संत एकनाथ अभंग २२७६ते२५७३

संत एकनाथ अभंग २२७६ते२५७३

संत एकनाथ अभंग २२७६ते२५७३ – संत एकनाथ गाथा

अद्वैत 

२२७६
नोहे ब्रह्माज्ञानी लेकुंरांचा खेळ । अवघाचि कोल्हाळ आशाबद्ध ॥१॥
वाढवुनी जटा म्हणती ब्रह्माज्ञान । परी पतनालागुनी न चुकेचि ॥२॥
लावुनी विभुती बांधुनियां मठा । ब्रह्मज्ञान चेष्ठा दाविताती ॥३॥
माळा आणि मुद्रा लेवुंनियां सांग । ब्रह्माज्ञान सोंग दाविताती ॥४॥
एका जनार्दनीं संतसेवेविण । ब्रह्माज्ञानखुण न कलेचि ॥५॥
२२७७
अष्टांग साधन धूम्रपाण अटी । ब्रह्माज्ञानासाठीं करिताती ॥१॥
परि तें न लभे न लभे सर्वथा । वाउग्याची कथा बोलताती ॥२॥
शाब्दिकाचा शब्द कुंठित ते ठायीं । वाउगें कांहीं बाहीं बोलुं नये ॥३॥
एका जनार्दनीं संतकृपा होतां । ब्रह्माज्ञान तत्त्वतां घर रिघे ॥४॥
२२७८
ब्रह्माज्ञानालागीं ब्रह्मादिक पिसें । तें तुम्हां आमहं कसें आकळेल ॥१॥
प्रत्यक्ष परब्रह्मा श्रीरामचंद्र । वसिष्ठ मनींद्र गुरु त्याचा ॥२॥
कृष्णा बळीराम संदीपना शरण । तेणें गुह्मा ज्ञान कथियेलें ॥३॥
प्रत्यक्ष वामांकी असोनी पार्वती । वेळोवेळां विनंती करितसे ॥४॥
सुलभ नव्हे देवा सुलभ नव्हे जीवा । सुलभे गौरवा न कळेचि ॥५॥
एका जनार्दनीं श्रीगुरुवांचुन । ब्रह्माज्ञान खूण न कळेचि ॥६॥
२२७९
ब्रह्माज्ञानासाठीं वेदशास्त्र पुराण । करितां श्रवण नातुडेची ॥१॥
नातुडेची कदा गीताभागवतीं । वाचितां हो पोथी जन्मवरी ॥२॥
द्वरकापट्टण क्षेत्र वाराणसी । करितां तीर्थाटनासी प्राप्त नोहे ॥३॥
प्राप्त नोहे गुरु मंत्रतंत्र घेतां । शब्दज्ञानाथितां प्राप्त नोहे ॥४॥
ज्यासी पुनरावृत्ति स्थिर नोहे बोध । अखंडित भेद मनामाजीं ॥५॥
ज्याचें जन्मांतर सरूनियां जाये । तेथें स्थिर होय गुरुबोध ॥६॥
एका जनार्दनीं ऐसा जो का पुरुष । कोटीमाजीं एक ब्रह्माज्ञानीं ॥७॥
२२८०
ब्रह्माज्ञानी वाचें सांगतां नये । जैं कृपा होये श्रीगुरुची ॥१॥
लाभेल लाभेल ब्रह्माज्ञान क्षणीं । वाउगी कहाणी बोलुनी काय ॥२॥
हृदयींचा बोध ठसतां अंतरीं । कामक्रोध वैरी पळताती ॥३॥
तैसें ब्रह्माज्ञान कळलियावरी । सर्वभावें वैखरी गुण वाणी ॥४॥
एका जनार्दनीं वंदूं गुरुपाय । आणीक उपाय नाहीं नाहीं. ॥५॥
२२८१
ब्रह्माज्ञानाची कसवटी । अनुभव नाहीं पोटीं । बोला चावटी । वाउगी बापा ॥१॥
शुद्ध ब्रह्माज्ञान । एक आत्मा भूतमात्रीं प्रमाण । विनोदें छळण । कवणाचें न करीं ॥२॥
जीव शिवा नाहीं भेद । अवघा नित्य परमानंद । आनंदाचा कंद तोचि ब्रह्माज्ञानीं ॥३॥
एका जनार्दनीं वर्म । भाविकांसी सुधर्म । अभाविकासी भ्रम । जाणीवेचा ॥४॥
२२८२
ब्रह्माज्ञानासाठीं । हिंडताती पाठोपाठीं ॥१॥
नोहे नोहें बा फुकांचें । बोल बोलतां नये सांचें ॥२॥
ऐसें आहे तैसें आहे । वाउगा तो भ्रम पाहे ॥३॥
जनार्दन कृपा पुर्ण । तैंचि कळे ब्रह्माज्ञान ॥४॥
एका जनार्दनीं शरण । चालुन येईल ब्रह्माज्ञान ॥५॥
२२८३
वाउगे ते बोल बोलती चावटी । ब्रह्माज्ञान कसवटी अंगीं नाहीं ॥१॥
संसारीं असोनी अलिप्त नलिनी । तैसा ब्रह्माज्ञानीं विरक्त तो ॥२॥
आकाशमंडळीं रवि तो भ्रमला । परिरांजणीं बिंबला नाथिलाची ॥३॥
एका जनार्दनीं प्रसादावांचुनीं । ब्रह्माज्ञान मनीं न ठसे कधीं ॥४॥
२२८४
अनुतापाविण । नोहे कदा ब्रह्मज्ञान ॥१॥
हें तो मागील रहाटी । अनुताप घ्यावा पोटीं ॥२॥
अनुतापावांचुन । कवण तरलासे जाण ॥३॥
अनुताप नाहीं पोटीं । वायां बोलुं नयें गाठीं ॥४॥
अनुताप वांचुन जाण । नाहीं नाहीं ब्रह्माज्ञान ॥५॥
एका जनार्दनीं अनुताप । होतां निवारें त्रिविधताप ॥६॥
२२८५
निर्गुण निर्विकारु । तोचि जगीं पैं इश्वर ॥१॥
नित्य निर्विकल्प देख । सदा वाहे समाधीसुख ॥२॥
ऐसें ब्रह्माज्ञान जोडे । तैं गुरुकृपा तेथें घडें ॥३॥
कापुर घातलीया जळीं । स्वयें नुरेची परिमळीं ॥४॥
एकपणें तो एकला । एका जनार्दनीं देखिला ॥५॥
२२८६
वर्म जाणें तो विरळा । तयांचीं लक्षणें पैं सोळा । देहीं देव पाहे डोळां । तोचि ब्रह्माज्ञानीं ॥१॥
जन निंदो अथवा वंदो । जया नाहीं भेदाभेद । विधिनिषेधाचें शब्द । अंगीं न बाणती ॥२॥
कार्य कारण कर्तव्यता । हें पिसें नाहीं सर्वथा । उन्मनी समाधी अवस्था । न मोडे जयाची ॥३॥
कर्म अकर्मचा ताठा । न बाणेचि अंगी वोखटा । वाउग्या त्या चेष्टा । करीना कांहीं ॥४॥
शरण एका जनार्दनीं । तोचि एक ब्रह्माज्ञानी । तयाचे दरुशनीं । प्राणियासी उद्धार ॥५॥
२२८७
जप तप निष्ठा नेम । ऐसा साधिला दुर्गम ॥१॥
तरी ब्रह्माज्ञान नये हातां । क्रोध भरें अधिक चित्ता ॥२॥
ब्रह्माज्ञानाची प्रौढी । न घडेचि अर्थ घडी ॥३॥
एका जनार्दनीं शरण । कोठें नाहीं दुजेपण ॥४॥
२२८८
निरपेक्ष निर्द्वद तोचि ब्रह्माज्ञानी । नायकेचि कानीं परापवाद ॥१॥
सर्वदा सबाह्म अंतरीं शुचित्व । न देख न दावी महत्व जगीं वायां ॥२॥
एका जनार्दनीं पुर्णपणें धाला । शेजेचा मुरला रसीं उतरें ॥३॥
२२८९
येणेंचि आश्रमें साधती साधनें । तुटती बंधनें यमपाश ॥१॥
काया क्लेश न करणें व्रत तप दान । न लगे हवन तीर्थाटन ॥२॥
संतांचा सांगत गावें रामनाम । सुखें सुख विश्राम लाभे तुजसी ॥३॥
प्रपंच परमार्थ ऐक्य रुपें दोन्हीं । तोचि ब्रह्माज्ञानीं मनीं समजा ॥४॥
व्यापक तो जगीं व्यापुनीं निराळा । एका जनार्दनीं वेगळा सुखदुःखां ॥५॥
२२९०
भावना अभावना निमाली अंतरीं । वायां हावभरी नाहीं मन ॥१॥
कामक्रोध ज्याचे दमोनियां गेलें । इंद्रियें समरसलीं एकें ठायीं ॥२॥
एकपणें सर्व होऊनियां मेळा । रतलें गोपाळाचरणीं मन ॥३॥
तोचि ब्रह्माज्ञानी जगामाजीं धन्य । एका जनार्दनीं चरण वंदी ॥४॥
२२९१
भक्तीचे उदरीं जन्मलें ज्ञान । भक्तीनेंक ज्ञानासी दिधलें महिमान ॥१॥
भक्ति तें मुळ ज्ञान तें फळ । वैराग्य केवळ तेथीचें फुल ॥२॥
फुल फळ दोनी येरयेरा पाठीं । ज्ञान वैराग्य तेविं भक्तिचें पोटीं ॥३॥
भक्तिविण ज्ञान गिवसिती वेडे । मूळ नाहीं तेथें फळ केवी जोडे ॥४॥
भक्तियुक्त ज्ञान तेथें नाहीं पतन । भक्ति माता तया करितसें जतन ॥५॥
शुद्धभक्तिभाव तेथें तिष्ठे देव । ज्ञानासी तो ठाव सुख वस्तीसी ॥६॥
शुद्ध भाव तेथें भक्तियुक्त ज्ञान । तयाचेनी अंगें समाधी समाधान ॥७॥
एका जनार्दनीं शुद्ध भक्ति क्रिया । ब्रह्मज्ञान त्याच्या लागतसे पाया ॥८॥
२२९२
नित्य काळ जेथें नामाचा घोष । तेथें जगन्निवास लक्ष्मीसहित ॥१॥
ब्रह्माज्ञान तेथें लोळती अंगणीं । सेवुनी पायवणी घरी राहे ॥२॥
विष्णुदास तयाकडे न पाहाती फुका । नाम मुखीं देखा रामकृष्ण ॥३॥
एका जनार्दनीं ऐसा ज्याचा नेम । तया घरीं पुरुषोत्तम सदा वसे ॥४॥
२२९३
विष्णुदासा घरें ब्रह्माज्ञान लोळे । म्हणतसे बळें घ्या घ्या कोणी ॥१॥
आरुषे सावडे नाम मुखीं जया । ब्रह्माज्ञान तया विनवितसे ॥२॥
माझा अंगिकार करा संतजन । ऐसें ब्रह्माज्ञन कींव भाकी ॥३॥
एक जनार्दनीं संताचें चरणीं । होउनी दीन वदनीं कींव भाकी ॥४॥
२२९४
अर्थ तो विवाद ज्ञान ते उपाधी । आम्हां उघड समाधी नाममात्रें ॥१॥
हेंचि निरुपण उद्धवा श्रीकृष्ण । सांगतसे खुन जीवींची ते ॥२॥
स्तुति अथवा निंदा परस्त्री परधन । तेथें कदा मन घालुं नये ॥३॥
एका जनार्दनीं हेचि ब्रह्मज्ञान । यापरतें साधन आन नाहीं ॥४॥
२२९५
असोनि कुळींचा हीन । परी ज्यासी ब्रह्माज्ञानी । त्यासी तिन्हीं देवादि सुरगण । वंदिताती ॥१॥
त्याची मृत्युलोकीं सेवा । जयासी घडे सदैवा । मा ब्राह्मण भूदेवा । असंख्य पुण्य जोडे ॥२॥
तयासी वस्त्र अन्न । जठर करिती तृप्त जाण । त्यासी वैकुंठादि आंदण । देव देतो ॥३॥
त्यासी जो करी शीतळ । त्यासी पुण्य जोडे सकळ । एका जनार्दना केवळ । तोचि साधु ॥४॥
२२९६
बहु पुण्य होय गांठीं । तैच ऐशियाची भेटी । तयाचिये कृपादृष्टी । सहज ब्रह्मा लाभे मनुष्या ॥१॥
देही असोनि विदेहि । करुनी कर्म अकर्ते पाही । वैषम्याची नाहीं । वाटाघाटी तयांसी ॥२॥
देहीं कष्ट किंवा सुख । शीतौष्ण समान देख । वाउगाचि शोक । नाहीं जया मानसीं ॥३॥
तोचि जाणा ब्रह्माज्ञानी । वाया न बोले बोलोनि मौनी । लक्ष्मी सदा परध्यानीं । एका जनार्दनीं तो धन्य ॥४॥
२२९७
ब्रह्माज्ञानाचा क्षण । विचारी ज्याचें मन । त्याची महत्पापें जळोन । गेलीं स्वयें ॥१॥
गंगादि सप्त सागर । पुष्करादि तीर्थे अपार । व्रतादि पवित्र । पर्वकाळ जे ॥२॥
वेदशास्त्र पुराण । त्यासी घडलें श्रवण । अश्वमेधादिक यज्ञ । केलें जेणें ॥३॥
मेरुसमान सुवर्णीं । अनर्ध्य रत्‍न मेळवोनी । भरुनी दिधलीं मेदीनी । ब्रह्माणासी ॥४॥
कामधेनुच्या थाटीं । कल्पतरु कोट्यानकोटी । कौस्तुभादि सृष्टी । दिधली तेणें ॥५॥
अमृतासमान । तेणें दिधलें अन्न त्रैलोकींचे ब्राह्मण । तृप्त केलें ॥६॥
सत्य कैलास वैकुंठ । सत्य पाताळादि श्रेष्ठ । गरुडादि वरिष्ठ । दिधलीं वहनें ॥७॥
ऐसें एक क्षणें प्राप्त । ज्याचें सोहंध्यानीं चित्त । तयासी सुकृत । इतुकें जोडे ॥८॥
जो अहोरात्र मनीं । ब्रह्माज्ञानीं चिंतनीम । एका जनार्दनीं । तोचि वंदा ॥९॥
२२९८
ऐसें हें वचन ऐकोन । श्रीतीं केलासे प्रश्न । कैसें अपरोक्ष ज्ञान । सांगा मज ॥१॥
हा शब्द अलोलिक । श्रवणीं झालें सुख । मग जनार्दनाचा रंक । बोलता झाला ॥२॥
पंचभुतें तिन्हीं गुण । स्थुल सुक्ष्म कारण । हें अपरोक्ष अज्ञान । पंचीकरण ॥३॥
यासी तो जाणता साक्षित्वे देखतां । तोचि अपरोक्ष ज्ञाता । जाणावा पैं ॥४॥
सोहमाचा साक्षात्कार । एक जनार्दनीं निवडोनि साचार । वस्तुंचें घर । दाखविलें ॥५॥
२२९९
सदगुरु तोचि जाण । जो अपरोक्ष सांगे ज्ञान । देहत्रय निरसुन । परमपदीं ठेवी ॥१॥
जेणें देहत्रय निरसिलें । ज्ञान अग्नीमाजीं जाळिलें । अच्युतपद प्राप्त केलें । त्यासी वेळ नाहीं ॥२॥
निराकार निरामय । निर्भय तें अद्वय । तयामाजीं लिंगदेह । मरुनियां गेले ॥३॥
एका जनार्दनीं प्राप्ती । जैं लिंगदेहाची होय शांती । मग सायुज्यमुक्ति । पायां लागे ॥४॥
२३००
तरी सोहं नव्हे याग । सोहं नव्हे त्याग । आणि अष्टांग योग । सोहं नव्हे ॥१॥
सोहं नव्हे दान । सोहं नव्हे तीर्थ । मंत्रादि दीक्षित । सोहं नव्हें ॥२॥
सोहं नव्हे वारा । पंचभूतांचा पसारा । सोहंच्या विचारा । साधु जाणती ॥३॥
एका जनार्दनीं । आपण आपणासी जाणणें । साक्षित्व देखणें । तेंचि सोहं ॥४॥
२३०१
सोहं नव्हे नाद । कर्णद्वयाचा भेद । लक्ष भूमध्य । नव्हें सोहं ॥१॥
चवदा चक्रें बावन्न मात्रा । अकार उकार मकारा । यासी जाणें अर्धमात्रा । तेंचि सोहं ॥२॥
अधिष्ठानीं सहाशे जप । स्वाधिष्ठांनी सहाशंजप तितुकें वोळखा निःशेष मणीपुरीं ॥३॥
अनुहातीं सहस्त्र । विशुद्ध अग्नी चक्र सहस्त्र । तीन ठायीं तीन सहस्त्र । जप होय ॥४॥
एकवीस सहस्त्र साशत । हें अवघेचि मारुत । त्यासी सोहं म्हणत । ते नाडिले ॥५॥
एका जनार्दनीं । सोहं नाहे पवन । पवनाचें वर्तन । सोहं सत्ता ॥६॥
२३०२
सोहं नव्हें प्रपंच ज्ञान । अंतःकरण चतुष्टय योजन । इंद्रियांचे वर्तन । नव्हे सोहं ॥१॥
सोहं नव्हें विषयपंचक । सोहं नव्हे त्रैशोधक । सोहमाचा विवेक । विरळाचि जाणे ॥२॥
सकार जाण माया । हंकार पुरुष शिष्यमय । शबक शुद्ध इये । जाणावें पैं गा ॥३॥
ब्रह्मा विष्णु महेश्वर । हा शबल पैं सकार । शुद्ध तो हंकार । ईश्वर पैं ॥४॥
स्थुल सूक्ष्म कारण । हा सकारचि जाण । हंकार तो महाकारण । ज्ञानरुप ॥५॥
एक जनार्दनीं तूर्या । सोहं तें दैवी माया । साक्षित्वें जाण असें श्रोतिया । सांगितलें ॥६॥
२३०३
अभ्यासीं द्रष्ट आटला । अहं सोहंचा घोट भरला । साक्षित्व देखोनि विराला । वास्तुमाजीं ॥१॥
जो जो वस्तु झाला केवळ । तेंचि अंतःकरण निश्चळ । त्रिगुणाची तळमळ । हारपोनि गेली ॥२॥
हारपलें ब्रह्मांड । हारपले पिंड – अंड । वस्तु झाला अखंड । त्यासी खंड नाहीं ॥३॥
एका जनार्दनीं जाण । द्वैत गेलें मावळोल । मग वस्तुचि परिपुर्ण । भरली असे ॥४॥
२३०४
या देहा अमंगळा । पासुनी आत्मा वेगळा । ऐसा ज्ञानाचा डोळा । प्रत्यक्ष दिसे ॥१॥
ज्ञान म्हणजे शुद्ध सत्वगुण । जेथें द्वैत प्रकृतीचें अधिष्ठान । जी पासाव सव्वीस लक्षणें । बोलिलें षोढशाध्यायीं ॥२॥
ते दैवी प्रकृतीचें घरीं । परमात्मा राज्य करी । तो जयाएं अंगिकारी । तो सुटला गा ॥३॥
या पुरुषाचें बेचाळीस कुळ । पद पावले अढळ । आत्मतत्त्वीं सकळ । मिळणी आली ॥४॥
एका जनार्दनीं तेचि भेटी । जे अहंभावाची सुटे गांठीं । तो दैवी प्रकृतीचे मुगुटीं । सहजचि बैसे ॥५॥
२३०५
पिंडिच्या प्रळयासी सांगेन तुम्हांसी जो कां या देहासी होत आहे. ॥१॥
पृथ्वी बोलिजे प्राणी प्राणरंध्र । परिमळ घेउनी जाये तें घर ॥२॥
मग तो नेणें सुमनाचा सुवास । पृथ्वी तें अंशें जीवन मिळे ॥३॥
रसनेसी स्वाद ते जनवृंदा खाद्य । जीवनाचा जो स्वाद तोचि मिळे ॥४॥
असोनियां नेत्र न देख मंत्र । नयनाते दीस पवन मिळे ॥५॥
नाडीचा तो त्वरीत निघोनि जाय मारुत । सेवितां तो कोलीत या शुद्धि नाहीं ॥६॥
कंठाखालता काळ तो धुंडित । मेळवोनि समस्त एक करी ॥७॥
एका जनार्दनीं मेळा जो झाला । काळ घेउनी गेला लिंगदेहा ॥८॥
२३०६
आतां उरलें तें मत । तेथें वस्तु सदोदित । त्यासी नाहीं अंत । कवणे काळीं ॥१॥
महाकारण शरीर । ज्याचा अभिमानी ईश्वर । मुर्ध्नीं तें घर । ब्रह्माडीचें ॥२॥
तेथें नाहीं काळ । त्यासी नाहीं वेळ । उत्तम स्थळ । पवित्र असे ॥३॥
प्रभा आणि ज्योति । रत्‍न आणि दीप्ती । किरण आणि गभास्ती । एकरुप ॥४॥
तैसी वस्तु आणी ईश्वर । एक पैं प्रकार । पृथ्वी अंबर । दोन्हीं एक ॥५॥
तैशा शरीरा ज्योति । आदिमध्य अंतीं । वस्तु तें तत्त्वार्थीं । भरली असें ॥६॥
देह जावो अथवा राहो । आम्हीं वस्तुचि आहों । एक जनार्दनीं भावों । दृढ झालिया ॥७॥
२३०७
मृतिका आणि अग्नी । देहासी दहन । वस्तुतें व्यापुन । घेतलीं दोनीं ॥१॥
अग्नीमाजीं अग्निरुप । मृत्तिकामाजीं मृत्तिकारुप । जैसें आपीं आप । मिळोनि गेलें ॥२॥
वस्तु नाहीं एकदेशी । ते सर्वत्र समरसी । जयाचे प्रकाशीं । त्रैलोक्य वर्ते ॥३॥
तैसे मेले आणि जीत । हें अज्ञान भासत । तें वस्तुंतें नांदत । देहींमाजीं ॥४॥
एका जनार्दना । विचारुनीं ज्ञानी । संशयापासोनी । मुक्त झाले ॥५॥
२३०८
सक्षत्वे जीत त्याचा होय अंत । विचारें मुरत वस्तुमाजीं ॥१॥
पिंडीचें ते दोन्हीं ब्रह्माडींचे दोन्हीं । हे प्रळय पुराणीं बोलिलेती ॥२॥
प्रळय आत्यांतिक जेथें संहारत । विवेक आपणचि येत सर्वाठायीं ॥३॥
मग प्रचीत सहज बरवे वाईट वोज । निपजे तेथें दुजे भाव नाहीं ॥४॥
एका जनार्दनीं भला आपणचि ईश्वर झाला । तो भरुनी उरला साक्षत्वेंसी ॥५॥
२३०९
निरसुनी ज्ञान महविती विज्ञान । त्याहुनी अभिन्न स्वरुप माझें ॥१॥
पिंड आणि ब्रह्मांड म्हणिजे अखम्ड । याहुनी उदंड स्वरुप माझें ॥२॥
माया आणि ममत्व शोधुनी शुद्ध सत्व । सत्वाचें निज सत्व स्वरुप माझें ॥३॥
सद आणी चिद म्हणती आनंद । त्याहुनी अभेद स्वरुप माझें ॥४॥
एका जनार्दनीं एकपणातीत । चित्ताचें अचिंत्य स्वरुप माझें ॥५॥
२३१०
नेत्रींची बाहुली वस्तुरुप झाली । पाहतां सोहं मेळीं चिदांनंद ॥१॥
अर्ध मात्रा स्थान नयनाचें निधान । मसुरेप्रमाण महावर्ण तेथें ॥२॥
सुषुम्ना कुंडलिनी कासीया सांगती । नयनींच निश्चितीं बिंदुरुप ॥३॥
सर्वगत डोळा ती जगामाझारीं । जगाचिया हारी डोळियामाजीं ॥४॥
दाखवी संपुर्ण स्वामी जनार्दन । एका एकपण नाहीं जेथें ॥५॥
२३११
छत्तिसांतील चेतना । तोचि पुरुष जाणा । हेंचि निवडुनी अर्जुना । सांगितलें ॥१॥
तेची दैवी प्रकृति माया । तेचि बोध आणि तुर्या । ऐसें धनंजया । सांगितलें ॥२॥
तेचि ॐकार अर्धं मात्रा । तेंचि महाकारण जाणा परा । एका जनार्दनीं सारा । निवाडा केला ॥३॥
२३१२
सांगतां ते खुण न बिंबे पोटीं । वायां आटाआटीं करुनी काय ॥१॥
जो गुरुचें दास पुर्ण अधिकारी । ब्रह्माज्ञानी सारा तया लोभे ॥२॥
अभ्यास पुर्वीच्या पुण्य लेश जन्माचा । तैं ब्रह्माज्ञानाचा लाभ होय ॥३॥
एक जनार्दनीं पुर्ण कृपा होतां । सहज सायुज्यता पाठीं लागें ॥४॥
२३१३
जगाचिये नेत्री दिसे तो संसारीं । परि तो अंतरीं स्फटिक शुद्ध ॥१॥
वायांचि हांव नधरी कांहीं पोटीं । वाउगी ती गोष्टी न करी जगा ॥२॥
स्त्रिया पुत्र धन नाही तेथें मन । इष्टमित्र कारण नाहीं ज्याचें ॥३॥
एका जनार्दनीं प्रपंच परमार्थ । सारिखाचि होत तयालागीं ॥४॥
२३१४
अभेदाचे उत्तम गुण । तेचि भक्ति तेंचि ज्ञान ॥१॥
अभेद भक्ति वाडेंकोडें । देवा आवडे तें गोड ॥२॥
अभेद भजनीं सुख देवा । एका जनार्दनीं विसरे जीवा ॥३॥
२३१५
अभेद भक्तांचें निजमंदिर । तें मज निर्गुणाचें घर ॥१॥
निर्गुणासी घर ठावो । बोलणें हेंचि दिशे वावो ॥२॥
सांडुनी आकाराचें ज्ञान । निराकारी सुखसंपन्न ॥३॥
सुखें सुखासी मिळणी । शरण एका जनार्दनीं ॥४॥
२३१६
सोहमाची साक्षा मंत्र तोचि दीक्षा । तयाची परीक्षा सांगा मज ॥१॥
सोहमाचें ज्ञान निवडोनियां खूण । अनुभव मज जाण करावा जी ॥२॥
ऐसें श्रोते जन विनंति करुन । एका जनार्दन नमस्कारिला ॥३॥
२३१७
देखों तितकें आहे ब्रह्मा । वायां सांडीं कीं भवभ्रम ॥१॥
पोटीं नाहीं परमार्थ । धरिती स्वार्थाचा अर्थ ॥२॥
अर्थ नाहीं जयापाशीं । अनर्थ स्पर्शेना तयासी ॥३॥
अर्थापाशी असत्य जाण । एका जनार्दनीं शरण ॥४॥
२३१८
ब्रह्मीं नाहीं भवभ्रांति । ब्रह्मीं नाहीं दिवसराती ॥१॥
ब्रह्मीं नाहीं रूपवर्ण । ब्रह्मीं नाहीं काळकरण ॥२॥
ब्रह्मीं नाहीं ध्येयध्यान । ब्राह्मी नाहीं देवदेवता ॥४॥
ब्रह्मी नाहीं वर्णाश्रव । ब्रह्मीं नाहीं क्रियाकर्म ॥५॥
सर्व देहीं ब्रह्मा आहे । एका जनार्दनीं तें पाहे ॥६॥
२३१९
ब्रह्मा निर्गुण निर्विकार । ब्रह्मा सगुण साकार । ब्रह्मारुप चराचर । सच्चिदघन शुद्ध हें ॥१॥
ब्रह्मा अचिंत्य अव्यक्त । ब्रह्मा अच्छेद्य सदोदित । ब्रह्मा परात्पर पुर्ण भरित । समरस जाणिजे ॥२॥
एका जनार्दनीं ब्रह्मा । प्राप्तीलागीं हेंचि वर्म । सदगुरुचें पादपद्म । दृढ भावें धरावें ॥३॥
२३२०
निरालंब सहज माय पहातां कैसें । सबाह्म अभ्यंतर व्यापुनी पुर्ण अखंड दिसे ।
लक्ष वो अलक्ष पाहतां देहीं देह न दिसे । निर्गुण गुणसी आलें अवघें ब्रह्माचि दिसें ॥१॥
ऐसा हा व्यापकु हरि आहे सर्वांठायीं । ज्ञानांजन लेऊनि पाहे देहींच्या देहीं ॥धृ०॥
पिंड ब्रह्मांड व्यापुनी अतीत कैसा । आदि अंत ज्याचा न कळे श्रुति मुरडल्या कैशा ।
नेति नेति शब्द बोलती हरि अगाध ऐसा । म्हणवोनि गुरुमुखें दृढ विश्वास धरीं ऐसा ॥२॥
प्रसिद्ध आत्मा देखोनि विरालें मन । मनचि उन्मन जालें तेथें कैचें ज्ञान ।
ज्ञान ध्यान हेंहि न कळें अवघा जनार्दन । एका जनार्दनीं शरण । कायावाचामनें जाण ॥३॥
२३२१
वेद वेद ब्रह्मा एक । स्वानुभवें तैसेंच देख ॥१॥
हा वेदाचा गौरव । कोण घेतो अनुभव ॥२॥
वेद ब्रह्मास्थिति । कोण प्रतिपाद्य करिती ॥३॥
वेदी ब्रह्माचें ब्रह्मापण। शरण एका जनार्दन ॥४॥
२३२२
वेदवचनें सुतक पावे । ब्रह्मा म्हणतां ब्रह्म नव्हें ॥१॥
वेद न कळेंचि साचार । देहबुद्धिं अविचार ॥२॥
सकळ ब्रह्मा पैं अद्वैत । वेद परीसोनी ना तुटे द्वैत ॥३॥
श्रुति सांगती परमार्था । हिंसा न करावी सर्वथा ॥४॥
संकल्प नाशी तो संन्यासी । तेथें तों कल्पना कायसी ॥५॥
२३२३
नाहीं नामरुप गुण कर्म । पाहतां अवघे परब्रह्मा ॥१॥
पिंडी आणि ब्रह्माडीं । भरला असे नवखंडीं ॥२॥
रिता नाहीं कोठें ठाव । जिकडे पाहे तिकडे देव ॥३॥
एका जनार्दनीं भाव । अवघा माझा गुरुराव ॥४॥
२३२४
मी ब्रह्मा जाहलों म्हणें अंतरीं ब्रह्मा नव्हें ऐसें कांहीं । ब्रह्माविण अनु न दिसे कोठें । तितुकें ब्रह्मा पाहीं ॥१॥
होय नाहीं ऐसा संशयचि नाहीं निश्चयेंसी तेंचि आहे । आहे तेंचि ब्रह्मा नाहीं तेंचि ब्रह्मा अवघेंचि ब्रह्मा पाहे ॥२॥
वर्णाश्रमधर्म साचार मानुनी यथाविधी आचरती । स्वमताचा देहीं अभिमान धरुनी पृथक पृथक वाद करिती ॥३॥
पाषांडाच्या बळें होताती तोडागळे भेदें साचि हें अम्हीं ना हो म्हणती । सर्वदा तरी ब्रह्मा आहे ऐसें न कळे तयाप्रती ॥४॥
जळेंशी लवण वेगळे नाहीं जाण । तैसें आदिमध्य अंतीं ब्रह्माचि असे तेथें कैंचें न्युन पूर्ण ॥५॥
कर्ता कार्य कर्म अभिन्न तेथें बद्ध आणि मुक्त कवण । एका जनार्दनीं ऐक्यपणें मुळींच नाहीं भिन्न ॥६॥
२३२५
शुद्ध ब्रह्माज्ञानाचा धडा । पंचभूतांचा खचला खडा । देह चतुष्टय पुसिला वाडा । धन्य धडफुडा आत्मा मी ॥१॥
शुद्धब्रह्माज्ञानाचा मार्ग । मृत्यु पातला सरलें सर्ग । पिंड ब्रह्माडाचें दुर्ग ब्रह्मांडाचें दुर्ग । विरोनी अर्व आत्मा मी ॥२॥
ॐ नमो जी जगदगुरु । सर्वांभुती साक्षात्कारु । ब्रह्मा विष्णु महेश्वर । ॐकार तो वोळखिजे ॥३॥
अनंत ब्रह्मांडाचा टिळा । लावुनी बैसे ब्रह्माकपाळा । त्यांतही वळी तरंग जळा । वरी तेविं ब्रह्मांड ॥४॥
ऐशा अनंत विभूती । दिगंबर अंगीं चर्चिती । घडीनें घडी लेप देती । पुसोनी जाती क्षणक्षणां ॥५॥
तैसे नव इंद्रियां सबाह्म । ब्रह्मा कोंदलें अनुभव पाहे । घट जळीं बुडोनी राहे । ऐसा आहे दृष्टांन्त ॥६॥
गगन ग्रासोनी अपार । तैसा मी आहे सर्वेश्वर । अनंत ब्रह्मांडो अवतार । तरंग फिर मजवरी ॥७॥
तुम्हांआम्हां मध्यें जें अवकाश । तें सबाह्म ब्रह्मा सावकाश । अनंत ब्रह्मांडें फुटती तयास । निराभास निगुण ॥८॥
हें ब्रह्मा हे माया । का बोट लावुनी दाखवुं शिष्यराया । आधारापासोनी सहस्त्रदळ काया । बुडे ठाया तें ब्रह्मा ॥९॥
ब्रह्मा म्हणजे आकाश । कीं ब्रह्मा म्हणजे महदाकाश । कीं ब्रह्मा म्हणजे निर्गुण निराभास । आदि अवकाश तें ब्रह्मा ॥१०॥
ब्रह्मा म्हणजे तें पोकळ । कीं ब्रह्मा म्हणजे आकाशहुन पातळ । कीं ब्रह्मा म्हणजे शुन्य सकळ । मिथ्या मूळ तें ब्रह्मा ॥११॥
सोहं नाद सर्वांसी । विश्वनाथ विश्वासी । अमृतफळ अंबियासी । लक्ष चौर्‍यायंशीं लोंबती ॥१२॥
तैसें जन फळ जनार्दनीं लोंबे । सोहं देठ दोहींकडे झोंबे । फळ दे वृक्ष लोंबें । अद्वैत बिंबलें एका जनार्दनीं ॥१३॥
२६२६
ज्या सुखासी नाहीं अंत । तें सुख पाहे हृदयांत ॥१॥
सुख सुखाची मिळणी करुनी । घेईक आपुले मनीं ॥२॥
सुखें सुखानुभाव । हाचि ब्रह्माविद्येचा भाव ॥३॥
सुखें सुखाची मांडणी । शरण एका जनार्दनीं ॥४॥
२३२७
ब्राह्मण क्षत्रिय वैश्य शूद्र वर्ण चारी । हें स्थान मान निर्धारीं तो मी ॥१॥
ब्रह्माचारी गृहस्थ संन्यासी वानप्रस्थ । आश्रम धर्मक समस्त नेव्हे मीं ॥२॥
बावन मात्रा चौदा चक्रें सहा शत एकवेस हजार । स्थान मान पवित्र नाहीं मज ॥३॥
स्थूळ सुक्ष्म कारण महाकारणाचें ज्ञान । चहुं देहाचें बंधन नाहीं मज ॥४॥
सोहं सोहं दोन्हींक वेगळा यापासुनीं । चहुं मुद्रेंचे ध्यानीं नाहीं गा मी ॥५॥
या सकळातें जाणता विरळा पैं पाहतां । एका जनार्दनीं तत्त्वतां निजबोध तो मी ॥६॥
२३२८
ज्यासी आत्मलाभ झाला । त्याचा देह प्रारब्धे वर्तला । कायावाचामनें आपुला व्यापार करिताती ॥१॥
होतें हाणितलें तोंडावरी । तेथें इंद्र अग्नि झुंजारी । पैं शुन्य बोले परस्परी । अग्नीसी इंद्र ॥२॥
हात नमस्कारी चरण । तेथें सुसरीतें झालें इंद्रियमन । हाता त्वचेसी केलें मर्दन । तो वामन वायु ॥३॥
शिश्न मुखामाजी मुतती । तेथें भाडती वरुन प्रजापति । तेथें नैऋत्य वसती । अश्विनीदेवो ॥४॥
कीं मुखीं गालीप्रदान । ऐको पैं श्रवण । तेथें दिशा आणि अग्नी । भांडती पैं ॥५॥
कीं तापले नेत्रीचें पाती । तेजें सुर्यासूर्य भांडती । ऐसें इंद्रियें वर्तती । आपाअपले परी ॥६॥
ऐसा विवेक ज्यासी कळला । त्याचा कामक्रोध भस्म झाला । तेणें शांतीचा रोंविला ॥ ध्वजस्तंभु ॥७॥
त्याचा विवेक करुनी । तो वर्तें जनीं वनीं । परी आत्मसुखाचा धनी । झाला तोचि एक ॥८॥
एकाजनार्दनीं या विवेंकें । राज्य केलें भीष्में जनकें । भिक्षुका आत्मसुखें । पावले तेणें ॥९॥
२३२९
भगवद्भाव सर्वांभुतीं । हेंचि ज्ञान हेंचि भक्ति । विवेक विरक्ति । याचि नावें ॥१॥
हें सांडुनीं विषयध्यान । तेंचि मुख्यत्वें अज्ञान । जीवींजीवा बंधन । येनेंचि दृढ ॥२॥
आठव तो परब्रह्मा । नाठव तो भवभ्रम । दोहींचें निजवर्म । जाण बापा ॥३॥
आठव विसर चित्तीं । जेणें जाणिजेती । तेचि एक निश्चिती । निजरुप ॥४॥
स्मरण तेचि निजमुक्ति । विस्मरण तेचि अधोगति । ऐसें पुराणें गर्जती । बाह्मा उभारुनी ॥५॥
एका जनार्दनीं । सहज निजबोध मनीं । सबाह्माभ्यंतरीं । पूर्ण परमानंद ॥६॥
२३३०
लोह तांबे सोनें । रुपें माती पाषाण । टवाळी भिन्न भिन्न । निर्मित होती ॥१॥
वाती स्नेह भरती । पदार्थ वेगळे दिसती । परि तयामाजी ज्योती । असे एकरुप ॥२॥
तैसे अठरा वर्ण । अत्यंजादि ब्राह्मण । मेरु मशक धरून । भरले जीव ॥३॥
यांचे शरीर भिन्न । आत्मा एक परिपुर्ण । नामरुप जाती वर्ण । नाहीं तेथें ॥४॥
आत्मा स्वयंप्रकाश ज्योति । जे ज्योति ती सुर्या म्हणती । ती तुर्या ज्ञानशक्ति । ईश्वराची असे ॥५॥
एका जनर्दनीं शरण । उजळलें आत्मज्ञान । पदार्थ जाती जळुन । क्षणमात्रें ॥६॥
२३३१
ऐसी मी मी करतां । अज्ञानाची अहंता । तेव्हा तैसी ईश्वरसत्ता । वर्तू लागे ॥१॥
सज्ञान अज्ञान । दोघे अदृष्टाधीन । साधुत्व वर्ते सज्ञान । अज्ञानीं अहंकर्ता ॥२॥
अद्रुष्टाधीन देह । त्यांत ज्ञान मुरुनी जाय । मग द्रष्टा होउनी पाहे । जग ब्रह्मारूप ॥३॥
तेथें निंदा आणि स्तवन । हारपले दोष गुण । ऐसें एका जनार्दन सांगतसे ॥४॥
२३३२
शाब्दिक शब्दाचा करिती कंटाळा । द्वेषाचा उमाळा अंगीं वसे ॥१॥
शब्द ब्रह्माज्ञानें फुगविती अंग । वाउगाची सोंग गर्व वाहाती ॥२॥
सर्वां भूतमात्रीं शब्द तो संचला । न कळे तयाला शब्दभेद ॥३॥
एका जनार्दनीं शब्दाचा भेद । न कळे प्रसिद्ध ज्ञानीयासी ॥४॥
२३३३
ज्ञानाभिमान विश्वामित्रा । रंभेमागें जाला कुत्रा ॥१॥
ज्ञानाभिमान दुर्वासासी । म्हणोनी शापी अंबऋषी ॥२॥
ज्ञानाभिमान ब्रह्मीयासी । म्हणोनी चारेलें गाईवत्सांसी ॥३॥
ज्ञानभिमान नको देवा । एका जनार्दनीं देई सेवा ॥४॥
२३३४
नग घडतां सोनें साचें । न घडतां सोनें पण न वचे ॥१॥
मेघापुर्वी शुद्ध गगन । मेघ सबाह्म गगनीं जाण ॥२॥
कुल्लाळ जें भांडें घडीत । त्यासी मृत्तिका नित्य व्याप्त ॥३॥
सागरीं जें जें उपजे लहरी । तैसा व्यापक श्रीहरीं ॥४॥
जन तोचि जनार्दन । एका जनार्दन व्यापक पूर्ण ॥५॥
२३३५
जैसी फांशाची गति पडे । तैसा सोंगटीं डाव पडे । त्याचें कर्तृत्व वाडें । फांशाधीन ॥१॥
झाला देखणा परी । उगला वर्तूं लागे शरीरीं । तैसी शक्ति ईश्वरीं । भूतें चळती ॥२॥
अदृश्य गतीनें वर्तती । तेथें ईश्वराची शबल शक्ति । तेथें आणिकांची मति । कांही न चाले ॥३॥
यालागीं प्राचीनाधीन । ब्रह्मा विष्णु रुद्र पुर्ण । याचें कार्यभुत जाण । सृष्टादिक ॥४॥
एका जनार्दनीं जाण । बाधक अदृश्य शक्ति जाण । जैसें ज्याचें प्राचीन । तैसें ते वर्तती ॥५॥
२३३६
हेंचि वेदोक्ति निजसार । आत्मा अविनाश साचार ॥१॥
नाहीं जन्ममरणाचा धाक । बोले शुद्ध बुद्ध ऐसा वेद ॥२॥
श्रुतिशास्त्र तेही वदती । आत्मा अविनाश म्हणती ॥३॥
एका जनार्दनीं नाहीं मरण । मग कैंचे देहींचें स्फुरण ॥४॥
२३३७
मी तुं ऐसी परी । जैसे तरंग सागरीं ॥१॥
दोहींमाजीं एका जाणा । कृष्ण द्वारवती राणा ॥२॥
तंतु वस्त्र दोनी एक । तैसें जगासी व्यापक ॥३॥
देवभक्त ऐसी बोली । भ्रांति निरसेनासी जाली ॥४॥
सरिता सागरीं मिनल्या । तैसें होय भ्रांतिं गेल्या ॥५॥
एका जनार्दनीं कृपा । भ्रांति कैसी जगीं पहा पां ॥६॥
२३३८
जागृति स्वप्न सुषुप्ति । तिही अवस्थातें प्रकाशिती ॥१॥
जे जागृतीते जागले । तेचि स्वप्रातें चेईले ॥२॥
क्षणें जागृति क्षणें सुषुप्ती । क्षणें एक स्वप्रचि प्रतीति ॥३॥
सर्व दिसे तितुकें मिथ्याभूत । एका जनार्दनीं शाश्वत ॥४॥
२३३९
देहीं कैंचे सुख कैंचें दुःख । कैंचा बंध कैंचा मोक्ष ॥१॥
देहीं कोण देव कोण । भक्त कोण शांत कोण अशांत ॥२॥
देहीं कैंची क्रिया कैंचें कर्म । देहीं विरालें धर्माधर्म ॥३॥
देहीं कैचें शास्त्र कैंचा वेद । कैंची बुद्धि कैंचा बोध ॥४॥
एका जनार्दनीं देह । ब्रह्मीं ब्रह्मा होत आहे. ॥५॥
२३४०
अहा रे अभाग्या काय केलें । फुकट नरदेह गामविलें ॥१॥
भजें भजें रामकृष्ण वासुदेव । वाउगा सांडोनी देई हेवा ॥२॥
मुळ संकल्प तोडोनिया टाकीं । अहंकार ममता वासना उपाधि शेखीं ॥३॥
एका जनार्दनीं टाकुनी परता होय । वाचे सदा गाय वासुदेव ॥४॥
२३४१
प्रपंचाचें भान । आहे मृगजळासमान ॥१॥
नाथिलेंचि सत्य दिसे । सत्य आहे तें आभासे ॥२॥
मृगजळीम उप्तत्ति नाहीं । पाहतां अवघे मिथ्या पाहीं ॥३॥
एका जनार्दनीं शरण । मिथ्या अवघे देह जाण ॥४॥
२३४२
सागरींची लहरी । मी एक म्हणे सागरीं । तैसा तुझा तुंचि तुजवरी । एकदशीं ॥१॥
शुद्ध आणि शबल । तुंचि एक सकळ । औटहात केवळ । ते तंव कल्पना तुझी ॥२॥
डोळे झाकून किती । पहासी आतौतें । बाहेर न करी ते वोस पाडुं ॥३॥
सबाह्म संमतु असतां वाडेंकोडें । एक देशीं थोडें कल्पनेसाठीं ॥४॥
लेंकुराचें खेळणीं । दिवस म्हणती जाली रजनी । उठती लटिके निजोनी । आतां उदयो जाला ॥५॥
तेथे अखंड प्रकाश पाहो । उदयो अस्त दोन्हीं वावो । तैसा भावो आणि अभावो । एका जनार्दन चरणीं ॥६॥
२३४३
स्वप्नें दिसे स्वयेंचि नासे । तैसें काल्पनिक जग भासे ॥१॥
मुळींच मिथ्या मृगजळ । त्यामाजीं नसे शीतळ जळ ॥२॥
पिंपळावरुनी मार्गु आहे । ऐकोनी वृक्षा वेघों जाये ॥३॥
ऐसेंक अभागीं पामर । नकळे तयांसी विचार ॥४॥
म्हनॊनि शरण जनार्दनी । एका जनार्दनीं एकपणीं ॥५॥
२३४४
मृगजळाचें दोहीं निःशेष जळ नाहीं । यापरी माया समूळ मिथ्या पाहीं ॥१॥
माया नाहीं माया नाहीं । जगचि ब्रह्मारुप पाहीं ॥२॥
दोराचें सर्पत्व जिताचि मेलें । मायोची बद्धता तुजचि तुझेनि बोले ॥३॥
एका जनार्दनीं पाहतां चैतन्यघन । बद्धता मुक्तता समुळ मिथ्या जाण ॥४॥
२३४५
मृगजळ जेथें नसे । तेथें वसे कोरडें ॥१॥
ऐसा घ्यावा अनुभव । पदोपदीं भाव जीवासी ॥२॥
जे दिसें ते नासे । ऐसें असे सर्वत्र ॥३॥
यापरी जाणावें मिथ्यापण । शरण एका जनार्दन ॥४॥
२३४६
मृगजळीं पहातां दिसतसे जळ । परी तें कोरडेंचि केवळ ॥१॥
तेवीं दिसे जगदाभास । अवघा मिथ्या साभिलाष ॥२॥
जेथें मिथ्या द्वैत भाविक । पहातां जनार्दनचि एक ॥३॥
तरंग हरपलें पाणी । शरण एका जनार्दनीं ॥४॥
२३४७
दोरा अंगीं जैसा नसतां सर्प दिसे । मिथ्या देह तैसा वस्तूवरी आभासे ॥१॥
देह मी नव्हे देह मी नव्हे । देह मी नव्हे माझेनी अनुभवें ॥२॥
घटीं वर्तूळ आकाश परि तें महदाकाश । विकारवंत देह चैतन्य विलास ॥३॥
एका जनार्दनीं दो नांवीं एक । देह झाला मेला समूळ मिथ्या देखा ॥४॥
२३४८
आकाशापासोनी वायु झाला । तो गगनावेगळा नाहीं गेला ॥१॥
अग्नीपासुनी जळाचा अंशु । जळापासुनी पृथ्वीप्रकाशु ॥२॥
तैसें कार्य आणि कारण । परस्परें अभिन्न जाण ॥३॥
जेवीं तंतु आणि पटु । दोन्हीं दिसती एकवटु ॥४॥
साखरेचे नारळ केले । परि साखरत्व नाहीं मुकले ॥५॥
जेवीं कां पृथ्वीमृत्तिका । मृत्तिकेंचें भांडें देखा ॥६॥
ऐसें कार्यकारण विशेष । एका जनार्दनीं निज दास ॥७॥
२३४९
वांझचिया बाळा बागुलें ग्रासिलें । तैसे मिथ्या देह कळिकाळें ग्रासिलें ॥१॥
नेणा नवलावो जाणा ब्रह्माभावो । देहींचा संभव समूळ मिथ्या ॥२॥
जळगार पाषाण तें जैसें जीवन । साकार देह तैसा ब्रह्मार्पण ॥३॥
एका जनार्दन एकत्व पाहीं । देहविदेह समुळ तेथे नाहीं ॥४॥
२३५०
अष्टही दिशा पुर्ण भरला देव । मा पुर्व पश्चिम भाव तेथें कैंचा ॥१॥
पाहे तिकदे देव व्यापुनी भरला । रिता ठाव ठरला कोठें नाहीं ॥२॥
समाधी समाधान मनाचें उन्मन । मा देवा भिन्नपण नाहीं नाहीं ॥३॥
एका जनार्दनीं एकपणासाठीं । देव पाठीपोटीं भक्तामागें ॥४॥
२३५१
अष्टदिशी व्यापक नारायण । तेथें नाहीं पूर्व पश्चिमेंचें भान ॥१॥
पहा कर्माची राहाटी । सर्व व्यापक संकल्प म्हणती उठाउठी ॥२॥
नको विष्णु म्हणतां भेद उरला नाहीं । भेदभावें पाहाती सर्वाठायीं ॥३॥
भेदाभेद टाकुनी देई वेगें । एका जनार्दनीं शरण रिघे ॥४॥
२३५२
साकर दिसे परि गोडी न दिसे । तें काय त्यावेगळी असे ॥१॥
तैसा जनीं आहे जनार्दन । तयांचें पहावया सांडीं अभिमान ॥२॥
कापुराअंगीं परिमळु गाढा । पाहतां उघडा केविं दिसे ॥३॥
पाठपोट जैसें नाहींच सुवर्णा । एका जनार्दन यापरी जाणा ॥४॥
२३५३
भजतां भजन एका जनार्दन । ब्रह्मा परिपुर्ण सर्व एका ॥१॥
सांडुनी वासना भजतां भजन । ब्रह्मा परिपुर्ण सर्व एक ॥२॥
विषयवासना त्यागितां संपुर्ण । ब्रह्मा तें संपुर्ण सर्व एक ॥३॥
एका जनार्दनीं एकत्व भाव । तेथें नांदे देव संदेह नाहीं ॥४॥
२३५४
जैशी देहापाशीं छाया । तैशी दिसे मिथ्या माया ॥१॥
आत्मा शुद्ध काया मळीन । काया जड आत्मा चिदघन ॥२॥
जीव अलिप्त माया गुणी । माया वेष्टन जीवालागुनी ॥३॥
एका जनार्दनीं शिव । सदा असे स्वयमेव ॥४॥
२३५५
ऐसा ज्याचा एक भाव । तेथें नाहीं द्वैता ठाव ॥१॥
द्वैत अद्वैत हारपलें । अवघें एकरुप जाहलें ॥२॥
संकल्प विकल्प विराला । अवघा देहीं देव जाहला ॥३॥
एका जनार्दनीं ठाव । स्वयमेव भरला देव ॥४॥
२३५६
परमात्मा एकला एक । एकपणें तोचि अनेक ॥१॥
तेथें जाती विजाती नाहीं देखा । महा सुखा सुखपात्र ॥२॥
म्हणे जनार्दनाचा एक । आत्मा सारिखा सर्व देहीं ॥३॥
२३५७
आत्मा केवळ एकला एक । तेथें सुखदुःख कैंचे ॥१॥
आत्मा सुखदुःखावेगळा । हें तों न कळे कळा तयाची ॥२॥
म्हणे जनार्दनाचा एका । आत्मा देखाक सर्वघटीं ॥३॥
२३५८
घटामाजीं घालिजे अमृत । अथवा घालिजे खात मूत ॥१॥
घट घाई करितां चूर । आकाशासी नुमटे चीर ॥२॥
घट फोडुनी केला नाश । आकाश तैसेंचि अविनाश ॥३॥
तेवीं देव नश्वर जाण । एका जनार्दनीं परिपुर्ण ॥४॥
२३५९
घटामाजीं जीवन घालितां अभ्र दिसों लागें सर्वथा ॥१॥
घट फुटलिया जाण । अभ्र न नासेचि पुर्ण ॥१॥
घटाकार देहस्थिती । जाणावी पां त्वां निश्चिती ॥३॥
एका जनार्दनीं पूर्ण । सबाह्म आत्मा परिपुर्ण ॥४॥
२६६०
देही असोनि देहातीत । भूतीं भूतात्मा भगवंत ॥१॥
भिन्न खाणी भिन्नाकार । चिदात्मा हा निर्विकार ॥२॥
एक निश्चयो नाहीं चित्तीं । एका जनार्दनीं वायां भक्ति ॥३॥
२३६१
वायां वायां शिणती साधक जन । साधक तितुकें ज्ञानघन । साध्य साधन मानितां भिन्न । निजात्मा पुर्ण नव्हती ॥१॥
साखरेवेगळी पाहतां गोडी । पाहे म्हणती ते बुद्धि कुडी । साखर अवघी गोड धाकुडी । आत्मा निरवडी जग तैसें ॥२॥
साधनें साधूं आत्मायासी । ऐसें म्हणती ते परम पिसी । आत्मा प्रकाशी साधनासी । तो केवीं त्यासी आकळे ॥३॥
एक ते मंत्र उपदेशिती । जपू करावा नेणों किती । जेणें होय निजात्मप्रत्पि । ते मंत्रयुक्ति न कळे ॥४॥
मंत्री मंत्रामाजीं अक्षर । ॐ नमः इत्यादि उच्चार । अक्षरीं अक्षर चिन्मात्र । मंत्र साचार परब्रह्मा ॥५॥
पाठका साधन वेदपठण । अक्षर उच्चार स्वर वर्ण । कोरडी वाची तोंड पठण । नव्हे बोळवण कामक्रोधा ॥६॥
वेदमुळ तो ॐकार । तोचि परब्रह्मा साचार । अकार उकार मकार । वेद चिन्मात्र पठणेसी ॥७॥
शास्त्र श्रवण साधन शुद्ध । देहाभिमानें केलें विरुद्ध युक्तिप्रगुक्तिचें बोध । अति विवाद पंडितीं ॥८॥
शास्त्र तितुकें ज्ञानसंपन्न । जे जे युक्ति ते केवळ ज्ञान । शास्त्रामाजीं जाणपन । तेंचि ब्रह्मापुर्ण श्रवणार्थ ॥९॥
प्रल्हादा साधन केवळ हरी । हरी सर्वांगें विघ्न निवारी । अनाम भक्त वचनें करी । नरकेसरी होऊन ठेला ॥१०॥
जैसा जैसा भक्तांचा पैं भावो । तैसा तैसा भाळे देवो । भावे वाचूनियां पाहो । हायो अभावो देवाचा ॥११॥
ऐसे साध्य तेंचि साधन । ज्ञेय तेंचि धृतिज्ञान । ध्येय तेंचि होय ध्यान । समाधान गुरुवाक्यें ॥१२॥
जें जें विषयांचें गोडपण । तें तें गोडी चैतन्यघन । विषयीं विषय ब्रह्मापुर्ण । इंद्रिय स्फुरण चिन्मात्र ॥१३॥
जेथें जो म्हणविसी अज्ञाना अज्ञान । देखणें तो ज्ञानघन । आम्ही नेणों ज्ञानाज्ञान । तो ब्रह्मापुर्ण सहजेंचि ॥१४॥
एका पाहातां एकपण । जन तोचि जनार्दन । एकाजनार्दनीं शरण । जग संपुर्ण परब्रह्मा ॥१५॥
२३६२
एक आधार खोंचुनी स्वाधिष्ठाना येती मणिपुरी घेताती झटे ।
चंद्रसुर्य कला म्हणती बारा सोळा पवनासी करिती उफराटे ।
सतरावीचें क्षीर सेउनी शरीर कलीकाळवंचनीं ताठे ।
सबाह्म आत्माराम नेणुनी विश्राम व्यर्थचि करिती या चेष्टे ॥१॥
तें वर्मा चुकेलें रें तें वर्म चुकलें रे । जवळींच असतां रे तें वर्म चुकलें रे ।
जवळींच असतां अंतरीं न पाहे । ब्रह्माप्राप्ती केवीं होय ॥ध्रु०॥
मीमांसक मात्त कर्माचा आचार स्नानसंध्या यथायुक्ति ।
एक दोन तीन स्नानें झालीं तरी आगळी लाविती माती ।
द्वादश जपतां घरींची चिंता करिती नारायणस्मरण चिंत्तीं ।
स्वयें नारायण कीं तेथें आपण नेणती स्वरुपस्थिती ॥२॥
चारी वेद पुर्ण आचार होम क्रिया नित्य नेम आचरती ।
शिखासुत्र मंत्र त्रिकाळ क्रिया संध्यादि यथापद्धति ।
पुजा ब्रह्मायज्ञ उपवास पारणें मध्यामातें नातळती ।
आत्मज्ञानेवीण न तुटे बंधन कष्टचि पावत अंतीं ॥३॥
विष्णु उदरीं त्रिभुवन अवघें म्हणउनि वैष्णव झाले ।
तुळशीवृंदावनें हरीचें पुजन विष्णुपदीं मिरविलें ।
हरिहर भेद करिताती वाद जाणविनें नागविलें ।
आत्मज्ञानेविण न तुटे बंधन कणेविण उपणिलें ॥४॥
दैवत शिवापरतें नाहीं जंगम राहिलें नेहटी ।
शैव पाशुपत रुद्राक्ष विभुति आचार लिंगे कंठीं ।
पाषाण पुजुनी पवाडा करिती घालूनिया शस्त्रें पोटीं ।
आत्मज्ञानेविण न तुटे बंधन मरण पावती हटीं ॥५॥
दरवेश काजी सैद मुलांना पडताती नित्य किताब ।
करिती पंच वक्त निमाज गळा घालुन पोकळ जुभा ।
परमात्मा देहीं न पडेचि ठायीं पश्निमें मारिती बोंबा ।
आत्मज्ञानेंविन न तुटे बंधन अंतीं करिती तोबा तोबा ॥६॥
शक्तीचे उदरीं त्रिभुवन अवघे आवडी पूजिती शक्ति ।
अर्चन हवन पूजन कामना वाढवुनी फळें घेती ।
जारण मारण स्तंभन मोहन अभक्त लाविलें भक्ति ।
आत्मज्ञानेविण न तुटे बंधन चुकले तें निजमुक्तिः ॥७॥
बौध्यरुपालागीं क्षपाणिक जाहलें करिताती लुंचि कर्मे ।
वेद निरोधन मनीं निरोधन आचरती जैंन कर्मे ।
वस्त्रें फेडण्या नग्न फिरताती न चुकती मरण जन्मे ।
आत्मज्ञानेवीण न तुटे बंधन चुकली त्या गुरु वर्मे ॥८॥
भ्रष्टाचा आचार पालव माथां उफराटी काठी धरिती ।
पंचक्रोधी ध्यान पंथीचें स्मरण षटचक्रा उलटितीं ।
दर्शन खंडिती सज्जन निंदिती दृष्ट कर्में आचरती ।
अत्माज्ञानेवीण न तुटे बंधन व्यर्थ तनु विटंबि ॥९॥
ऐसा एक एका संवाद करितां अहंता ममताची पाही ।
नेणतां निपुण बुडाले संसारडोहीं । स्वकर्माचरणमतांचें विवरण परमात्मा न पडेचि ठायीं ।
एका जनार्दनीं अनुभवी तो जाणे सर्वेश्वर याच देहीं ॥१०॥
२३६३
चौ देहांचा पूर्णघट । त्याचा अवघा बोभाट ॥१॥
माझें माझें म्हणती वेडे । घट भरला रिता फूडें ॥२॥
ऐसे भांबावले देहा । दिवसां नागविले पहा ॥३॥
एका जनार्दनीं पुर्ण घट । एक नांदे उघड प्रगट ॥४॥
२३६४
फुटलिया घट । नसे जीवन प्रगट ॥१॥
घटमाजीं जीवन । घट फूटतां नसे जाण ॥२॥
घटामाजीं आकाश । आकाश घटेंचि न नासे ॥३॥
एका जनार्दनीं मिथ्या । घट विरालिया सत्या ॥४॥
२३६५
स्थापक व्यापक सर्वदेशीं भरला । पाहतां तो भला पंढरीये ॥१॥
असोनियां नसे नसोनियां असे । योगिया हृदयीं वसे दृष्टीं न पडे ॥२॥
एका जनार्दनीं भुवैकुंठनायक । उभा असे सम्यक विटेवरी ॥३॥
२३६६
जेथोनि त्रिपुटीचें विंदान । दृश्य द्रष्टा आणि दरुशन ॥१॥
अध्यात्म अधिभुत असतां पाहीं । अधिदैव सुर्य जेथें नाहीं ॥२॥
अध्यात्म अधिदैव दोन्हीं आहे । अधिभुत दृश्य दरुशन पाहे ॥३॥
जेथें दृश्याचें दरुशन । तेथें एक जनार्दन ॥४॥
२३६७
सुर्य आहे डोळा नाहीं । तेथें पाहणें न चले कांहीं ॥१॥
सुर्य आणि दृष्टी दोन्हीं आहे । परि दृश्य पाहणें नाहीं होय ॥२॥
सुर्य प्रकाशी रूपासी । एका जनार्दनीं स्वरुपासी ॥३॥
२३६८
उदकी साखर पडत । विरोनी उदका गोड करीत ॥१॥
तेथें हेतुसी नाहीं ठावो । निमाला भाव आणी अभावो ॥२॥
सांडोनी मोपणासी । खेंव दिधला समरसी ॥३॥
एका जनार्दनीं शरण । एकपणें एकचि जाण ॥४॥
२३६९
पंचभूतांचें हें शरीर खरें । निर्माणक तें बरें केलें देवें ॥१॥
पृथ्वी आप तेज वायु हें आकाश । यांचा हा सौरस आत्माराम ॥२॥
एका जनार्दनीं पंचभुत आत्मा । सर्व परमात्मा । नेणती ते ॥३॥
२३७०
जगाचियें देहीं नांदतो आपण । तरी करतें कर्म परियेसा ॥१॥
जीव शिव दोन्हीं शरीरीं नांदती । कर्मधर्म स्थिति तया हातीं ॥२॥
शिव तो उपाधीवेगळाचि वसे । कामक्रोध पिसें जीवालागीं ॥३॥
लिगाडाचे मिसें जीवासी बंधन । एका जनार्दनीं जाण शिव मुक्त ॥४॥
२३७१
एका देहामाजीं दोघे पैं वसती । एकासी बंधन एका मुक्त गति ॥१॥
पहा हो समर्थ करी तैसें होय । कोण त्यासी पाहे वक्र दृष्टी ॥२॥
पापपुण्य दोन्हीं भोगवी एक हातीं । ऐशी आहे गति अतर्क्य ते ॥३॥
एका जनार्दनीं जनीं जनार्दन । तयासी नमन सर्वभावें ॥४॥
२३७२
जाणीव फेडा जाणीव फेडा । जाणिवेनें वेडा लावियेलें ॥१॥
नेणपणें मज होता जो भाव । जाणीवेनें कैसें मज नागविलें ॥२॥
नेणपणें मी सर्वांसी मानी । जाणीव येतां कोण्हा न मानी ॥३॥
जाणीण नेणीव नेणेंचि कांहीं । एक जनार्दनीं लागला पायीं ॥४॥
२३७३
माझा देहीं असतां डोळा । काय जालें रे गोपाळा ॥१॥
माझा डोळा गिवसोनी दीजे । मी पाऊल न सोडीं तुझें ॥२॥
डोळा मुराला डोळियांत । कवण जाणे तेथील मात ॥३॥
एका जनार्दनीं अवलीला । पाहतां त्रैलोक्य जाहला डोळा ॥४॥
२३७४
मीच देवो मीच भक्त । पूजा उपचार मी समस्त ॥१॥
हीच उपासना भक्ति । धर्म अर्थ सर्व पुरती ॥२॥
मीच गंध मीच अक्षता । मीच वाहें मीच पुर्ता ॥३॥
मीच धुप मीच दीप । मी माझें देख स्वरुप ॥४॥
मीच माझी करी पूजा । एका जनार्दनीं नाहीं दुजा ॥५॥
२३७५
मी तो स्वयें परब्रह्मा । मीचि स्वयें आत्माराम ॥१॥
मी तों असे निरुपाधी । मज नाहीं आधिव्याधी ॥२॥
मी तों एकट एकला । द्वैतभाव मावळला ॥३॥
मजविण नाहीं कोणीं । एका शरण जनार्दनीं ॥४॥
२३७६
ब्रह्मी स्फुरें जें स्फुरण शुद्ध सत्त्वाचें लक्षंण । तो तूं लक्षी लक्ष्यातीत परिपुर्ण रे ॥१॥
कान्हु सच्चिदानंदु शब्द अरुता रे । त्याही परता तुं निजानंदु रे ॥२॥
जेथें नाहीं गुणागुण नाहीं कायासी कारण । तो तुं गुणा गुणातीत परिपुर्न रे ॥३॥
एकाएकीं जनार्दन वेद भाष्य वचन । तो तुं शब्दादी गिळुन राहिलासी रे ॥४॥
२३७७
सर्व देशीं सर्व जीवीं तो हरी । सर्वाठायीं सर्व भावें सर्व मुरारी ॥१॥
सर्व गांवी सर्व रुपीं भरुनी उरला । सर्व व्यापक सर्वां भूतीं तो व्यापला ॥२॥
सर्व आदि सर्व अंतीं सर्वीं सर्वे भावो । एका जनार्दनीं देखा देवाधिदेवो ॥३॥
२३७८
माझ्या देहाचें देहपण । नागविता नारायण ॥१॥
माझें मीपणा पाडिलें वोस । वायां कां मज ठेविला दोष ॥२॥
जेथें; मीपण जाले वाव । तेथें करतेपणाचा ठाव ॥३॥
एका जनार्दनीं अभिमान । सांडोनियां झाला लीन ॥४॥
२३७९
तुझें तुझ्या ठायीं । तुजचि शुद्धि नाहीं । मी मी म्हणती काई । न कळे तुज ॥१॥
मीपण ठेवितां ठायीं । तुंचि ब्रह्मा पाहीं । इतर साधन कांहीं । नलगे येथें ॥२॥
मीपण तत्त्वतां । साच जेथें अहंता । एका जनार्दनीं तेचि ते निजात्मता ॥३॥
२३८०
कानावाटें मी नयनासी आलों । शेखीं नयनाचा नयन मी जाहलों ॥१॥
दृष्टीद्वारां मी पाहे सृष्टीं । सृष्टी हरपली माझें पोटी ॥२॥
ऐसं जनार्दनें मज केलें । माझें चित्ताचें जीवपण नेलें ॥३॥
एका जनार्दनीं जाणोनि भोळा । माझा सर्वांग जाहला डोळा ॥४॥
२३८१
आम्हां येणें न जाणें जिणें ना मरणें । करणें ना भोगणें पापपुण्य ॥१॥
जैसें असों तैसे आपोआप प्रकाशों । कवणा न दिसों ब्रह्मादिकां ॥२॥
नवल नवल सांगती सखोल । अनुभवीं हे बोल जाणताती ॥३॥
आम्हां कवण पदा जाणें ना कवण देवा भेटणें । आप आपणांमाजीं राहणें अखंडीत ॥४॥
सत्य कैलास वकुंठ हे आम्हां माजी होती जाती । या सकळां विश्रांती आमुच्या रुपीं ॥५॥
चंद्र सुर्य तारा हा पंचभौतिक पसारा । आम्हांमाजीं खरा होत जात ॥६॥
इतुकें दिधलें आम्हांक गुरुजनार्दनीं । एक जनार्दनीं । एका जनार्दनीं व्यापियेला ॥७॥
२३८२
सात्विकाभरणें रोमासी दाटणे । स्वेदाचे जीवन येऊं लागे ॥१॥
कांपे तो थरारी स्वरुप देखे नेत्री । अश्रु त्या भीतरीं वाहताती ॥२॥
आनंद होय पोटीं स्तब्ध जाती कंठीं । मौन वाक्पृटीं धरुनी राहे ॥३॥
टाकी श्वासोच्छवास अश्रुभाव देखा । जिरवुनी एका स्वरुप होय ॥४॥
एका जनार्दनीं ऐसेम अष्टभाव । उप्तन्न होतां देव कृपा करी ॥५॥
२३८३
बोधभानु तया नाहीं माध्यान्ह सायंप्रातर नाहीं तेथें कैंचा अस्तमान ॥१॥
कर्माचि खुंटलें करणेंचि हारपलें । अस्तमान गेलें अस्तमाना ॥२॥
जिकडे पाहे तिकडे उदयोचि दिसे । पूर्वपश्चिम तेथें कैंचा भासे ॥३॥
एका जनार्दनीं नित्य प्रकाशा । कर्माकर्म जालें दिवसा चंद्र जैसा ॥४॥
२३८४
श्रवणीं ऐकोनी पाहावया येणें । तंव डोळेचि जाले देखणें ॥१॥
आतां पहावें तें काये । जे पाहें तें आपणचि आहे ॥२॥
जें जें देखों जाये दिठी । तें देखणें होउनी नुठी ॥३॥
एका जनार्दनीं पाहे लीला । पाहतां पाहणें अवलीळा ॥४॥
२३८५
रतीच्या अंती जें होय सुख । सर्वांगीं तें सर्वदा देख ॥१॥
इंद्रियाविण आहे गोडी । तेथींचा स्वादु कवण काढी ॥२॥
आधींच करणी कैसी यक्षिनी । गोडपणें कैसी देत आहे धणी ॥३॥
एका जनार्दनीं लागला छंदु । एकपणेंविण घेतला स्वादु ॥४॥
२३८६
पाहतां पाहतां कैसें पालटलें मन । देखणेचि दाविलेंक चोरुनी गगन ॥१॥
आनंदें जनार्दना लागलों मी पायां । गेली माझी माया नाहींपणे ॥२॥
देखणेंचि केवळ दिसताहे सकळक । सुखाचे निष्फळ वोतिलें जग ॥३॥
एक जनार्दनीं निमाला एकपणें । मोहाचें सांडणें माया घेऊनी ॥४॥
२३८७
ताट भोक्ता आणि भोजन । जो अवघाचि झाला आपण ॥१॥
भली केली आरोगण । सिद्ध स्वादुचि झाला आपण ॥२॥
कैसी गोडी ग्रासोग्रासीं । चवी लागली परम पुरुषीं ॥३॥
रस सेवितां स्वमुखें । तेणें जगदुदर पोखे ॥४॥
संतृप्त झाली तृप्ती। क्षुधेतृषेची झाली शांती ॥५॥
एका जनार्दनीं तृप्त झाला । शेखीं संसारा आंचवला ॥६॥
२३८८
मारग ते बहु बहुत प्रकार । प्रणव विचार जयापरी ॥१॥
आदि अंतु नाहीं मार्गाची ग्वाही । साधनें लवलाहीं वायां पंथें ॥२॥
जया जी भावना तोचि मार्ग नीट । परी समाधान चित्त नाहें तेथें ॥३॥
एका जनार्दनीं संतमार्ग खरा । येर तो पसारा हाव भरी ॥४॥
२३८९
शय्याशयन आणि शेजार । तें अवघेंचि जालें शरीर ॥१॥
कैसें नीज घेतसे निजे । नीज देखोनी समाधी लाजे ॥२॥
जागृती जागे निजे । स्वप्न सुषुप्तीचे निजगुंजें ॥३॥
एका जनार्दनीं निजला । तो नीजचि होउनी ठेला ॥४॥
२३९०
सन्मुख देखोनियां भेटी धांवा । तंव दशादिशा उचलल्या खेंवा ॥१॥
आतां नवल भेटी देव । पुढें आलिंगितां सर्वांगी खेंव ॥२॥
आलिंगनीं गगन लोपे । खेंव द्तां गगन हारपे ॥३॥
एका जनार्दनीं भेटी भावो । जिण्या मरण्या नुरेचि ठावो ॥४॥
२३९१
तळीं हारपली धरा । वरी ठावो नाहीं अंबरा ॥१॥
ऐसा सहजीसहज निजे । एकाएकपणेंविन शेजे ॥२॥
डावे उजवे कानीं । निजे नीज कोंदलें नयनीं ॥३॥
दिवसनिशीं हारपलीं दोन्हीं । एका निजिजे जनार्दनीं ॥४॥
२३९२
पाहुं जातां नारायणा । पाहतां मुकिजे आपणा ॥१॥
ऐसा भेटीचा नवलाव । पाहतां नुरे भक्तदेव ॥२॥
पाहतां नाठवेचि दुजें । तेंचि होइजे सहजें ॥३॥
एका जनार्दनीं भेटी । जन्ममरण होय तुटी ॥४॥
२३९३
मुनीजन साधिती साधनीं । तो हरी कोंदला नयनीं ॥१॥
नवल हो नवल वाटलें । निरखितां निरखितां मनहीं आटले ॥२॥
स्थूल देहीं देहधर्मा । गोष्टी केली हो परब्रह्मां ॥३॥
व्यापला तो एका जनार्दनीं । पाहतां दिसे जनीं वनीं ॥४॥
२३९४
उघडा देव दिंगबर भक्त । दोहींचा सांगात एक जाहला ॥१॥
देव नागवा भक्त नागवा । कोणाची केशवा लाज धरुं ॥२॥
देव निलाजरा भक्त बाजारी । देहामाझारी उरीं नाहीं ॥३॥
उघडें नागवें जाहलें एक । एका जनार्दनीम देखणें देख ॥४॥
२३९५
भूमी शोधोनी साधिलें काज । गुरुवचन बीज पेरियलें ॥१॥
कैसें पिक पिकलें प्रेमाचें । सांठवितां गगन टाचें ॥२॥
सहाचारी शिणले मापारी । कळला नव्हे अद्याप वरी ॥३॥
एकजनार्दनीं निजभाव । देहीं पिकला अवघा देव ॥४॥
२३९६
मी मी म्हणतां अवघें मी जालों । तूंपणाचा बोला लाजूनियां ठेलों ॥१॥
मी ना कोणाचा ना माझें कोणी । एकुविण एकु सहज निर्वाणीं ॥२॥
माझें मीपण मजमाजीं निमालें । एकोनेक सकळ सहजीं सहज जालें ॥३॥
एकाजनार्दनीं गणीत नवानी येकु । परापरते सारुनी उगला सिध्दांतु ॥४॥
२३९७
मी मी म्हणतां माझें मीच मी नेणें । चुकली रविकिरणें सुर्या धुंडिती ॥१॥
मजलागीं मी तो म्यां भेटावें तें कैंसें । दीपप्रभा पुसे दीपकासी ॥२॥
सबाह्म अभ्यंतरीं गगन सावकाश । तैसें घटावकाश महदाकाशी ॥३॥
एका जनार्दनीं एकत्वें जन वन । जन आम्हां दिसे जनार्दन ॥४॥
२३९८
भावों देव कीं देवीं भाव । दोहींचा उगव करुनी दावा ॥१॥
भावा थोर कीं देव थोर । दोहींचा निर्धार करुनी दावा ॥२॥
जंव जंव भाव तंव तंव देव । भाव नाहीं तेथें देवाचि वाव ॥३॥
एका जनार्दनीं भावेंचि देव । लटिके म्हणाल तरी हृदयीं साक्ष पहा हो ॥४॥
२३९९
पहालें रे मना पहालें रे । बुद्धिबोधें इंद्रियां सम जालें रें ॥१॥
नयनीं पहातां न दिसे बिंब । अवघा प्रकाश स्वयंभ ॥२॥
एका जनार्दनीं पहाट । जनीं वनीं अवनीं लखलखाट ॥३॥
२४००
कवण देव कवण भक्त । एक दिसे दोहीं आंत ॥१॥
भक्त ध्यानीं जंव बैसला । पूज्य पुजक स्वयें जाहला ॥२॥
ध्यानीं हारपलें मन । सरलें ध्यातां ध्येय ध्यान ॥३॥
एका जनार्दनीं भाव । देव म्हणण्या नुरे ठाव ॥४॥
२४०१
घर सोडोनि जावें परदेशा । मजसवें देव सरिसा ॥१॥
कडे कपाटे सीवरी । जिकडे पाहे तिकडे हरी ॥२॥
आतां कोणीकडे जावें । जिकडे पाहे तिकडे देव ॥३॥
एका बैसला निरंजनीं । न जाइजे जनीं वनीं ॥४॥
२४०२
आतां काय पुजुं देवा । माझी मज घडे सेवा ॥१॥
तोडुं गेलों तुळशीपान । तेथें पाहतां मधुसूदन ॥२॥
अत्रगंध धूप दीप । तेंही माझेंचिक स्वरुप ॥३॥
एका जनार्दनीं पूजा । पुज्य पूजक नाहीं दुजा ॥४॥
२४०३
कृष्णचंदन आणिलें । सकळ वेधिलेंक परिमळें ॥१॥
तेणेंक फुटती अंकुर । अंगीं भावाचे तरुवर ॥२॥
खैर धामोडे चंदन । कृष्णवेधें वेधिलें मन ॥३॥
एका एक हरिख मनीं । वसंत दाटे जनार्दन ॥४॥
२४०४
बोलिजे तें नव्हें । बोलणें तेंही ती आहे । बोला आंतु बाहेर पाहे । पाहतां कवण आहे ॥१॥
हरि हरि हरि हरि । अहं सोहं नुरेचि उरी । आत्मा एक चराचरी । एकपण नाही निर्धारीं ॥२॥
दृश्य तो जाला नाहीं । दृश्यमात्रें त्यातेंच पाही । आहे नाहीं ऐसें जें कांहीं । प्रकाशे त्याच्याच ठायीं ॥३॥
एकपणें पाहे अनेक । अनेकीं आहे एक । एक ना नव्हे आणीक । एक जनार्दनींक तोचि देख ॥४॥
२४०५
राहातें एक जातें दोनपणें । तेथेंचि नाहीं पां देखणें ॥१॥
एकचि एक बोलता रे साचे । एक नाहीं तेथें अनेक कैंचे ॥२॥
अनेकी एक निर्धारितां पाहीं । मुळीं मन ठेवुनियां ठायीं ॥३॥
राहातें जातें दोन्हींही वाव । एका जनार्दनीं एकचि भाव ॥४॥
२४०६
भाव भावित भाव भावित भावित निजभाव भावना । निजबोध जालिया कैंची भाव भाविक भावना ॥१॥
भक्ति भावित शक्ति बोधीत शोधीत निजसत्त्व । भक्तिमुक्ति विरहित बोधिते निजसत्व ॥२॥
मायामोहित काय कामीते क्षोभती निजक्रोध । एक जनार्दनीं एकपणें आणिती निजबोधा ॥३॥
२४०७
रसने रसभोग्य रसाचा भोक्ता रस ग्रासी होय भेटी ।
रसस्वादाचा सौरसु तोची ब्रह्मारसो कृष्णीं पडतसे गांठीं ॥१॥
आत्मा कान्हा भोग निधी । आम्हीं सकळां भोग अवघी ॥धृ०॥
श्राव्य श्रावक श्रवणा समाधान सहजीं सिद्धचि पाहे ।
गगन गर्भें सरे गगना अलिप्त शब्दें कोंदाटलें ठायीं राहें ॥२॥
दृष्टी दृश्य नसे दृश्य सबाह्म दिसे दृष्टीविण डॊळा पाहे ।
अरुपाचें रुप अगुनी होउनी देख देखणें कवण आहे ॥३॥
घ्राणाचे जें घ्राण वासाचा अवकाशु ज्ञप्ती मात्र आहे शुद्ध ।
गंधाचा गंधु सुवास जीवन दृष्टी भोग सुगंध ॥४॥
देहाचे आंतील कठीण कीं कोंवळें न कळे तेथीचा भावो ।
आत्मारामीं वृत्ति जडोनी गेली मा सबाह्म रिता नुरेची ठावो ॥५॥
मनाचाही वेगु दिसताहे सवें नुप्तमाजीं उभा देवो ।
म्हणवोनी मन होतें तें उन्मन जालें पडिला कृष्ण स्वभावो ॥६॥
काष्ठ भक्षितां दाहकु काष्ठामाजीं असें मथिलिया काष्ठाचि अग्नि ।
एका जनार्दनीं कृपा देहींचाचि देहीं मी भोग भोगितां राहे कृष्ण होऊनि ॥७॥
२४०८
प्रतिमाचि देवो ऐसा ज्याचा भावो । तो न करी निर्वाहो आम्हांलागीं ॥१॥
असतां सबराभरित बाहेर जो अंतरीं । तो संपुष्टामाझारी म्हणती देवो ॥२॥
द्वारका पंढरी देवयात्रा करी । सर्वत्र न धरी तोचि भावो ॥३॥
सुक्षेत्रीं पुण्य मा अन्यत्र तें पाप । नवल हा संकल्प कल्पनेचा मतवाद्या ॥४॥
द्वारका पंढरी देवयात्रा करी । येर काय भारी वोस पडे ॥५॥
एक जनार्दनीं स्वतः सिद्ध असे । विस्मरण स्मरण होत असे नाथिलें तें पिसें ॥६॥
२४०९
स्मरण स्वयाती नलगे ती जपमाळ हातीं । नाठवितां चित्तीं स्मरण होय ॥१॥
तैसा देहीं देवो परिसुनीं भावो । नाठव तोचि आठवो होत असे ॥२॥
वस्तु वस्तुपणें जडोनि गेली अंगीं । आठवू तो विसरु वेगीं जाला वावो ॥३॥
अगाध डोहीं गगन बुडालें दिसे । परि न बुडतांचि असे गगनी गगन ॥४॥
तैसा देहीं देह असतांचि संचला । म्हणती हारपला लाज नाहीं ॥५॥
मृगजळाचि व्यक्ति जळपणाची प्रतीति । भासत असतां स्थिति मिथ्या जैसी ॥६॥
एका जनार्दनीं एकपणें निर्वाही । असतांचि देह वावो देहपणें ॥७॥
२४१०
सर्वाभुतीं दिसे देव । जया ऐसा अनुभव ॥१॥
तया चित्तीं देव असे । जिकडे पाहे तिकडे दिसे ॥२॥
देव जन देव विजन । देवीं जडलें तन मन ॥३॥
देव घरीं देव दारीं । देव दिसे व्यवहारीं ॥४॥
देव काम देव धंदा । देवीं पावला स्वानंदा ॥५॥
देव मार्गें देव पुढें । दृष्टी चैतन्य उघडें ॥६॥
माता देव पिता देव । देवरुप स्वयमेव ॥७॥
देव बंधु देव जाया । देवरुप अवघी माया ॥८॥
देव गुण देव निर्गुण । गुणातीत देव जाण ॥९॥
देवाविण कांहीं नाहीं । ऐशी ज्याची दृष्टी पाहीं ॥१०॥
एका जनार्दनीं देव । सहज चैतन्य स्वयमेव ॥११॥
२४११
पाहों गेलों देवालागीं । देवरुप झालों अंगीं ॥१॥
मीतुंपणा ठाव । उरला नाहीं अवघा देव ॥२॥
सुवर्णाचीं झाली लेणीं । देव झाला जगपणीं ॥३॥
घटीं मृत्तिका वर्तत । जगीं देव तैसा व्याप्त ॥४॥
एकानेक जनार्दन । एका जडला एकपणें ॥५॥
२४१२
ब्रह्मीं नाहीं कर्म नाहीं उपासना । नाहीं ध्येय ध्याना ठाव जेथें ॥१॥
जाणीव नेणीव भगवंतीं नाहीं । विज्ञान जें तेंहीं लया जाय ॥२॥
नामरुपा ठाव नाहीं जया ठायीं । ज्ञेय ज्ञाता तेंही नाहीं जेथें ॥३॥
एका जनार्दनीं आहें एकरुप । सहज स्वरुप नित्य शुद्ध ॥४॥
२४१३
आजीचा सुदीनु आम्हां झाला आनंदु । सकळां स्वरुपीं स्वयें देखें गोविंदु ॥१॥
पाहिला गे माय आतां सांगुं मी कैसें । जेथें पाहे तेथेंक गोविंदु दिसे ॥२॥
पाहतां पाहणें तटस्थ ठेलें । सबाह्म अभ्यंतरीं पुरुषोत्तम कोंदलें ॥३॥
यापरी पाहतां हरुष होतसें मना । एका जनार्दनीं धणी न पुरे मना ॥४॥
२४१४
साधन कांहीं नेणें मी अबळा । शाम हें रूप बैसलेंसे डोळां ।
लोपली चंद्रसुर्याची कळा । तो माझा राम जीवांचा जिव्हाळा ॥१॥
राम हें माझें जीवींचे जीवन । पाहतां मन हें माझें उन्मन ॥२॥
प्रकाश दाटला दाही दिशा । पुढेंही मार्ग न दिसे आकाशा ।
खुंटली गति श्वासोच्छ्‌‍वासा । तो राम माझा भेटेल हो कैसा ॥३॥
यासी साच हो परिसा कारण । एका जनार्दनीं शरण ।
त्याची कृपा होय परिपूर्ण । तरीच साधें हें साधन ॥४॥
२४१५
पातला रे भवगजपंचानन । निरसूनियां जन झाला जनार्दन ॥१॥
नाभी नाभी नाभीसी काह्मा । नाथिला संसार लटकी ही माया ॥२॥
वचनाचेनि घायें संशय तोडिले । अनेकत्व मोडुनि एकत्व जोडिलें ॥३॥
वांझेचा पुत्र कळिकाळाचा वैरी । एक जनार्दनीं संसार तोडरीं ॥४॥
२४१६
पहाला तो दीन हरिखाचा आम्हां । सर्वाभुतीं अभिन्न सदा देखों श्रीरामा ॥१॥
काय सांगु गोविंदा तुझीं आवडी । जनीं वनीं नयनीं नीत नवी गोडी ॥२॥
निमिष्य जैसें वर्ष तैसें आम्हां गोडी । हरिरुप पाहता हरिखे मनबुद्धि वेडी ॥३॥
जनवनमन अवघें जालें जनार्दन । एकाएकी पाहतां तेथें हारपले मन ॥४॥
२४१७
हरिखाची गुढी बोधावा आला । अहंकार गर्जतु अविवेकु मारिला ॥१॥
संतोषें विवेक आपाआपणिया विसरला । लाजुनी महाहारुष आनंदासी गेला ॥२॥
मारविला क्रोध ममता सती निघाली । तुटला मत्सर शांति सुखें सुखावली ॥३॥
एका जनार्दनीं पाहतां सहजीं पैं सहजे । स्वराज्य सांग तेथें नाहीं पैं दुजें ॥४॥
२४१८
वेणुनादाचिया किळा । पान्हा फुटला निराळा ॥१॥
आर्तभूत जीव तिन्हीं । चातक निवाले जीवानीं ॥२॥
स्वानुभवाचे सरितें । जेवीं जीवना दाटे भरतें ॥३॥
एका एक गजें घनीं । पूर आला जनार्दनीं ॥४॥
२४१९
उपवास पडिले भारी । ती वेदना जाणे हरी ॥१॥
मज जाली नाहीं बाधा । देहीं देखतां गोविंदा ॥२॥
देहींचें दुःख अथवा सुख । भेटों नयेचि सन्मुख ॥३॥
एका जनार्दनीं सुख । विसरला तहान भुक ॥४॥
२४२०
पाहतां पाहतां वेधलें मन । झालें उन्मन समाधिस्था ॥१॥
ऐसा परब्रह्मा पुतळा देखिलासे डोळा । पाहिला सावळा डोळेभरी ॥२॥
तनु मन वेधलें तयाचे चरणीं । शरण एका एकपणें जनार्दनीं ॥३॥
२४२१
कल्पित देह कल्पित प्रबंध । कल्पित षट् चक्रमाळा ।
कल्पित धारण कल्पित सुषुम्ना । कल्पित मेरुमंडळ रे ॥१॥
कल्पित छांडो कल्पित छांडो । निर्विकल्प वृत्ति मांडो ।
सहजीं सहज भरपुर भरले । देह विदेह दुरी छांडो ॥धृ॥
कल्पित द्विदळ कल्पित चतुर्दळ । कल्पित अष्टकमळ कल्पित ।
द्वादश कल्पित षोडश । कल्पित ते सहस्त्र दळ रे ॥२॥
कल्पित श्रीहट कल्पित गोल्हाट । कल्पित औठ पीठ कल्पित भ्रमरगुंफा ।
कल्पित हंसपद कल्पित योग अचाट रे ॥३॥
कल्पित शिव कल्पित शक्ति । कल्पित ते निजप्राप्ति ।
जनार्दनीं निजकल्पयोगें । सहज चैतन्य निज शांति रे ॥४॥
२४२२
खांबसुत्राची बाहुली । सुत्राआधीन उगली ॥१॥
माझें मीपण नाहीं स्वतंत्र । क्रियाकर्म ते परतंत्र ॥२॥
बाहुलीये नाहीं स्वतंत्रता तैसा नव्हे कर्म कर्ता ॥३॥
एका एकपणाचे सूत्र । जनार्दनपायीं स्वतंत्र ॥४॥
२४२३
वदे तोचि कल्पित शास्त्र तें शाब्दिक । पुराणा सकळिक बाष्कळचि ॥१॥
बाहुली तो जीव सुत्रधारी तो शिव । मिथ्याचि हे भाव जग सर्व ॥२॥
येथें कैंचा मुक्त मुळींच नाहीं बद्ध । सर्वहि अबद्ध दिसे जें कां ॥३॥
एका जनार्दनीं ऐसी याची खूण । जाणें तोचि धन्य गुरुपुत्र ॥४॥
२४२४
जेथें निरसोनियां द्वैत म्हणताती अद्वैत । त्याहुनी अतीत स्वरुप माझें ॥१॥
तें मी लक्ष्याही लक्ष्य पराचेंही पर । जेथें वेदशास्त्रें लाजोनी गेलीं ॥२॥
गिळोनी अज्ञान निखळ म्हणती ज्ञान । उभयाहुनी भिन्न स्वरुप माझें ॥३॥
सच्चिदानंदा प्रतिपादिती वेद । याहुनी अगाध स्वरुप माझें ॥४॥
निरसूनियां कर्म म्हणती परब्रह्मा । याहुनी उत्तम स्वरुप माझें ॥५॥
माया आणि ममत्व निरसुनी शुद्ध सत्त्व । सत्त्वाचें निजसत्व स्वरुप माझें ॥६॥
जेथें पद आणी पिंड अभिन्न अखंड । त्याहुनी उदंड स्वरुप माझें ॥७॥
जेथें शुद्ध आणि शबल म्हणताती केवळ । याहुनी निर्मळ स्वरुप माझें ॥८॥
ब्रह्मा स्फुरण स्फुर्तीचि कारण । याहुनी परतें जाण स्वरुप माझें ॥९॥
एका जनार्दनीं एकपणा अतीत । चित्ताचें अचिंत्य स्वरुप माझें ॥१०॥
२४२५
देव जाला पाठींपोटीं । तया नाहीं आटापाटी ॥१॥
जेथें जाय तेथें देव । नाहीं भेव सर्वथा ॥२॥
संसारासी मारुनी लाथा । केला तत्त्वतां देशोधडी ॥३॥
विषयांचें ठेचिलें तोंड । मोडिलें बंड पांचाचें ॥४॥
जनार्दनाचा एक म्हणे । देवा पाहणें पाठींपोटीं ॥५॥
२४२६
साचपणें देवा शरण पैं जाती । तया वैकुंठपती विसरेना ॥१॥
जैसी कन्या दुरदेशीं एकटी । रात्रंदिवस संकटीं घोकी मायबाप ॥२॥
पतिव्रतेचें सर्व मन पतिपायीं । तैसा देव ठायीं तिष्ठतसे ॥३॥
एका जनार्दनीं मज हा अनुभव । जनार्दनें देव दाखविला ॥४॥
२४२७
नेणतिया ठायीं पाहुं जाय देवा । तों अवघें या केशवा व्यापियेलें ॥१॥
नेणतपण गेलें पाहतां पाहणें पडियेलें टक । अवघाचि हरिख वोसंडला ॥३॥
एका जनर्दनीं पडियेलें टक । जाणतां नेणतां सर्वाभुतीं देख ॥४॥
२७२८
जाणती हे कळा हारपोनि गेली । वृत्ति मावळली तयामाजीं ॥१॥
पाहतां पहाणें हारपोनि गेलें । मी माझें सरलें तयामाजीं ॥२॥
अंतर बाहेरीं पाहतां शेजारीं । शून्याची वोवरी ग्रासियेली ॥३॥
ग्रासियेलें तेणें चंद्र सुर्य दोन्हीं । एका जनार्दनीं आनंद झाला ॥४॥
२४२९
सत्त्व रज तम गेले निरसोनी । दृश्याची लावणी कैशी झाली ॥१॥
गेलिआ माघारीं पाहतां न दिसे । स्वतः तो प्रकाशे सदोदित ॥२॥
अंतर बाहेरीं पाहतां शेजारीं । प्रकाशतां अंतरीं लखलख ॥३॥
एका जनार्दनीं प्रकाश संपुर्ण । सर्व नारायण बिंबलासे ॥४॥
२४३०
चित्त चैतन्य पडली गांठी न सुटे मिठी । संचित कर्माचि झाली आटी उरफाटी दृष्टी ॥१॥
कैंचा आठव दृश्याचा । खुंटली वाचा उदय झाला सुखाचा ॥२॥
देह विदेह वाढिलें मीतूंपणे । एका जनार्दनीं सहज एकपणें ॥३॥
२४३१
देखिलें कंदर्पाच्या बापा । आम्हीं नेणों पुण्य पापा ॥१॥
कैंचे पाप कैंचे पुण्य । देह नामें पडलें शून्य ॥२॥
शुन्य म्हणताती बिंदुलें । तेंचि विश्वाकार झालें ॥३॥
एका शुन्याचा विस्तारु । जनार्दनींक जगदाकारु ॥४॥
२४३२
ध्येय ध्यातेविण ध्यान । ज्ञेय ज्ञातेविण ज्ञान ॥१॥
ऐसें जनार्दनाचें ध्यान । साधनांचें निज साधन ॥२॥
साध्य साधनेंविण साधणें । दृश्य द्रष्टत्वेंविण देखिणें ॥३॥
बोल बोलणेविण बोलणें । एकाएकी जनार्दनें ॥४॥
२४३३
नेत्राचेनीं तेजें पोळला चंडाश । नभचि नाहीं तेथें कैंचे अवकाश ॥१॥
रात्र हारपली पाहुं मी कोठें । दिवस रुसुनी गेला पहातां न भेटे ॥२॥
अंगाचेनी तेजें डोळा आली चवी । पाहुं गेलों तंव बुडाला रवी ॥३॥
एका जनार्दनीं पाहतां पाहणें । रात्रंदिवस दोन्हीं गेलें हरपोन ॥४॥
२४३४
जळ स्पर्शा जाता स्नानीं । तंव चिन्मात्र भासे जीवनीं ॥१॥
कैसी वहाताहे गंगा । स्नानीं हारपलें अंगा ॥२॥
अंगत्व मुकलें अंगा । स्नानीं सोवळी जाली गंगा ॥३॥
एका जनार्दनीं मज्जन । सकळ तीर्थे जालीं पावन ॥४॥
२४३५
येणें जानें खुंटलें क्रियाकर्म ठेलें । मज माझें भेटलें आत्मरुप ॥१॥
त्यागुं तें काय भोगुं तें काय । सर्व ब्रह्मारुप पाहे कोंदाटलें ॥२॥
क्रियाकर्मधर्म निखिळ परब्रह्मा । त्यागुं भोगुं तेथें केवळ भ्रम ॥३॥
एका जनार्दनीम सहजीं सहज एक । एकीएक पहातां कैंचे अनेक ॥४॥
२४३६
जाणपणें वस्तु जाणों मी जाये । माझी जाणीव कैसी मज आड ठाये ॥१॥
जाणों मी कैसें जाणों मी कैसें । जाणपणें पिसें लावियेलें ॥२॥
जाणपणाचें पडळ जें आलें । जवळीचे वस्तुचें देखणे ठेलें ॥३॥
एका जनार्दनीं सुदलें अंजन । पडळ भेदोनियां दाविलें निधान ॥४॥
२४३७
शुन्य निरशुन्य तयामाजीं बीज । तया नांव गुज निजवस्तु ॥१॥
जाणण्याचें मूळ अकुळांचें कुळ । अलक्ष्याचें स्थळ तयाठायीं ॥२॥
एकाजर्नादनीं प्रसाद लाधला । जनार्दनीं वोळला सुखरुप ॥३॥
२४३८
सोनियांचा देव सोनियाचें देऊळ । सोनियांचा भक्त पूजी सोनियाच्या कमलें ॥१॥
नामची पैं रूप तें अभिन्न । जगीं जनार्दन तोचि पाहे ॥२॥
मृत्तिकेचा घट मृत्तिकेची वेळणी । मृत्तिकेचें आळें तेथें मृत्तिकेची माथणी ॥३॥
भिन्न भिन्नाकारीं मृत्तिका दिसते. साकार । एका जनार्दनीं निज निर्विकार ॥४॥
२४३९
अभेदाच्या द्वारापाशीं । तीर्थे प्रयागादि काशीं ॥१॥
भक्तिमुक्तिचें माहेर । अभेदाचें तें घर ॥२॥
ऐसी अभेद भक्ति घडे । कामक्रोध तेथें दडे ॥३॥
एका जनार्दनीं शरण । अभेद भक्ति मुख्य ज्ञान ॥४॥
२४४०
समुळ मुळीं पाहतां पाहण्या उपरम । भोग भोक्ता तेथें सहज परब्रह्मा ॥१॥
भोगुं मी काय त्यागुं मी काय । त्याग भोग दोन्हीं चैतन्य माय ॥२॥
भोग भोगितां भोग त्यागितां त्याग । दोन्हींचें निखळ अधिष्ठान अंग ॥३॥
एका जनार्दनीं एकपण त्यागी । ब्रह्मारुप जग आदळे अंगीं ॥४॥
२४४१
देह जाईल तरी जावो राहील तरी राहो । दोराचिया सर्पा जिणें मरणें न वावो ॥१॥
आम्ही जिताची मेलों जिताची मेलों । मरोनियां जालों जीवेविण ॥२॥
मृगजळाचें जळ भरलें असतां नाहीं । आटलिया तेथें कोरडें होईल काई ॥३॥
एका जनार्दनीं जगाचि जनार्दन । जिणें मरणें तेथें सहज चैतन्यघन ॥४॥
२४४२
पाणियाचा मासा जाला । नामरूपा नाहीं आला ॥१॥
तें पूर्वीच पाणी आहे । तेथें पारधी साधील काय ॥२॥
जंव पारधी घाली जाळें । तंव त्याचेंच तोंड काळें ॥३॥
एका जनार्दनीं सर्वही पाणी । माशियाची कैंची खाणी ॥४॥
२४४३
मीच देवो मीच भक्त । पूजा उपचार मी समस्त ॥१॥
मीच माझी करीं पुजा । मीच माझा देवो सहजा ॥२॥
हेंचि उपासनाकांडाचें सार । आगमनिगमांचे गुह्मा भांडार ॥३॥
एका जनार्दनीं देव । स्वयें पाहे देवाधिदेव ॥४॥
२४४४
लागलें दैवत अक्षत सांगा । देव देऊळ आलें अंगा ॥१॥
देव देऊळ अवघाचि देव । देखोनियां भाव लागतसे ॥२॥
जाणतां नेणतां उरी नुरे मना । यालागीं शरण एका जनार्दना ॥३॥
२४४५
सकळ गोडिये जें गोड आहे । तें रसनाची जाली स्वयें ॥१॥
आतां चाखावें तें काये । जिव्हा अमृता वाकुल्या वाये ॥२॥
तया गोडपणाच्या लोभा । कैशा सर्वांगीं निघती जिभा ॥३॥
एका जनार्दनीं गोड । तया क्षण एक रसना न सोडी ॥४॥
२४४६
जो जो कोणी मनीं ध्याये । तो मीचि होऊनियां राहे ॥१॥
ऐसा अनुभव बहुतां । अर्जुनादि सर्वथा उद्धवा ॥२॥
एक एक सांगतां गोष्टी । कल्प कोटी न सरेचि ॥३॥
शरण येतां जीवेभावें । एका जानार्दनीं भावें हरीसी ॥४॥
२४४७
साक्षीभूत आत्मा म्हणती आहे देही । वायां कां विदेही जाहला मग ॥१॥
नानामतें तर्क करितां विचार । पापांचे डोंगर अनायासें ॥२॥
देहीं असोनि देव वायां कां शिणती । एका जनार्दनीं फजिती होती तया ॥३॥
२४४८
आत्मत्वाचें ठायीं सर्व एकाकार । नाहीं नारीनर भेद भिन्न ॥१॥
वर्णाश्रम धर्म ज्ञाति कुलगोत । एकाकारी होत आत्मतत्त्वीं ॥२॥
सदोदित पाहे सर्वाठायीं आहे । एकाजनार्दनीं सोय धरी त्याची ॥३॥
२४४९
देहीं वाढें जों जों शांती । तों तों विरक्ति बाणें अंगीं ॥१॥
ऐसा आहे अनुभव । देहीं देव प्रकाशे ॥२॥
देहीं आत्मा परिपुर्ण । भरला संपुर्न चौदेहीं ॥३॥
एका जनार्दनीं रिता ठाव । नाहीं वाव पाहतां जगीं ॥४॥
२४५०
बहुतापुण्यें करूनि जोडला नरदेह । नाहीं त्याचा वेवसाव घडला कांहीं ॥१॥
न करावें तें केलें मनामागें धांवणें । परि नारायणें करुणा केली ॥२॥
आवरुनि इंद्रियें धरियेलीं हातीं । कामक्रोधाची शांती केली सर्व ॥३॥
वायां जाये परि श्रीगुरु भेटला । एका जनार्दनीं जाहला कृतकत्य ॥४॥
२४५१
विदेहदेह विस्मृति पावले । देहादेहीं फिटलें द्वैताद्वैत ॥१॥
ऐसें जनार्दनें उघड दाविलें । देहींच आटलें देहपण ॥२॥
एका जनार्दनीं चौदेहा वेगळा । दाविलासे डोळा उघड मज ॥३॥
२४५२
निमालें राहिलें गेले ऐसे म्हणती । वायां फजीत होती आपुल्या मुखें ॥१॥
नासलें कलेवर घेऊनियां मांडीं । वाउगे तें तोंडी बोलताती ॥२॥
स्वयें आत्मज्योति जया नाहीं आदिअंत । तो आत्मा प्रत्यक्ष निमाला म्हणती ॥३॥
एका जनार्दनीं उफराटी बोली । कैसी भ्रांती पडली त्यांचे मनीं ॥४॥
२४५३
व्याघ्रामुखीं सांपडे गाय । अद्वैतीं तूं रामनाम ध्याय ॥१॥
वाचे गांतां रामनाम । निवारेल क्रोधाकाम ॥२॥
भेदभावाची वासना । रामनामें निरसे जाणा ॥३॥
एकपणें जनीं वनीं । एका शरण जनार्दनीं ॥४॥
२४५४
रामनाम स्मरे पुरुषोत्तम रे । सहज विद्या ज्ञेय हाही अविद्या धर्म रे ॥१॥
अहं आत्मा हेंही न साही सर्व क्रिया भ्रम रे । विजनवन निरंजन जनार्दन रे ॥२॥
अगम्य गति ध्येय ध्यान साधन बंधन रे । एका जनार्दनीं एका स्वानंद परिपुर्ण रे ॥३॥
२४५५
दर्पणामाजीं आपण । जीवरुपें शिव जाण ॥१॥
जेणे स्वरूपें आपण । तद्रूप बिंब दिसे जाण ॥२॥
अग्नि राखें झाकोळिला । तरी अग्नीपणें संचला ॥३॥
जीवशिव दोन्हीं हो का एक । तरी मलीन एक चोख ॥४॥
थिल्लरीं प्रतिबिंब भासे । बिंबाअंगीम काय संचिता वसे ॥५॥
निर्वाळूनि पहातां वेगीं । बिंब प्रतिबिंब वाउगी ॥६॥
ऐसें भुलूं नये मन । शरण एका जनार्दन ॥७॥
२४५६
आपणा आपण पाहे विचारुनी विचारतां मनी देव तुंचीं ॥१॥
तूंचि देव असतां फिरशी वनोवनीं । प्रगटली काहाणी बोलायासी ॥२॥
देहींचे देवळीं आत्माराम नांदे । भांबावला भक्त हिंडे सदा रानें ॥३॥
एका जनार्दनें भ्रमाची गोष्टी । वायांचि शिणती होती कष्टी ॥४॥
२४५७
श्रमोनी वाउग्या बोलती चावटी । परी हातवटी नये कोणा ॥१॥
ब्रह्माज्ञानी ऐसे मिरविती वरी । क्रोध तो अंतरीं वसतसे ॥२॥
सर्वरुप देखे समचि सारिखें । द्वैत अद्वैत पारखें टाकूनियां ॥३॥
एका जनार्दनीं ब्रह्माज्ञान बोली । सहजचि आली मज अंगीं ॥४॥
२४५८
देव मनुष्य सुताचें बाहुलें । बापें बोळवणा सांगातें दिलें ॥१॥
शेवट पालऊन दिसे मधु । नेसो जाय तंव अवघाचि संबंधू ॥२॥
आंत बाहेरी अवघेचि सूत । स्वरूप देखतां निवताहे चित्त ॥३॥
नीच नवा शोभतु साउला । एका जनार्दनीं मिरवला ॥४॥
२४५९
मस्तकीं केश चिकटलें होती । जैं ते निघती आपुले हातीं ॥१॥
मिळती जैशा माय बहिणी । हातीं घेउनी तेलफणी ॥२॥
ऐसा त्रिगुणाचा ठावो । एका जनार्दनीं पहा वो ॥३॥
२४६०
एकचि माहेर नाथिली । हे तंव जाण भ्रांति बोली ॥१॥
विठ्ठल विठ्ठल रोकडा । विठ्ठल पाहे चहुंकडा ॥२॥
आपण आंत बाहेरी पाहे । विठ्ठल देखोनि उगाची राहे ॥३॥
एका जनार्दनीं शरण । विठ्ठल विठ्ठल परिपूर्ण ॥४॥
२४६१
सूर्य अंधारांतें नासी । परी तो सन्मुख नये त्यासी ॥१॥
माझें जिणें देखणेपण । तेंचि मायेचें लक्षण ॥२॥
देहीं देहअभिमान । जीवीं मायेचें तें ध्यान ॥३॥
एका जनार्दनीं माया । देहाधीन देवाराया ॥४॥
२४६२
नित्य नूतन दीपज्वाळा । होती जाती देखती डोळा ॥१॥
जागृति आणि देखती स्वप्न । दोहींसी देखतां भिन्न भिन्न ॥२॥
भिन्नपणें नका पाहुं । एका जनार्दनीं पाहूं ॥३॥
२४६३
काचरट पाहतां कडु तें शेंद । परिपाकीं पाहतां गोडचि शुद्ध ॥१॥
कडु तेंचि गोड कडू तेंचि गोड । समरस सोयारिक ॥२॥
साखरेचें वृंदावन केलें । चाखो नेणें तें नाडोनि गेलें ॥३॥
एका जनार्दनीं प्रपंचु एकु । नश्वर म्हणतां नाडला लोकु ॥४॥
२४६४
जनार्दनं मज केला उपकार । पाडिला विसर प्रपंचाचा ॥१॥
प्रपंच पारखा जाहला दुराचारी । केलीसे बोहरी कामक्रोधां ॥२॥
आशा तृष्णा यांचे तोडियलें जाळें । कामनेचें काळें केलें तोंड ॥३॥
एका जनार्दनीं तोडियेलें लिगाड । परमार्थ गोड दाखविला ॥४॥
२४६५
जनार्दनें केलें अभिनव देखा । तोडियेलें शांखा अद्वैताची ॥१॥
केला उपकार केला उपकार । मोडियेलें घर प्रपंचाचें ॥२॥
एका जनार्दनीं एकपणें देव । दाविला नवलाव अभेदाचा ॥३॥
२४६६
कामक्रोध वैरीयांचे तोडियेले फांसे । जनार्दनें सरसें केलें मज ॥१॥
देहाची वासना खंडुन टाकिली । भ्रांतीची उडाली मूळ दोरी ॥२॥
कल्पनेचा कंद समूळ उपडिला । हृदयीं दाविला आरसा मज ॥३॥
एक जनार्दनीं सहज आटलें । स्वदेहीं भेटलें गुरुकृपें ॥४॥
२४६७
भुक्ति आणि मुक्ति फुकाचें ठेवणें । श्रीगुरु जनार्दनें तुच्छ केलें ॥१॥
येर ब्रह्माज्ञाना काय तेथें पाड । मोक्षाचे काबाड वारियेलें ॥२॥
साधन अष्टांग यज्ञ तप दान । तीर्था तीर्थाटन शीण वायां ॥३॥
एका जनार्दनीं दाविला आरिसा । शुद्धी त्या सरसा सहज झालो ॥४॥
२४६८
देहाचें देऊळ देवळींच देव । जनार्दन स्वयमेव उभा असे ॥१॥
पुजन तें पुज्य पूजकु आपण । स्वयें जनार्दन मागेंपुढें ॥२॥
ध्यान तें ध्येय धारणा स्वयमेव । जनार्दनीं ठाव रेखियेला ॥३॥
एका जनार्दनीं समाधी समाधान । पडिलें मौन देहीं देहा ॥४॥
२४६९
आतां यजन कैशापरी । संसारा नोहे उरी ॥१॥
सदगुरुवचन मंत्र अरणी । तेथोनि प्रगटला निर्धुम अग्नी ॥२॥
सकळीं सकळांच्या मुखें । अर्पितसे यज्ञ पुरुषें ॥३॥
एका जनार्दनीं यज्ञे अर्पी । अर्पीं त्यामाजीं समर्पी ॥४॥
२४७०
शांतीचेनि मंत्रें मंत्रुनी विभुती । लाविली देहाप्रती सर्व अंगा ॥१॥
तेणें तळमळ हारपले व्यथा । गेली सर्व चिंता पुढिलाची ॥२॥
लिगाडाची मोट बांधोनि टाकिली । वासना भाजली क्रोध अग्नी ॥३॥
एका जनार्दनीं शांत जाहला देव । कामनीक देव प्रगटला ॥४॥
२४७१
अहं सोहं कोहं सर्व आटलें । दृश्य द्रष्ट्रत्व सर्व फिटलें ॥१॥
ऐसी कृपेची साउली । माझी जनार्दन माउली ॥२॥
द्वैत अद्वैताचें जाळें । उगविलें कृपाबळें ॥३॥
अवघें एकरुप जाहलें । दुजेपणाचे ठाव पुसिले ॥४॥
शरण एका जनार्दनीं । एकपणें भरला अवनीं ॥५॥
२४७२
पहा कैसी नवलाची ठेव । स्वयमेव देही देखिला देव ॥१॥
नाहीं जप तप अनुष्ठान । नाहीं केलें इंद्रियाचें दमन ॥२॥
नाहीं दान धर्म व्रत तप । अवघा देहीं जालो निष्पाप ॥३॥
पापपुण्याची नाहीं आटणी । चौदेहासहित शरण एका जनार्दनीं ॥४॥
२४७३
त्रिभुवनींचा दीप प्रकाशु देखिला । हृदयस्थ पाहिला जनार्दनं ॥१॥
दीपाची ती वाती वातीचा प्रकाश । कळिकामय दीप देहीं दिसे ॥२॥
चिन्मय प्रकाश स्वयं आत्मज्योती । एक जनार्दनीं भ्रांति निरसली ॥३॥
२४७४
उदारपणें उदार सर्वज्ञ । श्रीजनार्दन उभा असे ॥१॥
तयाचे चरणीं घातली मिठी । जाहली उठाउठी भेटी मज ॥२॥
अज्ञान हारविलें ज्ञान प्रगटलें । हृदयीं बिंबलें पूर्ण ब्रह्मा ॥३॥
एका जनार्दनीं नित्यता समाधी । वाउग्या उपाधी तोडियेल्या ॥४॥
२४७५
सोलींव ब्रह्माज्ञान सांगत जे गोष्टी । तें उघड नाचे दृष्टी संतासंगें ॥१॥
गळां तुळशीहार मुद्रांचें श्रृंगार । नामाचा गजर टाळ घोळ ॥२॥
दिंडी गरुड टक्के मकरंद वैभव । हारुषें नाचे देव तया सुखी ॥३॥
एका जनार्दनीं सुखाची मादुस । जनार्दनें समरस केलें मज ॥४॥
२४७६
माझें मीपण देहीच मुरालें । प्रत्यक्ष देखिलें परब्रह्मा ॥१॥
परब्रह्मा सुखाचा सोहळा । पाहिलासे डोळां भरूनियां ॥२॥
ब्रह्माज्ञानाची तें उघडली पेटी । जाहलों असे पोटीं शीतल जाणा ॥३॥
एका जनार्दनीं ज्ञानाचें तें ज्ञान । उघड समाधान जाहलें जीवा ॥४॥
२४७७
दीपांचें तें तेज कळिकें ग्रासिले । उदय अस्त ठेले प्रभेविण ॥१॥
लोपलीसे प्रभा तेजाचे तेजस । जाहली समरस दीपज्योती ॥२॥
फुंकिल्यावांचुनीं तेज तें निघालें । त्रिभुवनीं प्रकाशिलें नवल देख ॥३॥
एका जनार्दनीं ज्योतीचा प्रकाश । जाहला समरस देहीं देव ॥४॥
२४७८
जेथें परापश्यन्तीची मावळली भाष । तो स्वयंप्रकाश दावी गुरु ॥१॥
तेणें माझें मना जाहलें समाधान । निरसला शीण जन्मोजन्मी ॥२॥
उपाधी तुटली शांति हे भेटली । सर्व तेथें आटली तळमळ ॥३॥
एका जनार्दनीं प्रेमाचें तें प्रेम । दाविलें सप्रेम हृदयांत ॥४॥
२४७९
उदार विश्वाचा दीपकु तेजाचा । प्रकाशु कृपेचा दावियेला ॥१॥
हारपले विश्व विश्वभरपणे । दाविलें जनार्दनें स्वयमेव ॥२॥
अकार उकार मकार शेवट । घेतिलासे घोट परब्रह्मीं ॥३॥
एका जनार्दनीं विदेह दाविला । सभराभरीं दाटला हृदयामाजीं ॥४॥
२४८०
देहाची आशा टाकिली परती । केलीसे आरती प्रपंचाची ॥१॥
स्थूल सुक्ष्म यांची रचूनियां होळीं । दावाग्नि पाजळीं भक्तिमंत्रें ॥२॥
एका जनार्दनीं देहासी मरण । विदेहीं तो जाण जनार्दन ॥३॥
२४८१
फिरलों मीं दशादिशा । वायां सोसा हाव भरी ॥१॥
नाहीं जाहलें समाधान । वाउगा शीण जाहला पोटीं ॥२॥
उरला हेत पंढरीसी । सुखरासी लाधली ॥३॥
एका जनार्दनीं सुखाचें भांडार । जोडिलें निर्धार न सरेची ॥४॥
२४८२
आणिकांचे धरितां आस । होतो नाश जीवित्वा ॥१॥
म्हणोनि निर्धारिलें मन । धरिलें ठाणें रामकृष्ण ॥२॥
न धांवे आतां कोठें मन । हृदयीं ध्यान धरिलें तें ॥३॥
एका जनार्दनीं प्राण । ठेविला जाण समूळ चरणीं ॥४॥
२४८३
मागें बहुतांसी सांभाळिलें । ऐसें वरदान ऐकिलें ॥१॥
म्हणवोनी धरिला लाहो । मनींचा संदेहो टाकुनी ॥२॥
अजामेळ पापराशी । नेला निज नित्य टाकुनी ॥३॥
तारिले उदकीं पाषाण । ऐसें महिमान नामाचें ॥४॥
एका जनार्दनीं जाहलों दास । नाहीं आस दुसर्‍याची ॥५॥
२४८४
उपाधीच्या नांवें घातियेलें शून्य । आणिका दैन्यवाणें काय बोलुं ॥१॥
टाकूनिइयां संग धरियेला देव । आतां तो उपाय दुजा नाहीं ॥२॥
सर्व वैभव सत्ता जयाचें पदरीं । जालों अधिकारी आम्हीं बळें ॥३॥
एका जनादनीं तोडियेला संग । जालों आम्हीं निःसंग हरिभजनीं ॥४॥
२४८५
सकळ प्रपंचाचे भान । तें तंव मृगजळासमान ॥१॥
जन्ममरणापरता । त्रिगुणातें नातळता ॥२॥
प्रपंचाची अलिप्त युक्ति । ऐसी आहे देहस्थिती ॥३॥
प्रपंची न दिसे भान । एका शरण जनार्दन ॥४॥
२४८६
उघड दाखविलें देवा । नाहीं सेवा घेतली ॥१॥
ऐसी प्रेमाची माउली । जगीं व्यापक व्यापली ॥२॥
नाहीं घालीत भार कांहीं । आठव देहीं रामकृष्ण ॥३॥
एका जनार्दनीं शरण । मन माझें नेलें चोरुन ॥४॥
२४८७
मनाचे माथां घातिला धोंडा । वासना कापुनी केला लांडा ॥१॥
जनीं लांडा वनीं लांडा । वासना रांडा सांडियलें ॥२॥
वासना सांडोनी जालों सांड्या । कामना कामिक म्हणती गांड्या ॥३॥
कामना सांडे विषयीं लाताडे । एका जनार्दनीं तयाची चाड ॥४॥
२४८८
मनाचें तें मन ठेविलें चरणीं । कुर्वडीं करुनी जनार्दनीं ॥१॥
ध्यानाचें तें ध्यान ठेविलें चरणीं । कुर्वडीं करुनी जनार्दनीं ॥२॥
ज्ञानाचें तें ज्ञान ठेविलें चरणीं । कुर्वडीं करुनी जनार्दनीं ॥३॥
शांतीची शांती ठेविली चरणीं । कुर्वंडी करुनी जनार्दनीं ॥४॥
दयेचि ते दया ठेविली चरणीं । कुर्वंडी करुनी जनार्दनीं ॥५॥
उन्मनी समाधी ठेविली चरणीं । कुर्वंडी करुनी जनार्दनीं ॥६॥
एका जनार्दनीं देहाची कुर्वंडी । वोवाळोनी सांडी जनार्दनीं ॥७॥
२४८९
एक भाव दुजा न राहो मनीं । श्रीरंगावांचुनी दुजें नाहीं ॥१॥
मनासी ते छंद आदर आवड । नामामृत चाड गोविंदाची ॥२॥
एका जनार्दनीं नाम वाचे गाऊं । आणिक न ध्याऊं दुजें कांहीं ॥३॥
२४९०
अवघें देवा तुजसमान । मज नाहीं भिन्न भिन्न ॥१॥
नाम वाचे सदा गाऊं । आवदी ध्याऊं विठ्ठल ॥२॥
वारंवार संतसंग । कीर्तनरंग उल्हास ॥३॥
एक जनार्दनीं सार । विठ्ठल उच्चार करुं आम्हीं ॥४॥
२४९१
भुक्ति मुक्तीचें कारण । नाहीं नाहीं आम्हां जाण ॥१॥
एक गाऊं तुमचें नाम । तेणें होय सर्व काम ॥२॥
धरलिया मूळ । सहज हातीं लागे फळ ॥३॥
बीजाची आवडी । एक जनार्दनीं गोडी ॥४॥
२४९२
लौकिकापुरता नोहे हा विभाग । साधलें अव्यंग सुखसार ॥१॥
अविट विटेना बैसलें वदनीं । नाम संजीवनीं ध्यानीं मनीं ॥२॥
बहुता काळांचें ठेवणें शिवाचें । सनकसनंदनाचेंक कुळदैवत ॥३॥
एका जनार्दनीं भाग्य तें चांगलें । म्हणोनि मुखा आलें रामनाम ॥४॥
२४९३
वेदाचा वेदार्थ शास्त्राचा शास्त्रार्थ । आमुचा परमार्थ वेगळाची ॥१॥
श्रुतीचें निजवाक्य पुराणींचे गुज । आमुचें आहे निज वेगळेंची ॥२॥
तत्त्वाचें परमतत्त्व महत्वासी आलें । आमुचें सोनुलें नंदाघरीं ॥३॥
एका जनार्दनीं ब्रह्माडांचा जीव । आमुचा वासुदेव विटेवरी ॥४॥
२४९४
गाढवासांगती सुकाळ लाथांचा । श्रम जाणिवेचा वायां जाय ॥१॥
आम्हांसी तों एक प्रेमाचे कारण । नामाचें चिंतन विठोबाच्या ॥२॥
एका जनार्दनीं आवडी हें माझी । संतचरण पुजीं सर्वकाळ ॥३॥
२४९५
दास्यत्वें चोखट । रामनामें सोपीं वाट ॥१॥
करितां लाधलें चरण । मना जाहलें समाधान ॥२॥
होतों जन्मोजन्मीं तापलों । तुमचे दरुशनें निवांत ठेलों ॥३॥
शरण एका जनार्दनीं । जनार्दन एकपणीं ॥४॥
२४९६
रामकृष्णनाम । कथा करूं कीर्तन ॥१॥
हाचि आम्हां मंत्र । सोपा दिसे सर्वत्र ॥२॥
संतांचे संगती । मुखीं नामामृत तृप्ती ॥३॥
बसो कीर्तनीं सदा । माझी मति गोविंदा ॥४॥
जनार्दनाचा एक । म्हणे माझी कींव भाका ॥५॥
२४९७
चरणाची सेवा आवडी करीन । कायावाचामन धरुनी जीवीं ॥१॥
यापरतें साधन न करीं तुझीं आण । हाचि परिपुराण नेम माझा ॥२॥
एका जनार्दनीं एकत्वें पाहिन । ह्रुदयीं ध्याईन जनार्दन ॥३॥
२४९८
मागें बहुतांनीं मानिला विश्वास । म्हणोनि मी दास जाहलों ॥१॥
कायावाचामन विकिलें चरणीं । राहिलों धरूनि कंठीं नाम ॥२॥
एका जनार्दनीं नामाचा प्रताप । भक्त आपोआप तरताती ॥३॥
२४९९
वायांविण करुं नये बोभाट । सांपडली वाट सरळ आम्हां ॥१॥
आतां नाहीं भय तत्त्वतां । ठेविला माथा चरणावरी ॥२॥
धरिल्या जन्माचें सार्थक । निवारला थोर धाक ॥३॥
गेला मागील तो शीण । तुमचें दरुशन होतांची ॥४॥
पूर्णपणें पूर्ण जाहलों । एका जनार्दनीं धालों ॥५॥
२५००
अवघा व्यापक दाविला । माझा संदेह फिटला ॥१॥
मन होतें गुंडाळलें । आपुलें चरणीं पैं ठेविलें ॥२॥
केलें देहाचें सार्थक । तुटला जन्ममरण धाक ॥३॥
नाहीं पहावया दृष्टी । अवघा जनार्दनीं सृष्टी ॥४॥
कार्यकरण हारपलें । द्वैत अवघें निरसलें ॥५॥
उडालें वैरियाचें ठाणें । आतां एकचि जहालें एकपणें ॥६॥
दुजा हेत हारपला । एका जनार्दनीं एकला ॥७॥
२५०१
सखीये अनुतापें वैराग्यतापें अति संतप्त नयनीं । अश्रु अंगीं स्वेद रोमांच जीवीं जीव मूर्च्छित वो ॥१॥
माझें मजलागीं गुरुकृपा मन तें जालें उन्मन वो । देही देह कैसा विदेह जालें क्रिया चैतन्यघन वो ॥२॥
माझें मीपण पहातां चित्तीं चित्त अचिंत वो । वृत्तिनिवृत्ति तेथें चिद्रुप जालो परमानंदें तृप्त वो ॥३॥
एका जनार्दनीं एकत्वें जन वन समसमान एक । एकपणें परिपुर्ण जाला त्रैलोक्य आनंदघन वो ॥४॥
२५०२
असोनी देहीं आम्हीं विदेही भाई । नातळों कर्म अकर्माचें ठायीं ॥१॥
माझें नवल म्यांच पाहिलें डोळां । शब्द निःशब्द राहिलों वेगळा ॥२॥
काय सांगु नवलाची कहाणी । पाहतें पाहणें बुडाले दोन्हीं ॥३॥
न पहावें न देखवें नायकावें कानीं । कायावाचामनें शरण एका जनार्दनीं ॥४॥
२५०३
जाहली गेली तुटली खुंटली हाव । पहातां पाहणें एकचि जाहला देव ॥१॥
जंगम स्थावर अचळ चळाचळ । अवघा व्यापुनी राहिला अकळ ॥२॥
न कळे लाघव खेळ खेळ करूणादानी । कायावाचामनें शरण एका जनार्दनीं ॥३॥
२५०४
देव पाहतां मजमाजीं भेटला । संदेह फिटला सर्व माझा ॥१॥
माझा मीच देव माझा मीच देव । सांगितला भाव श्रीगुरुनें ॥२॥
एका जनार्दनीं पाहिलासे देव । फिटला संदेह आतां माझा ॥३॥
२५०५
पहावया गेलों देव । तो मीची स्वयमेव ॥१॥
आतां पाहणेंचि नाहीं । देव भरला हृदयीं ॥२॥
पाहतां पाहतां खुंटलें । देवपण मजमाजीं आटलें ॥३॥
परतलें दृष्टीचें देखणें । अवघा देव ध्यानेंमनें ॥४॥
एका जनार्दनीं देव । नुरे रिता कोठें ठाव ॥५॥
२५०६
कायावाचामनें । कृपाळू दीनाकारणें ॥१॥
ऐसा समर्थ तो कोन । माझ्या जनार्दनावांचुन ॥२॥
माझें मज दाखविलें । उघडें वाचे बोलविलें ॥३॥
जनीं जनार्दन । एका तयासी शरण ॥४॥
२५०७
सर्व देवांचा हा देव । उभा राहे विटेवरी ॥१॥
त्याचे ठायीं भाव माझा । न दिसे दुजा पालटु ॥२॥
वारंवार ठेवीन डोई । उगेच पायीं सर्वदा ॥३॥
न मागें भुक्ति आणि मुक्ति । संतसंगति मज गोड ॥४॥
त्यांचें वेड माझें मनीं । शरण एका जनार्दनीं ॥५॥
२५०८
आजी देखिलीं पाउलें । तेणें डोळे धन्य जाहले ॥१॥
मागील शीणभारु । पाहतां न दिसे निर्धारु ॥२॥
जन्मांचें तें फळ । आजी जाहलें सुफळ ॥३॥
एक जनार्दनीं डोळा । विठ्ठल देखिला सांवळा ॥४॥
२५०९
सायासाचें बळ । तें आजी जाहलें अनुकुळ ॥१॥
धन्य जाहलें धन्य जाहलें । देवा देखिलें हृदयीं ॥२॥
एका जनार्दनीं संशय फिटला । देव तो देखिला चतुर्भुज ॥३॥
२५१०
मज करुं दिली नाहीं सेवा । दाविलें देवा देहींचे ॥१॥
जग व्यापक जनार्दन । सदा वसे परिपुर्ण ॥२॥
भिन्न भिन्न नाहीं मनीं । भरलासे जनीं वनीं ॥३॥
एका जनार्दनीं शरण । सर्वां ठायीं व्यापक जाण ॥४॥
२५११
मानसींच ध्यान मानसींच स्नान । मानसींच अर्चन करुं आम्हीं ॥१॥
न करुं साधन लौकिकापुरतें । न पुजूं दैवत आन वायां ॥२॥
मानसेंच तप मानसेंच जप । मानसीं पुण्यपाप नाहीं आम्हां ॥३॥
मानसीं तीर्थयात्रा मानसीं अनुष्ठान । मानसें धरूं ध्यान जनार्दन ॥४॥
एका जनार्दनीं मानसी समाधी । सहज तेणें उपाधि निरसली ॥५॥
२५१२
मानसींच अर्थ मानसींच स्वार्थ । मानसें परमार्थ दृढ असे ॥१॥
मानसींच देव मानसींच भक्त । मानसींच अव्यक्त दिसतसे ॥२॥
मानसींच संध्या मानसीं मार्जन । मानसी ब्रह्मायज्ञ केला आम्हीं ॥३॥
मानसी आसन मानसीं जनार्दन । एका जनार्दनीं शरण मानसींच ॥४॥
२५१३
बहुत पुराणें बहुत मतांतरें । तयांच्या आदरें बोल नोहे ॥१॥
शाब्दिक संवाद नोहे हा विवाद । सबाह्म परमानंद हृदयामाजीं ॥२॥
नोहे हें कवित्व प्रेमरस काढा । भवरोग पीडा दुरी होय ॥३॥
नोहे हें कामानिक आहे पैं निष्कामनिक । स्मरतां नासे दुःख जन्मांतरीजें ॥४॥
एका जनार्दनीं माझा तो निर्धार । आणिक विचार दुजा नाहीं ॥५॥
२५१४
जो काळासी शासनकर्ता । तोचि आमुचा मातापिता ॥१॥
ऐसा उदार जगदानी जनार्दन त्रिभुवनीं ॥२॥
आघात घात निवारी । कृपादृष्टी छाया करी ॥३॥
जन तोचि जनार्दन । एका जनार्दनीं भजन ॥४॥
२५१५
आम्हां काळांचें भय तें काय । जनार्दन बापमाय ॥१॥
पाजी प्रेमाचा तो पान्हा । नये मना आन दुजें ॥२॥
दिशाद्रुम भरला पाहीं । जनार्दन सर्वाठायी ॥३॥
एका जनार्दनीं ध्यात । जनार्दन तो ध्यानाआंत ॥४॥
२५१६
स्वर्ग मृत्यु पाताळ सर्वावरी सत्ता । नाहीं पराधीनता जिणें आमुचें ॥१॥
नाहीं त्या यमाचे यातनेंचे भय । पाणी सदा वाहे आमुचे घरीं ॥२॥
नाहीं जरामरण व्याधीचा तो धाक । सुखरुप देख सदा असों ॥३॥
एका जनार्दनीं नामाच्या परिपाठ । सुखदुःख गोष्टी स्वप्नीं नाहीं ॥४॥
२५१७
जन्मोजन्मीं आम्हीं बहु पुण्य केलें । मग या विठ्ठलें कृपा केली ॥१॥
जन्मोनी संसारीं झालों याचा दास । माझा तो विश्वास पांडुरंगीं ॥२॥
भ्रमर सुवासी मधावरी माशी । तैसें या देवासी मन माझें ॥३॥
आणिका देवासी नेघें माझें चित्त । गोड गातां गीत विठोबाचें ॥४॥
एका जनार्दनीं मज तेथें न्यावें । हाडसोनी द्यावें संतांपाशीं ॥५॥
२५१८
अगाध तुझीं लीला आकळ कैसेनी कळे । ब्रह्मा मुंगी धरूनी तुझें स्वरुप सांवळें ॥१॥
तुज कैसे भजावें आपणां काय देखावें । तुजपाशीं राहुनी तुजला कैसें सेवावें ॥२॥
अंगा देव तुं आम्हां म्हणसी मानवी । हेम अलंकार वेगळे निवडावे केवीं ॥३॥
एका जनार्दनीं सबाह्मभ्यंतरीं नांदे । मिथ्या स्वप्नजात जेवीं जाय तें बोधे ॥४॥
२५१९
निरसिया वरू आपरूपें । नुपजता लग्न लाविलें बापें ॥१॥
निरासिया वरू निरासिया वरू । निरासी गमला केला संसारू ॥२॥
निरासिया वरु साजिरा कैसा । अंगीचिया तेजें आरसा जैसा ॥३॥
निरासिया जोंवरी आस । संकल्पाशीं जो तोडितो पाश ॥४॥
आस निरास जाली पाही । एका जनार्दनीं सलग्न पायीं ॥५॥
२५२०
अविवेकें देखा नवल केलें । अभिमानें कैसें लग्न लाविलें ॥१॥
गुणाची नोवरी अवगुणाचा नोवरा । सख्या सहोदरा लग्न केलें ॥२॥
पांचें सुरवाडी सासुरवाडी ये । अकल्पीचे शेजे निजलिये ॥३॥
अंगसंगेविण संतती जाहली । आब्रह्म कैसी तात्काळ व्याली ॥४॥
गुणाचेनि बळें वरसोनी पोटें । घरोघरीं भेटी नेत असे ॥५॥
सत्कर्म विवेकु पोटासी आला । तेणें जागविला आपुला व्याला ॥६॥
उठोनियां वरु संतती खाये । नोवरीसहित गेली माये ॥७॥
पितामहाचा पिता सुभानुतेजें । एका जनार्दनीं न दिजे दुजें ॥८॥
२५२१
एक माझी माता दोघेंजणे पिता । मज तीन कांता दोघे सुत ॥१॥
वेद जाणा बंधु दशक बहिणी । कन्या झाल्या तिन्हीं माझें पोटीं ॥२॥
बंधु बहिणींस लग्न तें लाविलें । विपरीत झालें सांगवेना ॥३॥
एका जनार्दनीं सांगतसे गूढ । नाहीं तरी गुढ होउनी राहे ॥४॥
२५२२
विपरीत अर्थ ऐकतां कानीं । पुरुष गाभणी स्त्रीचेनि चिंतनीं ॥१॥
नवल गे माय नवल गे गाय । तीन पोरें व्याला सांगुं काय ॥२॥
एक ब्रह्माचारीं कळिलावा मोठा । साठ पोरें व्याला पहा चोहटा ॥३॥
एक मेलें गर्भीं असतां गे माय । बारा वर्षे लपलें सांगूं मी काय ॥४॥
एका जनार्दनीं उघडली दृष्टी । अर्थ पाहतां सुख होय पोटीं ॥५॥
२५२३
विटोळेंविण पोटा आला । अवघा संसार मिंधा केला ॥१॥
लग्न लागतां आला पोटा । मग सोडिलें अंतरपाता ॥२॥
ॐकारेसी बुडाली घडी । लग्न लाविलें औटावे घडीं ॥३॥
एका जनार्दनीं लग्न समरसें । पाहों गेलिया त्या लाविलें पिसें ॥४॥
२५२४
बोलू नयें तें आले बोला । आमुचा बाप गरवार जाला ॥१॥
नवलही ऐकिलें ऐका जी तुम्ही चोज । ऐकूं जातां तोचि नाचे भोजें ॥२॥
प्रौढ जाली आमुची आईं । बापाची नांवें त्या ठेविलीं पाहीं ॥३॥
लेकीनें बापासी केलें सावेव । एका जनार्दनीं पहा नवलाव ॥४॥
२५२५
अवघ्या संसाराचा कळस जाला । आमुलाची कैसा पोट आला ॥१॥
पाठीं बैसला तोचि पोटी । उघड्या दिठीं देखतसे ॥२॥
अमोल्यांचें कुळ न सांगवें तोंडें । सोय धरी तरी सखीं भांवडें ॥३॥
पाठीम पोटीं बैसला पाठीं । सोयरीक गोष्टी एका जनार्दनीं ॥४॥
२५२६
बोलणें बोलतां हेंचि दुर्घट । नुपजत लेकासी लाविला पाट ॥१॥
बोलूं नये याचे सत्ते भेणें । मौनची राहणें हेंचि शहाणपण ॥२॥
तेथील संतति म्हणाल पवित्र । न म्हणतां तरी घात कुळगोत्र ॥३॥
कांहीं एक वेद बोलूं गेला बोली । चवंढाई चिरुनी तीन कोंडें गेलीं ॥४॥
श्लाघोनी भक्ती बोलूं गेलीं तोडें । बोल बोल तंव नवखंडे ॥५॥
लडिवाळ भक्त बोलोनी हांसे । बोल बोलें तंव लावियेलें पिसें ॥६॥
बोलावला येतो चढला अभिमाना । बोल बोले तंव दवडिलें राना ॥७॥
एका जनार्दनीं मौनचीं घोटी । एकपणें तेंही घातलें पोटीं ॥८॥
२५२७
बाप तोचि माय होउनी आला पोटीं । जातक वर्णितां गुंती पडली भेटी ॥१॥
बाप कीं माय म्हणावा पुत्र । भुललीया श्रुति करितां वृत्तान्त ॥२॥
मी बापापोटीं कीं बापु माझ्या पोटीं । वर्णितां ज्योतिषी विसरले त्रिपुटी ॥३॥
एका जनार्दनीं जातक मौनी । जन्मनाम ठेविलें निःशब्द देउनी ॥४॥
२५२८
एकाचि दिठी एकाचे डोळे । एक चाले कैसें एकाचिये खोळे ॥१॥
सबाह्म अभ्यंतरीं सारिखा चांग । दोघे मिळोनियां एकचि अंग ॥२॥
यापरि रिगाले अभिन्न अंगीं । दोघे सामावाले अंगीच्या अंगीं ॥३॥
ऐसें लेकीनें बापासी बांधलें कांकण । एका जनार्दनीं केलें पाणिग्रहण ॥४॥
२५२९
माये आधीं लेक जन्मली । दोघींच्या लग्नाची आयती केली ॥१॥
कोण नोवारा कोण नोवरी । अर्थ पाहतां न कळे निर्धारीं ॥२॥
बापा आधीं लेक जन्मला । लग्नाचा सोहळा बापाचा केला ॥३॥
वरात निघाली नोवरा नोवरी । एका जनार्दनीं जाहली नवलपरी ॥४॥
२५३०
स्वामीसेवका अबोला । ऐसा जन्मचि अवघा गेला ॥१॥
जन्मवरी जुनें भातें । साधन शिऊं नेदी हातें ॥२॥
काम करुं नेदी हातीं । उसंत नाहें अहोरातीं ॥३॥
श्रद्धें विण अचाट सांगें । ढळॊं नेदी पुढें मांगें ॥४॥
न गणीं दिवस मास वरुषी । भागों जातां वहीच पुसी ॥५॥
चाव चावी करुं नेदी । सगळें गिळवी त्रिशुद्धी ॥६॥
जो कां ग्लानी साधन मागें । तेंचि बंधन त्यासी लागे ॥७॥
जो सेवा करी नेटका । त्यासी करुनी सांडी सुडका ॥८॥
झोंप लागों नेदी कांहीं । निजे निज निजवी पाही ॥९॥
एका जनार्दनीं निज सेवा । जीवें ऊरूं नेदी जीवा ॥१०॥
२५३१
गो गोरसातीत स्वानंद साखरेसी । प्रेमें पेहें पाजीन संख्या सोयर्‍यासी ॥१॥
घेई घेई बाळा घोट एक । झणी पायरव होईल कुशलीं पडे तर्क ॥२॥
दृश्य न दिसे तें कांळीं अवघें लावी होटीं । सद्युक्तीचें शिंपीवरी गिळी तैसें पोटीं ॥३॥
अंतर तृप्त जालें सबाह्म कोंदलें । निज गोडिये गोडपणें तन्मय जालें ॥४॥
सदगुरु माउली पेहे पाजी अंगीं भरला योग । तेणें देह बुद्धी समुळ केला त्याग ॥५॥
पंचभुतांचे अंगुलें सुवर्ण हारपलें । माझें माझें म्हणत होतें त्या गुणा विसरलें ॥६॥
आतींची हारली भूक जालें सुख । निजनंदी पालखी पहुडलें स्वात्ममुख ॥७॥
पेहे पाजायाचे मिसें देतसे पुष्टी तुष्टी । एका सामावाला जनार्दना पोटीं ॥८॥
२५३२
नयन तान्हेलें पाजावें काई । मना खत झालें फाडुं कवण ठायीं ॥१॥
ऐसा कोणीहि वैद्य मिळता का परता । सुखरुप काढी मनाची का व्यथा ॥२॥
डोळ्यांची बाहुली पाहतां झडपली । तिसी रक्षा भली केविं करूं ॥३॥
निढळींची अक्षरें चुकलीं कानामात्रें । शुद्ध त्याहावें कैसें लिहिणारें ॥४॥
जीवीचिया डोळा पडळ आलें । अंजन सुदन केविं जाय ॥५॥
एका जनार्दनीं जाणे हातवटी । पुण्य घेउनी कोणी करा भेटी ॥६॥
२५३३
धरा अधर जाली वोटंगणें काई । जळे मळें तें धावें कवणे ठायीं ॥१॥
ऐसा कोण्हीहा गुणीया मिळों कां निरुता । भूतें धरे धरी आपुलिया सत्ता ॥२॥
अग्नि हिवेला तापावें कोठें । पवना प्राणु नाहीं कवण लावी वाटे ॥३॥
गगन हारपलें पाहावेआं कवणे ठायीं । मन मुळीं लागलें शांतीक तें पाहीं ॥४॥
स्वादें जेवणार गिळिला पैं जाणा । चवी सांगावया सांग ते कवणा ॥५॥
एका जनार्दनीं जाणे एक खुणे । त्यासी भेटी कोणी घ्या एकपणें ॥६॥
२५३४
हें सहजवि थोरावले । पृथ्वी आप तेज झालें । वायु आकाश संचलें । आनंदले सकलही ॥१॥
तें माहेरी येवढें चक्र । गगनीं हा निर्धार । याचा पाहे पां विचार । चैतन्यामाजीं ॥२॥
तेथें वेदासी बोबडी । अनुभवी पैलथडी । एका जनार्दनीं गोडी । नित्य घेतसे ॥३॥
२५३५
आतां आम्हीं सहजचि थोर । ब्रह्मा विष्णु महेश्वर । परब्रह्मा स्वयें ॐकार । परात्पर जगदात्मा ॥१॥
आम्हीं सहजचि स्वतः सिद्ध । जागृति सुषुप्ति साध्य । तूर्या त्रिसाक्षीणी बोध । अति अगाध उन्मनी ॥२॥
ते उन्मनीं परात्पर । निर्गुण हो निराकार । तुर्या तिचा आकार । एका जनार्दनीं सगुणाकार देह झाला ॥३॥
२५३६
उन्मनीचा हेलावा । तूर्या त्रिनयनीं दावावा । त्रिगुण तूर्या सांठवावा । तें कारण उन्मनीं ॥१॥
हातीं देऊनी बावन कस । भुमंडळईं फिरवा भलत्यास । नाहें लांछन हीनकसास । बाळकांस तेंवें तें ॥२॥
एका जनार्दनीं हा बोध । उघड बोलिलों सुबोध । अनुभवोनि हा बोध । संतचरण धरावे ॥३॥
२५३७
नाभिस्थानीं ठेवा हृदयकमळीं पहावा । द्विदळीं अनुभवा एकभवा ॥१॥
अर्धमात्रा बिंदु पाहतां प्रकार । होऊनी साचार सुखी राहे ॥२॥
प्रणव ओंकारू विचार करितां । बिंदुची तत्त्वतां सर्वगत ॥३॥
कुंडलिनी गति सहजचि राहे । सहस्त्रदळीं पाहे आत्मरूप ॥४॥
भिन्नभिन्न नाहीं अवघेंचि स्वरुप । पाहतां निजरुप रुप होय ॥५॥
तेथें कैंचा विचारू कैंचा पा अनाचारू । एका जनार्दनीं साचारू सर्वा घटीं ॥६॥
२५३८
रात्रंदिवस जप होती साठ घटिका । संख्या त्याची ऐका निरनिराळी ॥१॥
दीड घटिका पळें दहा निमिष दोन । प्रथम तें स्थान आधारचक्र ॥२॥
साडेसोळाआ घटिका दहा पळें लेखा । निमिषें तीन देखा स्वाधिष्ठानी ॥३॥
दहा पळें देखा घटिका साडेसोळा असती । मणिपुर गणती निमिष चार ॥४॥
आणिक घटी पळें तितुकींची पाही । अनुहत ठायीं निमिष पांच ॥५॥
पावणेतीन घटिका दहा पळें जाणा । विशुद्धींची गणना निमिष एक ॥६॥
अग्निचक्रावरी पावणेतीन घटिका । दीड पळ देखा निमिष एक ॥७॥
पळ आठ घटिका अडिचाची गणती । निमिष चवदा असती सहस्त्रदळीं ॥८॥
साहाशें ते सहस्त्र एकवीस होती । जनार्दनप्राप्ति एका उपायें ॥९॥
२५३९
आंगुलींवरी आंगुली । खेळतसे तान्हुली । पडली तिची साउली । भिन्न माध्यान्ही ॥१॥
दिवसांचें पाहणें । पाहतां दिसे लाजिरवाणें । खेळ मांडिला विंदानें । नवल ऐका ॥२॥
बारा सोळा घागरीं । पाणी नाहीं थेंबवरी । नाहायासी बैसली नारी । मुक्त केशें ॥३॥
घरधनी उभा ठेला । तेणें रांजण उचलिला । जाउनी समुद्रीं बुडाला । नवल ऐका ॥४॥
नाहतां नारी उठली । परपुरुष भेटली । आनंदानें बैसली । निजस्थानी ॥५॥
काळें निळें नेसली । जाउनी दारवंटीं बैसली एका जनार्दनीं देखिला । नवल ऐका ॥६॥
२५४०
जगामध्यें काय हालत । तें दृष्टीसी नाहीं भरत । अचळ असोनि चळत । चंचळ म्हणत आहे मुठींत ॥१॥
कैसें बोटानें दाखवुं तुला । सावध होई गुरूच्या मुला । हा शब्द अचोज वेगळा अर्थ जाणे सहस्त्रांत विरळा ॥२॥
कांहीं नसोनि तें दिसत । नाहीं म्हणतां सत्य भासत । आकारीं आकार लपत । वाउगें जाणत्यासी भासत ॥३॥
अहं सोहं कोहं लपाला । उघड दृष्टीरूपा आला । जगीं व्यापक नसोनि व्यापला । एका जनार्दनीं गुरुपुत्र भला ॥४॥
२५४१
चक्षुदर्पणीं जग हें पहा । जगज्जीवनीं मुरुनी रहा ।
तूर्या कालिंदि तीर्थीं नाहा । पापपुण्यासी तिळांजुळीं वहा ॥१॥
डोळ्यांनों सत्य ही गुरूची खूण । आपुलें स्वरूप घ्या ओळखून ॥ध्रु०॥
तिन्हीं अवस्था सांडुनी मांगें । अर्ध चंद्राचा चांदण्यांत वागे ।
चांदणें ग्रासुनी त्या ठायीं जागे । गड उन्मनी झडकरी वेगें ॥२॥
एवढें ब्रह्मांडफळ ज्या देठी । तें आटलें देखण्याचें पोटीं ।
त्यासी पहातां पाठीं ना पोटीं । मीतूंपणांची पडली तुटी ॥३॥
चहूं शून्याचा निरसी जेणें । शून्य नाहीं तें शून्यपणें ।
शुन्यातीतचि स्वयंभ होणें । शून्य गाळूनि निःशून्यपणें ॥४॥
चार सहा दहा बारा सोळा । ह्मा तो आटल्या देखण्याच्या कळा ।
कळातीत स्वयंभ निराळा । एका जनार्दनीं सर्वांग डोळा ॥५॥
२५४२
एक पांच तीन नावांचे शेवटीं । अठरा हिंपुटीं जयासाठी ॥१॥
सात तेरा चौदा घोकितां श्रमले । पंचवीस शिणले परोपरी ॥२॥
तेहतिसां आटणी चाळिसां दाटणीं । एकुणपन्नसांची कहाणी काय तेथें ॥३॥
एकाजनार्दनीं एकपणें एक । बावन्नाचा तर्क न चालेचि ॥४॥
२५४३
कान्होबा नवल सांगतों गोष्टी । एक वृक्ष दृष्टी देखिला तयावरी सृष्टी ॥१॥
कोडें रे कोडें कान्होबा तुझें कोडें । जाणती जाणती अर्थ पाहतां उघडें ॥ध्रृ०॥
वृक्षाग्री नाहीं मूळ वर शेंडा नाहीं सरळ । बावन शाखा पल्लव पत्र पुष्प भरलें सकळ ॥२॥
एका जनार्दनींक वृक्ष सुढाळ । तयांवरी खेळे एक एकुलतें बाळ ॥३॥
२५४४
पंचभूतें नव्हतीं जईं । तैं वृक्ष देखिला भाई । अधोभागीं शेंडा मूळ पाहीं । वरी वेंधली तिसी पाय नाहीं ॥१॥
सांगें तूं आमुचें कोडें कान्होबा सांग तूं आमुचें कोडें । नाहीं तरी जाऊं नको पुढें ॥धृ०॥
नवलक्ष जया शाखा । पत्रपुष्पें तेचि रेखा । पंचभूतें कोण लेखा । ऐसा वृक्ष देखिला देखा ॥२॥
तयावरी एक सर्पीण । तिनें खादलें त्रिभुवन । शरण एका जनार्दन । हें योगियांचें लक्षण रे ॥३॥
२५४५
सगुण निर्गुण नोहे वृक्ष । पाहतां नित्रीं न भासे सादृश्य । देखतां देखत होतो अदृश्य ॥१॥
सांग रे कान्होबा हें कोंडे । तुझें तुजपाशीं केलें उघडें । आम्हां न कळे वाडेंकोडें ॥२॥
एक मुळीं वृक्ष देखिला । द्विशाखां तो शोभला । पाहतां पत्र पुष्पें न देखिला ॥३॥
ऐसें वृक्ष अपरंपार । एकाजनार्दनीं करा विचार । मग चुकेल वेरझार ॥४॥
२५४६
अलक्ष अगोचर म्हणती वृक्ष । तो दृष्टी न दिसे साक्ष । योगी म्हणती पाहिला लक्ष ॥१॥
कान्होबा तुझें कोडें । तुजपुढें केलें उघडें । सांगतां वेद जाहले वेडे रे ॥२॥
सहा अठरांची मिळणी । छत्तिसांचें घांतलें पाणी । तो वृक्ष देखिला नयनीं रे ॥३॥
पंचाण्णवची एक शाखा । एका जनार्दनीं वृक्ष देखा । अर्थ पाहतां मोक्ष रेखा रे ॥४॥
२५४७
अहं सोहं वृक्षा तो निघाला वोहं । याचा शेंडा नाहीं मा कोठें कोहं ॥१॥
कान्होबा उघद माझें कोडें । बोल बोलती साबडे । अर्थ करे कां रे निवाडे ॥२॥
वृक्ष जाहला मन पवन । वृक्ष तो सहजचि हवन । वृक्षें वेधलें चराचर गहन रे ॥३॥
वृक्षे भेदिलें आकाश । एका जनार्दनीं निरवकाश । वृक्षचि जाहला अलक्ष रे ॥४॥
२५४८
नीळवर्ण वृक्ष तो अति दृश्य । पाहतां सावकाश दृष्टी न पडे ॥१॥
भलें कोडें कान्होबा हें तुझें । लय लक्षा न कळे म्हणती माझें आणि तुझें ॥२॥
हो वृक्षांची वोळख धरा बरी । निवृत्ति ज्ञानदेव सोपान अधिकारी ॥३॥
एका जनार्दनीं वृक्ष सगुण निर्गुण । जाहला पुंडलिकाकारणे ब्रह्मा सनातन ॥४॥
२५४९
वृक्ष व्याला आकाश पाताळ । वृक्षीं प्रसवलें लोकपाळ । आठ्ठ्यायेंशीं सहस्त्र ऋषिमंडळें ॥१॥
कान्होबा बोलों तुझें कोडें । अर्थ ऐकतां ब्रह्मा जोडें । अभक्त होती केवळ वेडे रे ॥२॥
वृक्षाअंगीं पंचभुतें । प्रसवला तत्त्वें निरुतें । अहं सोहं पाहतां तें होतें ॥३॥
एका जनार्दनीं पाहिला वृक्ष । गुरुकृपें वोळखिला साक्ष । भेदभाव गेला प्रत्यक्ष रे ॥४॥
२५५०
निर्गुण निराकार वृक्ष आकारला । पंचतत्त्वे व्यापक जाहला ॥१॥
कान्होबा हें बोलणें माझें कोडें । पंचाविसांचे ध्यानीं नातुडे रे ॥२॥
साठ ऐशीं शोभती शाखा । नवलक्ष पल्लव भोंवती रे ॥३॥
चौर्‍यांयशी लक्षांची मिळणी । वृक्षरूपीं एका जनार्दनीं देखा रे ॥४॥
२५५१
ॐ कार हा वृक्ष विस्तारला । चतुःशाखें थोर जाहला ।
पुढें षडंतर शाखें विस्तारला । आठरांचा तया मोहोर आला ॥१॥
उघडें माझें कोडें । जाणती न जाणती ते वेडे ।
पडलें विषयांचें सांकडें । तया न कळे हें कोडें रे ॥२॥
चौर्‍यांयशी लक्ष पत्रे असती । सहस्त्र अठ्ठ्यायंशी पुष्पें शोभती ।
तेहतीस कोटी फळें लोंबती । ऐशी वृक्षाची अनुपम्य स्थिती रे ॥३॥
आदि मध्य अंत पाहतां न लगे मुळ । एकवीस स्वर्ग सप्त पाताळ ।
एका जनार्दनीं वृक्ष तो सबळ । उभा विटेवरी समुळ वो ॥४॥
२५५२
वृक्ष पाहतां परतला आगम । निगमा न कळे दुर्गम ।
वेदशास्त्रांसी निरुतें वर्म । तो वृक्ष देखिला विठ्ठलनाम ॥१॥
माझें सोपें कोंडें । कान्होबा करीं तुं निवाडे ।
अर्थ सखोल ब्रह्मांड । भक्तिभाव तयासि उघडे रे ॥२॥
साहांसी येथें न चाले मती । चार गुंतलें न कळे गती ।
अठरा भाटीव वर्णिती । ऐशियासी न कळे स्थिति रे ॥३॥
चौर्‍यांयशीं लक्ष भुलले वायां । अठ्ठ्यायंशीं सहस्त्र भोगिता छाया ।
तेहतीस कोटी न कळे आयतया । एक जनार्दनीं लागे पायां रे ॥४॥
२५५३
सोपा वृक्ष फळासी आला । विठ्ठलनामें विस्तारला ॥१॥
वेदां न कळे मूळ शेंडा । शास्त्रें भांडतां पैं तोंडा ॥२॥
पुराणें स्तवितां व्याकुळ जाहलीं । निवांत होऊनियां ठेली ॥३॥
मूळ वृक्ष जनार्दन । एका जनार्दनीं विस्तार पूर्ण ॥४॥
२५५४
एक दोन तीन विचार करती । परि न कळे गति त्रिवर्गातें ॥१॥
त्रिरूप सर्व हा मायेचा पसार । त्रिवर्ग साचार भरलें जग ॥२॥
त्रिगुणात्मक देह त्रिगुण भार आहे । त्रिमुर्ती सर्व होय कार्यकर्ता ॥३॥
एका जनार्दनीं त्रिगुणांवेगळा । आहे तो निराळा विटेवरी ॥४॥
२५५५
चार देह चार अवस्था समाधी । कासया उपाधि करिसी बापा ॥१॥
चार वेद जाण युगें प्रमाण । पांचवें विवरण न करी बापा ॥२॥
जनार्दनाचा एक चतुर्थ शोधोनी पांचवें ते स्थानीं लीन झाला ॥३॥
२५५६
पंचक पंचकाचा पसारा पांचाचा । खेळ बहुरूपियां पांचापासोनी ॥१॥
पृथ्वी आप तेज वायु आकाश जाण । पंचकप्राण मन पांचांमाजी ॥२॥
इंद्रियपंचक ज्ञान तें पंचक । कर्म तें पंचक जाणें बापा ॥३॥
धर्म तो पंचक स्नान तें पंचक । ध्यान तें पंचक जाणें बापा ॥४॥
एका जनार्दनीं पंचकावेगळा । पाहें उघडा डोळा विटेवरी ॥५॥
२५५७
सहा ते भागले वेवादती सदा । सहांची आपदा होती जगीं ॥१॥
सहांचे संगती घडतसे कर्म । सहा ते अधर्म कारिताती ॥२॥
सहांचे संगती नोहे योगप्राप्ती । होतसे फजिती सहायोगें ॥३॥
एका जनार्दनीं सहांच्या वेगळा । सातवा आठवो मज वेळोवेळां ॥४॥
२५५८
सातवा तो सर्वाठायीं वसे । शंकरादिक ध्याती तया अपेक्षा ॥१॥
तो सातवा हृदयीं आठवा । आठवितो तुटे जन्ममरण ठेवा ॥२॥
सातवा हृदयीं घ्यावा जनीं वनीं पहावा । पाहुनियां ध्यावा मनामाजीं ॥३॥
एक जनार्दनीं सातवा वसे मनीं । ध्नय तो जनीं पुरुष जाणा ॥४॥
२५५९
आठवा आठवा वेळोवेळा आठवा । श्रीकृष्ण आठवा वेळोवेळां ॥१॥
कलीमाजीं सोपें आठवा आठवण । पावन तो जन्म आठव्यानें ॥२॥
आठवा नामें तरी पांडवा सहाकारी । दुराचारियां मारी आठवा तो ॥३॥
एका जनार्दनीं आठव्याची आठवण । हृदयीं सांठवण करा वेंगीं ॥४॥
२५६०
नववा बैसे स्थिररूप । तया नाम बौद्धरुप ॥१॥
संत तया दारीं । तिष्ठताती निरंतरीं ॥२॥
पुंडलिकासाठीं उभा । धन्य धन्य विठ्ठल शोभा ॥३॥
शोभे चंद्रभागा तीर । गरुड हनुमंत समोर ॥४॥
ऐसा विठ्ठल मनीं ध्याऊं । एका जनार्दनीं त्याला पाहुं ॥५॥
२५६१
मूळची एक सांगतों खूण । एक आधीं मग दोन । तयापासाव चार तीन । व्यापिलें पांचें परिपूर्णं ॥१॥
तें भरुनी असें उरलें । सर्वां ठायीं व्यापियलें । जळीं स्थळीं सर्व भरलें । शेंखीं पाहतां नाहीं उरलें ॥२॥
निवृत्ति ज्ञानदेव सोपान । हेचि जाणती प्रेमखुण । समाधी पावलें समाधान । नाहीं उरलें भिन्नाभिन्न ॥३॥
शरण एका जनार्दनीं । खुण बाणलीं निजमनीं । व्यापक दिसे तिहीं त्रिभुवनीं । गेला देहभाव विसरुनी ॥४॥
२५६२
एक एक म्हणती सकळ लोक । पाहतां एका एक हारपलें ॥१॥
एकाविण एक गणीत नाहीं देख । तें नित्य वोळख निजें आत्मीया रे ॥२॥
त्वंपद असिपद नाहीं । ठायींच्या ठायीं निवोनि पाही ॥३॥
सच्चिदानंद तिन्हीं नाम माया । सूक्ष्म कारण तेथें भुलुं नको वायां ॥४॥
अहं तें मीपण सोहं तें तूंपण । अहं सोहं सांडोनि पाहें निजकानन ॥५॥
एका जनार्दन सांडी एकपण । सहज चैतन्य तेथें नाहीं जन्ममरण ॥६॥
२५६३
लक्ष गांवें तरणी । पृथ्वी व्यापी निज करणीं । तो साक्षी अलिप्तपणीं । जोथींच्या तेथें ॥१॥
तैसा आत्म देहीं । म्हणती त्यासी ज्ञान नाहीं । तो व्यापुनी सर्वा ठायीं । साक्षत्व असे ॥२॥
सदगुरुमुखींचा विचार । जयासी झाला साक्षत्कार । उदेरा ज्ञानभास्कर । अज्ञानतिमिरीं ॥३॥
हिरवा पिवळा । संगें रंग जाला निळा । स्फटिक या वेगळा । आत्मा तैसा ॥४॥
तैसा ज्ञानकिली । जयाचें हातां आली । तयानें उगविलीं । अज्ञान कुलुपें ॥५॥
एकाजनार्दनाचा रंक । त्याचे बोधें कळला विवेक । पूर्ण बोधाचा अर्क । उदया आला ॥६॥
२५६४
परेहूनी कैसें पश्यन्ती वोळलें । मध्यमीं घनावलें सोहंबीज ॥१॥
वैखारियेसी कैसें प्रगट पैं जालें । न वचे ते बोल एकविध ॥२॥
साक्षात्कारे कैसें निजध्यासा आलें । मननासी फावलें श्रवणद्वारे ॥३॥
सुखासुख तेथें जालीसे आटणी । एका जनार्दनीं निजमुद्रा ॥४॥
२५६५
स्वयंप्रकाशामाजीं केलें असें स्नान । द्वैतार्थ त्यागुन निर्मळ जाहलों ॥१॥
सुविद्येचें वस्त्र गुंडोनि बैसलों । भूतदया ल्यालों विभूती अंगीं ॥२॥
चोविसापरतें एक वोळखिलें । तेचि उच्चारिलें मुळारंभीं ॥३॥
आकार हारपला उकार विसरला । मकरातीत केला प्रणव तो ॥४॥
अहं कर्म सर्व सांडियेल्या चेष्टा । तोचि अपोहिष्ठा केलें कर्म ॥५॥
संसाराची तीन वोंजळीं घातलें पाणी । आत्मत्वालागुनी अर्घ्य दिलें ॥६॥
सोहं तो गायत्री जप तो अखंड । बुद्धिज्ञान प्रचंड सर्वकाळ ॥७॥
एका भावे नमन भूतां एकपणीं । एका जनार्दनीं संध्या जाहली ॥८॥
२५६६
झाली संध्या संदेह माझा गेला । आत्माराम हृदयीं शेजें आला ॥धृ०॥
गुरुकृपा निर्मळ भागीरथी । शांति क्षमा यमुना सरस्वती ।
असीपदें एकत्र जेथें होती । स्वानुभाव स्नान हें मुक्तास्थिती ॥१॥
सद्बुद्धीचें घालुनि शुद्धासन । वरी सदगुरुची दया परिपुर्ण ।
शमदम विभुती चर्चुन जाण । वाचें उच्चारी केशव नारायण ॥२॥
बोध पुत्र निर्माण झाला जेव्हा । ममता म्हातारी मरोनि गेली तेव्हां ।
भक्ति बहीण धाऊनि आली गांवा । आतां संध्या कैशी मी करुं केव्हां ॥३॥
सहज कर्में झालीं ती ब्रह्मार्पण । जन नोहें अवघा हा जनार्दन ।
ऐसें ऐकेतां निवती साधुजन । एका जनार्दनीं बाणली निज खुण ॥४॥

---

स्थूल जीवन 

२५६७
स्थूल देहाचा विचार । हातां आलिया साचार । तेथें देहें अहंकार । विरोनि जाये ॥१॥
स्थूल ब्रह्माज्ञान नेत्रीं । स्थूलभोग जागृति वैखरी । हें नव्हे मी ऐसा अंतरी । बोध झाला ॥२॥
मग देहें मारितां तोडितां । पूजितां कां गाजितां । नसे हर्षे खेदवार्ता । तया पुरुषा ॥३॥
एका जनार्दनीं । लीन झाला संतचरणीं । दर्पणामाजीं बिंबोनि । दर्पणातीत ॥४॥
२५६८
ऐसी वाढलिया सद्वासना । तेथें जिराली मनाची कल्पना । इंद्रियें विषय प्राणा । बोध जाला ॥१॥
लिंग विष्णु स्वप्न कंठस्नान । काल्पनिक भोग जाण । वाचा मध्यमा ऐसी खूण । मिळोनि ठेली त्या पदा ॥२॥
तेथें इंद्रिया ऊर्वसी । आलीया सेजेसी । जयाचिया मानसीं । कामा नुठी ॥३॥
एका जनार्दनीं बोध । अवघा झाला ब्रह्मानंद । लिंग देहाचा खेद । वस्तु जाला ॥४॥

---

कारण देह

२५६९
आतां कारण जें अज्ञान । तेंहीं गेलें वोसरोन । बोधाचें आसन । बैसलें तेथें ॥१॥
कारण रुप सुषुप्ति । आनंद भासत हृदयीं प्राप्ती । या समस्ताची वस्ती । वस्तु झाली ॥२॥
ऐसा असोन वोहोट झाला । ज्ञानरसें पैं भरला । मग सर्वांठायीं देखिलां । आत्मबोध ॥३॥
एका जनार्दनीं आत्म्याची भेटी । तेथें उडाली त्रिगुण । मग बोधासी राहटी । जेथें तेथें ॥४॥

---

महाकारण देह

२५७०
महाकारण जें देहज्ञान । त्याचाही साक्षी आत्मा आपण । जैसा सेजे ये आंबा मुरोन । तैसा तो जाण ॥१॥
ऐशीं मुराली तुर्या अवस्था । मग साक्षी जाला परौता । तो मुरोनि वस्तुता । वस्तु जाला ॥२॥
ऐशी विवेकाची राबणूक । विवेक आत्मा वोळख । एका जनार्दनीं परम सुख । प्राप्त जालें ॥३॥

---

नवविधा भक्ती

२५७१
नवविधा भक्ति नव आचरती । त्याची नामकीर्ति सांगुं आतां ॥१॥
एक एक नाम घेतां प्रातःकाळीं । पापा होय होळी क्षणमात्रें ॥२॥
श्रवणें परीक्षिती तरला भूपति । सात दिवसां मुक्ति जाली तया ॥३॥
महाभागवत श्रवण करुनी । सर्वागाचें काम केलें तेणें ॥४॥
श्रीशुक आपण करूनी कीर्तन । उद्धरिला जाण परिक्षिती ॥५॥
हरिनाम घोषें गर्जें तो प्रल्हाद । स्वानंदें प्रबोध जाला त्यासी ॥६॥
स्तंभी अवतार हरि प्रगटला । दैत्य विदारिला तयालागीं ॥७॥
पायाचा महिमा स्वयें जाणे रमा । प्रिय प्ररुषोत्तमा । जाली तेणें ॥८॥
हरि पदांबुज सुकुमार कोवळें । तेथें करकमळें अखंडित ॥९॥
गाईचिया मागें श्रीकृष्ण पाउलें । अक्रुरें घातलें दंडवत ॥१०॥
करुनी वंदन घाली लोटांगण । स्वानंदें निमग्न जाला तेणें ॥११॥
दास्यत्व मारुती अचें देहास्थिती । सीताशुद्धि कीर्ति केले तेणें ॥१२॥
सेव्य सेवक भाव जाणें तो मारुती । स्वामी सीतापती संतोषला ॥१३॥
सख्यत्व स्वजाति सोयरा श्रीपति । सर्वभावें प्रीति अर्जुनासी ॥१४॥
उपदेशिली गीता सुखीं केलें पार्थां । जन्ममरण वार्ता खुंटविली ॥१५॥
आत्मानिवेदन करूनियां बळीं । जाला वनमाळी द्वारपाळ ॥१६॥
औट पाऊल भूमी घेऊनी दान । याचक आपण स्वयें जाला ॥१७॥
नवविधाभक्ति नवजणें केली । पूर्ण प्राप्ती जाली तयालागीं ॥१८॥
एका जनार्दनीं आत्मनिवेदन । भक्ति दुजेंपण उरलें नाहीं ॥१९॥
२५७२
हरिकथा श्रवण परिक्षिती सुजाण ऐकतां आपण अंगें होय ।
होय न होय ऐसा संशय नाहीं पुर्वत्व राहे ।
राहिलें गेलें देह ज्याचा तो नेणें देहींचे विदेहीं होय ।
श्रवण समाधी नीचनवा आनंद ब्रह्माहस्मि न साहे रया ॥१॥
नवविधा भक्ति नवविधा व्यक्ति अवघिया एकची प्राप्ती ।
एका जनार्दनीं अखंडता मुक्तीची फिटे भ्रांति रया ॥ध्रु०॥
हरीच्या कीर्तनें शुक आणि नारद छेदिती अभिमानाचा कंदु ।
गातां पैं नाचतां अखंड पैं उल्हास कीर्तनीं प्रेमाल्हादु ।
हरिनाम गजर स्वानंदें हंबरें जिंतिला पायेचा बाधू ।
श्रोता वक्ता स्वयें सुखरुप जाला वोसंडला ब्रह्मानंदु रया ॥२॥
हरीचेनि स्मरणें द्वंद्व दुःख नाहीं हें भक्ति प्रल्हादा ठायीं ।
कृतांत कोपलिया रोमही वक्र नोहे मनीं निर्भयता निज देहीं ।
अग्नि विष आप नेदी त्या संताप न तुटे शस्त्राचे घाई ।
स्मरणाचेनि बळें परिपुर्ण जाला देह विदेह दोन्हीं नाहीं रया ॥३॥
हरिचरणामृत गोड मायेसी उठी चाड लाहे जाली रमा ।
चरणद्वय भजतां मुकलीं द्वंद्वभावा म्हणोनि पढिये पुरुषोत्तमा ।
हरिपदा लागली शिळा उद्धरली अगाध चरणमहिमा ।
चरणीं विनटोनी हरिपदा पावली परि चरण न सोडी रया ॥४॥
शिव शिव यजिजे हें वेदांचें वचन पृथुराया बाणलें पूर्ण ।
पूज्यपुज्यक भाव सांडोनी सद्भावें करी पुजन ।
देवी देव दाटला भक्त सांडोनी सद्भावें करी पुजन ।
देवी देव दाटला भक्त प्रेमे आटला मुख्य हें पूजेचें विधान ।
त्रिगुण त्रिपुटीं छेदुनियां पूजेमाजीं समाधान रया ॥५॥
हरिचरण रज रेणु वंदूनिया पावना जाला अक्रुर ।
पावनपणें प्रेमें वोसंडें तेणें वंदी श्वानसुकर ।
वृक्ष वल्ली तृणा घाली लोटांगण सद्भावें पूजी गौखुर ।
दंडाचिये परी लोटांगण घाली हरिस्वरुप चराचर रया ॥६॥
जीव जावो जिणें परि वचन नुलंघणें सेवेची मुख्य हा हेतु ।
या सेवा विनटोनि सर्वस्वें भजोनि दास्य उद्भट हनुमंतु ।
शास्त्रचेनि बळें न तुटे न बुडे न जलें देहीं असोनि देहातीतु ।
जन्ममरण होळी कासे भासें बळी भजनें मुक्त कपिनाथु रया ॥७॥
सख्यत्वें परपार पावला अर्जुन त्यासी न पुसत दे ब्रह्माज्ञान ।
स्वर्गाची खणखण बाणाची सणसण उपदेशा तेंचि स्थान ।
युद्धाचिये संधीं लाविली समाधी कल्पातीं न मोडें जाण ।
निज सख्य दोघां आलिंगन पडिलें भिन्नपणें अभिन्न रया ॥८॥
बळीची दानदीक्षा कैसी जीवें देउनी सर्वस्वेंसीं निजबळें बाधीं देवासी ।
अनंत अपरंपार त्रिविक्रम सधर आकळिला हृषीकेशी ।
हृदयींचा हृदयस्थ आकळितां तंव देवची होय सर्वस्वेंसी ।
यापरि सर्वच देवासी अर्पुनी घरींदारी नांदें देवेशीं रया ॥९॥
भक्ति हे अखंड अधिकाराचे तोंड खंडोनि केलें नवखंड ।
एकएका खंडें एक एक तरला बोलणें हें वितंड ।
अखंडतां जंव साधिली नाहीं तंव मुक्त म्हणणे हें पाषांड ।
बद्धता मुक्तता दोन्हीं नाहीं ब्रह्मात्व नुरे ब्रह्मांड रया ॥१०॥
सहज स्वरुपस्थिती तया नांव भक्ति नवविधा भक्ति भासती ।
ऐसी भक्तिप्रति अंगें राबे मुक्ति दास्य करी अहोराती ।
दासीसी अनुसरणें हें तंव लाजिरवाणें मूर्ख ते मुक्ति मागती ।
एका जनार्दनीं एकविधा भक्ति तैं चारी मुक्ति मुक्ति होती रया ॥११॥

---

सार 

२५७३
वेदामाजीं ओंकार सार । शास्त्रासार वेदान्त ॥१॥
मंत्रामाजीं गायत्री सार । तीर्थ सार गुरुचरणीं ॥२॥
ज्ञान सार ध्यान सार । नाम सार सर्वांमाजीं ॥३॥
व्रतामाजी एकादशीं सार । द्वादशी सार साधनीं ॥४॥
पूजेमाजीं ब्रह्माण सार । सत्य सार तपामाजीं ॥५॥
दानामाजीं अन्नदान सार । कीर्तन सार कलियुगी ॥६॥
जनामाजीं संत भजन सार । विद्या सार विनीतता ॥७॥
जिव्हा उपस्थ जय सार । भोग सार शांतिसुख ॥८॥
सुखामाजीं ब्रह्मासुखसार । दुःख सार देहबुद्धी ॥९॥
एका जनार्दनीं एका सार । सर्व सार आत्मज्ञान ॥१०॥

---

तुमच्या शेतमालाची मोफत जाहिरात करण्या साठी कृषी क्रांती ला अवश्य भेट द्या 

संत एकनाथ अभंग २२७६ते२५७३

संत एकनाथ अभंग २२७६ते२५७३

संत एकनाथ अभंग २२७६ते२५७३