संत एकनाथ अभंग ३४८८ते३६८८ – संत एकनाथ गाथा
श्रीनिवृत्तीनाथांची स्तुति
३४८८.
विश्वाचा तो गुरु । स्वामी निवृत्ति दातारु ॥१॥
आदिनाथापासून । परंपरा आली जाण ॥२॥
ज्ञानदेवा ज्ञान दिलें । चांगदेवातें बोधिलें ॥३॥
तोचि बोध माझे मनीं । राहो एका जनार्दनीं ॥४॥
३४८९.
केला उपकार जगीं तारियेले सर्व । निवृत्ति गुरु माझा जीव उध्दरिले सर्व ॥१॥
कायावाचामनें शरण निवृत्तिपायीं । देहभावें मीतूंपणा उरलाची नाहीं ॥२॥
ऐसा श्रीनिवृत्ति ज्ञानदेवें धरिला चित्तीं । चांगया प्रेम दिधलें गुरु वोळखिला चित्तीं ॥३॥
एका जनार्दनीं शरण निवृत्तिप्रती । संसार नुरेचि उरी निवृत्ति म्हणतां चित्तीं ॥४॥
३४९०.
धन्य धन्य निवृत्तिदेवा । काय महिमा वर्णावा ॥१॥
शिव अवतार तूंचि धरुन । केलें त्रैलोक्य पावन ॥२॥
समाधि त्र्यबंक शिखरीं । मागें शोभे ब्रह्मगिरी ॥३॥
निवृत्तिनाथाचे चरणीं । शरण एका जनार्दनीं ॥४॥
३४९१.
समाधि निवृत्ति म्हणतां । हारे संसाराची व्यथा ॥१॥
दृष्टीं पाहातां निवृत्तिनाथ । काय भय नाहीं तेथ ॥२॥
समाधि पाहतांचि डोळां । काय सांगूं तो सोहळा ॥३॥
एका जनार्दनीं शरण । समाधि पहातांचि जाण ॥४॥
३४९२.
निवृत्ति निवृत्ति । म्हणतां पाप नुरे चित्तीं ॥१॥
निवृत्ति निवृत्ति नाम घेतां । जन्म सार्थक तत्वतां ॥२॥
निवृत्ति निवृत्ति । संसाराची होय शांति ॥३॥
निवृत्ति नामाचा निजछंद । एका जनार्दनीं आनंद ॥४॥
३४९३.
धन्य आजी डोळां । स्मामी निवृत्ति देखिला ॥१॥
कुशावर्ती करुं स्नान । घेऊं निवृत्तिदर्शन ॥२॥
प्रदक्षिणा ब्रह्मगिरी । चौर्यांयशीची चुकली फ़ेरी ॥३॥
गंगाद्वारीं स्नान करतां । हारे पय पान व्यथा ॥४॥
ऐसीं तीन अक्षरें । एका जनार्दन स्मरे ॥५॥
३४९४.
निवृत्तिनाथ तीन अक्षरें । सदा जप करी निर्धारें ॥१॥
पूर्वज उध्दरती साचार । वेदशास्त्रीं हा निर्धार ॥२॥
पुनरपि जन्माची । वार्ता नाहीं नाहीं साची ॥३॥
अनुभव धरावे वेगीं चित्तीं । एका जनार्दनीं करी विनंती ॥४॥
३४९५.
नाम जपतां निवृत्ति । न येचि पुनरावृत्ति ॥१॥
ऐसा अनुभव जीवा । चराचरीं सर्व देवां ॥२॥
एका जनार्दनीं शरण । निवृत्ति म्हणतां पावन ॥३॥
३४९६.
धन्य स्वामी माझा निवृत्ति । जडलासे चित्तवृत्तीं ॥१॥
अखंडित वाचे । नाम निवृत्ति हेंचि साचें ॥२॥
नामें पावन निवृत्ति । धन्य धन्य तो निवृत्ति ॥३॥
एका जनार्दनीं वाचे । नाम श्रीनिवृत्तीचें ॥४॥
३४९७.
आजी धन्य दिन जाला । स्बामी निवृत्ति भेटला ॥१॥
जन्म जरामरण व्याधी । अवघी तुटली उपाधि ॥२॥
मन इंद्रियांसहित । पायीं जडियेलें चित्त ॥३॥
समूळ अहंकार गेला । निवृत्तिनाथ पाहतां डोळां ॥४॥
एका विनवी जनार्दन । निवृत्तिनामें जालों पावन ॥५॥
३४९८.
नाम निवृत्ति धन्य तो निवृत्ति । देह निवृत्ति पाहतां डोळां ॥१॥
संसार सारासार निवृत्ति । वेद निवृत्ति नाम गातां ॥२॥
शास्त्र निवृत्ति पुराणें निवृत्ति । अंतर्बाह्य कीर्ति निवृत्तिचीं ॥३॥
एका जनार्दनीं पाहतांचि निवृत्ति । होय सर्व शांति निवृत्तिनामें ॥४॥
३४९९.
कळा तो अभ्यास कासया करणें । निवृत्ति नाम घेणें धणीवरी ॥१॥
धणीवरी नाम घेईं पां अंतरीं । निवृत्ति बाह्यात्कारीं होईल तुझी ॥२॥
व्यर्थ खटपट न करी पसार । निवृत्ति नामें साचार जप करीं ॥३॥
गुज गुह्य तुज सांगतों मना । निवृत्तिनाम जाणा ह्रदयीं धरीं ॥४॥
एका जनार्दनीं निवृत्ति नाम वाचे । संसाराचे साचें सार्थक जालें ॥५॥
३५००.
अहं सोहं कोहं सांडोनियां देई । निवृत्तीचे पायीं बुडी देखा ॥१॥
अकार उकार मकार निर्धार । सर्व चराचर निवृत्तिरुप ॥२॥
स्थूळ सूक्ष्म कारण महाकारण । तें निवृत्तिनाम जाण सत्य होय ॥३॥
शुध्द बुध्द नाम निवृत्तीचे वाचे । एका जनार्दनीं साचें स्मरे मनीं ॥४॥
३५०१.
उच्चार नामाचा करी पां साचार । आळस निर्धारें टाकून देई ॥१॥
तें नाम सोपें निवृत्तीचें जाणा । कायावाचा मना जप करीं ॥२॥
यातना तें कांही न पडे व्यसन । नाम उच्चारण निवृत्तीचें ॥३॥
निवृत्तिनामाचा लागलिया छंद । तुटे भवकंद नामें तोचि ॥४॥
एका जनार्दनीं निवृत्तिनाम धणी । गाईन मी वाणी सदोदित ॥५॥
३५०२.
साधन कासया श्रम ते करावे । निवृत्तिनाम गावें सदोदित ॥१॥
तीर्थयात्रा कांहीं नाम मुखें गाईं । निवृत्तिनामें डोहीं बुडी दे का ॥२॥
एका जनार्दनीं निवृत्ति नाम सार । करीं रे उच्चार वेळोवेळां ॥३॥
३५०३.
प्रपंच परमार्थ करीं कां रे सुखाचा । निरंतर वाचा निवृत्तिनाम ॥१॥
तुटेल बंधन खुंटेल पतन । निवृत्तिनाम जाण जपतांचि ॥२॥
योगयागादिक न लगे तीं साधनें । निवृत्तिनामें पेणें वैकुंठींचें ॥३॥
एका जनार्दनीं न करीं साधन । निवृत्ति म्हणतां जाण सर्व जोडे ॥४॥
३५०४.
माझ्या मना तूं करीं पां विचार । नाम निरंतर निवृत्ति जपें ॥१॥
जपतां नामावळी आळस न करीं । कोटि जन्म फ़ेरी चुके तेणें ॥२॥
सुखरुप तूं होसील साचार । गर्भाचा उदगार खुंटे साचा ॥३॥
एका जनार्दनीं सांगे निर्धार । निवृत्ति उच्चार नाम करी ॥४॥
३५०५.
सदोदित मना निवृत्तीचे पायीं । मना आणिक ठायीं जाऊं नको ॥१॥
जपतप काहीं न करीं साधन । तुटेल बंधन निवृत्तिनामें ॥२॥
तीर्थ व्रत चाड न धरीं अहंकार । नामाचा उच्चार निवृत्ति करी ॥३॥
तीर्थाचें हें तीर्थ निवृत्ति माहेर । एका जनार्दनीं निर्धार निवृत्तिपायीं ॥४॥
३५०६.
त्र्यंबक शिखरीं जीवन्मुक्त तुम्ही । नाथाचे ते धामीं गुप्तरुप ॥१॥
सर्वकाळ विठ्ठल विठ्ठल पैं वाचें । सार्थक देहाचें येणें करुनी ॥२॥
अखंड नामोच्चार समाधी सोहळा । आणिक न ये डोळां आड कांहीं ॥३॥
एका जनार्दनीं म्हणावा आपुला । आसनीं शयनीं त्याला विसरुं नका ॥४॥
श्रीज्ञानदेवांची स्तुती
३५०७.
विश्रांतीचें स्थान संतांचें माहेर । तें या भूमीवर अलंकापूर ॥१॥
तये स्थळीं माझा जीवाचा वो ठेवा । नमीन ज्ञानदेवा जाऊनियां ॥२॥
सिध्देश्वर स्थान दरुशनें मुक्ती । ब्रह्मज्ञान प्राप्ती वटेश्वर ॥३॥
चौर्यांयशी सिध्दांचा सिध्द भेटी मेळा । प्रत्यक्ष स्थापिला कल्पवृक्ष ॥४॥
तयासी नित्यतां घडतां प्रदक्षणा । नाहीम पार पुण्या वास स्वर्गीं ॥५॥
अमृतमय वाहे पुढें इंद्रायणी । भागीरथी आदिकरुनि तीर्थराज ॥६॥
ऐशिया स्थळीं समाधी ज्ञानदेवा । एका जनार्दनीं ठाव अलंकापूर ॥७॥
३५०८.
नमो ज्ञानराजा नमो ज्ञानराजा । निवृत्ति सहजा गुरुवर्या ॥१॥
नमो सोपानदेवा मुक्ताई परेशा । ठाव त्या सर्वेशा कर्हातटीं ॥२॥
समाधि वैभव पाहतां नयनीं । चुकतसे आयणी जन्मव्याधि ॥३॥
एका जनार्दनीं म्हणावा आपुला । अंकित अंकिला दास तुमचा ॥४॥
३५०९.
ज्ञानदेव ज्ञानदेव वदतां वाचे । नाहीं कळिकाळाचें भेव जीवां ॥१॥
जातां अलंकापुर गांवीं । मोक्ष मुक्ति दावी वाट त्यासी ॥२॥
ब्रह्मज्ञान जोडोनी हात । म्हणे मी तुमचा अंकित ॥३॥
वाचे वदतां इंद्रायणी । यम वंदितो चरणीं ॥४॥
एका जनार्दनीं भावें । ज्ञानदेवा आठवावें ॥५॥
३५१०.
तुम्हांलागीं हरिहर । येती सत्वर अलंकापुरी ॥१॥
ऐशी थोरी तुमची देवा । न कळे अनुभवावांचूनि ॥२॥
माझे चित्त समाधान । जाहलें ध्यान धरितांचि ॥३॥
आठवी तुमचे गुण । जाहलें खंडन जन्ममृत्यु ॥४॥
वारंवार क्षणाक्षणा । माथा चरणां तुमचिया ॥५॥
भाकितों करुणा वचनीं । शरण एका जनार्दनीं ॥६॥
३५११.
मोक्ष मुक्ति ऋध्दिसिध्दि । पाहतां समाधी ज्ञानदेवा ॥१॥
ऐसा लाभ सांगे देव । ऐके नामदेव आवडी ॥२॥
दरुशनें नासे व्याधी पीडा । ऐसा सवंगडा ज्ञानदेव ॥३॥
एका जनार्दनीं मापारी । नाचतसे अलंकापुरीं ॥४॥
३५१२.
जोडोनियां दोन्ही हात । जगीं जाणवितों मात ॥१॥
एकदा जा रे अलंकापुरा । जन्म वेरझारा चुकवा ॥२॥
आवडीं सांगा जीवींचें आर्त । माउली पुरविती जाणोनी ॥३॥
ज्ञानराज माझी माउली । एका जनार्दनाची साउली ॥४॥
३५१३.
जेथें न पुरे काळाचा हात । काय मात सांगूं त्याची ॥१॥
यमधर्म जोडोनी हात । उभेचि तिष्ठत द्वारेसी ॥२॥
ब्रह्मज्ञान लाळ घोटी । ऐशी कसवटी जयाची ॥३॥
शरण एका जनार्दनीं । लोळे ज्ञानदेवा चरणीं ॥४॥
३५१४.
कृपाळू उदार माझा ज्ञानेश्वर । तया नमस्कार वारंवार ॥१॥
न पाहे यातीकुळांचा विचार । भक्त करुणाकर ज्ञानाबाई ॥२॥
भलतिया भावें शरण जातां भेटी । पाडितसे तुटी जन्मव्याधी ॥३॥
ज्ञानाबाई माझी अनाथाची माय । एका जनार्दनीं पाय वंदितसे ॥४॥
३५१५.
धन्य जाहलों आतां । अवघी चिंता वारली ॥१॥
आजी देखिलीं पाउलें । सुख जाहलें समाधान ॥२॥
निवारला भाग शीण । पाहतां चरण गोमटे ॥३॥
भय निवारली खंती । दृष्टी मूर्ति पाहतां ॥४॥
समाधी सोहळा देखिला । एका जनार्दन सुखावला ॥५॥
३५१६.
कैवल्याचा पुतळा । प्रगटला भूतळा । चैतन्याचा जिव्हाळा । ज्ञानोबा माझा ॥१॥
ज्ञानियाचा शिरोमणी । वंद्य जो का पूज्यस्थानीं । सकळांसी शिरोमणी । ज्ञानोबा माझा ॥२॥
चालविली जड भिंती । हारली चांग्याची भ्रांती । मोक्षमार्गाचा सांगाती । ज्ञानोबा माझा ॥३॥
रेड्यामुखीं वेद बोलविला । गर्व द्विजांचा हरविला । शांतिबिंब प्रगटला । ज्ञानोबा माझा ॥४॥
गुरुसेवेलागीं जाण । शरण एका जनार्दन । चैतन्याचें जीवन । ज्ञानोबा माझा ॥५॥
३५१७.
ज्ञानदेव चतुरक्षरीं जप हा करितु सर्वज्ञा । ज्ञानाज्ञानविरहित ब्रह्मप्राप्तीची संज्ञा ।
ज्ञाता ज्ञेय जागे होय ऐसी प्रतिज्ञा । ज्ञानाग्नीनें पापें जळती हें ज्याची आज्ञा ॥१॥
ज्ञानदेव ज्ञानदेव म्हणतां ज्ञानदेव देतो । वासुदेव होतो अखंड वदनीं वदे तो ॥
ध्रु० ॥ नररुपें विष्णु अवतरला हा भगवान । नदी नद वापी कूप पाहतां उदक नव्हे भिन्न ।
नवल हेचि पशु ह्मौसा करितो वेदाध्ययन । नमन करुनी सद्वावें जपतां होय विज्ञान ॥२॥
देवाधीश देव भक्ताप्रती वर दे । देतां वर ब्रह्मांडा ब्रह्मा आनंद कोंदे ।
देशिकराज दयानिधि अलंकापुरीं जो नांदे । देशभाषा ज्ञानदेवी गीतार्थ वदे ॥३॥
वक्ता श्रोता श्रवणेंपठणें पावती समभाव । वर्णूं जातां अघटित महिमा होतो जीवशिव ।
वंदुनी अनन्य एका जनार्दनीं धरी दृढभाव । वर्षती निर्जर ज्ञानदेवनामें पुष्पांचा वर्षाव ॥४॥
३५१८.
ॐनमो ज्ञानेश्वरा । करुणाकरा दयाळा ॥१॥
तुमचा अनुग्रह लाधलों । पावन जालों चराचरीं ॥२॥
मी कळाकुसरी काहींच नेणें । बोलतों वचनें भाविका ॥३॥
एका जनार्दनीं तुमचा दास । त्याची आस पुरवावी ॥४॥
३५१९.
सर्व सुखाची लहरी । ज्ञानाबाई अलंकापुरी ॥१॥
शिवपीठ हें जुनाट । ज्ञानाबाई तेथें मुगुट ॥२॥
वेदशास्त्र देती ग्वाही । म्हणती ज्ञानाबाई आई ॥३॥
ज्ञानाबाईचे चरणीं । शरण एका जनार्दनीं ॥४॥
३५२०.
तुमचिया नामस्मरणीं । निशिदिनीं मति लागो ॥१॥
आठव तो मज द्यावा । दुजा हेवा मी नेंणें ॥२॥
वारंवार नाम कीर्ति । आठवीन श्रीपती दयाळा ॥३॥
एका जनार्दनाचा आपुला । पाहिजे सांभाळिला मायबापा ॥४॥
३५२१.
समाधि घेतली आळंदी । भोंवतीं शोभे सिध्द मांदी ॥१॥
सन्मुख पुढें अजानवृक्ष । देव येती तेथें साक्ष ॥२॥
कीर्तन गजरीं । नामघोष चराचरी ॥३॥
ऐसा सोहळा आनंद । एका जनार्दनीं नाहीं भेद ॥४॥
३५२२.
माझी ऐकावी विनंती । ज्ञानदेव श्रेष्ठमूर्ती ॥१॥
तुम्ही बैसोनि अंतरी । मज जागवा निर्धारीं ॥२॥
तुम्ही सत्ताधारी । प्रपंच करावा बाहेरी ॥३॥
श्रेष्ठा ज्ञानदेवा । एका जनार्दनीं आठवा ॥४॥
३५२३.
अहो दयाळे ज्ञानाबाईं । आर्त माझें तुझ्या पायीं ॥१॥
इंद्रायणीचे तटीं । ज्ञानाबाईं वो गोमटी ॥२॥
सकळ मेळा हो सिध्दांचा । ज्ञानाबाई अनुग्रहाचा ॥३॥
पूर्व पश्चिम देवस्थान । मध्यें ज्ञानाबाई आपण ॥४॥
ऐशी ज्ञानाबाई ध्याऊं । एका जनार्दनीं शरण जाऊं ॥५॥
३५२४.
श्रीज्ञानदेवें येउनी स्वप्नांत । सांगितली मात मजलागीं ॥१॥
दिव्य तेज:पुंज मदनाचा पुतळा । परब्रह्म केवळ बोलतसे ॥२॥
अजानवृक्षाची मुळी कंठास लागली । येऊनि आनंद स्थळीं काढ वेगीं ॥३॥
ऐसें स्वप्न होतां आलों अलंकापुरीं । तंव नदीमाझारी देखिलें द्वार ॥४॥
एका जनार्दनीं पूर्वपुण्य फळलें । श्रीगुरु भेटले ज्ञानेश्वर ॥५॥
३५२५.
आदिनाथ शंकरे केला उपकार । ठेवणें निर्धार प्रगट केलें ॥१॥
तोचि महाराज निवृत्ति अवतार । केला उपकार जगालागीं ॥२॥
निवृत्तिने गुज सांगितलें ज्ञानदेवा । होतां जो ठेवा गुह्य कांहीं ॥३॥
ज्ञानदेव केले ठेवणें प्रगट । एका जनार्दनीं नीट मार्ग सोपा ॥४॥
३५२६.
पडलें मायावर्तीं शुध्दि नाहीं जया । म्हणोनि अवतार तयां धरणें लागे ॥१॥
धन्य गुरु माझा निवृत्ति दयाळ । दाखविले सोज्वळ पद जेणें ॥२॥
केला उपकार तारिले हे दीन । ज्ञानांज्ञानांजन घालूनियां ॥३॥
नेणती जाणती पडलीं जीं भुलीं । तयां शुध्दि केली त्रिअक्षरीं ॥४॥
एका जनार्दनीं त्रिभुवनीं प्रताप । उजळिला दीप ज्ञानदेवें ॥५॥
३५२७.
अवतार शिवाचा । निवृत्ति साचा जप करा ॥१॥
श्रीविष्णूचा अवतार । स्वामी माझा ज्ञानेश्वर ॥२॥
सोपानदेव तो निर्धार । ब्रह्मयाचा अवतार ॥३॥
मुक्ताईचे चरणीं । शरण एका जनार्दनीं ॥४॥
३५२८.
आणिक एक चमत्कार । जेव्हा उद्वस अलंकापूर । तेव्हां रंकांसी आदर । ज्ञानेश्वरें केला ॥१॥
वाणी होउनी आपण । प्रत्यक्ष मांडिलें दुकान । अन्न उदक तृप्त जाण । सर्वही केलें ॥२॥
ऐसें हे कौतुक । आश्चर्य मानती लोक । एका जनार्दनाचा रंक । चरणारविंदींचा ॥३॥
३५२९.
जाले ज्ञानदेव वाणी । आले सामुग्री घेउनी ॥१॥
पर्वकाळ द्वादशी । दिली सामुग्री आम्हांसी ॥२॥
ज्ञानदेवाच्या चरणीं । शरण एका जनार्दनीं ॥३॥
३५३०.
उदार भक्त उदार भक्त । त्रैलोकीं मात जयाची ॥१॥
केला भगवदगीते अर्थ । ऐसे समर्थ तिहीं लोकीं ॥२॥
बोलविला रेडा चालविली भिंती । चांगदेवातें उपदेशिती ॥३॥
एका जनार्दनीं समर्थ ते भक्त । देव त्यांचा अंकित दास होय ॥४॥
३५३१.
संतांचा महिमा वर्णावा किती । अलक्ष मूर्ति ज्ञानोबा तो ॥१॥
अर्जुना संकट पडतां जडभारीं । गीता सांगे हरी कुरुक्षेत्रीं ॥२॥
तोचि अवतार धरी अलंकापुरी । ज्ञानाबाई सुंदरी तारावया ॥३॥
गीता शोधोनियां अर्थ तो काढिला । ग्रंथ तो निर्मिला ज्ञानेश्वरी ॥४॥
जगाचा उध्दार ज्ञानाबाई नामें । साधन हें आणिक नेणें न करीं कांहीं ॥५॥
एका जनार्दनीं ज्ञानाबाई नाम । पावेन निजधाम संतांचें तें ॥६॥
३५३२.
श्रीज्ञानदेवा चरणीं । मस्तक असो दिवसरजनीं ॥१॥
केला जगासी उपकार । तारियेले नारीनर ॥२॥
पातकी दुर्जन हीन याती । चार अक्षरें तयां मुक्ती ॥३॥
संस्कृताची भाषा । मर्हाठी नि:शेष अर्थ केला ॥४॥
ग्रंथ श्रेष्ठ ज्ञानदेवी । अनुभव दावी भाविकां ॥५॥
एका जनार्दनीं अनुभव । समाधि ठावें अलंकापुरीं ॥६॥
३५३३.
भाव धरुनियां वाची ज्ञानेश्वरी । कृपा करी हरी तयावरी ॥१॥
स्वमुखें आपण सांगे तो श्रीविष्णु । श्रीगीता हा प्रश्न अर्जुनेसी ॥२॥
तोचि ज्ञानेश्वरी वाचे वदतां साचे । भय कळिकाळाचें नाहीं तया ॥३॥
एका जनार्दनीं संशय सांडोनी । दृढ धरा मनीं ज्ञानेश्वरी ॥४॥
श्रीसोपानदेवांची स्तुति
३५३४.
नमो अगणितगुणा देवाधिदेवा । माझ्या सोपानदेवा नमन तुज ॥१॥
संवत्सर ग्राम कर्हातटीं उत्तम । पुण्यपावन नाम सोपान देव ॥२॥
जग तारावया हरिलीला केली । प्रसिध्द ती झाली सोपानदेवा ॥३॥
तुमचा प्रसाद द्यावा माझे हातीं । एका जनार्दनीं विनंती करीतसे ॥४॥
३५३५.
देव आणि भक्त करिती जयजयकार । नाम घोष अंबर गर्जतसे ॥१॥
आनंदे वैष्णव हरिकथा करिती । गाती नाचताती प्रेमछंदे ॥२॥
नारद तुंबर भक्त पुंडलिक । वैष्णव आणिक नाम गाती ॥३॥
सोपान आनंदे समाधि बैसला । एका जनार्दनीं केला जयजयकार ॥४॥
३५३६.
आनंद समाधि संत भक्त देव । करिती उत्साह संवत्सरीं ॥१॥
गरुड हनुमंत भक्त ते मिळाले । जयजयकार केलें सुरवरीं ॥२॥
पुष्पांचा वर्षाव विमानांची दाटी । सोपानदेवा भेटी येती देव ॥३॥
तो सुखसोहळा वर्णावया पार । नोहेचि निर्धार माझी मती ॥४॥
एका जनार्दनीं सोपानाचरणीं । मस्तक ठेवूनि निवांत राहीन ॥५॥
३५३७.
मन माझें लागो सोपानचरणीं । मस्तक हें धणी पायांवरी ॥१॥
सोपान सोपान जपेन हें नाम । अन्य न करीं नेम दुजा कांहीं ॥२॥
वारी पां सांकडें प्रपंच काबाड । घालूनियां आड नामशास्त्र ॥३॥
जीवींच्या जीवना माझिया सोपाना । एका जनार्दनी अभय द्यावें ॥४॥
३५३८.
सोपानदेव नाम पावन परम । आणिक उत्तम जप नाहीं ॥१॥
माझ्या मना तूं करी कां रे लाहो । सोपानदेव ध्यावो ह्रदयामाजीं ॥२॥
ब्रह्मा अवतार नाम हें सोपान । केलेंसे पावन चराचर ॥३॥
एका जनार्दनीं सोपानाच्या पायीं । ठेवितसे डोई काया वाचा ॥४॥
३५३९.
मति माझी लागो सोपनाचरणीं । रात्रंदिवस चिंतनी जप सदा ॥१॥
आणीक न करीं दुजा नेम धर्म । सर्व सोपें वर्मं सोपानदेवा ॥२॥
वेदशास्त्रें भांडती ज्यालागीं कोडें । ते असे उघडे संवत्सर ग्रामीं ॥३॥
प्रत्यक्ष विष्णुमूर्ति श्रीविठ्ठल देव । समाधीचा गौरव करीतसे ॥४॥
करुनी सोहळा समाधीं बैसविला । एका जनार्दनीं राहिला पुढें मागे ॥५॥
श्रीमुक्ताईची स्तुति
३५४०.
जगत्रय जननी मुक्ताबाई माते । कृपा करीं वरदहस्तें मजवरी ॥१॥
आदिनाथें अनुग्रह नाथासी दिधला । नाथें हस्त ठेविला मस्तकीं तुमच्या ॥२॥
बाळलीला केली जगीं ख्याती मिरविली । चांगयाची हरली चौसष्ट कळा ॥३॥
कळा पासष्टावी ज्ञानदेवें दाविली । चांगयाची विराली अहं ममता ॥४॥
चांगदेव शरण कायावाचामनें । एका जनार्दनीं म्हणे तैशापरी ॥५॥
३५४१.
योगियांचें ध्यान पैं विश्रांती । आदिशक्ति म्हणती तुम्हांलागी ॥१॥
नित्य मुक्त तुम्ही सर्व जीवां वंद्य । अकार उकार मकार भेद मावळला ॥२॥
अहं सोहं कोहं तुमचा प्रकार । वेदशास्त्र सार तुम्ही जाणां ॥३॥
अनुग्रह कृपेचा मजलागीं तो द्यावा । एका जनार्दनीं करावा कृपापात्र ॥४॥
३५४२.
मुक्तपणें मुक्त श्रेष्ठपणें श्रेष्ठ । सर्वत्रीं वरिष्ठ आदिशक्ती ॥१॥
जगाच्या उध्दारा तुमचा अवतार । पावन हे साचार मूढ जन ॥२॥
अज्ञानासी बोध सज्ञानाची शुध्दी । तोडिली उपाधी सर्वत्रांची ॥३॥
लडिवाळ तान्हें एका जनार्दनें । कृपा असो देणें मजवरी ॥४॥
३५४३.
नाथाचे आश्रमीं समाधिरहित । मुक्तता मुक्त नाम तुम्हां ॥१॥
महाकल्पवरी चिरंजीव शरीर । कीर्ति चराचर त्रिभुवनीं ॥२॥
आनंदे समाधि सदा ती उघडी । नामस्मरण घडोघडीं मुखोद्नत ॥३॥
एका जनार्दनीं तुमचें नाम गोड । त्रैलोकीं उघड नामकीर्ती ॥४॥
३५४४.
अजानवृक्षांची पानें जाण । जो भक्षून करील अनुष्ठान । त्यासी साध्य होईल ज्ञान । येथें संशय नाहीं ॥१॥
ज्ञानेश्वरी तीन सप्तकें । जो श्रवण करील विवेकें । तो होय ज्ञानी अधिकें । येथें संशय नाहीं ॥२॥
मणिकर्णिका भागीरथी । इंद्रायणीचे स्नान करिती । ते मोक्षपदासी जाती । येथे संशय नाहीं ॥३॥
अश्वत्थ सिध्देश्वर । समाधीसी करी नमस्कार । तो पावे मोक्ष पैं सार । येथें संशय नाहीं ॥४॥
येथींचे वृक्षपाषाण । ते अवघे देव जाण । म्हणे एका जनार्दन । येथें संशय नाहीं ॥५॥
३५४५.
तीन अक्षरें निवृत्ति । जो जप करी अहोरात्रीं । तया सायुज्यता मुक्ती । ब्रह्मस्थिती सर्वकाळ ॥१॥
चार अक्षरें ज्ञानदेव । जो जप करी धरील भाव । तया ब्रह्मपदीं ठाव । ऐसें शिवादिदेव बोलिले ॥२॥
सोपान हीं तीन अक्षरें । जो जप करील निर्धारें । तयास ब्रह्म साक्षात्कारें । होय सत्वर जाणिजे ॥३॥
मुक्ताबाई चतुर्विधा । जो जप करील सदा । तो जाईल मोक्षपदा । सायुज्य संपदा पावेल ॥४॥
ऐसीं हीं चौदा अक्षरें । जो ऐके कर्णविवरें । कीं उच्चारीं मुखद्वारें । तया ज्ञानेश्वर प्रत्यक्ष भेटे ॥५॥
एका जनार्दनीं प्रेम । जो जप करील धरील नेम । तयास पुन: नाहीं जन्म । ऐसें पुरुषोत्तम बोलिले ॥६॥
गीतामाहात्म्य
३५४६.
गीतेचें महिमान ऐकावें श्रवणीं । सावधान सज्जनीं द्यावें आतां ॥१॥
जयाचे अंतरी वसे नित्य गीता । पावन तत्वतां ब्रह्मरुप ॥२॥
गीता म्हणतां ऐसें दोन्हीच अक्षरें । पाप तें निर्धारें दिशा लंघी ॥३॥
भगवदगीता पठण सर्वकाळ ज्यासी । मोक्षाची तो राशी मूर्तिमंत ॥४॥
गीता म्हणतां त्यासी काय पुण्य आहे । इतिहास पाहे पुराणींचा ॥५॥
पार्वतीयेप्रती शिवें सांगितलें । अध्यात्म बोलिले ब्रह्मविद्या ॥६॥’
ब्रह्मरुप त्याचें स्वयें चित्त झालें । बोलणें खुंटले आहे नाहीं ॥७॥
नित्य म्हणतां गीता वाचेसी स्मरण । केलिया पठण पुण्य काय ॥८॥
दोषाचे पर्वत भस्म होती तेणें । गीतेचे पठण केलियानें ॥९॥
श्रवण पठण गीतेचे पूजन । सर्वही साधन कलियुगीं ॥१०॥
पद्मपुराणीचें सांगितलें सार । गीता आहे थोर ब्रह्मविद्या ॥११॥
सर्वही पातकें जळोनियां जाती । अर्जुना श्रीपती बोलियेला ॥१२॥
गीता अभ्यासितां कळे सारासार । महिमा आहे थोर पठणाचा ॥१३॥
गीता म्हणतां आहे पापा प्रायश्चिता । मुक्ति सायुज्यता वरी त्यासी ॥१४॥
गीता म्हणतां जाण भागीरथीं स्नान । पृथ्वीचि दान दिधली तेणें ॥१५॥
गीता ध्याई नर सर्वदा तो सुची । सर्वही तीर्थांची महिमा तेथें ॥१६॥
तीर्थक्षेत्रयात्रा देवाचें पूजन । यज्ञयाग दान उद्यापन ॥१७॥
धरणी पारणी नित्य उपोषण । पृथ्वीचें भ्रमण निराहारी ॥१८॥
जप तप व्रत नित्य अनुष्ठान । कर्म आचरण उपासना ॥१९॥
पुराण श्रवण वेदशास्त्रीं जाण । सर्वही साधन घडे त्यासी ॥२०॥
ब्रह्मविद्या गीता सर्वांचें साधन । करी जो पठण नित्य काळीं ॥२१॥
एका जनार्दनीं नित्य हेंचि ध्यान । पूर्ण समाधान घडे तेणें ॥२२॥
३५४७.
वेदशास्त्र पुराणें अनेक शब्दज्ञानें । भारताचे श्रवणे सर्वस्व जोडे ॥१॥
ते सव्वालक्ष भारत जोडे पैं सुकृत । तेंचि गीते सात शतें प्राप्त होय ॥२॥
ऐशी भगवदगीता कृष्णार्जुन संवादतां । तेंचि फ़ळ लाभे वाचितां ऐक्यभावें ॥३॥
गीतीचें महा नेमें करा श्रवण पठण । ऐसें एका जनार्दन सांगतसे ॥४॥
३५४८.
गीतेचें आवर्तन त्यांचे ऐका पुण्य । सावध अंत:करण करुनियां ॥१॥
गीतेच्या सुकृता मौनावला विधाता । हरिहरां तत्वतां बोध जाला ॥२॥
वैकुंठापासूनि जाण तेणें बांधलें सदन । त्रिलोकीचें तीर्थाटन घडलें त्यासी ॥३॥
वाराणशी यात्रा तेणें केल्या अपारा । लक्षलक्षांतरा द्विजभोजनें ॥४॥
आणिक मेरुसमान वांटिलें सुवर्ण । कोट्यान कोटी पूजन साधूचें केलें ॥५॥
एका जनार्दनीं जाण इतुकें घडे महा पुण्य । हे सत्य सत्य वचन गीता आवर्तनीं ॥६॥
३५४९.
गीतेंचें सुव्रत । ज्यासी जालें प्राप्त । त्याचे पितर मुक्त । सहजचि जाले ॥१॥
नष्ट चांडाळ दुर्जन । परदारी तस्कर मात्रागमन । त्यासी गीता आवर्तन । श्रवणें मोक्ष होय ॥२॥
सुवर्णस्तेय सुरापान । भूत पिशाच्च राक्षसगण । मित्रद्रोही कृतघ्न । गीता आवर्तनें मोक्ष त्यासी ॥३॥
एका जनार्दनीं गीतार्थी । पठणें श्रवणें सर्वांसी मुक्ती । ऐसें पार्वतीप्रती । शंभु सांगे ॥४॥
३५५०.
गीता गीता वाचे जे म्हणती । नाहीं पुनरावृत्ति तया नरां ॥१॥
नित्य वाचे वदतां अक्षरें । भवसिंधु तरे अर्धक्षणीं ॥२॥
एका जनार्दनीं जयाचा हा नेम । तया पुरुषोत्तम न विसंबे ॥३॥
श्रीनामदेवचरित्र
३५५१.
पूर्वी हिरण्यकश्यपाचे कुळीं । नामा जन्मे भूमंडळीं ॥१॥
तेथें हरिभक्ति करी । तेणें तोषला नरहरी ॥२॥
घेउनी अवतार । राखी भक्तासी सादर ॥३॥
भक्ताचा अंकित । एका जनार्दनीं शरणागत ॥४॥
३५५२.
पुढलीये जन्मीं नामा तो अंगद । भक्तिभावें तोषविला राम सदगद ॥१॥
परंपरा भक्ति हेचि असे भाक । देऊनियां देवें केलें कौतुक ॥२॥
एका जनार्दनीं भक्ताचे मनोरथ । स्वयें रमानाथ पुरवितसे ॥३॥
३५५३.
तिसरे अवतारीं नामा उध्दव जन्मला । करुनी कृष्ण दास्यत्व मान्य पैं जाहला ॥१॥
ज्ञान वैराग्य भक्ति कृष्ण सांगे तयासी । तेणें चुकविलें शापबंधासी ॥२॥
भागवत मथितार्थ स्वयें सांगे आपण । कृष्णावेगळा न जाय अर्धक्षण ॥३॥
यापरी दास्यत्व तेथें निकट केलें । एका जनार्दनीं म्हणे वंदूं त्यांचीं पाउलें ॥४॥
३५५४.
द्वारकेहुनी विठु पंढरीये आला । नामयाचा पूर्वज दामशेटी वहिला ॥१॥
दामा आणि गोणाई नवसी विठूसी । पुत्र देईं आम्हां देवा भक्तराशी ॥२॥
तोचि नामदेव जन्म शिंपियाचे कुळीं । भक्तातें पाहुनी वेधला वनमाळी ॥३॥
एका जनार्दनीं परंपरा कथियेली । धन्य धन्य विठु अनाथाची माउली ॥४॥
३५५५.
पंच वरुषी नामा जाहला । छंद विठूचा लागला ॥१॥
जाऊनियां राउळांत । तेथें सावकाश बैसत ॥२॥
विठ्ठल हरि वाचे छंद । विठ्ठलें लाविलासे वेध ॥३॥
एका जनार्दनीं सार । मंत्र जपे त्रिअक्षर ॥४॥
३५५६.
ऐसे बहु दिन लोटले । दामा नामयासी बोले ॥१॥
जाउनी बैसशी राउळीं । सुखें सदा सर्वकाळीं ॥२॥
नाहीं प्रपंचाचा घोर । पुढें कैसा रे विचार ॥३॥
नको धरुं छंद मनीं । विनवी एका जनार्दनीं ॥४॥
३५५७.
विठुच्या छंदासी । पडतां आहे रे विवसी ॥१॥
संसाराची वाताहात । नामया होसी तूं निवांत ॥२॥
वडिलाची गोष्टी । नामा सांगे जगजेठी ॥३॥
एका जनार्दनीं वेधलें मन । ध्यानीं मनीं विठ्ठल पूर्ण ॥४॥
३५५८.
नावडे़चि आन । एका विठ्ठलावांचून ॥१॥
नावडे संसार सर्वथा । आवड बैसली पंढरीनाथा ॥२॥
नायके शिकविलें कोणाचें । विठ्ठल विठ्ठल साचें ॥३॥
एका जनार्दनीं मन । विठ्ठलीं लागलेसें ध्यान ॥४॥
३५५९.
दामा सांगे गोणाईसी । पोरें धरिलीसे विवसी ॥१॥
न पाहे संसाराचा छंद । मनीं धरिला तो गोविंद ॥२॥
एका जनार्दनीं सांगे । पुत्र जन्मोजन्मीं न फिटे पांग ॥३॥
३५६०.
उभयतां काकुलती येती । नाम्या नको करुं फजिती ॥१॥
आम्हां आलें वृध्दपण । कोण चालवी दुकान ॥२॥
व्यापाराचा नाहीं धाक । सुखें बैसशी तूं देख ॥३॥
अन्नवस्त्र नाहीं घरीं । एका जनार्दनीं निर्धारीं ॥४॥
३५६१.
कां रे नाम्या नायकशी । म्हणोनी ताडित तयासी ॥१॥
नको जाऊं राउळास । म्हणोनी कोंडिती तयास ॥२॥
अन्न उदकाविण पीडिती । परी तो विठू ध्याय चित्तीं ॥३॥
मनीं करीतसे खेद । एका जनार्दनीं गोविंद ॥४॥
३५६२.
नामा न जातां राउळासी । विठु जातसे घरासी ॥१॥
अरे नाम्या म्हणोनि बाहे । शिव्या देती बापमाय ॥२॥
आमुच्या पोरासी सवे । येणें लावियेली पाहें ॥३॥
करुं नेदी संसारकाम । एका जनार्दनीं हा निष्काम ॥४॥
३५६३.
येणें आमुच्या पोरा लाविलासे चाळा । तो हा वेगळा उपाधीसी ॥१॥
प्रपंचाचा धाक नाहीं याचे मागें । फ़िरतसे अंगे घरोघरीं ॥२॥
घरीं कोंडोनियां ठेवितां नामयासी ।A आपण त्यापाशीं बैसतसे ॥३॥
जातो येतो कैसा न पडेचि दृष्टी । एका जनार्दनीं नाही विठु ऐसा ॥४॥
३५६४.
याचिया छंदा जें पैं लागलें । निर्मूलन केलें त्यांचे येणें ॥१॥
बापुडा नारदु लाविला लंगोटी । हिंडे दाटोदाटि त्रैलोक्यांत ॥२॥
हरिश्चंद्र शिबी कोण यांची गती । आपण निवांत चित्तीं पाहतसे ॥३॥
एका जनार्दनीं याचा छंद नाहीं बरा । मैंद खरा वाळुवंटीं ॥४॥
३५६५.
घालूनियां फ़ांसा वोढी आपणाकडे । न येतां सांकडें घाली बहु ॥१॥
भजातियाचे निवारी आघात आपण । न भजतिया अकल्याण करी स्वयें ॥२॥
ऐशी याची सवे मागाहुनी आली । एका जनार्दनीं बोली काय बोलों ॥३॥
३५६६.
याचिये संगतीं दु:खाची विश्रांती । संसार वाताहाती होत असे ॥१॥
आम्ही प्रंपचीक करावा प्रंपच । हा तो निष्प्रपंच होउनी असे ॥२॥
येणें आमुच्या पोरा लावियेला चाळा । आपण निराळा राहुतसे ॥३॥
एका जनार्दनीं ऐशियाची माव । न येतां नामदेव कींव भाकी ॥४॥
३५६७.
म्हणे नामयासी क्षण एक न पाहातां । होय माझ्या चित्ता कासाविशी ॥१॥
तुमचा पुत्र तुम्हांसी जैसा प्रिय । तैसा मज होय नामदेव ॥२॥
क्षणोक्षणीं येणें पुरविली पाठी । लाविली लंगोटी आम्हांलागीं ॥३॥
एका जनार्दनीं वारितां नायके । येऊनियां सुखें बैसतो घरीं ॥४॥
३५६८.
शिव्या देतां यासी हांसतसे सुखें । न मानी कांहीं दु:खें नाम्यासाठीं ॥१॥
ऐसें येणें मोहिलें आमुचिया बाळा । हा कोठोनि काळा आला येथें ॥२॥
एका जनार्दनीं पुरविली पाठी । काय याची गोठी सांगावी ते ॥३॥
३५६९.
आम्ही यासी नवस केला । शेखीं कामा बराच आला ॥१॥
आम्ही पाहुं पुत्रसुख । हा तो दावितसे दु:ख ॥२॥
आमुचें जाईल दारिद्र्य जन्मांचें । ऐसें मनीं होतें साचें ॥३॥
एका जनार्दनीं कष्टी । येणें पुरविली पाठी ॥४॥
३५७०.
आमुचिया पोरा । नाहीं बैसावया थारा ॥१॥
ऐसा याचा पायगुण । न मिळे खावयासी अन्न ॥२॥
हाटा बाजारासी जातां । जाऊं नेदी पैं सर्वथा ॥३॥
माझा नामा कोठें आहे । नामा नामा म्हणोनी वाहे ॥४॥
एका जनार्दनीं सवे । येणें लावियेली देवें ॥५॥
३५७१.
उठोनियां बैसतां घरीं । नाम्या म्हणोनी हांक मारी ॥१॥
पाहो नेदी कांही धंदा । लावियेलें आपुल्या छंदा ॥२॥
हा तो जन्माचा भिकारी । सदा हिंडे दारोदारीं ॥३॥
एका जनार्दनीं म्हणे । आपुल्यासारखें केलें येणें ॥४॥
३५७२.
येणें आमुचे पोरा लावियेला चाळा । आपण निराळा वेगळाची ॥१॥
याचें तो बिढार राउळींच असे । आम्हांसी कोपट नसे बैसावया ॥२॥
एका जनार्दनीं किती यासी बोलूं । नायके विठ्ठलु आमुचें तो ॥३॥
३५७३.
नाम्यासी सांगतां नायके विचार । येणें फ़जितखोर केला नामा ॥१॥
घेउनी जवळी बैसे एकान्तासी । सुचुं नेदी त्यासी कामधाम ॥२॥
शिकविलें नायके व्यापारा न जाये । धरले मनीं पाय विठोबाचे ॥३॥
एका जनार्दनीं यासी युक्ति काय । पुढे कार्य आहे नामयाचे ॥४॥
३५७४.
मी तो दरिद्री नाहीं जवळी द्रव्य । कैसा तरणोपाय होय आतां ॥१॥
या नामयाचें कैसें होईल लग्न । कोण देईल धन आम्हांलागी ॥२॥
आमुचा घराचार येणें बुडविला । पोर फ़ितविला काय करुं ॥३॥
या विठोबाचा येणें धरिलासे छंद । आमुचें जाहलें धिंद जगामाजीं ॥४॥
एका जनार्दनीं कोणा सांगूं गुज । कोण आहे मज जीवलग ॥५॥
३५७५.
कान्ता ही अबला नाहीं तिसी ज्ञान । माझें वृध्दपण जाहलें आतां ॥१॥
नवस करुनी हा मागितला नामा । संसार विश्राम होईल आम्हां ॥२॥
येणें तो मनीं धरिला विठ्ठल । याजकडे नाहीं बोल प्रारब्धेंचि ॥३॥
एका जनार्दनीं ऐसा होय कष्टी । तो दामशेटी आपुले मनीं ॥४॥
३५७६.
रात्रंदिवस मनीं करीतसे चिंता । काय हे अनंता कर्म माझें ॥१॥
माझीया अदृष्टीं नाही पुत्रसुख । नित्त्यानित्य दु:ख आम्हालागीं ॥२॥
चालेना व्यापार मज न चले युक्ति । कैशी आतां गति नामयाची ॥३॥
येणे धरिला छंद विठ्ठलाचा मनीं । एका जनार्दनीं काय करुं ॥४॥
३५७७.
लोकांचे हे पुत्र संसार करिती । आमुची फ़जिती होय जगीं ॥१॥
सांगतां नायके नाहीं कोणाचा धाक । पंढरीनायक धरिला मनीं ॥२॥
एका जनार्दनीं ऐसें ऐकोनि दु:ख । मग तो नामा देख काय करी ॥३॥
३५७८.
येऊनी राउळा सांगे विठोबासी । वडील आम्हांसी गांजिताती ॥१॥
उदईक कापड घेऊनि बाजारासी जातों । परतोनि येतो सवेंचि घरा ॥२॥
व्यापार करावा तो कैसा मी नेणें । जन्मोनि पोसणें तुमचें देवा ॥३॥
आलें जें भोगांसी ते करणें लागे । एका जनार्दनीं सांगे गुज देवा ॥४॥
३५७९.
ऐकोनियां देव नाम्यासी बोलत । बाजार करुनि त्वरित येई वेगीं ॥१॥
तुज पाहिल्यावांचून मज नोहे समाधान । नाम्या तुझी आण वाहातसे ॥२॥
लौकरी नामया यावें परतोनी । ऐसें चक्रपाणी बोलतसे ॥३॥
एका जनार्दनीं ऐसें बोलोनि सर्वथा । नामा तो तत्त्वतां घरीं आला ॥४॥
३५८०.
त्रिवर्ग भोजना बैसले ते जाणा । गोणाई नाम्याकारण बोलतसे ॥१॥
नाम्या किती शिकवितां नायकसी बाळा । विठ्ठलाचा चाळा नको नाम्या ॥२॥
घेऊनि कापड जाईं बाजारासी । तेणें वडिलांसी समाधान ॥३॥
नामदेव म्हणे उदईक जाईन । एका जनार्दनीं आण वाहातसे ॥४॥
३५८१.
प्रात:काळ झाला । स्नान करुनि नामा आला ॥१॥
जाऊनियां राउळासी । घाली लोटांगण देवासी ॥२॥
जेवूनियां जातों बाजारा । त्वरित येईन माघारा ॥३॥
ऐसें बोलोनि नामा आला । एका जनार्दनीं जेवला ॥४॥
३५८२.
घेऊनि कापड निघे बाजारासीं । आठवी देवासी वेळोवेळां ॥१॥
व्यापार तो कैंचा मज नाहीं ठावा । काय वो केशवा करुं आतां ॥२॥
माझी हे फ़जितीं होईल पांडुरंगा । काय या प्रसंगा करुं जातां ॥३॥
एका जनार्दनीं ऐसा नामा कष्टी । होऊनी हिंपुटी चालिलासे ॥४॥
३५८३.
जाऊनियां माळीं नामा तो बैसला । व्यापार तो केला पाषाणाशीं ॥१॥
देऊनि कापड सुखें आला घरां । सर्व समाचारा विदित केलें ॥२॥
धोंडोबा गणोबा आले ते व्यापारी । तयांचे पदरीं कापड दिलें ॥३॥
आठ दिवसां ऐवज घेऊनियां जावा । एका जनार्दनीं पहावा हस्त त्याचा ॥४॥
३५८४.
आठ दिवसांची ऐवजाची बोली । आहे ते नेमिली नामा सांगे ॥१॥
सांगोनियां नामा राउळासी आला । वृत्तांत सांगितला विठोबासी ॥२॥
कापड विकिलें धोंडोबा गणोबासी । ऐवज आठवे दिवशीं आपुला घ्यावा ॥३॥
एका जनार्दनीं सर्वांचा तो आत्मा । सांगतांचि नामा देव हांसे ॥४॥
३५८५.
देव म्हणे नाम्या व्यापार बरवा केला । दामशेटी तुला रागावती ॥१॥
जाहले आठ दिवस जाईं तूं लौकरी । द्रव्य घेउनी झडकरी यावें मागें ॥२॥
वंदूनि श्रीविठ्ठला घरीं आला नामा । त्याला बोले दामा जाईं आधीं ॥३॥
एका जनार्दनीं आठ दिन जाहले । नाम्या जाय वहिलें ऐवज आणीं ॥४॥
३५८६.
येऊनी नामदेव बोले धोंडोबासी ऐवज आमुचा आम्हांसी द्यावा आतां ॥१॥
तुमचा तो करार जाहलासे संपूर्ण । ऐवज आमुचा जाण आम्हां द्यावा ॥२॥
परि तो प्रत्यक्ष धोंडोबा दगड । अचेतन मूढ जीव नाहीं ॥३॥
धोंडोबा गणोबा एके ठायीं केले । कांहीं तुम्ही वहिलें बोलानाची ॥४॥
एका जनार्दनीं घेउनी धोंडोबासी । आपुले घरासी नामा आला ॥५॥
३५८७.
आणुनी धोंडोबा कोंडियेला घरीं । मात सांगे हरिजवळी नामा ॥१॥
दामशेटी गेला आपुले कारणा । मागें आणिलें जाणा धोंडोबासी ॥२॥
देव म्हणे नाम्या बरें नाहीं केलें । एका जनार्दनीं बोले काय तेव्हां ॥३॥
३५८८.
धोंड्यासी व्यापार कोणी नाहीं केला । आज म्यां ऐकिला वृत्तांत तुझा ॥१॥
उभयतां ऐसी बोलती पैं गोष्टी । तंव दामशेटी घरीं आला ॥२॥
गोणाईनें सर्व सांगितलें त्यासी । पुत्र व्यापारासी उत्तम जाहला ॥३॥
एका जनार्दनीं ऐका त्याचा व्यापार । बुडविलें घर सर्व आपुलें ॥४॥
३५८९.
ऐवजानिमित्त धोंड्यासी आणिलें । कोंडोनी घातिलें घरामाजीं ॥१॥
ऐकतांचि दामा क्रोधयुक्त जाहला । पुसे गोणाईला नाम्या कोठें ॥२॥
बैसला जाउनी काळ्याचे शेजारीं । फ़जिती ती थोरी मांडिली तेणें ॥३॥
एका जनार्दनीं ऐकोनियां मात । दामा आला धांवत राउळासी ॥४॥
३५९०.
येवोनियां रागें नाम्यासी बोलत । व्यापार बहुत निका केला ॥१॥
चतुर व्यापारी जाहलासी सुजाण । आतां आम्हांकारण काय कमी ॥२॥
तुझिये व्यापारें भोपळा हा घ्यावा । भिकेसी बरवा उपाय असे ॥३॥
एका जनार्दनीं दामा बोले क्रोधें । नामा तो सद्वदे उत्तर देत ॥४॥
३५९१.
मालधनी घेउनी आलों असें घरा । तुम्ही कां दातार शिव्या देतां ॥१॥
द्रव्याचा मालक आणूनियां घरीं । ठेविला निर्धारीं काय भय ॥२॥
चलावें घरासी घ्यावी द्रव्यरासी । न देतां गणोबासी घेउन येतों ॥३॥
एका जनार्दनीं दामा पुढें आला । नामा विठोबाला कींव भाकी ॥४॥
३५९२.
जन्मांचा पोसणा तुझा मी पामर । काय आतां विचार केशिराजा ॥१॥
घरासी पैं जातां ताडतील मज । आतां तुझी लाज तुज देवा ॥२॥
म्हणे नाम्या न करीं काहीं चिंता । एका जनार्दनीं सर्वथा नुपेक्षी देव ॥३॥
३५९३.
नाम्या झडकरी जाई तूं घरासी । चिंता ती मानसीं करुं नको ॥१॥
तुझा छंद आहे माझिये मानसीं । तूं वेगीं घरासी जाय आतां ॥२॥
एका जनार्दनीं वंदुनी चरण । नामा आला जाण घरालागीं ॥३॥
३५९४.
दामशेटी म्हणे ऐवजाचा धनी । आणिला तो मजलागुनी दावी आतां ॥१॥
वंदुनी चरण म्हणे चला आंत । जगीं हें प्रख्यात करुं नका ॥२॥
एका जनार्दनीं बोलोनियां मात । धरियेला हात वडिलांचा ॥३॥
३५९५.
जाऊनियां आंत धोंड्यासी दाविलें । सुवर्ण तें जाहलें अंतर्बाह्य ॥१॥
तुमचें तें द्रव्य मोजूनियां घ्यावें । उरलें तें धाडावें गणोबासी ॥२॥
एका जनार्दनीं पाहूनियां दामा । आलिंगिला नामा सद्रदित ॥३॥
३५९६.
नामयासी बोलतसे दामशेटी । कोणाचे कर्णी गोठी सागूं नको ॥१॥
आपणांसी देवें द्रव्य हें दिधलें । तूं कां म्हणसी वहिलें द्यावें तया ॥२॥
एका जनार्दनीं भक्ताचा महिमा । वाढविणें पुरुषोत्तमा आपुलें काजा ॥३॥
३५९७.
आपुल्या काजासाठी । धावें भक्ताचिये पाठीं ॥१॥
ऐसा कृपाळू उदार । विटे उभा कटीं कर ॥२॥
एका जनार्दनीं शरण । भक्ताचे मनोरथ पुरती जाण ॥३॥
३५९८.
नाम्याचें कारण देवें नवल केले । धोंडोबाचे जाहलें सुवर्ण तें ॥१॥
गोणाई दामशेटीतें आनंद पैं जाहला । म्हणती भला भला नामा आमुचा ॥२॥
न कळे लाघव देवाचें सर्वथा । म्हणती नामा आमुचा कर्ता जाहला आतां ॥३॥
एका जनार्दनीं द्रव्याचिया आशा । विसरले सर्वेशा पांडुरंगा ॥४॥
३५९९.
घरचा वृत्तांत पाहुनी नयनीं । नामा तेचि क्षणीं राउळीं गेला ॥१॥
पायांवर भाळ ठेवुनी तत्वतां । म्हणे पंढरीनाथ सांभाळिलें ॥२॥
जन्माचा पोसणा दास तुझा दीन । तें त्वां वचन सत्य केलें ॥३॥
एका जनार्दनीं दासाचें धांवणें । देवाविण कोण करील तें ॥४॥
३६००.
मायबाप माझा सोयरा जिवलग । तूंचि पांडूरंग मजलागी ॥१॥
माझियाकारणें पुरविलें धन । केलें माझें संरक्षण मायबाप ॥२॥
म्हणोनियां डोई ठेवियेली पायीं । प्रेमभरित पाहीं नामा जाहला ॥३॥
एका जनार्दनीं देवाचा एकुलता । नामयापरता कोणी नाहीं ॥४॥
३६०१.
नामयाचें घर मोडलें एके दिनीं । मजुर तयालागुनी मिळेचिना ॥१॥
हिंडतां भागलें मजूर न मिळे । आले ते सकळ गृहालागीं ॥२॥
पांडुरंग तेथें होउनी मजूर । शाकारिलें घर नामयाचें ॥३॥
एका जनार्दनीं उणें नेदी भक्ता । आपण तत्वतां अंगे राबें ॥४॥
३६०२.
शाकार भारे मस्तकीं वाहिले । घर शाकारिलें नामयाचें ॥१॥
दामशेटी पुसे कोठील तूं कोण । येरु म्हणे जाण वस्ती येथें ॥२॥
बिर्हाड तुर्ती माझें राउळाभीतरीं । विठूजी निर्धारी नाम माझें ॥३॥
तूमच्या नामयाची ममता मज असे फ़ार । एका जनार्दनीं निर्धारें ऋणी त्याचा ॥४॥
३६०३.
तुम्हांसी कारण पडलिया सांगा । नाम्याचे प्रसंगा सेवा तुमची ॥१॥
संदेह मनासी नका धरुं सर्वथा । माझी आण तत्वतां तुम्हांलागीं ॥२॥
नामयाचें सांकडें वारीन मी वेगें । तुम्ही कांहीं अंगे शिणूं नका ॥३॥
एका जनार्दनीं वैकुंठींचा राणा । सांगतसे खुणा अंतरीच्या ॥४॥
३६०४.
नाम्याचे लग्नासाठी । चिंता करी दामशेटी ॥१॥
नाहीं आपुले जवळी धन । कैसें होईल याचें लग्न ॥२॥
रात्रंदिवस गोणाईसी । निद्रा न ये पैं नेत्रांसी ॥३॥
माझ्या नामयाचें लग्न । एका जनार्दनीं करील कोण ॥४॥
३६०५.
सर्वांचा तो आत्मा कळली तया खूण । नामयाचें लग्न करावें तें ॥१॥
जाऊनियां स्वयें देवें माव केली । सोयरीक आणिली नामयासी ॥२॥
लग्नाचें कारण मेळविलें देखा । एका जनार्दनीं ऐका नवल चोज ॥३॥
३६०६.
दामशेटीचा कारकुन । स्वयें झाला नारायण ॥१॥
लग्नतिथी धरली निकी । नोहे कोणा पैं ओळखी ॥२॥
विठ्ठलशेटी ऐसें नाम । एका जनार्दनीं प्रेम ॥३॥
३६०७.
कोणासी न कळे हा पंढरीचा राणा । केली विवंचना लग्नाची ते ॥१॥
सहपरिवार आपण निघाला । लग्नाचा सोहळा करीतसे ॥२॥
एका जनार्दनीं करुनि पाणिग्रहण । निघाला तेथोनियां ॥३॥
३६०८.
प्रात:काळ झालिया पाहती नरनारी । नोवरा आणि नोवरी व्याहीही ना ॥१॥
विठ्ठलशेटी नाहीं परिवारासहित । राजाई मनांत शोक करी ॥२॥
एका जनार्दनीं राजाईचा भाव । कांहो देवाधिदेवो ठकविलें ॥३॥
३६०९.
न देतां दरुशन गेला चक्रपाणी । राजाई तों मनीं दु:ख करी ॥१॥
न कळे कवणासी अघटित करणी । करुनी चक्रपाणी कां हो गेला ॥२॥
एका जनार्दनीं राजाईचा हेत । नित्य आठवीत पांडुरंग ॥३॥
३६१०.
लग्नाचा सोहळा यथासांग जाहला । नामा वेगीं आला पंढरीसी ॥१॥
देऊनियां सर्व पाहती संपदा । येथें तो आपदा न मिळे आन ॥२॥
एका जनार्दनीं माता आणि पिता । राजाईचा तत्वतां शीण करिती ॥३॥
३६११.
उभयतांचे समाधान राजाईनें केलें । माझें तों घडलें उत्तम कार्य ॥१॥
मानसी तुम्ही नका करुं दु:ख । विठ्ठलाचें सुख मज जाहलें ॥२॥
एका जनार्दनीं राजाईची वाणी । ऐकतांच मनीं संतोषले ॥३॥
३६१२.
ऐसे कांही दिन लोटलेसे जाण । परिसा कारण देवाचें तें ॥१॥
नाम्यासी चौघे पुत्र पैं जाहले । नाम तें ठेविलें विठ्ठलरायें ॥२॥
एका जनार्दनीं भक्ताचा सोहळा । दावितसे डोळां उघड ऐका ॥३॥
३६१३.
नारा महादा गोंदा विठा चौघे पुत्र जाहले । आनंदे लागले हरिभजनीं ॥१॥
नित्यकाळ वाचे विठ्ठलाचा छंद । आठविती गोविंद वेळोवेळां ॥२॥
एका जनार्दनीं कायावाचामन । वेधलेंसे जाण विठ्ठलचरणीं ॥३॥
३६१४.
नामयाची आपदा संसारी होत । परि न सोडीच हेत पांडुरंगीं ॥१॥
म्हणोनियां प्रिय देवासी पैं जाहला । सांभाळी वेळोवेळां नामयासी ॥२॥
एका जनार्दनीं एकविधा भक्ति । तेथें राबे मुक्ति निशिदिनीं ॥३॥
३६१५.
एकविध वाचे नामयासी छंद । पैं नोहे भेद आन कांहीं ॥१॥
संसारयातना दु:खाचें डोंगर । परि देवाचा विसर नाहीं मनीं ॥२॥
म्हणोनियां देव धांवे मागें मागें । सुख त्याचे संगें देवा होय ॥३॥
एका जनार्दनीं भक्त सुखासाठीं । हिंडे पाठोपाठीं देवराव ॥४॥
३६१६.
नामयाची जनी दासी पैं म्हणती । भावें तो श्रीपती वश केला ॥१॥
दासीचा हा शब्द पूर्वापार आहे । पुराणीं हा पाहे निवाडा तो ॥२॥
एका जनार्दनीं नामयाची दासी । प्रिय ते देवासी जाहली असे ॥३॥
३६१७.
नामा आणि दामा बाप लेक दोन्ही । राजाई गोणाई । सासु सुना ॥१॥
नारा महादा गोंदा विठा चवघे पुत्र । जन्मले पवित्र हरिभक्त ॥२॥
आउबाई लेकी नाउबाई बहिणी । तिहीं चक्रपाणी वेधियेला ॥३॥
लाडी आणि येसी बहिना साकराई । एका जनार्दनीं पाही वंशावळी ॥४॥
३६१८.
नामयाची कांता धुणें धुया गेली । परिसा भागवताची आली कन्या तेथें ॥१॥
उभयतां बैसोनि केलासे एकान्त । आपदा आमुची होत संसारात ॥२॥
तुम्हांसी तों देवें द्रव्य दिलें फ़ार । वस्त्र अलंकार शोभताती ॥३॥
एका जनार्दनीं बोलोनियां गोठी । होत असे कष्टी राजाई ते ॥४॥
३६१९.
येऊनियां मातेपाशीं सांगे वृत्तांत । नामयाची होत आपदा घरीं ॥१॥
आपुला परीस देऊं क्षणभरी । आपदातें दुरी करुं त्याची ॥२॥
एका जनार्दनीं करुनि विचार । परीस तो साचार घेऊनि आली ॥३॥
३६२०.
येऊनियां घरा बोले राजाईस । या परिसें सुवर्णासी करीं आतां ॥१॥
आजाचिये दिन ठेवीं आपुले घरीं । आपदा ती हरी प्रपंचाची ॥२॥
सरलिया काम देईं मजलागीं । म्हणोनियां वेगें गृहां आली ॥३॥
एका जनार्दनीं झाली ऐसी मात । नामयासी श्रुत केली नाहीं ॥४॥
३६२१.
येऊनियां घरा नामदेव पाहे । आजी दिसताहे विपरीत ॥१॥
राजाई तो पुढें येऊनियां बोले । देवें नवल केलें आपुले घरी ॥२॥
जातां चंद्रभागें परीस सांपडला । आपुला तो गेला दैन्यकाळ ॥३॥
एका जनार्दनीं ऐकोनियां मात । क्रोधें पैं संतप्त मनीं नामा ॥४॥
३६२२.
राजाईस तेव्हां म्हणतसे नामा । दैन्यकाळ आम्हां नाहीं नाहीं ॥१॥
आम्ही हरिदास कुबेर भांडारी । संपदा ती थोरी घरीं वसे ॥२॥
कृपावंतें मज नाहीं उपेक्षिलें । आम्ही का वहिले दैन्यवाणें ॥३॥
एका जनार्दनीं बोलोनियां मात । गेला राउळांत तेव्हां नामा ॥४॥
३६२३.
जातांना राउळीं परीस मागे नामा । पाहूं द्या तो आम्हां कैसा आहे ॥१॥
राजाईनें त्वरें आणूनियां दिला । नाम्यानें तो घेतिला सव्य करीं ॥२॥
जाऊनि चंद्रभागे टाकूनियां दिला । नामदेव आला राउळासी ॥३॥
एका जनार्दनीं मस्तक चरणीं । ठेवूनि विनवणी करी नामा ॥४॥
३६२४.
आमुचिये घरीं । परीस पाहिला श्रीहरी ॥१॥
आवडीनें नामा सांगे । पांडुरंग हांसूं लागे ॥२॥
आमुचा दैन्यकाळ । गेला म्हणती सकळ ॥३॥
एका जनार्दनीं मात । नामा देवासी सांगत ॥४॥
३६२५.
देव म्हणे नाम्या परीस कोठें आहे । पाहूं लवलाहे दावी मज ॥१॥
हांसूनियां नामा पांडुरंगा सांगे । परीस चंद्रभागे टाकियेला ॥२॥
ऐसें प्रेमभरीत बोलताती दोघे । तों राजाई ती मागें त्वरें आली ॥३॥
घालूनि दंडवत देवासी आदरें । नामयासी उत्तरें बोलतसे ॥४॥
एका जनार्दनीं मागावया परीस । परिसा घरास त्वरित आला ॥५॥
३६२६.
येऊनियां परिसा बोले राजाईसी । आमुचा परीस मजसी देईं बाई ॥१॥
राजाई तंव म्हणे घेऊनि नामदेवें । गेले ते स्वभावें राउळासी ॥२॥
तुम्ही बसा घरीं मी जातें राउळीं । म्हणोनियां वेगीं आली राउळासी ॥३॥
घालूनियां नामा दंडवत देवा । सांगितला भाव सर्व मनींचा ॥४॥
एका जनार्दनीं नामदेव बोले । परिसा टाकियेलें चंद्रभागें ॥५॥
३६२७.
राजाई येऊनियां घरीं । नमस्कार करी नामदेवा ॥१॥
परीस देणें झडकरी । परिसा उभा असे द्वारीं ॥२॥
ऐकतांचि ऐसी मात । आलें भीमेसी धांवत ॥३॥
पुंडलीकासी नमस्कार । केला जयजयकार नामघोष ॥४॥
एका जनार्दनीं स्नान । नामा करितसे जाण ॥५॥
३६२८.
करुनियां स्नान नामा बाहेरी आला । परिसाचा मेळा घेउनी हातीं ॥१॥
घेउनी परीस सांगे परिसासी । तुझा निश्चयेंसी वोळखून घेईं ॥२॥
ऐकतांचि ऐसें नामयाचें बोलणें । परी कर जोडून विनवितसे ॥३॥
ऐसा आनंदसोहळा होतसे संपूर्ण । आनंद निमग्न सर्व जाहले ॥४॥
एका जनार्दनीं आनंद पैं जाहला । आनंदानें गेला परिसा घरीं ॥५॥
३६२९.
धन्य धन्य नामदेव । सर्व वैष्णवांचा राव ॥१॥
प्रत्यक्ष दाविली प्रचीत । वाळुवंटीं परीस सत्य ॥२॥
कवित्व केलें शतकोटी । तारिले जीव कल्पकोटी ॥३॥
देव जेवीं सवें । ऐशी ज्याची देवासवें ॥४॥
धन्य धन्य नामदेवा । एका जनार्दनीं चरणीं ठेवा ॥५॥
३६३०.
जन्मकाळीं देवें प्रतिज्ञा पैं केली । शतकोटी लिहिली काव्यरचना ॥१॥
चौदाजणीं त्यांचे काव्य तें केलें । निरभिमानें वंदिले संतजन ॥२॥
लाडका तो नामा समाधी महाद्वारीं । समदृष्टी हरी वरी त्याची ॥३॥
पाळोनियां लळा समाधी ठेविला । एका जनार्दनीं झाला आनंदमय ॥४॥
३६३१.
लडिवाळ नामा विठोबाचा दास । तयाचे चरणां दंडवत ॥१॥
भक्त शिरोमणी लाडका डिंगर । आवडता फ़ार विठोबाचा ॥२॥
कवित्व करुनी तारिलें सकळ । निरभिमानी निर्मळ सदोदित ॥३॥
नामावांचुनी कांहीं नेणें तो नामा । तयाचा तो प्रेमा पांडुरंगीं ॥४॥
ऐसिया संतांसीं नमन माझें भावें । एका जनार्दनीं जावें वोवाळुनी ॥५॥
३६३२.
पूर्वी जो प्रल्हाद तोचि जाणा अंगद । तोचि उध्दव प्रसिध्द कृष्णावतारीं ॥१॥
कलीमाजीं जाणा नामदेव म्हणती । लडिवाळ श्रीपति लळा पाळी ॥२॥
तीर्थयात्रा सर्व केलासे उध्दार । सर्व त्याचा भार चालविला ॥३॥
लडिवाळ नामा विठ्ठलचरणीं । एका जनार्दनीं नमन त्यातें ॥४॥
गोराकुंभारचरित्र
३६३३.
सत्यपुरीं ऐसें म्हणती तेरेसी । हरि भक्तराशी कुंभार गोरा ॥१॥
नित्य वाचे नाम आठवी विठ्ठल । भक्तिभाव सबळ ह्रदयामाजीं ॥२॥
उभयतांचा प्रपंच चालवी व्यापार । भाजन अपार घडितसे ॥३॥
एका जनार्दनीं ऐका सविस्तर । पुढील प्रकार आनंदानें ॥४॥
३६३४.
प्रेमयुक्त भजन करी सर्वकाळ । विठ्ठल विठ्ठल बोले वाचे सदा ॥१॥
मृत्तिका भिजवी भाजनाकारणें । प्रेमयुक्त नाचणें नाममुखीं ॥२॥
एके दिनीं कांता ठेवुनी जवळी बाळ । उदकालागीं उताविळ जाती जाहली ॥३॥
एका जनार्दनीं मूल तें रांगत । आलें असे त्वरित मृत्तिकेजवळीं ॥४॥
३६३५.
लावूनियां नेत्र सदा समाधिस्थ । आठवी अनंत ह्रदयामाजीं ॥१॥
नाहीं देहावरी रुपीं जाहला मग्न । नाचे उडे पूर्ण विठ्ठलनामें ॥२॥
अज्ञान तें बाळ धरित तें पायां । चित्त देवराया समरसलें ॥३॥
एका जनार्दनीं नाचतां समरसें । बाळ पायांसरसें चिखलीं आलें ॥४॥
३६३६.
नेणवेची बाळ कीं हे मृत्तिका । मन गुंतलेंसे देखा पांडुरंगीं ॥१॥
मृत्तिकेसम जाहला असे गोळा । बाळ मिसळला मृत्तिकेंत ॥२॥
रक्त मांस तेणें जाहला गोळा लाल । नेणवे तात्काळ गोरोबासी ॥३॥
एका जनार्दनीं उदक आणुनी कांता । पाहे तंव तत्वतां बाळ न दिसे ॥४॥
३६३७.
येवोनियां जवळीं बोभाट तो केला । धरुनी हाताला पुसती जाहली ॥१॥
ठेवूनियां बाळ जीवनालागीं गेलें । तुम्हीं काय केलें बाळ माझें ॥२॥
परि तो समाधिस्थ नायकेचि बोल । वाचे गाय विठ्ठल प्रेमभरित ॥३॥
नाचे आनंदानें गाय नामावळी । एका जनार्दनीं बोली कोण मानी ॥४॥
३६३८.
अट्टाहास शब्द करुनि कांता रडे । आहा मज येवढें बाळ होतें ॥१॥
जळो तें भजन आपुलेनि हातें । बाळ मृत्तिकेंत तुडविलें ॥२॥
ऐकोनियां शब्द जाहला पैं सावध । एका जनार्दनीं क्रोध आला मनीं ॥३॥
३६३९.
अहा गे पापिष्टे भजन भंगिलें । ताडनालागीं घेतलें काष्ठ हातीं ॥१॥
नेणवेची बाळ आपण तुडविलें । भजनाचें वाटलें दु:ख मनीं ॥२॥
घेऊनियां काष्ठ तांतडी धांवला । कां गे त्वा भंगिला नेम माझा ॥३॥
एका जनार्दनीं मारुं जाता घाय । तेव्हां कांता बोले काय गोरोबासी ॥४॥
३६४०.
स्पर्श कराल मजसी तरी विठोबाची आण । ऐकतांचि वचन मागें फ़िरे ॥१॥
जनमुखें सर्व कळाला समाचार । परि अंतरी साचार व्यग्र नोहे ॥२॥
ह्रदयी ध्यातसे रखुमाईचा पती । निवारिली भ्रांती संसाराची ॥३॥
एका जनार्दनीं चालविला नेम । परि पुरुषोत्तम नवलपरी ॥४॥
३६४१.
संसाराचा हेत राहिला मागें । अंगसंग वेगें नोहे कांते ॥१॥
एकांती राहाती परि न लिंपे कर्मा । वाउगाचि प्रेमा वरी दावी ॥२॥
माझ्या विठोबाची घातलीसे आण । नहोचि संतान वंशासी या ॥३॥
एका जनार्दनीं ऐसें चालत आलें । परि स्त्रियेनें केलें नवल देखा ॥४॥
३६४२.
आपुल्या पित्यासी तिणें बोलाविलें । जाहलें तें कथिलें वर्तमान ॥१॥
पतीचा संकल्प नोहे अंगसंग । राहिला उद्योग प्रपंचाचा ॥२॥
महाजन शेटे सर्व मेळविले । विचारी बैसले कुल्लाळ सर्व ॥३॥
धाकुटी ती मूल आपण पैं द्यावी । संतती चालवावी गोरोबाची ॥४॥
एका जनार्दनीं करुनी विचार । विवाह प्रकार केला दुजा ॥५॥
३६४३.
विधियुक्त पाणिग्रहण पैं जाहलें । जामातालागीं वहिलें काय बोले ॥१॥
तुम्ही हरिभक्त दुजा नाहीं भाव । चालवा गौरव उभयतां ॥२॥
एक एकपणें न धरावें भिन्न । पाळावें वचन वडिलांचें ॥३॥
एका जनार्दनीं सांगूनियां मात । घातली शपथ विठोबाची ॥४॥
३६४४.
गोरियानें केला मनासीं विचार । हाचि एक निर्धार बरा जाहला ॥१॥
लिगाड तें आपोआप मावळलें । विषयांचे जाहलें तोंड काळें ॥२॥
विठ्ठलें करुणा केली सर्वपरी । तारियेलें भवपुरीं संसाराचें ॥३॥
एका जनार्दनीं खुंटला वेव्हार । नाहीं आन विचार प्रपंचाचा ॥४॥
३६४५.
उपवर ती कांता जाहली असे जाण । गोर्याची वासना नाहीं कामीं ॥१॥
विठोबाची आण घालोनि निरविलें । उभयतां ते वहिलें पाळा तुम्ही ॥२॥
सांगूनियां बध्द आपुल्या ग्रामा गेला । पुढें काय विचार जाहला परियेसा ॥३॥
एका जनार्दनीं सुखरुप तिघें । कामधाम वेगें करिताती ॥४॥
३६४६.
ऐसे बहुत दिन तयांसी लोटले । उभयतां कळलें गुज त्याचें ॥१॥
स्त्रियेचें चरित्र न कळे ब्रम्हादिकां । उभयतां विचार देखा करिताती ॥२॥
दोघी दो बाजूंस करिती शयन । कर उचलोनि धरती ह्रदयीं ॥३॥
सावध होउनी पाहे कर चोरी गेला । एका जनार्दनीं त्याला शिक्षा करुं ॥४॥
३६४७.
चोरासी खंडन करावें हाचि धर्म । आणीक नाहीं वर्म दुजें कांहीं ॥१॥
माझ्या विठोबाची आज्ञा पैं मोडिली । शपथ पाळिलीं नाहीं दुष्टे ॥२॥
घेऊनियां शस्त्र केलें पैं ताडन । खंडिले कर जाण उभयतां ॥३॥
एका जनार्दनीं करितां सुपरीत । तों घडलें विपरीत स्त्रियेसीं हें ॥४॥
३६४८.
कामाचिया आशें घडला प्रकार । राहिला वेव्हार प्रपंचाचा ॥१॥
भाजन घडणें राहिलें सर्वथा । पडियेली चिंता अन्नवस्त्रा ॥२॥
उदरानिमित्त कष्ट बहु करिती । निर्भय तो चित्तीं असे गोरा ॥३॥
एका जनार्दनीं न सोडीच भजन । पाहूनि नारायण काय करी ॥४॥
३६४९.
रुक्माईसी सांगे एकांतासी गोठी । गोर्याची कसवटी पांडुरंग ॥१॥
माझियाकारणें कर तोडियेले । सांकडें पडिलें मज त्याचें ॥२॥
माझिया भक्ताची मज राखणें लाज । म्हणोनियां गुज तुज सांगितलें ॥३॥
एका जनार्दनीं उभयतां निघाले । सांगाते घेतलें गरुडासी ॥४॥
३६५०.
वेष पालटोनी देव कुंभार पैं जाहले । गरुडासी केलें गाढव तेव्हां ॥१॥
येऊनियां तेरें पुसतसे लोकां । कुल्लाळ तो देखा गोरा कोठें ॥२॥
आम्ही परदेशी जातीचे कुंभार । नाम विठु साचार मज म्हणती ॥३॥
एका जनार्दनीं गोरियाचिया वाडां । आलासे उघडा देवराव ॥४॥
३६५१.
पाहूनियां गोरा दंडवत घाली । म्हणे कोण स्थळीं वस्ती तुम्हां ॥१॥
पंढरीसी राहतों परदेशी आम्ही । नाम तरी स्वामीं विठु माझें ॥२॥
सांगतो कांता आहे बरोबरी । परिवार तरी एवढाचि ॥३॥
ऐकोनियां मात गोरा संतोषला । रहावें कामाला माझे घरीं ॥४॥
विठु म्हणे हाचि हेतु धरुनी आलों । एका जनार्दनीं जाहलों निर्भय आतां ॥५॥
३६५२.
राहिला हरि लक्ष्मीसहित घरीं । दैन्य सहपरिवारीं पळोनी गेलें ॥१॥
उठोनी पहाटे गरुडा खोगीर घाली । मृत्तिका वहिली वरी आणी ॥२॥
भाजनें तीं नानापरी करी । नाटकी मुरारी चाळक जो ॥३॥
ऐसे सुखरुप राहिलें निर्धारे । न कळे विचार गोरोबासी ॥४॥
एका जनार्दनीं पुढें काय जाहलें । सर्व दैन्य गेलें गोरोबाचें ॥५॥
३६५३.
आषाढीची यात्रा आला पर्वकाळ । निघाला संतमेळ पंढरीसी ॥१॥
निवृत्ति ज्ञानदेव सोपान मुक्ताई । आणिकही अनुभवी संत बहु ॥२॥
येतां त्याची मार्गे तेरेसी ते आले । तिहीं पुशियेलें गोरोबासी ॥३॥
गावांतील जन सांगती प्रकार । गोरियाचा विचार जाहला सर्व ॥४॥
परदेशी कुंभार पंढरीचा विठा । राहिलासे वांटा करुनियां ॥५॥
ज्ञानदेव खूण आणितलीं मनीं । एका जनार्दनीं पाहूं त्यातें ॥६॥
३६५४.
इकडे रुक्माईसी सांगे करुणाकर । चला पैं सत्वर पंढरीये ॥१॥
गरुडासहित वेगें पैं निघाले । पूर्ववत आले पंढरीये ॥२॥
एका जनार्दनीं भक्ताचा कैवारी । ऐसे करुनी हरी उभा विटे ॥३॥
३६५५.
गोरियाच्या वाडा संत प्रवेशले । गोरियाने देखिले दृष्टीं सर्व ॥१॥
देउनी आसन बैसविलें संतां । तंव ज्ञानदेव पुढतां होउनी बोले ॥२॥
कर ते तुटले प्रपंच चाले कवणे परी । येरु म्हणे वांटेकरी पंढरीचा ॥३॥
ज्ञानदेव म्हणती तयासी बोलवा । तंव ते लगबगा धांवे कांता ॥४॥
स्त्रियेसहित नाहीं तेथें कुंभकार विठा । एका जनार्दनीं वांटा गेला कवणें ॥५॥
३६५६.
येऊनियां कांता सांगे गोरियासी । सहकुटुंबेंसी विठा नाहीं ॥१॥
मृत्तिका आणावयाची नाहीं जाहली वेळ । गेलासे समूळ न पडे दृष्टीं ॥२॥
ऐकतांचि ऐसी ज्ञानदेवें गोठी । गोरियासी कंठी धरियेलें ॥३॥
परदेशी नोहे पंढरीपणा । केलेंसे कारणा कार्य तुझें ॥४॥
आमुतें न भेटे जाहला असे गुप्त । एका जनार्दनीं मात प्रगटली ॥५॥
३६५७.
ज्ञानदेव म्हणे भाजनें आणावीं । तंव तीं देखिलीं अवघीं दिव्यरुप ॥१॥
उचलोनी करीं घेतलें भाजन । विठ्ठल विठ्ठल जाण शब्द निघे ॥२॥
सकळ ते संत गोरियासी म्हणती । धन्य तुझी भक्ति त्रैलोक्यांत ॥३॥
एका जनार्दनीं पाक सिध्द जाहला । बैसलासे मेळा भोजनासी ॥४॥
३६५८.
सारुनी भोजनें कीर्तनीं बैसले । थोरीव वर्णिले विठोबाचे ॥१॥
प्रात:काळीं स्त्रियांसहित तो गोरा । निघालासे त्वरा पंढरीये ॥२॥
संतसमुदाय सवें पैं असती । पावलें त्वरित भीमातीरीं ॥३॥
एका जनार्दनीं करुनियां स्नान । घेतिलें दरुशन पुंडलिकाचें ॥४॥
३६५९.
संत ती मंडळी महाद्वारां आली । मूर्ति देखियेली विटेवरी ॥१॥
चरणावरी माथां ठेविती भक्तजन । आनंदले लोचन पाहुनी भक्त ॥२॥
महाद्वारी नामा कीर्तनीं उभा ठेला । मिळालासे मेळा सकळ संत ॥३॥
सद्रदित कंठ कीर्तन करतां । एका जनार्दनीं सर्वथा भक्त होती ॥४॥
३६६०.
कीर्तनाचा गजर होत आनंदाने । तंव नामा म्हणे उच्चारा नाम ॥१॥
टाळी बाहुनी होतें मुखीं वदा नाम । ऐकतां सकाम भक्त जाहले ॥२॥
गोरियाचे मना संकोच वाटला । कर नाहीं आपुल्याला टाळी वाहतां ॥३॥
वाटलेंसे दु:ख नयनीं नीर आलें । एका जनार्दनीं बोले नाम मुखीं ॥४॥
३६६१.
मुखीं नाम वदे करें वाहे टाळी । कीर्तनाचे मेळीं सद्रदित ॥१॥
भक्ताचा महिमा वाढवी श्रीपती । कीर्तनीं गोरियाप्रती कर आले ॥२॥
टाळी पिटूनियां नामाचा उच्चार । करीत साचार गोरा तेव्हां ॥३॥
एका जनार्दनीं पुरला मनोरथ । मूलही कीर्तनांत देखियेलें ॥४॥
३६६२.
गोरियाचे कांता आनंदली चित्तीं । वंदिली माता ती रुक्मादेवी ॥१॥
रुक्मादेवी म्हणे न करा काहीं चिंता । शपथ सर्वथा मुक्त होय ॥२॥
ऐसें भक्तचरित्र ऐकतां कान । होतसे नाशन महापापा ॥३॥
एका जनार्दनीं पुरले मनोरथ । रामनाम गर्जत आनंदेसी ॥४॥
३६६३.
कुल्लाळ वंशांत गोरा कुंभार । कीर्ति चराचर भरियेलें ॥१॥
प्रतिज्ञा करुनी करकमळ तोडी । भाजनेंही घडी श्रीविठ्ठल ॥२॥
नाम निरंतर वदतसे वाचे । प्रेम मी तयाचें काय वानूं ॥३॥
एका जनार्दनीं भक्ताचा कैवारी । भाजनें तीं करीं घरीं त्याच्या ॥४॥
सावतामाळी चरित्र
३६६४.
भक्ताचे मनोरथ पुरवी नारायण । अवतार म्हणोनी धरी स्वयें ॥१॥
नामदेवाप्रती जाहला अभिमान । लाडिकाचि पूर्ण मी तो भक्त ॥२॥
कौतुक दावावया माव देव करिती । नामदेवाप्रती काय बोले ॥३॥
एका जनार्दनीं परिसा सादर । देव भक्तांचा परिकर संवाद तो ॥४॥
३६६५.
देव म्हणे नाम्या जातो मी पळोनी । काढी पां धुंडोनी मजलागीं ॥१॥
ऐसें म्हणोनी देवें घातलीसे कास । निघे ह्रषीकेश पाहुनी नाम्या ॥२॥
क्षणीं होय गुप्त क्षणीं तो प्रगट । पाठीं लागे स्पष्ट नामदेव ॥३॥
दूर गेलिया देव माळा पुष्पें टाकी खूण । तीं तें ओळखून नामा येत ॥४॥
एका जनार्दनीं भक्ताचा कैवारी । अभिमान बोहरी करितसे ॥५॥
३६६६.
संसारीं असोनी जीनन्मुक्त भक्त । आलासे धांवत तया भेटी ॥१॥
समाधिसुखें तल्लीन वाचे नारायण । लाविले नयन उन्मळीत ॥२॥
माथां ठेवुनी हात केला सावधान । वदे नारायण सांवत्यासी ॥३॥
येतां तुझे भेटी चोर मागें आला । लपवी मजला लवलाही ॥४॥
एका जनार्दनीं ऐकोनियां बोल । सांवत्याने सखोल दृष्टी केली ॥५॥
३६६७.
त्रिभुवनामाजीं चाले ज्याची सत्ता । म्हणे तत्त्वतां चोर आला ॥१॥
तयाचिया भेणें पळोनियां आलों । बोलतां हे बोल नवल चोज ॥२॥
एका जनार्दनीं दावुनी लाघव । सांवत्याचें वैभव प्रगट करी ॥३॥
३६६८.
देव म्हणे सांवत्या लपवी मजला । उशीर बहु जाहला येईल चोर ॥१॥
लपावया स्थान नसे दुजें आन । उदर फ़ाडून लपविला ॥२॥
भक्ताचे उदरीं बैसे नारायण । कृपेचें सिंहासन घालूनियां ॥३॥
एका जनार्दनीं नामा तेथें आला । माग तो वहिला नाहीं कांही ॥४॥
३६६९.
पाहुनी दशदिशा नामा रडूं लागे । कां बा पांडुरंगे ऐसे केलें ॥१॥
चरणाचा माग येथवरी आला । येथें गुप्त जाहला करुं काय ॥२॥
का हो केशिराजा अवकृपा केली । माझी सांडी सांडिली देवराया ॥३॥
एका जनार्दनीं रडतां नामदेव । पाहिलेंसे तेव्हां सांवत्यानें ॥४॥
३६७०.
येवोनी जवळीं कुर्वाळिलें वदन । चालिले स्फ़ुंदन सदगदित ॥१॥
सांवता म्हणे नाम्या कां रे रडतोसी । काय जाहले तुजसी सांग मज ॥२॥
नामा म्हणे देव पळोनियां आले । येथें गुप्त जाहले न कळे कांहीं ॥३॥
एका जनार्दनीं करितसे खेद । कां हो तो गोविंद दुरी गेला ॥४॥
३६७१.
बैसोनी निकटीं सांवत्याजवळीं । कां हो वनमाळी न दिसे मज ॥१॥
कां हें कर्म आड आजी आलेंसें बाड । न दिसे उघड विठु माझा ॥२॥
कोणत्या लिगाडें पाडिलीसे तुटी । कां हो जगजेठी अंतरला ॥३॥
मजविण क्षण तयासी कंठेना । एका जनार्दनीं मना कठिण केलें ॥४॥
३६७२.
आजी मी तयाचे न पाहतां चरण । देईन आपुला प्राण याचिक्षणीं ॥१॥
जाणोनी निर्धार सांवता बोले त्यासी । ह्रदयनिवासी आत्माराम ॥२॥
अभिमानें नाडले प्रपंचीं भागलें । ते या श्रीविठ्ठलें उध्दरिले ॥३॥
नामदेव तुज तंव नाहीं अभिमान । मग कळली खूण अंतरांत ॥४॥
एका जनार्दनीं सदगद होउनी । मिठी घाली चरणीं सांवत्याच्या ॥५॥
३६७३.
सर्वभावें तुज आलों मी शरण । भेटवी निधान वैकुंठीचें ॥१॥
तयावीण प्राण कासावीस होती । भेटवी श्रीपती मजलागीं ॥२॥
तुम्ही संत उदार सोइरे निजाचे । दरुशन तयाचें मज करवा ॥३॥
एका जनार्दनीं ऐशी भाकी कींव । अभिमान सर्व दुरी गेला ॥४॥
३६७४.
निरभिमानें नामयासी देखिलें । सांवत्यानें वहिलें धरिलें पोटीं ॥१॥
सांवत्याचें अंतरीं झळके पीतांबर । नाम्यानें सत्वर वोळखिलें ॥२॥
धरुनियां दशी काढिला बाहेर । जाहला जयजयकार तया वेळीं ॥३॥
एका जनार्दनीं पाहूनियां देव । मिठी घाली नामदेव चरणासी ॥४॥
३६७५.
घालूनियां मिठी करीत स्फ़ुंदन । न सोडी चरण विठोबाचे ॥१॥
कां रे मायबापा लावियेली सवे । ऐशी वां कां माव केली आतां ॥२॥
नामयासी देवें करें उचलिलें । प्रीतीनें आलिंगिलें तये वेळीं ॥३॥
एका जनार्दनीं सज्जनांचा दास । म्हणोनी चरित्रास कथियेलें ॥४॥
३६७६.
माळियांचे वंशी सांवता जन्मला । पावन तो केला वंश त्याचा ॥१॥
त्यासवें हरी खुरुपूं लागे अंगें । धांउनी त्याच्या मागें काम करी ॥२॥
पीतांबर कास खोवोनी माघारी । सर्व काम करी निजसंगें ॥३॥
एका जनार्दनीं सांवता तो धन्य । तयाचें महिमान न कळे कांहीं ॥४॥
चोखामेळाचरित्र
३६७७.
अमृतासी रोग स्वर्गी जाहला पाही । अमरनाथा तेही गोड नसे ॥१॥
नारदातें प्रश्न करी अमरनाथ । शुध्द हें अमृत कोठें होय ॥२॥
सांगे तये वेळीं ऐका हें भूतळीं । सांगेन नव्हाळी तुम्हांपाशीं ॥३॥
पंढरी वैकुंठ आहे भूमीवरी पुडलिकाचे द्बारीं देव उभा ॥४॥
अनाथाचा नाथ विटेवरी उभा । एका जनार्दनीं गाभा लावण्याचा ॥५॥
३६७८.
पंढरीची मात सांगे नारदमुनी । संतांचे कीर्तनीं नाचे देव ॥१॥
नामाच्या गजरें नाचताती संत । सुरवरांचा तेथें काय पाड ॥२॥
तिहीं लोकां पाहतां ऐसें नाहीं कोठें । कैवल्याची पेठ पंढरी देखा ॥३॥
ऐकोनी अमरनाथ संतोषला मनीं । एका जनार्दनीं नारद सांगे ॥४॥
३६७९.
तयां ठायीं जातां शुध्द होय अमृत । नारदें ही मात सांगितली ॥१॥
तेव्हां एकादशी आली सोमवारीं । विमान पंढरीं उतरलें ॥२॥
अमृताचें ताट घेउनी आला इंद्र । गर्जती सुरवर जयजयकारें ॥३॥
देव सुरवर आले पंढरीसी । नामा कीर्तनासी उभा असे ॥४॥
सुरवर देव बैसले समस्त । कीर्तनीं नाचत नामदेव ॥५॥
एका जनार्दनीं देव कीर्तनासी । सांडोनी स्वर्गासी इंद्रराव ॥६॥
३६८०.
ऐसा समुदाव चंद्रभागे तीरीं । तेव्हां आपुले घरीं चोखा होता ॥१॥
एकादशी व्रत करती दोघेजण । उपवास जाग्रण निशीमाजीं ॥२॥
तीन प्रहर जाहले उपवास जाग्रण । चोखामेळा म्हणे स्त्रीसी तेव्हां ॥३॥
तुझिया घरासी येऊं पारण्यासी । सांगून मजसी गेला देव ॥४॥
एका जनार्दनीं चोखा करी करुणा । तेव्हां नारायणा जाणवलें ॥५॥
३६८१.
चोखामेळियाची ऐकोनी करुणा । चालिले भोजना देवराव ॥१॥
नामदेवासहित अवघे गणगंधर्व । इंद्रादिक देव चालियले ॥२॥
जाउनी नारद सांगे चोखियासी । तुझिया घरासी येती देव ॥३॥
ऋध्दिसिध्दि आल्या चोखियाचे घरीं । जाहला ते सामोग्री भोजनाची ॥४॥
रुक्मिणीसहित आला पंढरीनिवास । चोखियाचे घरास आले वेगीं ॥५॥
चोखामळा गेला पुढें लोटांगणी । उचलोनि देवांनी आलंगिला ॥६॥
एका जनार्दनीं ऐसा चोखियाचा भाव । जाणोनी आले देव भोजनासी ॥७॥
३६८२.
चोख्याचे अंगणीं बैसल्या पंगती । स्त्री ते वाढिती चोखियाची ॥१॥
अमृताचें ताट इंद्रें पुढें केलें । शुध्द पाहिजे केलें नारायणा ॥२॥
तेव्हां देवराव पाचारी चोखियासी । शुध्द अमृतासी करी वेगीं ॥३॥
चोखामेळा म्हणे काय हें अमृत । नामापुढें मात काय याची ॥४॥
अमृताचे ताट घेउनी आला इंद्र । हेतु गा पवित्र करी वेगीं ॥५॥
चोखियाची स्त्री चोखा दोघेजण । शुध्द अमृत तेणें केलें देखा ॥६॥
चोखियाच्या घरीं शुध्द होय अमृत । एका जनार्दनीं मात काय सांगू ॥७॥
३६८३.
बैसल्या पंगती चोखियाच्या अंगणीं । जेवी शारंगपाणी आनंदानें ॥१॥
नामदेवासहित अवघे गणगंधर्व । इंद्रादिक देव नारदमुनी ॥२॥
चोखामेळा म्हणे दोन्ही जोडोनी कर । मज दुर्बळा पवित्र केलें तुम्हीं ॥३॥
यातीहीन मी अमंगळ महार । कृपा मजवर केली तुम्हीं ॥४॥
पंढरीचे ब्राम्हण देखतील कोण्ही । बरें मजलागुनी न पाहती जन ॥५॥
ऐसें एकोनियां हांसती सकळ । आनंदें गोपाळ हास्य करी ॥६॥
विडे देऊनियां देवें बोळविले । इंद्रिदिक गेले स्वस्थानासी ॥७॥
पंढरीचे ब्राम्हणी चोख्यासी छळिलें । तेंहीं संपादिलें नारायणे ॥८॥
एका जनार्दनीं ऐशी चोखियाची मात । जेवी पंढरीनाथ त्याचे घरीं ॥९॥
३६८४.
चोखियाची भक्ति कैसी । प्रेमें आवड देवासी ॥१॥
ढोरें वोढी त्याचे घरीं । नीच काम सर्व करी ॥२॥
त्याचे स्त्रीचें बाळंतपण । स्वयें करी जनार्दन ॥३॥
ऐसी आवड भक्तासी देखा । देव भुलले तया सुखा ॥४॥
नीच याती न मनीं कांहीं । एका जनार्दनीं भुलला पाही ॥५॥
१०. संकीर्ण
३६८५.
दामाजीचा भाव पाहूनी श्रीहरी । अनामिका निर्धारी स्वयें जाला ॥१॥
घेऊनियां द्रव्य निघाला तो हरी । जोहार जोहार करी बादशहातें ॥२॥
द्रव्य देऊनियां रसीच घेतली । भक्ताची माउली विठाबाई ॥३॥
एका जनार्दनीं भक्ताचियासाठीं । धांवे पाठोपाठीं भक्ताचिया ॥४॥
३६८६.
संत आले वरले दिंडीं । हातीं खुरक्या काखेंत मुंडी ॥१॥
पंढरपुरीं पडली होड । मुटक्या परीस धांगडगोड ॥२॥
आली वैष्णवांची मांदी । मेलें डुकर बांधलें खांदी ॥३॥
एका जनार्दनीं अर्थ उलटा । तो जाणे तो गुरुचा बेटा ॥४॥
३६८७.
मजूर राऊळाचें वृत्त नेतां । तो तुरंगीं चढे मनोरथा ॥१॥
सबळ वारुवांचे उड्डाण । म्हणोनि उडों जात आपण ॥२॥
बळें उडाला माझा घोडा । परि स्मरण नाहीं दगडा ॥३॥
उडीसरसी घागरी पडे । एका जनार्दनीं पाहुनी रडे ॥४॥
३६८८.
देऊळ बांधिलें कळस साधिलें । स्थापन तें केलें लिंगाप्रती ॥१॥
पाया जो खांदला मध्येचि भंगला । शब्द मावळला काय सांगों ॥२॥
वरिल्या मंडपा मुंगीये धरिलें । त्रिभुवनीं व्यापिलें मकुड्यानें ॥३॥
एका जनार्दनीं मंडप उडाला । देवही बुडाला देवळा सहित ॥४॥
तुमच्या शेतमालाची मोफत जाहिरात करण्या साठी कृषी क्रांती ला अवश्य भेट द्या