ॥ ४० ॥
एके अंगी भिन्नपणीं ॥ जीव शिव वाढिन्नले दोनी । तेणें जाली व्यंजनस्तनी । कुचकामिनी कुचभारें ॥ ४१ ॥
विद्या अविद्या पाखें दोनी । आच्छादिले दोही स्तनीं । दाटले त्रिगुणांचे कसणीं । कृष्णावांचोनि कोण सोडी ॥ ४२ ॥
भीमकीकृष्णालिंगन । तेणें जीवशिवा समाधान । यालागी दोनी उचलले जाण । कृष्णस्पर्शन वांछिती ॥ ४३ ॥
मुक्त नाव मुक्तफळा । नेणती मुक्तीचा जिव्हाळा । म्हणोन पडली भीमकीगळां । भेटी गोपाळा माळ जाली ॥ ४४ ॥
पूर्वी क्षीरसिंधुची बाळा । नेसली क्षीरोदक पाटोळा । ना तो पाहावया घनसांवळा । कांसे लागला क्षीराब्धी ॥ ४५ ॥
माझी कन्या हे गोरटी । झणीं कोणाची लागेल दृष्टी । म्हणोनि घातलीसे कंठीं । रत्नमाला क्षीराब्धी ॥ ४६ ॥
प्रकृतिपुरुषां पडली मिठी । तैसें बिरडें कांचोळीये दाटी । कृष्ण सोडील जगजेठी । आया बायां न सुटेचि ॥ ४७ ॥
शमदमांची सुभटें । हस्तकडगे बहुवटें । करीं कंकणें उद्भटें । कृष्णनिष्ठे रुणझुणती ॥ ४८ ॥
क्षणक्षणां दिशा उजळे । तैसीं शोभती दशांगुळें । दशावतारांचिये लीळें । जडित कीळें मुद्रिका ॥ ४९ ॥
पाहातां तळहाताच्या रंगा । उणें आणिलें संध्यारागा । करी चरणसेवा श्रीरंगा । तळवा तळहातीं सदा ॥ ५० ॥
आटूनिया हेमकळा । आटणी आटिल्या बारा सोळा । वोतीव केली कटिमेखळा । मध्यें घननीळा जडियेलें ॥ ५१ ॥
दोहींकडे मुक्तलग । तेणें शोभत मध्यभाग । भीमकी भाग्याची सभाग्य । तेणें श्रीरंग वेधिला ॥ ५२ ॥
चरणी गर्जती नूपुरें । वांकी आंदुवाचेनि गजरें । झालें कामासी चेइरें । धनुष्य पुरें वाइलें ॥ ५३ ॥
कृष्ण धरूनिया चित्तीं । भीमकी चालतसे हंसगती । चैद्य मागध पाहाती । मदनें ख्याती थोर केली ॥ ५४ ॥
माझी अभिलाषिती जननी । म्हणोन विंधिले कामें बाणीं । वीर पडिले धरणीं । कामबाणीं मूर्च्छित ॥ ५५ ॥
कामें हरितल्या दृष्टी । धनुष्यें गळालीं पैं मुष्टी । भीमकी राखावी गोरटी । हेंही पोटीं विसरले ॥ ५६ ॥
रथींचे उलंडले थोरथोर । अश्वांहूनि पडले वीर । गजींचे कलथले महाशूर । रिते कुंजर गळदंडीं ॥ ५७ ॥
भीमकी पाहातसे सभोंवतें । तंव वीर भेदिले मन्मथें । कृष्ण त्रिशुद्धी नाहीं येथें । जेणें कामातें जिंकिलें ॥ ५८ ॥
रमारमणीं एकांती । मीनल्या काम नुपजे चित्तीं । यालागीं नामें तो श्रीपती । भाव निश्चिती भीमकीचा ॥ ५९ ॥
कामबाणीं नव्हे च्युत । यालागीं नावें तो अच्युत । भोग भोगूनि भोगातीत । कृष्णनाथ निर्धारें ॥ ६० ॥
कृष्ण पहावया लोभें उठी । आडवे केश सलोभदृष्टी । धरूनि ऎक्याचिये मुष्टी । सुमनें वीरगुंठी बांधिली ॥ ६१ ॥
कृष्ण पाहावया भाव एक । तो तंव अर्काचाही आदिअर्क । नयनीं नयना प्रकाशक । यदुनायक केवीं दिसे ॥ ६२ ॥
निजभावें पाहे गोरटी । तंव घनश्याम पाहे दृष्टीं । लाज वृत्ति झाली उफराटी । तंव जगजेठी पावला ॥ ६३ ॥
उपरमोनि पाहे सुंदरी । तंव अंगीं आदळला श्रीहरी । प्रेमें सप्रेम घबरी । करीं धरी निजमाळा ॥ ६४ ॥
वीरांच्या अभिमाना जाला अस्त । माध्यान्हीं आला गभस्त । मुहूर्ती मुहूर्त अभिजित । समयो वर्तत लग्नाचा ॥ ६५ ॥
काळ सावधान म्हणत । सूर्य लग्नघटिका पाहात । वियोग अंत:पट सोडीत । भावार्थ म्हणत ॐपुण्या ॥ ६६ ॥
भीमकी पाहे कृष्णवदन । नयनीं गुंतले नयन । दोहींचा एक जाला प्राण । पाणिग्रहण जीवशिवां ॥ ६७ ॥
ऎसिया भावाचेनि निवाडें । माळा घाली वाडेंकोडें । वीर मूर्च्छा व्यापिले गाढे । आडवा पुढें कोणी न ये ॥ ६८ ॥
यापरी शारंगपाणी । रथीं वाहोनि रुक्मिणी । निघता झाला तत्क्षणीं । प्रगट कोणी न देखो ॥ ६९ ॥
एकाएकीं वनमाळी । रथीं वाहोनि भीमकबाळी । आला यादवांजवळी । पिटिली टाळी सकळिकीं ॥ ७० ॥
त्राहाटिल्या निशाणभेरी । गगन गर्जे मंगळतुरीं । देव पुष्पें वर्षती अंबरीं । जयजयकारीं प्रवर्तले ॥ ७१ ॥
यादव गर्जती महावीर । सिंहनाद करिती थोर । भीमकी आनंदें निर्भर । वरिला वर श्रीकृष्ण ॥ ७२ ॥
हरिखें नाचत नारद । आतां होईल द्वंद्वयुद्ध । यादव आणि मागध । झोटधरणीं भिडतील ॥ ७३ ॥
रथ लोटतील रथांवरी । कुंजर आदळतील कुंजरीं । असिवार असिवारांवरी । महावीरीं महावीर ॥ ७४ ॥
शस्त्रें सुटतील गाढीं । वीर भिडतील कडोविकडी । डोळेभरी पाहीन गोडी । शेंडी तडतडी नारदाची ॥ ७५ ॥
थोर हरिखें पिटिली टाळी । साल्या मेहुण्यां होईल कळी । कृष्ण करील रांडोळी ।तेही नवाळी देखेन ॥ ७६ ॥
एका जनार्दन म्हणे । रुक्मिणीहरण केलें कृष्णें । वीर खवळतील धांवणें । युद्ध सत्राणें होईल ॥ ७७ ॥
रसाळ कथा आहे पुढां । रणीं नाचेल रणधेंडा । वोवाळणी बाणप्रचंडा । परस्परें पडतील ॥ ७८ ॥
ऎका युद्धाची कुसरी । युद्ध मांडेल कवणेपरी । क्रोधें झुजतां झुजारीं । मुक्ती चारी कामाच्या ॥ ७९ ॥
इति श्रीमद्भागवते महापुराणे दशमस्कंधे हरिवंशसंहितासंमते रुक्मिणीस्वयंवरे भीमकीहरणं नाम सप्तम: प्रसंग ॥ ७ ॥
॥ श्रीगोपालकृष्णार्पणमस्तु ॥
तुमच्या शेतमालाची मोफत जाहिरात करण्या साठी कृषी क्रांती ला अवश्य भेट द्या
ref:transliteral
रुक्मिणी स्वयंवर-प्रसंग सातवा रुक्मिणी स्वयंवर-प्रसंग सातवा रुक्मिणी स्वयंवर-प्रसंग सातवा रुक्मिणी स्वयंवर-प्रसंग सातवा
