संत एकनाथ अभंग २१३३ते२२७५ – संत एकनाथ गाथा
२१३३
भक्ताचिया काजा । उभा पंढरीचा राजा ॥१॥
घेऊनियां परिवार । उभा तिष्ठे निरंतर ॥२॥
शोभे गोपाळांची मांदी । रूक्मिणी सत्यभामा आदि ॥३॥
शोभे पुढें भीवरा नीर । भक्त करती जयजयकार ॥४॥
एका जनार्दनीं ध्यान । चिमणें रूप गोजिरें ठाण ॥५॥
२१३४
देव भुलला भावासी । सांडोनियां वैकुंठासी ॥१॥
उघडा आला पंढरपुरा । तो परात्पर सोइरा ॥२॥
पाहूनियां पुंडलिका । भुलला तयाच्या कौतुका ॥३॥
उभा राहिला विटेवरी । एका जनार्दनीं हरी ॥४॥
२१३५
भावाचेनी भक्ति थोर । भावें तुटे वेरझार ॥१॥
भावें अंकित देव भक्तांचा । वेदशास्त्रा बोले वाचा ॥२॥
भावें गुरुशिष्य दोन्हीं । भावयुक्त सर्व गुणीं ॥३॥
भावें जालें भक्तिपंथ । भावें पुरे मनोरथ ॥४॥
एका जनार्दनीं भाव । भावें दिसे देहीं देव ॥५॥
२१३६
भावाचिये बळे होऊनि लहान । आपुलें थोरपण विसरला ॥१॥
न म्हणे यातिकुळ तें सुशीळ । उत्तम चांडाळ हो कां कोण्ही ॥२॥
अट्टाहास्यें करितां नामाचा उच्चार । उतरी पैलपार भवनदीचा ॥३॥
एका जनार्दनीं भक्तांची आवडी । घालीतसे उडी वैकुंठाहुनी ॥४॥
२१३७
जीवभाव जेणें अर्पियला देवा । तयाची ते सेवा देव करी ॥१॥
न म्हणे नीच अथवा उंचपण । भावासी कारण मुख्य देवा ॥२॥
देव भावासाठीं लागे पाठोपाठीं । एका जनार्दनीं भेटी देतो देव ॥३॥
२१३८
चरणामृत देव स्वादला । वटपत्रीं तो बाळ जाला ॥१॥
अभिन्नव भक्ति नेली गोडी । चुरचुरा पावो चोखी आवडी ॥२॥
भक्तिरसाची लागली गोडी । तोंडीचा अंगुष्ठ बाहेर न काढी ॥३॥
एका जनार्दनीं सांगतों भावो । आपुली गोडी आपण घ्यावी ॥४॥
२१३९
एका भावासाठीं । देव धांवे उठाउठी ॥१॥
पोहे सुदामदेवाचे । भक्षी आवडीनें साचे ॥२॥
खाऊनियां भाजी पान । दिधलें भोजन ऋषींसी ॥३॥
आवडीनें कण्या खाय । प्रेम न समाय अंतरीं ॥४॥
गौळियांचें उच्छिष्ट खाये । एका जनार्दनीं धाये ॥५॥
२१४०
प्रेमें भक्तांची आवडी । म्हणोनियां धूतो घोडी ॥१॥
ऐसा प्रेमाचा भुकेला । सेवक जाहला बळीद्वारीं ॥२॥
उच्छिष्ट फळें भिल्लणींची । खायें सांची आवडीनें ॥३॥
एका जनार्दनीं उदार । तो हा सर्वेश्वर विटेवरी ॥४॥
२१४१
राम भावाचा भुकेला । सांडोनी दुर्योधनसदनाला ॥१॥
विदुर गृहाप्रति गेला । विश्रांति तेथें पावला ॥२॥
शबरींची फळें भक्षी । क्षीरनिधी शयन साक्षी ॥३॥
एका जनार्दनीं निश्चय ऐसा । देव भक्ताधीन सहसा ॥४॥
२१४२
जें वेदांसी नातुडे श्रुतींसी सांकडें । ते उभे वांडेंकांडें पंढरीये ॥१॥
न माये चराचरीं योगियांच्या ध्याना । तया म्हणती कान्हा नंदाचा जो ॥२॥
आगम निगम लाजोनी राहिले । तया बांधिती वहिलें उखळासी ॥३॥
काळाचा जो काळ भक्ता प्रतिपाळ । तया भेडविती बागुल आला म्हणोनी ॥४॥
बारा चौदा सोळा अठरा विवादती । तो गायी राखी प्रीती गोकुळांत ॥५॥
एका जनार्दनीं भक्तीचा भुकाळू । खाय तुळसीदळू भाविकांचें ॥६॥
२१४३
स्वामीसी तो पुरे एक भाव गांठीं । वाउगा श्रम नेहटी वायां जाय ॥१॥
भावासाठीं देव अंकित अंकिला । राहिला उगला बळीचे द्वारीं ॥२॥
अर्जुनाचे रथीं सारथीं होउनी । राहे मोक्षदानी भावासाठीं ॥३॥
विदुराचे घरीं आवडीनें भक्षी । कण्या साक्षेंपेसी खाती देव ॥४॥
पोहे सुदाम्याचे खाउनी तुष्टला । एका जनार्दनीं दिला सुवर्णगांव ॥५॥
२१४४
भावें घातली कास देव झाला दास । सोशी गर्भवास भाविकांचे ॥१॥
भावचि कारण भावचि कारण । यापरतें साधन आणिक नाहीं ॥२॥
भावाचेनि बळें जीवपणें वोवळें । मन हें सोंवळें ब्रह्मा साम्य ॥३॥
एका जनार्दनीं भावचि कारण । सच्चिदानंदावरी खूण दाविली ते ॥४॥
२१४५
भाव भजनातें निपजवी । भक्त देवातें उपजवी ॥१॥
आतां भजनीं देव केला । भक्त वडील देव धाकुला ॥२॥
सेवा करणें हा संकल्प । भक्त देवाचाही बाप ॥३॥
भक्ता कळवळा देवाचा । देव झाला त्या भक्तांचा ॥४॥
देव भक्तांचे पोटीं । झाला म्हणोनी आवड मोठी ॥५॥
एका जनार्दनीं नवलाव । कैसा भक्तचि झाला देव ॥६॥
२१४६
एका भावें कार्यसिद्धि । एका भावें तुटें उपाधी । एका भावें आधिव्याधी । जन्मजरा पाश तुटे ॥१॥
एक भावें करी भजन । एका भावें संतसेवन । एका भावें वेदवचन । पाळीतां तुटे भवपीडा ॥२॥
एका भावें योगयाग । एका भावें तप आष्टांग । एका भावें द्वैत तें सांग । तेथें द्वैत नको बापा ॥३॥
एका भावें रिघे शरण । एका भावें एक जनार्दन । एका भावें धरीं चरण । कायावाचामनेंशीं ॥४॥
२१४७
योगी रिगाले कपाटीं । हटयोगी साधिती आटी ॥१॥
परी तयांसी दुर्लभ । तो गोकुळीं जाहला सुलभ ॥२॥
यज्ञादिकीं अवदाना नये । तो गोपाळांचे उच्छिष्ट खाये ॥३॥
सदा ध्याती जपी तपी ज्यासी । तो नाचे कीर्तनीं उल्हासीं ॥४॥
एका जनार्दनीं प्रेमळ । भोळ्या भाविकां निर्मळ ॥५॥
२१४८
असोनी सबराभरी बाह्मा आणि अंतरीं । संपुष्टामाझारीं म्हणती देव ॥१॥
कल्पनेचा देव ऐसा जया भाव । तो न करी निर्वाहो आम्हा लागीं ॥२॥
सुक्षेत्रीं पुण्य अनुक्षेत्रीं पाप । न चले हा संताप कल्पनेचा ॥३॥
काशी हो पंढरी तीर्थयात्रा करी । सर्वत्र नरहरी तोचि भाव ॥४॥
एका जनार्दनीं सर्व सिद्धि असे । नाथिलेंचि पिसें मतवाद्या ॥५॥
२१४९
जो जया चित्तीं भाव । तैसा तैसा होय देव । येथें संदेही धरणें न लगे ॥१॥
द्रौपदी स्मरतां माधव । धांव घेतली लवलाहे । जया जैसा भाव । तैसा देव होतसे ॥२॥
अशोक वनीं सीता । शुद्धि जातां हनुमंता । भावेंचि तत्त्वतां । कार्यसिद्धि ॥३॥
समरांगणीं तो अर्जुन । मोहिलासे गोत्र देखोन । तेथेंचि जनार्दन । भावें गीता सांगे ॥४॥
ऐसा भावाचा लंपट । सांडोनी आलासे वैकुंठ । एका जनार्दनीं नीट । विटे उभा राहिला ॥५॥
२१५०
जैसा जैसा जया भाव । तैसा तैसा पावे देव ॥१॥
हा देव अनुभव पहा । देही पहा विदेहीं ॥२॥
शुद्ध करावें तें मन । जनीं पहा जनार्दन ॥३॥
एका जनार्दनीं भाव । देहीं वसतसें देव ॥४॥
२१५१
देवासी तो पुरी एक भाव । नेणें वैभव दासाचें ॥१॥
जया चित्तीं जी वासना । तैशीं कामना पुरवणें ॥२॥
नाहीं पडत गोंवोंगुती । आपणचि हातीं करितुसे ॥३॥
एका जनार्दनीं अंकित राहे । तिष्ठत द्वारीं त्याच्या ॥४॥
२१५२
अंगावरी आलिया घाव । अवघा देव निवारी ॥१॥
काया वाचा शरण आतां । नुपेक्षी अनाथा विठ्ठल ॥२॥
मुख्य आधीं पाहिजे भाव । तेणें देव कव घाली ॥३॥
एका जनार्दनीं भावापाठीं । धावें उठाउठी देव मागें ॥४॥
२१५३
महालाभ हाचि आहे । जो या गाये विठ्ठलासी ॥१॥
प्रेमभरीत सदा कंठ । अंगीं बळकट भावना ॥२॥
हेंचि वैराग्याचें सार । वायां कासया वेरझार ॥३॥
एका जनार्दनीं भाव । अवघा पाठीं पोटीं देव ॥४॥
२१५४
समसाम्य सर्वाभुतीं । ज्यासी घडे भगवद्भक्ति ॥१॥
जालिया सदगुरुकृपा । सर्व मार्ग होय सोपा ॥२॥
हृ़दयीं ठसतांचि भावो । प्रगटे देवाधिदेवो ॥३॥
भक्तां भावार्थें विकला । एका जनार्दनीं देखिला ॥४॥
२१५५
झालिया गुरुकृपा सुगम । सर्वत्र ठावें परब्रह्मा ॥१॥
तेथें नाहीं जन्ममरण । भवबंधन असेना ॥२॥
ऐसा धरितां विश्वास । काय उणें मग तयास ॥३॥
एका जनार्दनीं भाव । स्वयें आपणचि होय देव ॥४॥
२१५६
सकळ साधनांचें सार । जनार्दन इतका उच्चार ॥१॥
येणें घडे सर्व कर्म । नको भेदाभेद वर्म ॥२॥
सांडा द्वैताचा भाव । तेणें सर्व दिसें वाव ॥३॥
एका जनार्दनीं भाव । भाव तेथें वसें देव ॥४॥
२१५७
आरशाअंगींक लागतां मळ । मुख न दिसेचि निर्मळ ॥१॥
मळ तो झाडुनि पाहतां । सुख दिसें निर्मळता ॥२॥
पाहतां शुद्धभाव रीतीं । परमार्थ हाचि चित्तीं ॥३॥
एका जनार्दनीं हा विचार । आरशासारिखा प्रकार ॥४॥
२१५८
शुद्धभाव चित्तीं । तरी कांहीं न लगे युक्ति ॥१॥
नलगे आणिक विचार । शुद्ध भाव हाचि सार ॥२॥
भावाविण वांझे । साधनें तीं अवघीं ओझें ॥३॥
एका जनार्दनीं भाव । पाववी अक्षय तो ठाव ॥४॥
२१५९
अभाग्य न भजती भगवंतीं । त्यांसी पृथ्वीं असे जडत्व देती ।
जळें दिधली त्या अधोगती तेजें दिधली त्या संतापवृत्ति ॥१॥
ऐसा कैसोनि भेटे भगवंतु । नरदेहीं मुकले निजस्वार्थु ।
जन्ममरणाचें भोगिती आवर्तु । त्यासी विन्मुख होय हृदयास्थु ॥२॥
वायुनें दिधलें त्या चंचळत्व । नभें दिधलें त्या भावशुन्यत्व ।
महतत्व हरिलें निजसत्व । मायें दिधलें त्या ममत्व ॥३॥
सभाग्य भावें भजती भगवंती । त्यासी पृथ्वी देतसे निज शांती ।
जळें दिधलीं मधुर रसवृत्ती । तेजें दिधली निजतेज प्रभादीप्ती ॥४॥
ऐशा सहजें प्रसन्न होय देवो । जेणें भूतांचा पालटे देहभावो ।
निजीं निजाचा वाढे निर्वाहो । जनीं विजनीं अखंड ब्रह्माभावो ॥५॥
वायु उपरमें दे निश्चळत्व । नभें दिधलें त्या अलिप्तत्व ।
महत्तत्वें दिधलें शोधित सत्व । मायें दिधलें सद्विद्या परमतत्वा ॥६॥
एकाजनार्दनीं निज भक्ति । तैं अलभ्य लाभु होय प्राप्ती ।
भुतें महाभुतें प्रसन्न होतीं । तेणें न भंगें ब्रह्मास्थिति ॥७॥
२१६०
भाव लागला भगवंतीं । हरिरुप पवित्र जगतीं । पाहता कर्माकर्म गति । ब्रह्मास्थिति अखंड ॥१॥
भक्ति म्हणे सोहंशक्ति । सांडिं भवभय आसक्ती । पाहतां निजभाव विरक्ति । सर्वाभूतीं भगवंत ॥२॥
करितां कर्मांचे देहाचरण । कर्म सबाह्म चैतन्य । देहविदेह अवसान । गमनागमन खुंटलें ॥३॥
एकाजनार्दनीं एकपण । अनन्यभावें पैं शरण । जन्ममरणा आलें मरण । ब्रह्मा परिपुर्ण पूर्णत्वे ॥४॥
२१६१
जो जो धरसील भाव । तें तें देईल देव । ये अर्थी संदेह । मानूं नको ॥१॥
भावें भक्ति फळे । भावें देह मिळे । निजभावें सोहळे । स्वानंदाचे ॥२॥
एका जनार्दनीं । भावाच्या आवडी । मनोरथ कोडी । पुरवी तेथें ॥३॥
२१६२
भावेंविण देव नयेचि पै हातां । वाउगें फीरतां रानोरान ॥१॥
मुख्य तें स्वरुप पाहिजे तो भाव । तेणें आकळे देह निःसंदेह ॥२॥
संतसमागम नाम तें पावन । वाचे नारायण हाचि भाव ॥३॥
एका जनार्दनीं सोपा मंत्र राम । गातां जोडे धाम वैकुंठींचें ॥४॥
२१६३
अवघे अवघे ते देव । अवघे अवघे एक भाव ॥१॥
अवघे अवघे प्रेमळ । अवघे अवघे निर्मळ ॥२॥
अवघे अवघे भावाचे । अवघे अवघे प्रेमाचे ॥३॥
अवघा एका अवघा एका । अवघा अवघा जनार्दन एका ॥४॥
२१६४
देवासी तों पुरे । एक तुळशीपान बरें ॥१॥
नाहीं आणिक आवडी । भावासाठीं घाली उडी ॥२॥
कण्या भाजी पान फळे खाय । न पाहे यातिकुळ स्वयें ॥३॥
प्रीतीनें दहींभात । उच्छिष्ट गोवळ्यांचें खात ॥४॥
भक्तिसुखें भुलला हरि । एकाजनार्दनीं निर्धारीं ॥५॥
२१६५
भावें करा रे भजन । भावेंक करा नामस्मरण ॥१॥
भावें जावें पंढरीसी । भावें नाहावें भीमरथीसी ॥२॥
भावें करा प्रदक्षिणा । भावें करा जागरणा ॥३॥
भावें व्रत एकादशी । एका शरण जनार्दनासी ॥४॥
२१६६
आम्हांसी विश्वासी पुरे एक भाव । या विठ्ठलावांचोनि देव न मानो कोण्हा ॥१॥
विश्रांतीचें घर संताचें माहेर । करिती निर्धार वेदशास्त्रें ॥२॥
जनार्दनाचा एका प्रेमें तो आठवी । विठ्ठल साठवी हृदयामाजीं ॥३॥
२१६७
पाउला पाउली चिंतावी माउली । विठाई साउली आदि अंती ॥१॥
नोहे परता भाव नोहे परता भाव । आतुडेचि देव हाति मग ॥२॥
बैसलासे दृढ हृदयमंदिरी । सब्राह्माभ्यंतरीं कोंडोनियां ॥३॥
एकाजनार्दनीं जडला विठ्ठल । नोहें तो निर्बळ आतां कधीं ॥४॥
२१६८
बहु मतें बहु मतांतरें । आम्हा निर्धारें नावडती ॥१॥
अविनाश आहे सुख पंढरीसी । यालागीं तयासी न विसंबो ॥२॥
विठ्ठल देवो जेथे उभे । पुढें शोभे पुंडलीक ॥३॥
एकाजनार्दनीं भ्रमर । कमळ परिकर विठोबा ॥४॥
२१६९
देव प्रसन्न जाला माग म्हणे वहिला । भक्त घरोघरीं विचार पुसों गेला ॥१॥
भाव कीं भ्रांति आळस की भक्ती । विचारुनी व्यक्ति ठायीं ठेवा ॥२॥
अरे हें गुह्मा गोप्य कुडे करुं नये उघडे । तरी द्वारोद्वार पुसुं जाय वेडे ॥३॥
विलंब करितां पहा हो उदास जाला देवो । निवालिया खंती न घाली म्हणे घावो ॥४॥
शिकविलें नायकती वरिलें तें करिती । आपुलेनि कर्में आपण गुंतताती ॥५॥
एकाजनार्दनीं शीतळ भाव । आळसाचें देव दुर्हाविला ॥६॥
२१७०
सर्वाठायीं ज्याची सत्ता । तो भक्ताधीन तत्त्वता ॥१॥
ज्याची आज्ञा प्रमाण । बारा अंगुळें विचरे प्राण ॥२॥
आज्ञा ज्याची धडफुडी । पर्वत बैसका न सोडी ॥३॥
ज्याचें आज्ञेविण । पवनु न चाले एक क्षण ॥४॥
जो सर्वांसी आधार । एका जनार्दनीं विश्वभंर ॥५॥
२१७१
भक्त देवातें भजती । देव भक्ती धरी प्रीती ॥१॥
ऐसा एकमेंकांचा ठावो । भक्ताअंगीं देव पहा हो ॥२॥
अलंकार एक सुवर्ण । तैसें नाहीं दुजेपण ॥३॥
एका आर्धी एक पाठीं । एका जनार्दनीं राहाटी ॥४॥
२१७२
एक एकाच्या भावा । गुंतुनीं ठेलेंक अनुभवा ॥१॥
प्रेम न समाये गगनीं । धन्य धन्य चक्रपाणी ॥२॥
उद्धरी पतिता । मोक्ष देतो सायुज्यता ॥३॥
एका शरण जानार्दनीं । उदार हा जगदानी ॥४॥
२१७३
आधी देव पाठीं भक्त । ऐसें मागें आले चालते ॥१॥
हेंहि बोलणेंचि वाव । भक्ता आधीं कैचा देव ॥२॥
भक्त शिरोमणी भावाचा । देव लंपट जाला साचा ॥३॥
भक्तासाठीं अवतार । ऐसा आहे निर्धार ॥४॥
वडील भक्त धाकुला देव । एकाजनार्दनीं नाहीं संदेह ॥५॥
२१७४
सप्रेम करितां भजन । नोहे भावाचें बंधन ॥१॥
भक्तांचे आधीन देवो । नाहीं नाहीं हो संदेहो ॥२॥
भक्तीची एवढी गोडी । वैकुंठाहुनी घाली उडी ॥३॥
भक्तामाजीं देव असे । देवा अंगीं भक्त दिसे ॥४॥
ऐशी परस्परें मिळणी । शरण एका जनार्दनीं ॥५॥
२१७५
देव भक्त दोन्हीं समचि सारखें । पाहातां पारिखें न दिसे दुजें ॥१॥
भक्ताचें अंगें देव असें । देवाचे हृदयीं भक्त वसें ॥२॥
ऐसीं परस्परें मिळणी । शरण एका जनार्दनीं ॥३॥
२१७६
भक्तांवांचुनी देवा । कैचें रुप कैंचें नांवा ॥१॥
भक्तिं धरूनी आवडी । देवा लाविलीसे गोडी ॥२॥
भक्तांवाचुनीं पुसें कोण । देवा नाहीं महिमान ॥३॥
भक्ति करूनि निर्धार । देवा धरविला अवतार ॥४॥
उभयंता नोहे तुटी । एका जनार्दनीं मिठी ॥५॥
२१७७
देव म्हणे भक्तांसी आवडी । मी जाहलों तुमचा गडी ॥१॥
सांगाल तें करीन काम । मजवर ठेवा तुमचें प्रेम ॥२॥
भाव भुज द्यावा । आणिक मज नाहीं हेवा ॥३॥
आवडीनें देव बोले । भक्तांमाजीं स्वयें खेळे ॥४॥
खेळतां गोपाळीं । एका जनार्दनीं गोकुळीं ॥५॥
२१७८
माझा भक्त मज अंतरीं । मी सदा बाहेरी तिष्ठतसें ॥१॥
ऐशी परस्परें खूण । जाणती तें ब्रह्माज्ञान ॥२॥
माझी सायुज्यता मुक्ति । घेउनी बळें मीच होती ॥३॥
सायुज्यापरीस भक्ती गोड । एका जनार्दनीं धरिती चाड ॥४॥
२१७९
बहु बोलाचें नाहीं कारण । मी देह भक्ति आत्मा जाण ॥१॥
माझा देह शरीर जाण । भक्त आंत पंचप्राण ॥२॥
नांदे सहज भक्त आंत । मी देह भक्त देहातील ॥३॥
एका जनार्दनीं भक्त । देवपणा मी भक्तांकित ॥४॥
२१८०
नामरुप मज आणिलें जिहीं । त्यांचिया उपकार नोहें उतराई ॥१॥
भक्तांचे उपकार कशानें फेडीं । यालागीं त्याचें उच्छिष्ट काढी ॥२॥
भक्ताचेनी पालटे येतो गर्भवास । उपकार उतराई नोहे कैसा ॥३॥
एका जनार्दनीं उतराई नोहे । यालागीं भक्तांसी न विसंबें जीवें ॥४॥
२१८१
मज भक्त आवडता फार । ऐसा माझा निर्धार ॥१॥
भक्तांअंगीं मीच वसें । माझा भक्त मजमाजीं असे ॥२॥
मज आणलें नामरुपा । भक्त सखा माझा तो ॥३॥
एकाजनार्दनीं निर्गुण । भक्तें सगुण मज केलें ॥४॥
२१८२
तुमचे अप्रमाण होतां बोल । मग फोल जीवित्व माझें ॥१॥
कासया वागवुं सुदर्शन । नाहीं कारण गदेचें ॥२॥
तुमचा बोल व्हावा निका । हेंचि देखा मज प्रिय ॥३॥
मज यावें उणेपण । तुमचें थोरपण प्रकाशुं द्या ॥४॥
एका जनार्दनीं देव । स्वयमेव बोलती ॥५॥
२१८३
माझा ब्रीदावळी । कदाकाळीं न संडी मी ॥१॥
तुम्हां पडतां अंतर । मज वाटे हुरहुर ॥२॥
तुमची न होते भेटी । मज दुःख पोटीं अनिवार ॥३॥
अंकिता अंकिलोंक तुमचा । एका जनार्दनीं सत्य साचा ॥४॥
२१८४
तुम्हासांठी उणेपण । स्वयें मजलागुन येऊं द्या ॥१॥
प्रतिज्ञा तुमची न्यावी सिद्धि । मधीं उपाधी येऊ नेदी ॥२॥
घेउनी हातीं सुदर्शन । आलें विघ्न निवारी ॥३॥
दारवंटा राखीन तुमचा । एका जनार्दनीं साचा ब्रीद माझें ॥४॥
२१८५
देव गुज सांगे भक्तां । अंकित अंकिता तुमचा मी ॥१॥
तुम्हालागीं अवतार । धरणें साचार मजलागीं ॥२॥
तुम्हां न यावें उणेपण । माझें थोरपण कोण वानी ॥३॥
म्हणोनि गळां घालीं मिठी । एका जनार्दनीं पडली गांठी ॥४॥
२१८६
भावें करितां माझी भक्ति । मी आतुडें भक्ताहातीं ॥१॥
माझें भक्तीपरतें । साधन नाहीं वों निरुतें ॥२॥
माझें भक्तीचें महिमान । भक्त जाणती सज्ञान ॥३॥
एका जनार्दनीं भाव । स्वयें बोलतसे देव ॥४॥
२१८७
जो जो कोणी भजनीं बैसे । तेथे मी दिसे तैसाची ॥१॥
उपासनेचा निर्वाहो । सर्वाभूति देवाधिदेवो ॥२॥
हो कां माझी प्रतिमा मूर्ति । अंतर्ज्योति मी वसें ॥३॥
तेथें करितां भावें भक्ति । एका जनार्दनीं मुक्ति तयासी ॥४॥
२१८८
जे भजती मज जैसे वासना । मीही तया तैसा असे ॥१॥
जयां जैशी पैं वासना । मीहि तैसा होय जाणा ॥२॥
हो का माझी प्रतिमा मूर्ति । आदरें करितां माझी भक्ति ॥३॥
मी जनीं असोनीं निराळा । एकाजनार्दनीं अवलीला ॥४॥
२१८९
मज जे अनुसरले काय वाचा मनें । त्याचें चालवणें सर्व मज ॥१॥
ऋणवई त्यांचा आनंद जन्माचा । जे गाती वाचा कीर्ति माझी ॥२॥
तयांचियां द्वारीं लक्षीसहित । उभा मी तिष्ठत याचकपणें ॥३॥
सर्व जडभारी जाणे योगक्षेम । एकाजनार्दनीं नेम जाणा माझा ॥४॥
२१९०
मजसि जेणें विकिलें शरीर । जाणें मी निर्धारें अंकित त्याचा ॥१॥
त्याचें सर्व काम करीन मी अंगें । पडों नेदीं व्यंगें सहासा कोठें ॥२॥
एका जनार्दनीं त्याचा मी अंकित । राहे पैं तिष्ठत त्याचे द्वारीं ॥३॥
२१९१
सर्व कर्म मदर्पण । करितां मन शुद्ध होय ॥१॥
न्य़ुन तें चढतें जाण । करी संपुर्ण मी एक ॥२॥
माझ्या ठायीं ठेवुनी मन । करी कीर्तन आवडी ॥३॥
मन ठेवुनी माझ्या ठायीं । वसो कोठें भलते ठायीं ॥४॥
एकाजनार्दनीं मन । करा मजचि अर्पण ॥५॥
२१९२
साक्षात्कार होतां । साच बद्धता नुरे तत्त्वतां ॥१॥
माझा होतां अनुभव । कल्पनेसी नुरे ठाव ॥२॥
माझें देखतां चरण । संसारचि नुरे जाण ॥३॥
माझी भक्ति करितां । दोष नुरेचि सर्वथा ॥४॥
सर्वांठायीं मी वसे । एकाजनार्दनीं भेद नासे ॥५॥
२१९३
भाविकांच्या उदकासाठीं । रमा नावडे गोमटी ॥१॥
भाविकांचें उदक घेतां । मज समाधान चित्ता ॥२॥
भाविकांचें उदकापुढें । मज वैकुंठही नावडे ॥३॥
ऐशी भाविकांची गोडी । एकाजनार्दनीं घाली उडी ॥४॥
२१९४
स्वर्ग नरक इहलोक । यांची प्रीति सांडोनि देख ॥१॥
भावें करितां माझी भक्ति । भाविक आपें आप उद्धरती ॥२॥
गव्हांची राशी जोडिल्या हातीं । सकळ पक्कान्न त्याची होतीं ॥३॥
द्रव्य जाहलें आपुलें हातीं । सकल पदार्थ घरां येती ॥४॥
एका जनार्दनीं बोध । सहज घडी एकविध ॥५॥
२१९५
माझा शरणागत न दिसे केविलवाणा । ही तो लाज जाणा माझी मज ॥१॥
एकविध भावें आलिया शरण । कर्म धर्म जाण पूर्ण त्याचें ॥२॥
समर्थाचे मुला काय खावयाची चिंता । तैसें मी त्या तत्त्वतां न विसंबें ॥३॥
एका जनार्दनीं हा माझा नेम । आणीक नाहीं वर्म भावेंविण ॥४॥
२१९६
माझा भक्त मज भीतरीं । मी स्वयें असे तया माझारीं ॥१॥
बहु बोलाचें नाहीं कारण । मी देह तो आत्मा जाण ॥२॥
माझिया भक्तिसी जे लागले । ते तीच होउनी ठेले ॥३॥
एकाजनार्दनीं अभेद । तया हृदयीं मी गोविंद ॥४॥
२१९७
पुजी माझिया भक्तांतें । तेणें संतोष होत मातें ॥१॥
भक्त माझा मी भक्तांचा । ऐसी परंपरा साचा ॥२॥
देवभक्तपण । वेगळीक नाहीं जाण ॥३॥
भक्त जेवितांची धालो । एका जनार्दनीं लाधलो. ॥४॥
२१९८
वमिल्या मिष्टान्ना । परतोई श्रद्धा न धरी रसना ॥१॥
ऐसे आठवितां माझे गुण । मिथ्या ठायीं नसें ज्ञान ॥२॥
जेथें कर्माचे परिपाठीं । हें तों पुन्हा नये गोष्टी ॥३॥
येव्हढें कथेचें महिमान । एका जनार्दनीं शरण ॥४॥
२१९९
भावें करितां माझी भक्ति । विषयवासना जळोनि जाती ॥१॥
चालतां माझे भक्तिपंथीं । सकळ साधनें जळोनि जातीं ॥२॥
माझिया निजभक्ता । न बाधेचि संसारव्यथा ॥३॥
प्रल्हादा गांजिता जगजेठी । मी प्रगटलों कोरडे काष्टीं ॥४॥
द्रौपदीं गांजिती तात्काळीं । कौरवांची तोंडे केली काळीं ॥५॥
गोकुळीं गांजितीं सुरपती । गोवर्धन धरिला हातीं ॥६॥
अर्जुन प्रतिज्ञेचे वेळीं । म्यां लपविला हेळीं ॥७॥
अंबऋषीचे गर्भवास । म्या सोशिलें सावकाश ॥८॥
भक्तचरणींची माती । एका जनार्दनीं वंदिती ॥९॥
२२००
जीं जीं भक्त बोलतीं वचनें । तीं तीं प्रमाण करणें देवा ॥१॥
याजसाठीं अवतार । धरी मत्स्य कांसव सुकर ॥२॥
भक्तवचना उणेंपण । येऊं नेदी जाण निर्धारें ॥३॥
स्वयें गर्भवास सोशी । अंबऋषीकारणें ॥४॥
एका जनार्दनीं ब्रीद साचा । वागवी भक्ताचा अभिमान ॥५॥
२२०१
अंबऋषिराया पडिले सायास । सोसी गर्भवास स्वयें देव ॥१॥
उच्छिष्टहीं खातां प्रायश्चित्त असे । गोपाळांचें ग्रास खाय हरी ॥२॥
एका जनार्दनीं भक्तांचा अंकित । म्हणोनी तिष्ठत विटेवरी ॥३॥
२२०२
भक्तालांगीं अणुमात्र व्यथा । तें न साहवे भगवंता ॥१॥
करुनी सर्वांगाचा वोढा । निवारीतसे भक्तपीडा ॥२॥
होउनी भक्ताचा अंकितु । सारथीपण तो करीतु ॥३॥
प्रल्हादासी दुःख मोठें । होतांची काष्ठीं प्रगटे ॥४॥
ऐसा अंकित चक्रपाणी । एका शरण जनार्दनीं ॥५॥
२२०३
भक्तपणा सान नव्हे रे भाई । भक्तीचें पाय देवाचे हृदयीं ॥१॥
भक्त तोचि देव भक्त तोचिक देव । जाणती हा भाव अनुभवीं ॥२॥
दान सर्वस्वे उदार बळी । त्यांचें द्वार राखे सदा वनमाळी ॥३॥
एका जनार्दनीं मिती नाहीं भावा । देवचि करितो भक्ताची सेवा ॥४॥
२२०४
वाहे भक्तांचे उपकार । न संडी भार त्यांचा तो ॥१॥
म्हणे इहीं थोरपण आम्हां । ऐसा वाढवी महिमा भक्तांचा ॥२॥
एका जनार्दनीं कृपाळू । दीनाचा दयाळ विठ्ठलु ॥३॥
२२०५
मिठी घालूनियां भक्तां । म्हणे सिणलेती आतां ॥१॥
धांवे चुरावया चरण । ऐसा लागवी आपण ॥२॥
योगियासी भेटी नाहीं । तो आवडीनें कवळीं बाहीं ॥३॥
एका जनार्दनीं भोळा । भक्तां आलिंगीं सांवळा ॥४॥
२२०६
देवासी तो आवडे भक्त । नाहीं हेतु दूसरा ॥१॥
बळी सर्वस्व करी दान । त्याचें द्वारपाळपण केलें त्वां ॥२॥
धर्म सदा होय उदास । त्याचे घरी तुझा वास ॥३॥
तुझा भक्त अंबऋषी । त्याचे गर्भवास सोशिसी ॥४॥
तुम्हीं उदार जगदानीं । शरण एका जनार्दनीं ॥५॥
२२०७
शुद्ध करूनियां मन । नारायण चिंतावा ॥१॥
मग उणें नाहीं काहीं । प्रत्यक्ष पाही अनुभव ॥२॥
आठवितां उपमन्यु बाळ । दिला क्षीरसागर सुढाळ ॥३॥
ध्रुवें चिंतिलें चरणा । अधळपदीं स्थापिलें जाणा ॥४॥
बिभीषणें केला नमस्कार । तया केलें राज्यधर ॥५॥
विष पाजिलें पूतना । पाठविली वैकुंठसदना ॥६॥
गणिकेंनें आठविलें । तैसी वैकुंठीं बैसविलें ॥७॥
हनियाती कुब्जादासी । जाहली प्रिय ती देवासी ॥८॥
अर्जुनाच्या भावार्थासाठीं । रथ हांकी जगजेठीं ॥९॥
गोपाळांची आवड पोटीं । उच्छिष्टासाठीं लाळ घोटी ॥१०॥
विदुराच्या भक्षा कण्या । तेणें आवडी मानीं मना ॥११॥
एका शरण जनार्दनीं । दासां न विसरें चक्रपाणी ॥१२॥
२२०८
अष्टांग योग साधिती साधनी । तो हारिकीर्तनीं नाचे बापा ॥१॥
यज्ञादिकीं अवदान नेघें वो माये । तो उभा राहुनी क्षीरापती खाये ॥२॥
पवन कोंडोनि योगी जाती निराकारीं । तो हरि धर्माघरीं पाणी वाहे ॥३॥
सनकनंदन जया ध्याताती आवडी । तो अर्जुनाची घोडीं धुतो हरि ॥४॥
एका जनार्दनीं भक्तांच्या अंकित । म्हणोनि तिष्ठत विटेवरी ॥५॥
२२०९
देव धांवे मागें न करी आळस । सांडितां भवपाश मायाजाळ ॥१॥
सर्वभावें जें कां शरण रिघती । तयांचें वोझें श्रीपती अंगें वाहे ॥२॥
नको भुक्तिमुक्ति सदा नामीं हेत । देव तो अंकित होय त्यांचा ॥३॥
एकाजनार्दनीं ऐसा ज्यांचा भाव । तया घरीं देव पाणी वाहे ॥४॥
२२१०
देवासी आवडे भक्तसमागम । त्यांचें सर्व काम करी अंगें ॥१॥
भक्ताकाजालागीं अवतार धरी । नांदे भक्तांघरीं स्वयें देव ॥२॥
भक्तांविण देवा कांहींचि नावडे । भक्त तो आवडें सर्वकाळ ॥३॥
एका जनार्दनीं भक्तांचा अंकित । देव सदोदित स्वयें होत ॥४॥
२२११
नातुडे जो योगी ध्याना । तो समचरण पंढरीये ॥१॥
भोळा सुलभ भाविकासी । दर्शनें सर्वांसी सारखा ॥२॥
अभेदाच्या न धांवे मागें । भाविकां लागे पाठोपाठीं ॥३॥
शुद्ध देखतांचि भाव । एका जनार्दनीं उभा देव ॥४॥
२२१२
उदार देव उदार देव । नाशी भेव भक्तांचें ॥१॥
प्रल्हादाचे निवारी घात । राहिला जळता अग्नीसी ॥२॥
पांडवांचें करी काम । निवारी दुर्गम स्वअंगें ॥३॥
गौळियांचीं गुरें राखी । आपण शेखीं एकला ॥४॥
येतां शरण एकपणें । एका जनार्दनीं ऐसें देणें ॥५॥
२२१३
दयाळु उदार पंढरीराव । भाकितां कवि पुरवी इच्छा ॥१॥
ऐसा याचा अनुभव । आहे ठाव मागोनियां ॥२॥
जे जे होती शरणागत । पुरवी आर्त तयाचें ॥३॥
उपमन्यु ध्रुव बाळ । दिधलें अढळपद त्यांतें ॥४॥
पुराणीं तो व्यासें बहु । वर्णिलें दावुं कासया ॥५॥
एका जनार्दनीं एकचि भाव । तेणें देव तुष्टता ॥६॥
२२१४
दयेचें धाम नेघे कोणाचाही श्रम । हरि वाणीं सप्रेम दृढ निजभावें ॥१॥
प्रसन्न होऊनी दीनातें पहातो । आवडी उद्धरीतो भाविकांसी ॥२॥
एका जनार्दनीं भक्तीसी भुलला । म्हणोनी वेडावला भक्तामागें ॥३॥
२२१५
खुर्पूं लागे सांवत्यासी । न पाहे यातीसी कारण ॥१॥
घडी मडकें कुंभाराचें । चोख्यामेळ्याचीं ढोरें वोढी ॥२॥
सजन कसायाचें विकी मांस । दामाजीचा दास स्वयें होय ॥३॥
एका जनार्दनीं जनीसंगें । दळूं कांडु लागे आपण ॥४॥
२२१६
देखावया भक्तपण । रूप धरिलें सगुण ॥१॥
तो हा पंढरीचा राणा । वेदा अनुमाना नये तो ॥२॥
भाविकांचें पाठीमागें । धावें लागे लवलाही ॥३॥
खाये तुळशीपत्र पान । न म्हणे सान थोडे तें ॥४॥
एका जनार्दनीं हरी । आपुली थोरी विसरे ॥५॥
२२१७
दहा अवतार घेत भक्ताचियां काजा । तो हा विटेवरी राजा पंढरीचा ॥१॥
भक्तांचें उणें न पाहे आपण । उच्छिष्ट काढी धर्माघरीं न लाजे जाण ॥२॥
अर्जुनाची घोडीं रणांगणीं धुतली । भक्ति नये उणें कृपेची माउली ॥३॥
एका जनार्दनीं भक्तांचीया काजा । विटाएवरी उभा राहिला सहजा ॥४॥
२२१८
एकपणें एकसा दिसे । उभा असे विटेवरी ॥१॥
नेणती यासाठीं लहान । होय आपण स्वइच्छें ॥२॥
जाणतांचि लागें चाड । न धरी भीड तयाची ॥३॥
एका जनार्दनीं शरण । भावमोचन तारक ॥४॥
२२१९
एका घरी चोरी लोणी । एक घरी वाहे पाणी ॥१॥
एका घरीं बांधिला राहे । एका घरी चिमणा होय ॥२॥
एका घरीं ब्रह्माचारी । एका घरीं भोगी नारी ॥३॥
एका घरीं सुखें नाचे । एका घरीं प्रेम त्याचें ॥४॥
ऐसा व्यापला दोहीं घरीं । एका जनार्दनीं श्रीहरीं ॥५॥
२२२०
एका घरीं द्वारपाळ । एक घरीं होय बाळ ॥१॥
एका घरीं करी चोरी । एका घरें होय भिकारी ॥२॥
एका घरीं युद्ध करी । एका घरी पूजा बरी ॥३॥
एका घरीं खाय फळें । एका घरीं लोणी बळें ॥४॥
एका एकपणें एकला । एका जनार्दनीं प्रकाशला ॥५॥
२२२१
एकाचिया चाडें । उगवी बहुतांचीं कोडें ॥१॥
म्हणोनि उभा विटेवरी । पाउले समचि साजिरीं ॥२॥
एकासाठीं गर्भवास । एकाद्वारीं रहिवास ॥३॥
एका घरीं उच्छिष्ट काढी । एकाची रणीं धुत घोडीं ॥४॥
एका द्वारीं भिकारी होय । एका घरीं भाजी खाय ॥५॥
एका एकपणें हरी । एका जनार्दनीं दास्य करी ॥६॥
२२२२
ज्यासी प्रतिज्ञा निर्धारीं । देवा हारी आणियेलें ॥१॥
तो हा शांतनूचा रावो । भीष्म देवो संग्रामीं ॥२॥
शस्त्र न धरें ऐसा बोलु । साचा केला संग्रामीं ॥३॥
विकल पडतांचि अर्जुन । धरिलें सुदर्शन हस्तकी ॥४॥
ऐसा कृपेचा कळवळा । एका जनार्दनीं पाळी लळा ॥५॥
२२२३
भक्तचरणींचे रजः कण । हृदयीं वाहे नारायण ॥१॥
भक्ता पडतां संकट । देव अंगें सोशी कष्ट ॥२॥
गांजितां प्रल्हादा नेहटीं । स्वयें प्रगटला कोरडें काष्ठीं ॥३॥
द्रौपदी गांजितां तात्काळीं । कौरवांचीं तोंडें केलीं काळीं ॥४॥
गोकुळीं गांजितां सुरपती । गोवर्धन धरिला हातीं ॥५॥
अर्जुनांतें संकटप्राप्ती । दिवसां लपवी गभस्ती ॥६॥
अंबऋषीचें गर्भवास । स्वयें सोशी हृषीकेश ॥७॥
एका जनार्दनीं दास । होय भक्तांचा सावकाश ॥८॥
२२२४
कासया साधन तपाचिया हावा । पाचरितां धावो येतो लवलाही ॥१॥
ऐसा अंकिला धांवे वचनासाठीं । पहा जगजेठी भक्तकाजा ॥२॥
संकटीं पडला गजा नक्रमिठी । धांवे उठाउठीं ब्रीदासाठीं ॥३॥
अळीकर धांकुटा ध्रुव बैसे वनीं । तयासी तत्क्षणीं अढळ केलें ॥४॥
पडतां संकट द्रौपदी करीं धांवा । धांवे लवलाह्मा सारुनी ताट ॥५॥
एका जनार्दनीं भक्तकाज कैवारी । धांवे सत्वारीं आपुल्या लाजा ॥६॥
२२२५
अवरोध विरोध करितां हरिभक्ति । सायुज्यता मुक्ति देणें तया ॥१॥
ऐसा कृपाळू लक्ष्मीच्या पती । पुराणें वर्णिती महिमा ज्याचा ॥२॥
विष पाजुं आली पुतना राक्षसी । अक्षयपदासी दिलें तिसी ॥३॥
अगबग केशी असुर वधिले । सायुज्यता दिलें पद त्यासी ॥४॥
एका जनार्दनीं भक्तांचा कैवारी । ब्रीद हें साचारीं मिरवितसें ॥५॥
२२२६
ज्ञानराजासाठीं स्वयें भिंत वोढी । विसरुनी प्रौढीं थोरपण ॥१॥
तो हा महाराज चंद्रभागे तीरीं । कट धरूनी करीं तिष्ठतसे ॥२॥
नामदेवासाठीं जेवी दहींभात । न पाहे उचित आन दुजें ॥३॥
गोरियाचें घरी स्वयें मडकीं घडी । चोखियाची वोढी गुरेंढोरे ॥४॥
सावत्या माळ्यांसी खुरपुं लागे अंगें । कबीराचे मागें शेलें विणी ॥५॥
रोहिदासासवें चर्म रंगुं लागे । सजन कसायाचे अंगें मांस विकी ॥६॥
नरहरी सोनारा घडुं फुंकुं लागे । दामाजीचा वेगें पाडीवार ॥७॥
जनाबाईसाठीं वेंचितसें शेणी । एका जनार्दनीं धन्य महिमा ॥८॥
२२२७
भक्तांच्या उपकारासाठीं । नोहे पालट उतराई ॥१॥
ज्ञानोबाची भिंत वोढी । उच्छिष्टपात्रें काढी धर्माघरीं ॥२॥
जेवी नामदेवासंगे साचें । सुदाम्याचें पोहे भक्षी ॥३॥
विष पितो मिराबाईसाठी । विदुराच्या हाटी कण्या स्वयें ॥४॥
एकजनार्दनीं अंकितपणें । द्वार राखणें बळींचें ॥५॥
२२२८
दासासी संकट पडतां जडभारी । धांवे नानापरी रक्षणार्थ ॥१॥
पडतां संकटीं द्रौपदी बहीण । धांवे नारायन लावलाहें ॥२॥
सुदामियाचें दरिद्र निवटिले । द्वारकेतुल्य दिलें ग्राम त्यासी ॥३॥
अंबऋषीसाठीं गर्भवास सोसी । परिक्षितीसी रक्षी गर्भामाजीं ॥४॥
अर्जुनाचें रथीं होउनी सारथी । उच्छिष्ट भक्षिती गोवळ्यांचें ॥५॥
राखितां गोधनें मेघ वरुषला । गोवर्धन उचलिला निजबळें ॥६॥
मारुनी कंसासुर सोडिले पितर । रक्षिलें निर्धारें भक्तजन ॥७॥
एकाजनार्दनीं आपुलें म्हणवितां । धांव हरि सर्वथा तयालागीं ॥८॥
२२२९
भक्तासी संकट पडतां । धांवे देव तत्त्वतां लवलाहे ॥१॥
ऐसा अनुभव आहे । देव लवलाहे धांवत ॥२॥
द्रौपदी पडता संकटीं । धांवे उठाउठी देव तेव्हां ॥३॥
पडतां संकट प्रल्हादासी । कोरडे काष्ठेंसी देव जाहला ॥४॥
पडतां संकट गजेंद्रासी । हाकेसरसी उडी घाली ॥५॥
एकाजनार्दनीं निर्धार । स्मरतां साचार धांवत ॥६॥
२२३०
मानी भक्तांचे उपकार । धरी गौळ्याघरीं अवतार ॥१॥
प्रेमें नाना छंदें नाचे । उणें पडो नेदी साचे ॥२॥
अंगें धांव घाली । ऐशी कृपेची माउली ॥३॥
एका जनार्दनीं साचा । देव अंकित भक्तांचा ॥४॥
२२३१
मानी भक्ताचे उपकार । म्हणोनि धरी अवतार ॥१॥
उच्छिष्ट काढी धर्माघरीं । नीच काम करी गौळ्यांचें ॥२॥
अर्जुनाचें रथीं बैसे । सारथ्या सरसे करीतसें ॥३॥
एका जनार्दनीं अंकितपणें । द्वार राखणें बळींचें ॥४॥
२२३२
भाविकांची आवड मोठी । धांवे पाठीं रानोरान ॥१॥
कण्या खाये विदुराच्या । उच्छिष्ट गोवळ्यांचें परमप्रिय ॥२॥
उच्छिष्ट फळें भिल्लिणीचीं । खायें रुचे आदरें ॥३॥
पोहे खाये सुदाम्याचे । कोरडे फके मारी साचे ॥४॥
ऐशी भक्ताची आवडी देवा । एका जनार्दनीं करी सेवा ॥५॥
२२३३
उत्तम अन्न देखतां दिठी । ठेवी पोटीं जतन तें ॥१॥
तान्हुल्याची वाहे चिंता । जेवीं माता बाळातें ॥२॥
न कळे तया उत्तम कडु । परी परवडु माता दावी ॥३॥
एका जनार्दनीं तैसा देव । घेत धांव भक्ताघरीं ॥४॥
२२३४
वत्साचिये लळे जैसी । धेनु अपैशी येत घरां ॥१॥
तैसा भक्तांघरी नारायण । धांवे आपण वोढीनें ॥२॥
मुंगुयांच्या घरां मुळ । धांडी समुळ कोण तो ॥३॥
एका जनार्दनीं देव । घेत धांव आपणचि ॥४॥
२२३५
यातीकुळ कांहीं नाणी तो मानसीं । धांवें त्यांचे पाठीसी लागवेंगें ॥१॥
आपुलें म्हणविल्या न देखे पारिखें । रक्षी त्या कौर्तुकें आपुले काजा ॥२॥
एका जनार्दनीं पहा अनुभव । धांवतसे देव लवलाहे ॥३॥
२२३६
चातकाची तहान किती । तृप्ति करूनि निववी क्षिती ॥१॥
धेनु वत्सातें वोरसे । घरीं दुभतें पुरवी जैसें ॥२॥
पक्कान्न सेवुं नेणती बाळें । माता मुखीं घालीं बळें ॥३॥
एका जनार्दनीं बोले । एकपण माझें नेलें ॥४॥
२२३७
बाळाचें छंद जाण । माता पुरविती आपण ॥१॥
बोबडे बोलतां ते बोल । माते आनंद सखोल ॥२॥
मागे जें तें आपण । आळ पुरवी त्यासी देऊन ॥३॥
एकाजनार्दनीं ममत्व तें । नोहे लौकिकापुरतें ॥४॥
२२३८
भक्तिभावार्थ अर्पिला । देव सर्वांगीं धरिला ॥१॥
रानींच रानट वनमाला । भक्ति आणुनी घातली गळां ॥२॥
भक्त अर्पितां आवडीं । देव जाणें त्याची गोडी ॥३॥
भक्तभाव जाणोनि पाही । एका जनार्दनीं राहें देहीं ॥४॥
२२३९
देवो विसरें देवपण । अपीं वासना भक्तांसीं ॥१॥
भक्त देहीं सदा वसे । धर्म अर्थ अर्पितसे ॥२॥
जे जे भक्ताची वासना । पुरवी आपण त्याचि क्षणा ॥३॥
एका जनार्दनीं अंकित । उभा तेथेंचि तिष्ठत ॥४॥
२२४०
जे जे भक्तांची आवडी । तया संकटीं घाली उडी । वाढवी आपुली आपण गोडी । करी जोडी नामाची ॥१॥
होय तयांचा अंकित । नेणें लहान थोर मात । आपुलें आपण पुढें धांवत । न सांगतां करी सर्व ॥२॥
एका जनार्दनीं कनवाळ । पतितपावन म्हणवी दयाळ । माता स्नेहें परीस सबळ । भक्तांलांगीं स्वयें रक्षी ॥३॥
२२४१
जे जे वेळें जें जें लागे । तें न मागतां पुरवी वेगें ॥१॥
ऐसा भक्तांचा अंकित । राहे द्वारीं पैं तिष्ठत ॥२॥
आवडी गौळियांची मोठी । गायी राखी जगजेठी ॥३॥
भक्ति भावार्थें भुकेला । एका जनार्दनीं विकला ॥४॥
२२४२
भक्ता जैसा मनोरथ । पुरवी समर्थ गुरुराव ॥१॥
नित्य ध्यातां तयाचे चरण । करी संसारा खंडन ॥२॥
वानूं चरणांची पवित्रता । उद्धार जडजीवां तत्वतां ॥३॥
अवचट लागतांचि कर । एका जनार्दनीं उद्धार ॥४॥
२२४३
आम्हां सकळां देखतां । पुरवी लळे तो सर्वथा ॥१॥
जें जें मागावें तयासीं । तें तें देतो निजभक्तांसीं ॥२॥
न मने अंकिताचा शीण । राहे द्वारपाळ होऊन ॥३॥
घोडे धूतले रणांगणीं । एका शरण जनार्दनीं ॥४॥
२२४४
अंकित भक्ताचा । नीच काम करी साचा ॥१॥
काढी धर्माघरीं । उच्छिष्ट पात्रें निर्धारीं ॥२॥
कुब्जेसी रतला । एका जनार्दनीं भला ॥३॥
२२४५
भक्ताचिये काजें । देव करितां न लाजेक ॥१॥
हा तो पहा अनुभव । उदार पंढरीचा राव ॥२॥
न विचारी यातीकुळ । शुची अथवा चांडाळ ॥३॥
एका जनार्दनीं शरण । एका भावें निंबलोण ॥४॥
२२४६
भक्ताचिया घरीं । नीच काम देव करी ॥१॥
धर्माघरीं उच्छिष्ट काढी । अर्जुनाची धुतो घोडीं ॥२॥
विदुराच्या भक्षी कण्या । द्रौपदीधांवण्या धांवतु ॥३॥
एका जनार्दनीं शरण । एकपणें जनार्दन ॥४॥
२२४७
अंकित अंकिला । देव भक्तांचा पैं जाला ॥१॥
पहा पुंडलीकासाठी । उभा असें वाळूवंटीं ॥२॥
युगें अठ्ठावीस जालीं । न बैसें अद्यापि तो खालीं ॥३॥
न बैसोनि उभा असे । एका जनार्दनीं भक्तिपिसें ॥४॥
२२४८
भक्त अर्पितां सुमनमाळा । घाली आवडीनें गळां ॥१॥
ऐसा आवडीचा भुकाळू । श्रीविठ्ठल दीनदयाळु ॥२॥
भक्तें भावार्थें अर्पितां । तें आवडे पंढरीनाथा ॥३॥
भक्तासाठीं विटेवर । समपद कटीं करक ॥४॥
ऐशी कृपेची कोंवळी । एक जनार्दनीं माउली ॥५॥
२२४९
पार नाहीं जयाच्या गुणा । तो उभा श्रीपंढरीचा राणा ॥१॥
नवल गे माय भक्ताचेसाठीं । कटीं कर ठेवुनी उभा वाळुवंटीं ॥२॥
न म्हणे तया कोणते बोल । उगा राहिला न बोले बोल ॥३॥
एका जनार्दनीं भक्तांची आस । धरुनी उभा तिष्ठे जगदीश ॥४॥
२२५०
कृपाळुपणें उभा विटेवरी । पाहे अवलोकोनी दृष्टीभरी ॥१॥
न पुरेचि धणी न बैसे खालीं । उभा राहे समचि पाउलीं ॥२॥
युगें जाहलीं नोहे लेखा । एका जनार्दनीं भुलला देखा ॥३॥
२२५१
भोळा देव भोळा देव । उंच नीच नेणें भाव ॥१॥
चोखियाच्या मागें धांवे । शेलें कबिराचे विणावे ॥२॥
खुरपुं लागे सांवत्यासी । उणे येवो नेदी कोणासी ॥३॥
विष पिणेंक धाउनी जाणें । भाविकाची भाजी खाणें ॥४॥
कवण्याची तो आवडी मोठी । एकाजनार्दनीं लाळ घोटी ॥५॥
२२५२
भक्तदशनें देव ते तोषती । तेणें आनंद चित्तीं देवाचिये ॥१॥
भक्ताची स्तुति देवासी आनंद । भक्तानिंदा होतां देवा येतसे क्रोध ॥२॥
भक्त संतोषतां देवासी सुख । एका जनार्दानीं देवा भक्तांचा संतोष ॥३॥
२२५३
देव पुजिती आपुले भक्ता । मज वाढविलें म्हणे उचिता ॥१॥
ऐसा मानीं उपकार । देव भक्ति केला थोर ॥२॥
देवाअंगीं नाहीं बळ । भक्त भक्तीनें सबळ ॥३॥
देव एक देशीं वसे । भक्त नांदतीं समरसें ॥४॥
भक्तांची देवा आवडी । उणें पडों नेदी अर्ध घडी ॥५॥
नाहीं लाज अभिमान देवा । एका जनार्दनीं करी सेवा ॥६॥
२२५४
भक्त नीच म्हणोनि उपहासिती । त्यांचे पूर्वज नरका जाती ॥१॥
भक्त समर्थ समर्थ । स्वयें बोले वैकुंठनाथ ॥२॥
भक्तासाठीं अवतार । मत्स्य कूर्मादि सुकर ॥३॥
यातिकुळ न पाहे मनीं । एका शरण जनार्दनीं ॥४॥
२२५५
अभेद भजनाचा हरीख । देव भक्ता जाहले एक ॥१॥
कोठें न दिसे भेदवाणी । अवघी कहाणी बुडाली ॥२॥
हरपलें देवभक्तपण । जनीं जाहला जनार्दन ॥३॥
देवभक्त नाहीं मात । मुळींच खुंटला शब्दार्थ ॥४॥
एका जनार्दनीं देव । पुढें उभा स्वयमेव ॥५॥
२२५६
देव भक्तपणें नाहीं दुजा भाव । एकरुप ठाव दोहीं अंगीं ॥१॥
दुजेपण नाहीं दुजेपण नाहीं । दुजेपण नाहीं दोहीं अंगीं ॥२॥
एका जनार्दनीं देव तेचि भक्त । सब्राह्म नांदत एकरुपीं ॥३॥
२२५७
देव आणि भक्ति एकचि विचार । दुजे पाहे तयां घडे पातक साचार ॥१॥
देव आणि श्रुति सांगती पुराणें । देव आणि भक्त एकरुपपणें ॥२॥
एका जनार्दनीं जया समता दृष्टी । भक्ता पाहतां देवा होतसें भेटी ॥३॥
२२५८
भक्ताविण देवा । कैंचें एकपण सेवा ॥१॥
भक्तांची सेवा देव करी । देव तिष्ठे भक्त द्वारें ॥२॥
भक्तांचे अंकित । लक्ष्मीसह देव होत ॥३॥
एका जनार्दनीं भक्त । देवा हृदयीं धरीत ॥४॥
२२५९
जेथें जेथें भक्त वसे । तेथें देव नांदे अपैसें ॥१॥
हाचि पहा अनुभव । नका ठाव चळूं देऊं ॥२॥
बैसले ठायीं दृढ बैसा । वाचे सहसा विठ्ठल ॥३॥
एका जनार्दनीं ठाव । धरितां देव हातीं लागे ॥४॥
२२६०
वचन मात्रासाठी । पगटला कोरडे काष्ठीं ॥१॥
ऐसी कृपाळु माउली । भक्तासाठीं धांव घाली ॥२॥
कृपेची कोंवळा । राखे भक्तांचा तो लळा ॥३॥
एका जनार्दनीं डोळा । पहा विठ्ठल सांवळा ॥४॥
२२६१
भक्ताची अणुमात्र व्यथा । न सहावे भगवंता ॥१॥
अंबऋषीसाठीं । गर्भवास येत पोटीं ॥२॥
प्रल्हादाकरणें । सहस्त्र स्तंभी गुरगुरणें ॥३॥
गोपाळ राखिलें वनांतरीं । तेथें उचलिला गिरी ॥४॥
राखिले पांडव जोहरीं । काढिलें बाहेरी विवरद्वारें ॥५॥
ऐसा भक्ताचा अंकित । एका जनार्दनीं तया ध्यात ॥६॥
२२६२
देव दासाचा अंकित । म्हणोनि गर्भवास घेत ॥१॥
उणें पडों नेदी भक्ता । त्याची स्वयें वाहे चिंता ॥२॥
अर्जुनासाठी वरी । स्वयें शस्त्र घेत करें ॥३॥
प्रल्हादाकारणें । स्तंभामाजी गुरगरणें ॥४॥
बळिया द्वारीं आपण । रुप धरीं गोजिरें सगुण ॥५॥
ऐसा अंकित भावाचा । एका जनार्दनीं साचा ॥६॥
२२६३
शरणागता नुपेक्षी हरी । ऐसी चराचरीं कीर्ति ज्याची ॥१॥
बिभीषणें नमस्कार केला । राज्यदह्र केला श्रीरामें ॥२॥
उपमन्या दुधाचा पैं छंद । क्षीरसागर गोविंद त्या देतु ॥३॥
ध्रुव बैसविला अढळपदीं । गणिका बैसली मोक्षपदीं ॥४॥
ऐसी कृपेची साउली । एका जनार्दनीं माउली ॥५॥
२२६४
होउनी भक्तांचा अंकिला । पुरवितसे मनोरथ । ऐसी हे प्रचीत । उघड पहा ॥१॥
देव भक्ताचा अंकिला । धांवे आपण वहिला । भक्ताचिया बोला । उणें पडों नेदी ॥२॥
उपमन्यूचिया काजासाठी । क्षीरसिंधु भरुनि वाटी । लाविली त्याचे होटीं । आपुला म्हणोनी ॥३॥
वनीं एकटें ध्रुवबाळ । तयासी होउनी कृपाळ । दिधलें पद अढळ । आपुलिया लाजा ॥४॥
प्रल्हाद पडतां सांकडीं । खांबांतुन घाली उडी । दैत्य मारी कडोविकडी । आपुलिया चाडा ॥५॥
पडतां संकट पांडवासी । जाहला सारथी धुरेसी । मारविली बापुडी कैसा । कौरवें सहकुळ ॥६॥
ऐसा भक्ताचिया काजा । धांवें न धरत लाजा । एका जनार्दना दुजा । एकपणें एकटु ॥७॥
श्रीकुष्ण – उद्धव प्रश्न
२२६५
द्वारकेमाजीं श्रीकृष्ण । एकदा करी देवार्चन । उद्धवें कर जोडोन । केला प्रश्न श्रीकृष्णा ॥१॥
सर्व देवाचा तुं देव । ईश्वर न कळे तुझी माव । शिवणे सर्व ऋषी गणगंधर्व । परी तुं नाकळा सर्वथा ॥२॥
तुम्हीं बैसोनि एकांतीं । काय करितां श्रीपती । हें होतें पुसणें माझे चित्तीं बहु दिवस श्रीहरीं ॥३॥
एकोनी उद्धवाची मात । तया बोले जगन्नाथ । एका जनार्दनीं विनवीत । सावधान परियेसा ॥४॥
२२६६
ऐके उद्धवा प्रेमळा । सांगतों जीवाचा जिव्हाळा । तुं भक्तराज निर्मळा । सुचित्तें ऐके ॥१॥
मी बैसोनी आसनीं । पुजा करितों निशिदिनीं । तें पूय मुर्ति तुजलागुनी । नाहीं ठाउको उद्भवा ॥२॥
जयाचोनि मातें थोरपण । वैकुंठादि हें भुषण । तयाचे पूजेचें महिमान । एक शिव जाणे ॥३॥
येरा न कळेचि कांहीं । वाउगे पडती प्रवाहीं । उद्धवा तुं पुसिलें पाही । म्हणोनि तुज सांगतों ॥४॥
माझे जें अराध्य दैवत । तें कोण म्हणसी सत्य । भक्त माझे जीवेचे हेत । जाणती ते ॥५॥
तयांविण मज आवड । नाहीं कोणता पोवाड । माझा भक्त मज वरपड । काया वाचा मनेंसी ॥६॥
माझें विश्रांतीचें स्थान । माझे भक्त सुखनिधान । काया वाचा मन । मी विकिलो तयांसी ॥७॥
ते हे भक्त परियेसीं । उद्धवा सांगें हृषीकेशी । एका जनार्दनीं सर्वासी । तेंचि वदतसे ॥८॥
२२६७
ऐकोनी कृष्णाचें बोलणे । उद्धव संतोषला तेणें । म्हणें कृपा करुनी मज दाखवणें । भक्तांचे मंदिर ॥१॥
मग धरुनी उद्धवाच्या हात । स्वयें दावी श्रीकृष्णानाथ । आणिकांसी नोहे तें प्राप्त । हरिभक्ताविण ॥२॥
देवें देवघर उघडिलें । सन्मुख उद्धवा बैसविलें । देव सांगतसे वहिलें । तया उद्धवाप्रति ॥३॥
एका जनार्दनीं प्रेम । भक्तांचें ऐकतां नाम । प्राणी होती निष्काम । अहर्निशीं जपतां ॥४॥
२२६८
मुख्य आदिनाथ प्रणवाचें निज । पार्वतीतें बीज उपदेशिलें ॥१॥
सनकसनदंन अत्रि कपिलमुनी । नारदादि शिरोमणी भक्तराज ॥२॥
व्यास आणि वसिष्ठ वाल्मिकादिक । ध्रुव प्रल्हाद देख शिरोमणी ॥३॥
एका जनार्दनीं भक्तांचें महिमान । स्वयें नारायण वाढवीत ॥४॥
२२६९
उद्धव अक्रूर गोपाळ सवंगडे । हनुमंतादिक बागडे भक्त देखा ॥१॥
गुहक बिभीषण नळनीळ देखा । ऐशी भक्तामालिका शोभतसे ॥२॥
एका जनार्दनीं घेतां त्याचें नाम । सर्व हरती कामक्रोधादिक ॥३॥
२२७०
गोपाळ गौळणी शोभती त्या मुर्ती । तें सुख परिक्षिती संतजन ॥१॥
ऐसें अपरंपार भक्त ते असती । स्वयेंचि श्रीपती दावितसे ॥२॥
एका जनार्दनीं भक्ताचा तो मेळ । दावीत सकळ वैभव हरिभक्तां ॥३॥
२२७१
पुढें कालीमाजीं होणार जे भक्त । ते मूर्तिमंत उद्धव पाहे ॥१॥
पाहतां पाहतां समाधि उन्मनीं । गेलासे बुडोनि सुखमाजीं ॥२॥
एका जनार्दनीं नाठवेचि कांहीं । देहीच्या विदेही होउनी ठेलों ॥३॥
२२७२
द्वारकेहुनी धांवणें । केलें पुंडलिकाकारणें ॥१॥
ऐसा कृपाळू उदार । उभा विटेश्यामसुंदर ॥२॥
न बोले म्हणोनि पाहे पुढें । चित्त ठेविलें तिकडे ॥३॥
एका म्हणे जनार्दनीं । धन्य पुंडलिक मुनी ॥४॥
२२७३
नाना अवतार घेशी भक्तासाठीं । कृपाळु जगजेठी म्हनोनियां ॥१॥
मत्स्य कूर्मरुप धरुनियां देवा । साधिलें केशवा भक्तकाज ॥२॥
एका जनार्दनीं भक्ताचा कैवारी । गाती वेद चारी तुम्हांलागीं ॥३॥
२२७४
उतरावया धरा भार । घेतिला अवतार इहीं जगें ॥१॥
ते हें बळिये रामकृष्ण । केलेंक कंदन दैत्यासी ॥२॥
केला जो जो कीर्तिघोष । उच्चारितां निर्दोष होती प्राणी ॥३॥
एका जनार्दनीं कृपाळु । भक्त स्नेहाळू समर्थ ते ॥४॥
२२७५
उतरावया धरा भार । धरीं अवतार कृपाळूं ॥१॥
पाळीतसे भक्तलळा । नोहे वेगळा वेगळीक ॥२॥
जया आवडे जें कांही । देतां न म्हणे थोडें कांहीं ॥३॥
पुरवी इच्छा जैसी आहे । मच्छ कच्छ तयासाठीं होय ॥४॥
ऐसा कृपेचा कोंवळा । एका जनार्दनीं पाहुं डोळा ॥५॥
तुमच्या शेतमालाची मोफत जाहिरात करण्या साठी कृषी क्रांती ला अवश्य भेट द्या
