संत एकनाथ अभंग २०२ते४७९

संत एकनाथ अभंग २०२ते४७९

संत एकनाथ अभंग २०२ते४७९ – संत एकनाथ गाथा

पटपट सांवली

२०२

पटपट सांवली खेळूं या रे । सावध गड्यांनो कां वेळू लावा रे । भीड तया सोडोनी सहा गडी मारुं या रे ॥१॥
निजानंदी खेळोनी मित्रतनया हारुं या रे ॥धृ ॥
अवघे गडी एकवटोनी जाऊं दे या रे । बहु कष्टे फेरे फिरतां मन तेथें लावा रे ॥२॥
एका जनार्दनीं खेळतां ब्रह्मारुप काया रे । जेथें पाहे तेथें दिसे जनार्दनीं छाया रे ॥३॥

हे पण वाचा: संत एकनाथांची संपूर्ण माहिती

---

झोंबी

२०३

तारुण्याचें मदें घेशी एकमेंकां झोबीं । वायां जाईल नरदेह धरीं हरीशी झोंबी ॥१॥
तरीच खेळ भला रे वायां काय गलबला । एकावरी एक खाली पडतां मारी यमाजी टोला रे ॥२॥
हातीम हात धरुनियां घालिसी गळां गळाखोडा रे । फजीत होसी खालीं पडतां हांसतील पोरें रांडा रे ॥३॥
एका जनार्दनीं म्हणे खेळ नोहें भला रे । आपण न पडतां दुजियासी पाडी तोचि खेळिया भला रे ॥४॥

---

चिकाटी

२०४

धरितां हातीं हात न सुटे चिकाटी । पडली ती मिटाही नोहे कदा सुटी ॥१॥
वायां काय बळ वेंचितोंसी मुढा । न सुटतां हातीं हात वायां जिनें दगडा ॥२॥
ऐशी मिठी घालीअं एकदां जनार्दन पायीं । न सुटेचि कालन्नयी सर्वत्र देती ग्वाही ॥३॥
कायावाचामनें शरण एका जनार्दनीं । मिठी पडली ते न सुटे भावें चरणीं ॥४॥

---

उमान

२०५

बैसोनियां निवांत घालिसी उमान । एका हरिविण सर्व वायां न धरी गुमान ॥१॥
नको खेळ खोटा सांडीं मनाचा ताठा । उमान गुमान दोन्हीं न कळे होतील जगीं चेष्टा ॥२॥
उ म्हणनें उकार रे मा म्हणणें मकार रे । न म्हणणे नश्वर देह या तिहींचा आकार रे ॥३॥
एका जनार्दनीं उमार रें । सांगो जातां न कळे खुण तया म्हणिजे गुमान रे ॥४॥

---

हमामा

२०६

हमामा पोरा हमामा । घुंबरींवाजे घमामा ॥१॥
हमाम्यांचे नादानी । घुंबरी वाजली रानीं ॥२॥
हमाम्यांची शीतळ शाई । पोरा मेली तुझी आई ॥३॥
काम क्रोध पोरा नाशी । अहंकार तोंड वासी ॥४॥
एका जनार्दनांशीं । पोरा वहिल्या गांवा जाशीं ॥५॥

२०७

हमामा बाळा घालीं । नको पडों काळाचे चालीं ॥१॥
हमामा पोरा हमामा ॥धृ॥
हमामा घालीं बरव्यापरी । क्रोधकामा सारुनी दुरी ॥२॥
हमामा घालीं नेटें । धरीं भक्तींचे बळ मोठे ॥३॥
हमामा घालसील जरी । एका जनार्दनाचे चरण धरीं ॥४॥

२०८

हमामा घालूं सोई । सांभाळूं शिवा दोही ॥१॥
हमामा रे भाई । कान्होबाचे बळे घालुं हमामा ॥२॥
हमामा घालुं ऐसा । भक्तिबळें कान्होबा बैसा ॥३॥
हमामा घालूं नेटें ।एका जनार्दनांचे बळ मोठें ॥४॥

२०९

हमामा माडिला कान्होबा भाई । हमामा खेळूं भाई कान्ह्बा तुझें पायीं ॥१॥
हमामा रे हमामा । कान्होबा खेळूं हमामा ॥धृ॥
हमामा खेळा वेंगीं । सांडुनीं द्वैताच्या संगीं ॥२॥
हमामा खेळूं नेटें । कान्होंबाचे बळ मोठें ॥३॥
हमामा खेळॊं सोई । एका जनार्दनाचे पायीं ॥४॥

२१०

हमामा घाली राम अवतारीं । कैकईची भीड तुला भारी । प्रस्थान ठेविलें लंकेवरी ॥१॥
हमामा तुं घाली । कान्होंबा हुतुतुतु खेळुं ॥धृ॥
हमामा घाली नंदाघरीं । मिळोनि गौळियांच्या नारी । गोपाळ नाचती गजरीं ॥२॥
हमामा घाली पंढरपुरी । पुंडलीकाची भीड भारी । गोपाळ नाचती गजरीं ॥३॥
हमामा आषाडीकार्तिकीचा । साधुसंत गर्जती वाचा । एका जनार्दनीं म्हणे त्याचा ॥४॥

२११

हमामा बोला बाळा । खोटा सोडुनी द्यावा चाळा ॥१॥
बोला हमामा बोला हमामा ॥धृ॥
हमामा बोला होटीं । बुद्धी सांडोनि द्यावी खोटी ॥२॥
हमामा बोला भाई । पुन्हां जन्मा येणें नाहीं ॥३॥
एका जनार्दनांचे पायीं । भावें ठेवियेली डोई ॥४॥

२१२

कान्होबा खेळ खेळू रानीं । तुम्हीं आम्हीं दोघे मिळोनी ॥१॥
हमामा रे भाई हमामा ॥धृ॥
हमामा घाली मत्स्य अवतारी । शंखासुरा धरुनी मारी ॥२॥
हमामा घाली समुद्रतीरीं । धरुनी पर्वत पाठीवरी ॥३॥
हमामा घाली नानापरी । पृथ्वी धरुनी दाढेवरी ॥४॥
हमामा घाली हिरण्य कश्यपाघरीं । प्रगटुनी स्तंभामाझारीं ॥५॥
हमामा घाली बळीचे द्वारीं । आपण होऊनि भिकारी ॥६॥
हमामा घाली परशु हातीं । निःक्षात्री पृथ्वी केली जगतीं ॥७॥
हमामा घाली लंकेवर । केला बिभीषण राज्यधर ॥८॥
हमामा घाली नंदाघरीम । गोपाळ नाचती गजरीं ॥९॥
हमामा घाली भीमातटीं । उभाचि धरुनि कर कटीं ॥१०॥
एका जनार्दनी खेळ । नानापरीचा आकळ ॥११॥

---

हमामाहुंबरी

२१३

हमामा भाई हुंबरी । खेळों भाई हमामा हुंबरी ॥१॥
राम रावण हमामा घालितीं । हनुमान बेळें खेळीया निज ज्योंती ॥२॥
अर्जुन भीष्म हमामा खेळती । कृष्णे सुदर्शन धरिलें हातीं ॥३॥
एका जनार्दनीं हमामा जाहला ।अवघा खेळ ग्रासोनि ठेला ॥४॥

२१४

हमामा हुंबरी घालुं नका एक भावें । जेथे वसे कान्होबा तें घर आम्हां ठावें ॥१॥
हमामा घालुं आवडीं । कान्होंबा तुं आमुचा गडी ॥२॥
हमामा घालुं सोई । आमुचा कान्होबा भाई ॥३॥
हमामा घालुं रानीं । एका जनार्दनाचे चरणीं ॥४॥

२१५

हमामा भाई हुंबली । गोपाळ वासुरें कान्होबा जाला ना ब्रह्मामाया बोंबली रे ॥१॥
हमामा भाई बार कोंडे । वासुरें लेकुंरें कान्होबा जाला ठकविलें ब्राह्मण चहुं तोडें ॥२॥
हमामा भाई बारकोंडा । कंआचा केशीया कान्होबा मरिला हांसता आला होऊनियां घोडा रे ॥३॥
हमामा भाई खोल पाणी । यमुनेमाझारी कान्होबा पोहतां कुटिला काळिया फणी रे ॥४॥
हमामा भाई तोंड वासी । शिंक्याचें लोटकें कान्होबा भेदिलें लागली धार गोड कशी रे ॥५॥
हमामा भाई तोंड वासी ॥ औटचि मात्रा कान्होबा भेदिली लागली गोड कैसी रे ॥६॥
हमामा भाई चाट बोटे । चोरीचें दुध गोड मोठें ॥७॥
हमामा भाई गटगोळे । स्वर्गीच्या देवां लाळ गळे ॥८॥
हमामा भाई गट गोळी । जेविती खेळीमेळीं ॥९॥
हमाम भाई मिठी मिठी । आजचें भोजन गोड सुटी ॥१०॥
एका जनार्दनीं तृप्त झाला । ब्रह्मादेव लाळ घोटी ॥११॥

२१६

न लगो विषय गोपांच्या पाठीं । न संडु स्वत्मा घोंगडें काठी । विषयभोगें होईल तुटी । कृष्ण जगजेठी अंतरे ॥१॥
म्हणवोनि हुंबली बोधाची । कृष्णेची आमुची ॥धृ॥
न टाकूं प्रेम शिदोरी कुरुधनें । नेघों सायुज्य पळसपानें । विषय ताटीचें मिष्टान्न । तेणें जनार्दन न भेटें ॥२॥
ब्रह्मा सेवुं करुनी ठोमा । एका जनार्दनीं गोविलें कामा । अष्ट भोग भुलवी रमा । तोही आम्हां श्रीकृष्ण ॥३॥

२१७

राम रावण हुंबली खेळती । खेळीया हनुमान तीरे ॥१॥
खेळ माडिला खेळ मांडिला कान्होबाचे बळें खेळ मांडिला ॥धृ॥
राम कृष्णा हुंबली खेळती । खेळ्या अर्जुन झाला रे ॥२॥
अठरा अक्षौहिणी कौरव मारिले । शिशुपाळसह वक्रदंत वधिले रे ॥३॥
एका जनार्दनीं खेळतां खेळतां हुंबली आनंद बहु जाला ॥४॥
खेळ खेळतां अवघे निमाले मीतुपणा ठाव नाहीं उरला ॥५॥

---

हुतुतु

२१८

माडियेला डाव पोरा हुतुतुतुतु । नको घालुं फेरा पोरा हुतुतुतुतु ॥१॥
लक्ष चौर्‍याशींचा डाव खेळ मांडियेला । लक्ष जाणे तोचि तेंथोनि सुटला ॥२॥
सहा चार अठरा यांचे पडों नको । एका जनार्दनी संता शरण जाई ॥३॥

२१९

विवेक वैराग्य दोघें भांडती । ज्ञान अज्ञान पाहाती रे । आपुले स्वरुपीं होऊनि एक चित्त झाली सकळ सृष्टी रे ॥१॥
हुतुतुतुतु खेळूं रे गडिया हुतुतुतुतु खेळू रें । रामकृष्ण गोविंद हरी नारायण निशिदिनीं भजन करा रे ॥धृ॥
हिरण्यकश्यप प्रल्हादपुत्र खेळतां आले हातघाई रे । बळेंचि आला फळी फोडुनी गेला पित्यासी दिधलें डायीं रें ॥२॥
राम रावण सन्मुख भिडता बरवा खेळ मांडिलां रे । कुंभकर्ण आखया इंद्रिजितासी तिघांसी पाडिले डायीं रे ॥३॥
कौरव पांडव हुतुतु खेळती खेळिया चक्रपाणी रे । कामक्रोध जीवें मारिला उरुं दिला नाहीं कोणी रे ॥४॥
एका जनार्दनीं हुतुतु खेळतां मन जडलें हरी पायी रे । विवेक सेतु त्यांनी बांधिला उतरुन गेलें शायीं रे ॥५॥

२२०

आंगीचिया बळें खेळसी हुतुतु । वृद्धपण आलिया तोंडावरी थुथुथु ॥१॥
कासया खेळसी वायां भजें गुरुराया । चुकविल डाया हुतुतुतु ॥२॥
एका जनार्दनीं हुतुतु नको भाई । मन जिंकुनियां लागे कान्होबाचे पायीं ॥३॥

२२१

गाई राखतां दिससी साना । तैं म्हणों यशादेचा कान्हा ॥
आतां न मानिसी अवघ्या गगना ।तुं ना कळसी ध्यानामना रे कान्होबा ॥१॥
कान्होबा आमुचा सखा होसी । शेखीं नीच नवा दिससा रे कान्होबा ॥धृ॥
गाई राखितां लागली संवे । तैं जेऊं आम्हीं तुजसवें ।
तुं मिटक्या मारिसी लाघवें । तुझीं करणी ऐशी होये ॥२॥
धांगडतुतु खेळुं सुरक्या । डायीं आलीया मारुं बुक्या ।
आतां महिमा ये देख्या । काय कीर्ति वर्णावी सख्या ॥३॥
तूं ठायींचा खादाड होसी । तुं शोकिली बा मावसी ।
आतां माया गिळुं पाहासी । उबगलों तुझ्या बा पोटासी ॥४॥
तुज लक्षिता पारुषे ध्यान । ध्यातां ध्येय हारपलं मन ।
एका अवलोकीं जनार्दन । तुझें हुंबलीनें समाधान रे कान्होबा ॥५॥

२२२

माडियेला खेळ हमामा हुंबरी । मारुनी हिरण्यकश्यपु प्रल्हाद खेळिया करी ॥१॥
हुतुतुतु हुमरी हुतुतुतु हुमरी ॥धृ॥
जाउनी लंकेवरी खेळ मांडियेला । रावण कुंभकर्ण वधोनि शरणगत रक्षिला ॥२॥
माडियेला खेळ खेळें अर्जुनाचे रथीं । मारुन कौरव खेळे नानापरींची गती ॥३॥
धरुनी गोपेवेष मरियेला कंसमामा । नानापरी खेळ खेळे गोपाळांसी हमामा ॥४॥
येउनी पंढरेपुरा पुंडलिकासाठीं । एका जनार्दनीं कर ठेवुनीं उभा राहिला काटीं ॥५॥

२२३

हमामा हुबरी खेळती एक मेळा । नानापरींचें गोपाळ मिळती सकळां ॥१॥
एक धावें पुढें दुजा धावे पाठीं । एक पळें एकापुढें एक सांडोनि आटी ॥२॥
ऐसें गुतलें खेळा गाई धांवती वनीं । परतेनाची कोण्हा एका जनार्दनीं ॥३॥

२२४

अगम्य तुझा खेळ न कळे अकळ । ब्रह्मादिक वेडे जाले तेथें आम्हां कैचें बळ ॥१॥
कान्होबा भला भला तुं होसी । चोरी करुनि दिसों न देसी रे कान्होबा ॥२॥
चोरुनी शिदोर्‍या आमुच्या खासी । शेखी वळतीया धाडिसी रे कान्होबा ॥३॥
एका जनार्दनीं आमुचा होंसी । दास्यात्व करुनी दिसों न देसी कान्होबा ॥४॥

२२५

बहु खेळतं खेळ । कळॊं आले सकळ । शेवटीं तें निर्फळ । जालें बाळकृष्ण ॥१॥
कान्होबा पुरे पुरे आतां खेळा । येता जातां श्रम जाला रे कान्होबा ॥धृ ॥
आम्हीं न खेळु विटिदांडुं । भोवरं लागोर्‍या रे चेंडु ।
एकीबेकीतें सांडुं । मीतूपण अवघें खंडुं रे कान्होबा ॥२॥
लक्ष लावुं तुझे खेळा । न गुंतु आणिका चाळा ।
एका जानर्दनीं पाहुं डोळां तुझ्या खेळाची अगम्य लीला रे कान्होबा ॥३॥

२२६

तुझिया खेळा बहु भ्याले । नेणों ब्रह्मादिक ठकले ॥१॥
कान्होबा आमुचा तुं गडी । न सोडिसी आपुली खोडी ॥२॥
चोरी करितां गौळणी बांधिती । तुझी न कळे वेदशास्त्रं गती ॥३॥
एका जनार्दनीं शरण । आम्हीं न सोंडुं तुझे चरण रे कान्होबा ॥४॥

२२७

गाई चारी कान्होबा । गोपाळ सांगाती उभा । अनुपम्य त्याची शोभा । नाचती प्रेमानंदें ।
गाताती भोगिता छंदे । मन वेधिलें परमानंदें रे कान्होबा ॥१॥
भला कान्होबा भला । भला कान्होबा भला ॥धृ॥
गौळियांची आंधळीं पोरें । गाईपाठीं धांवतीं सैरें । हरि म्हणे रहा स्थिरें ।
तुमची आमची बोली । पहिलीच आहे नेमिली । त्वा बरीच ओळखी धरली रे कान्होबा ॥२॥
तुझीं संगती खोटी । आम्हां धाडिसी गाईचे पाठीं । तुं बैससी जगजेठी ।
तिझें काय केलें आम्हीं । तुं जगाचा हा स्वामी ।
तुझा महिमा आगमनिगमीं । काहीं न कळे रे कान्होबा ॥३॥
माझी गाय आहे दुधाची । तुला सांपडली फुकाची । मला चोरी काय लोकांची ।
कां पडलासी आमुचे डायीं । भिन्न भेद नाहीं । एक जनार्दनीं मन पायी रे कान्होबा ॥४॥

२२८

कान्होबा सांभाळी आपुली गोधनें तुझ्या भिडेनें कांहीं न म्हणे ॥१॥
तुं बैसासी कळंबाखाली । वळती देतां आमुचे पाय गेली ॥२॥
तुझीं गोधनें बा अचाट । धांवती देखोनी विषय हिरवट ॥३॥
तूं बैसोनी करिसी काला । आमुच्या शिदोर्‍या करुनी गोळा ॥४॥
खातोसी दहीं भाताचा गोळा । आम्हाकदे न पहासी उचलोनी डोळा ॥५॥
वेधिलें आमुचे जीवपण । ठकविलें आम्हाकारण ॥६॥
एका जनार्दनीं परमानंद । आम्ही भुललों तुज गोविंदा ॥७॥

२२९

नको तु आमुचे संगतीं । बहु केलीसे फजिती ।
हें तुज सांगावें पा किती । ऐकती तुं नायकासी रे कान्होबा ॥१॥
जाई तु आपुली निवडी गोधनें । आम्हां न लगे तुझें येणें जाणे रे कान्होबा ॥धृ॥
तुझी संगती ठाउकी आम्हां । त्वां मारिला आपुला मामा ।
मावशी धाडिली निजधामा । जाणों ठावा आहेसी आम्हा रे कान्होबा ॥२॥
तुझें संगती नाश बहु । पुनः जन्मा न येऊं ।
एका जनार्दनीं तुज ध्याऊं । आवडीनें लोणीं खाऊं रे । कान्होबा ॥३॥

२३०

गडी मिळाले सकळ । यमुनेतटीं खेळ खेळती ॥१॥
धांवती ते सैरावैरा । खेळ बरा म्हणती ॥२॥
विसरलें तहान भुक । देखोनी कौतुक खेळांचे ॥३॥
भुललें संवगडी देखोनी । एका जनार्दनीं म्हणतसे ॥४॥

२३१

ऐकतां वचन कान्हया म्हणती गडी । काय खेळायाची आतां न धरुं गोडी ॥१॥
लावियेला चाळा त्वा जगजेठी । आतां आम्हां सांगसी तुं ऐशा गोष्टी ॥२॥
एका जनार्दनीं कान्होबा खेळ पुरे आतां । मांडु रे काला आवडी आनंता ॥३॥

---

काला

२३२

ऐसे नित्यकाळ जाताती वना । गोपाळ रामकृष्ण खेळती खेळ नाना ॥१॥
यमुनेचे तटीं कळंबा तळवटीं । मांडियला काला गोपाळांची दाटी ॥२॥
आणिती शिदोर्‍या आपाअपल्या । जया जैसा हेत तैशा त्या चांगल्या ॥३॥
शिळ्या विटक्या भाकरी दहीं भात लोणी । मिळेवोनी मेळा करी चक्रपाणी ॥४॥
एका जनार्दनीं अवघ्यां देतो कवळ । ठकविलें तेणें ब्रह्मादिक सकळ ॥५॥

२३३

वैकुठींचा हरी गोपवेष धरी । घूऊनि शिदोरी जाय वनां ॥१॥
धाकुले संवगडे संगती बरवा । ठाई ठाई ठेवा गोधनांचा ॥२॥
बाळ ब्रह्माचारी वाजवी मोहरी । घेताती हुंबरी एकमेंकां ॥३॥
दहीं भात भाकरी लोणचें परोपरी । आपण श्रीहरी वाढितसे ॥४॥
श्रीहरी वाढिलें गोपाळ जेविलें । उच्छिष्ट सेविलें एका जनार्दनीं ॥५॥

२३४

बैसोनी कळंबातळीं । गडी मिळाले सकळीं । मिळोनी गोपाळीं । करती काला ॥१॥
नानापरीचीं पक्कान्नें । वाढिताती उत्तम गुणें । सर्वां परिपुर्ण । मध्ये शोभे सांवळा ॥२॥
वडजा वांकुडा पेंदा । आणि सवंगडी बहुधा । काल्याच्या त्या मुदा । घेती आपुलें करीं ॥३॥
लोणचें ते नानापरी । वाढिताती कुसरीं । सर्व वाढिलें निर्धारी । परिपुर्ण अवघीयां ॥४॥
एका जनार्दनीं म्हणे । कृष्ना कवळ तुं घेणे । गडियांसी देव म्हणे । तुम्हीं घ्यावा आधीं ॥५॥

२३५

गडी म्हणती सकळ । कृष्णा तुं घेई कवळ । हरी म्हणे उतावीळ । घ्यावा तुम्हीं ॥१॥
गडी नायकती सर्वथा । हरी म्हणे मी नेहे आतां । म्हणोनी रुदोनी तत्त्वतां । चालिला कृष्ण ॥२॥
कृष्णा नको जाऊं जाण । तुझें ऐकूं वचन । म्हणोनि संबोखुन ।आणिला कृष्ण ॥३॥
एका जनार्दनीं । लाघव दावी चक्रपाणी । भक्ता वाढवुनीं । महिमा वदवी ॥४॥

२३६

काळ्या कांबळ्याची घडी । घालिताती सवंगडी बैसवुनि हरी । कवळ घेती ॥१॥
कृष्ण अपुलेनी हातें । कवळ घाली गडियातें । तयांचीं उच्छिष्ट शितें । घालितसे मुखीं ॥२॥
मुखामाजीं कवळ । सवंगडे घालिउती सकळ । वैकुंठीचा पाळ । ब्रह्मानंदें डुल्लत ॥३॥
तृप्त झाला जनार्दन । एका वंदीतसे चरण । काया वाचा मन । खुन भक्त जाणती ॥४॥

२३७

मिळोनि गोपाळ सकळीं । यमुनेतटीं खेळे चेंडुफळीं ।
गाई बैसविल्या कळंबातळीं । जाहली दुपारीं खेळतां ॥१॥
काला मांडिला वो काला मांडिला वो । नवलक्ष मिळोनी काला मांडिला वो ॥धृ॥
नानापरींचे शोभती दहीभात । पंक्ती बैसविल्या पेंदा बोबडा वाढीत ।
जो जया संकल्प तें तया मिळत । अनाधिकारिया तेथें कोणी न पुसत ॥२॥
पुर्वसंचित खालीं पत्रावळी । वाढती भक्तिभावाची पुरणपोळी ।
नामस्मरणाची क्षुधा पोटीं आगळीं । तेणें तृप्ती होय सहजीं सकळीं ॥३॥
ऐसे तृइप्त जाहले परमानंदें । कवळ कवळाचे निजछंदें ।
एक जनार्दनीं अभेदं । शुद्ध समाधिबोधें मुखसंवादें ॥४॥

२३८

अनंत नामाचा हा काला । पुराणें म्हणते पाहुं चला ॥१॥
हरिनामाचा कवळू घेतां। तेणें धालों पैअ सर्वथा ॥२॥
एका कवळासाठीं । गणीका बैसविली वैकुंठीं ॥३॥
एका जनार्दनीं कवळ । सेवुं जाणती ते प्रेमळ ॥४॥

२३९

बैसविती हरी अस्त्र घडीवरी । पूजा करती वरी पुष्पपत्रें ॥१॥
धाउनी गळां पाले माळा त्या वाहाती । गजरें नाचती पुढें येक ॥२॥
टिरीया माडिया वाजविती पाय । हरुषें नाचताहे देवराया ॥३॥
ऐसें नित्यानित्य क्रीडा ते करिती । देव ते पाहाती विमानीं तें ॥४॥
म्हणताती देव वंचलों या सुखा । एका जनार्दनीं देखा गोवियलें ॥५॥

२४०

देवा परिस उदार । भक्त जाणा निर्धार ॥१॥
याजसाठीं धावें पाठीं । देत लंगोटीं आपुली ॥२॥
आपण दिगंबरची असे । भक्त वस्त्र भूषणें सौरसें ॥३॥
म्हणोनि भक्ताचा अंकित । एका जनार्दनीं तिष्ठत ॥४॥

२४१

देव भक्त दोनी करिताती काला । तयांच्या सुखाला वर्णी कवण ॥१॥
धन्य भाग्य त्यांचे गोकुळ जनांचें । ठेवणें सदाशिवाचें खेळतसे ॥२॥
उच्छिष्ट तें काय खाय तयाचेनी होतें । नाहींकंटाळत तयालागीं ॥३॥
एका जनार्दनीं भक्तांची आवडी । वाढवीत गोडी नित्य नवी ॥४॥

२४२

नित्य तो सोहळा करिताती सुरवर विचार पहावयाला देव येतो ॥१॥
अंतरी सुरवर विचार करिती । काला श्रीपती करित स्वयें ॥२॥
उच्छिष्ट प्रसाद सेवुम धणीवरी । मत्स्यरुप निर्धारी घेती सर्व ॥३॥
एका जनार्दनीं जाणतसे खुण । म्हणोनि विंदान आरंभिलें ॥४॥

२४३

गोविंयेंलें देवें आम्हांसी अभिमानें । नामरुप पेणें अंतरलों ॥१॥
करिती विचार इंद्रादी देव । हें सुखवैभव न मिळे आम्हां ॥२॥
शेष उष्टावळी मिळतां आम्हांसी । पावन जन्मासी होऊं आम्ही ॥३॥
ऐसा विचार करुनियां देव । मत्स्यरुप सर्व धरिताती ॥४॥
गोपाळासी सांगे वैकुंठीचा रावो । आजी नवलावो तुम्ही करा ॥५॥
कवळ खाउनी हात टिरी पुसा । यमुनें सहसा जाऊं नका ॥६॥
कां तो सांगे हरी न कळे तयासीं । एका जनार्दनासी गुज पुसे ॥७॥

२४४

गडियासी सांगे वैकुंठीचा राव । आजीं आला भेवो यमुनेंत ॥१॥
जीवनालागीं तेथें कोण्ही पै न जावें । बाऊ आला आहे तया ठायीं ॥२॥
तयांचे बालेणें लागे सर्वा गोड । म्हणोनि धरिती चाड संवगडे ॥३॥
एका जनार्दनींऐकोनि वचन । पढती वचन पेंदा बोले ॥४॥

२४५

गोपाळ म्हणती कान्हया कृष्नातें । आजी यमुनेचे जळ वर्जा कां जी ॥१॥
हरी म्हणे तयातें तेथें बाऊ आला । म्हणोनि तया स्थळा नवजावें ॥२॥
ऐकोनियां पेंदा नाचतो दुपांडी । गदियांची मादि सवें घेत ॥३॥
बाऊ पहावया गडे हो अवघे चला । या कृष्णबोला राहुं नका ॥४॥
एका मागें एक गडी ते निघाले । एका जनार्दनीं आले यमुनेटीं ॥५॥

२४६

नव लक्ष गोपाळ यमुनेतटीं । उभे राहुनी दृष्टी पाहताती ॥१॥
खल्लाळाचा शब्द कानीं तो ऐकिला । पेंदा पुढें झाला सरसाउनी ॥२॥
पेंदा म्हणे गडिया आपणा पाहुनी यमुना । हुंबरी घेती जाणा पहा पहा ॥३॥
एका जनार्दनीं पाहुनिया देव । करितां उपाव नवलाचा ॥४॥

२४७

आजी कांहो कृष्ण वर्जिली यमुना ।बाऊ तो जाणा कोठोनि आला ॥१॥
कैसा आहे बाहु पाहिन तयातें । म्हणोनि त्वरित उठिलासे ॥२॥
वारितां वारितां पेंदा पै गेला । पहातसे उगला यमुनेंत ॥३॥
बाऊ तो न दिसे कोठें खल्लाळ वाजत । पेंदा तया म्हणत क्रोधयुक्त ॥४॥
म्हणतसे पेंदा यमुनेसी जाण । स्त्री तूं होऊन हुंबरी घेसी ॥५॥
मी कृष्णदास घेसी तुं हुबरी । तुज निर्धारी बळ बहु ॥६॥
मी काय निर्बळ घेसी तुं हुबरी । आतांची निर्धारी पाहें माझें ॥७॥
म्हणोनियां पेंदा तेथेंची बैसला । हुबरीं तो तयाला घालीतसे ॥८॥
पेंदा कां नये काय जाहलें त्याला । कृष्णें पाठविला दुजा एक ॥९॥
तोही मीनला तयांसी तत्काळ । गडी तों सकळ आलें तेथें ॥१०॥
उरलेसे दोघे कृष्ण आणि राम । गुंतलें सकाम गडी तेथें ॥११॥
काय जाहलें म्हणोनि आले उभयंता । पाहुनी तत्त्वतां हांसताती ॥१२॥
सावध करितां न होती सावध । लागलासे छंद घुमरीचा ॥१३॥
एका जनार्दनीं कौतुकें कान्हया । आली असे दया भक्तांची ते ॥१४॥

२४८

गुडघेमेटाइ बैसले तोंडी खरस आलें । ते असे देखिले रामकृष्णें ॥१॥
मोहरी काढोनि लावियली मुखा । नांदे तिहीं लोकां मोहियलें ॥२॥
तयांमध्ये म्हणे गडे हो ऐका । पळालीसे देखा भिउनी तुम्हां ॥३॥
मोहियलें मन सर्वांचे भावें । एका जनार्दनीं देवें नवल केलें ॥४॥

२४९

पाहुनियां हरी गोपाळांचे चोज । म्हणे येणें तो निर्वाणीचें निज मांडियले ॥१॥
मेठा खुंटीं येउनी हुंबरी घालिती । खर तोंडाप्रती येती जाहली ॥२॥
कळवळला देव जाहालासे घाबरा । मुरली अधरा लावियेली ॥३॥
मुरलीस्‍वरे चराचरी नाद तो भरला । तेणें स्थिर झाला पवनवेंगीं ॥४॥
यमुनाहि शांत झाली तेच क्षणीं । म्हणे चक्रपाणी सावध व्हा रे ॥५॥
पेंदीयानें तो शब्द ऐकिला कानीं । एका जनार्दनीं स्थिर झाला ॥६॥

२५०

ऐकतां तो नाद मोहिलेसे मन । न कळे विंदान तिहीं लोकां ॥१॥
सावध हो उनी गडी ते पहाती । स्थिर पई होती यमुना ते ॥२॥
एकाजनार्दनीं ऐसा दासाचा कळवळा । म्हणोनि भक्तलळा पाळितसे ॥३॥

२५१

येवोनि गोपाळ कृष्णासी बोलतीं । यमुनेचा बाऊ पळाला वो श्रीपती ॥१॥
धन्य बळीया आम्हीं की वो त्रिभुवनी । धन्य धन्य कृष्णा म्हणोनि नाचती अवनी ॥२॥
एका जनार्दनीं ऐकोनी तयांचे बोल । आनंदे गोपाळ तयाशीं खेळे ॥३॥

२५२

पेंदा म्हणे देवा बाऊ तो पळाला । आमुचे भेणेम गेला देशोधडी ॥१॥
देव म्हणे गोपाळ धन्य तुम्हीं बळी । पळविला बळी बाऊ तुम्हीं ॥२॥
ऐसें समाधान करी मनमोहन । एका जनार्दनीं चरणीं लागे ॥३॥

२५३

वाऊगे तें वायां । कुंथाकुंथी खेळावया ॥१॥
हा खेळ नोहेरे बरा । गाई आधी ते आवरा ॥२॥
करा आपुले स्वाधीन तेणें तुटेल बंधन ॥३॥
एका गुंतूं वायां । एका जनार्दनीं लागे पायां ॥४॥

२५४

खेळतां सांवळा गडियांसी म्हणे । खेळ तो पुरे गाई जमा करणें ॥१॥
आपुलाल्या आपण वळाव्या गाई । नवल तो तेणें खेळ सांडावया भाई ॥२॥
धांवती संवगडी पाठोंपाठ लवलाह्मा । गुंतल्या त्या गाई वळती न येती वळाया ॥३॥
येवोनि दीन मुख करिती हरिपुढें । एका जनार्दनीं तया पाहतां प्रेम चढें ॥४॥

२५५

गोपाळ म्हणती कान्हा । सांभाळीं आपुल्या गोधळा ।
पळतां सैराट धांवती राना । गेल्या ठेल्या त्या तुम्हीं जाणां ॥१॥
कान्होबा पुरे पुरे तुझी गडी । आम्हा गाईनें केली ओढाओढी ॥धृ॥
तूं बैससी टेकावरी । आम्हीं श्रमतों वेरझारीं ।
ऐसें कैसें तुझें मुरारी । आपुलीं गोधनें जतन करीं ॥२॥
तुझ्या न लगती आम्हां गाई । तुझी संगती पुरे भाई ।
जरी कोपेल तुझी आई । तरी करील आमचें काई रे ॥३॥
तुझी गोधनें सैराटें । दाहीं पळतां दाही वाटे ।
वळितां कष्ट होताती मोठे । ठेचा लागुनी फुटली । बोटें ॥४॥
पैल श्रवणीं पाहे गाये । ते साद होये तिकडे जाये ।
उभी क्षणभरीं न राहे । वळितां जाती आमुचे पाय ॥५॥
पैल सावळीं डोळे सुटी । देखोनि धांवे हिरवटी ।
वळीतां धाप न साहे पोटीं । ती तु सांभाळी जगजेठी ॥६॥
पैले हुंगी कैसा सुजाण । स्वाद घे परी न खाये तृण ।
इसी हिंडवया थोडकें रान । वळीतां जाती आमुचे प्राण ॥७॥
पैल चोरटी रसाळ रंगी । कळप सांडोनी वाढे वेगीं ।
वळितां न वळे ती आम्हालांगीं । तुझी संगत नको वेंगीं ॥८॥
पैल सर्वांग सुकुमार मोठी । चहूंकडे ती धांवत खोटीं ।
मऊ रान देखोनियां अंग लोटी । तिसी वळितं जालों हिंपुटी ॥९॥
पैल लोभिष्ट हुंबरे कैशी । उगा न राहे हुंबरे द्वेषी ।
वळीतसं न वळे ती आम्हांसी । ती तु सांभाळी हृषीकेशी ॥१०॥
पैल हाताळ वोढाळ येकी । तेणे पाते गुड हाकी ।
ऐशी खट्याळ नाहीं आणिका । वळितां वळित्या घेती निकी ॥११॥
पैल पाय करिती भारी । उभी न राहे क्षणभरीं ।
वळतां शिणलों बहु मुरारी । तें तुं आपुलें जतन करीं ॥१२॥
पैल पोटफुगी खादाड । कैशी खाउनी हागे बाड ।
धुतां कधींच नव्हे धड । तुझीं गोधने न लगती गोड ॥१३॥
पैल मुतरीं मुंजी लांडी । कैशी सांचलीं घेत होडी ।
धांवे जेथें गोड लागे तोंडीं । वळतां पडती आमुची मुरकुंडी ॥१४॥
पैल मनमोहन सुंदर । कोणें काळी नव्हें स्थिर ।
इसी हिंदावया थोर वावर । हांव धरुनी धावती फार ॥१५॥
ऐसी गोधनें आमुच्या माथां । घालूं पहातोसी अनंता ।
एका जनार्दनीं विनवितं कृपा आली आलिंगी निजभक्ता ॥१६॥

२५६

काकुलते गोपाळ म्हणती रे कान्हया । गाई न येती माघारी कोन बळी कासया ॥१॥
आमुची खुंटली गति आवरीं तुं हरी । तुजवांचुनी कोण रेखा आमुचा कैवारी ॥२॥
नको वेरझारा पुरे आतां हरी । एका जनार्दनीं ऐशी करुणा करी ॥३॥

२५७

गडियांचे उत्तर ऐकोनी सांवळा वेधियलें मन तटस्थ सकळां ॥१॥
घेउनी मोहरीं गाई पाचारी सकळां । नवल तें जाहलें गोपाळा सकळां ॥२॥
नको वेरझारा पुरे आतां हरी । एका जनार्दनीं ऐशी करुना करी ॥३॥
एका जनार्दनी विश्वांचा निवासी । गाई आणि गोपाळां वेधिला सर्वासी ॥४॥

२५८

भक्तांसी सान न धरीच मान । खाय भाजीपान भाविकांचें ॥१॥
उच्छिष्टांची आस धरुनिया जीवीं । गोकुळीं तें दावी चोज सर्व ॥२॥
खेळे विटिदांडुं हमामा हुंबरी । वाजवी मोहरी सवंगडियासी ॥३॥
एका जनार्दनीं भक्तांचा अंकित । म्हणोनि तिष्ठत उभा असे ॥४॥

२५९

काळे गोरे एकापुढें एक । धांवताती बिदो बिदीं देख ।
अलक्ष लक्ष्या नये सम्यक । तो नंदनंदन त्रिभुवननायक गे माय ॥१॥
गाईवत्स नेताती वनां । गोपाळ म्हणती अरे कान्हा ।
जो नये वेदा अनुमाना । ज्यासी चतुरानन ध्यानीं ध्यातसे ॥२॥
जें योगिजनांचे ध्येय ध्यान । ज्याकरणें अष्टांग योगसाधन ।
तयांसि नोहे कधीं दृश्यमान । तो गौळ्यांचें उच्छिष्ट खाय जाण गे माय ॥३॥
एका जनार्दनीं व्यापक । सर्वां ठायीं समसमान देख ।
अरिमित्रां देणें ज्यांचे एक । तो हा नायक वैकुठींचा ॥४॥

२६०

कृष्ण देखतांचि गेलें । शेखीं बुडविली महिमान ॥१॥
भली नव्हें हे कृष्णगती । सखे पळविलें सांगाती ॥२॥
मायेचा करविला बंदु । शमशमादि पळविलें बंधु ॥३॥
द्रष्टा दृश्य आदि दर्शन । तिन्हीं सांडिलें पुसुन ॥४॥
ब्रह्माहमास्मि शुद्ध जाण । तेथील शून्य केला अभिमान ॥५॥
एका जनार्दनाची प्राप्ती । ज्ञान अज्ञान हारपती ॥६॥

२६१

करुनियां काला सर्व आले गोकूळीं । गोपाळांसहित गाईवत्स सकळीं ॥१॥
वोवाळिती श्रीमुख कुर्वडी करिती । रामकृष्णातें सर्व वोवाळिती ॥२॥
जाहला जयजयकार आनंद सकळां । एका जनार्दनीं धणी पाहतां डोळां ॥३॥

२६२

जाहला अस्तमान आले गोकूळां । वोवाळिती आरत्या गोपिका बाळां ॥१॥
जाती सवंगंडी आपुलाले घरां । राकाकृष्ण दोघे आले मंदिरां ॥२॥
नानापरीचीं पक्कान्नें वाढिती भोजना । यशोदा रोहिणी राम आणि कृष्णा ॥३॥
एका जनार्दनीं पहुडले देव । गोकुळामाजीं दावी ऐसें लाघव ॥४॥

२६३

अस्तमान जालिया ग्रामांत परतले । गोपाळ ते गेले घरोघरीं ॥१॥
आपुलिया गृहीं रामकृष्ण आले । यशोदेनें केलें निंबलोण ॥२॥
षड्रस पक्वान्नीं विस्तारिलें ताट । जेविती वैकुंठ नंदासवें ॥३॥
नंदासवें जेवीं वैकुंठीचा हरी । ब्रह्मादिक सरी न पावती ज्यांची ॥४॥
एका जनार्दनीं ऐसी लीला खेळे । परब्रह्मा सांवळें कृष्णरुप ॥५॥

---

गौळणींचा आकांत

२६४

गौळणी म्हणती यशोदेला । कोठें गे सांवळां । कां रथ शृंगारिला ।
सांगे वो मजला । अक्रुर उभा असे बाई गे साजरी ॥१॥
बोले नंदाची आंगणीं । मिळाल्या गौळणी ॥धृ॥
बोले नंदाची पट्टराणी । सद्गदेत होउनी । मथुरेसी चक्रपाणी ।
जातो गे साजणी । विव्हळ झाले मन वचन ऐकोनी ॥२॥
अक्रुरा चांडाळा । तुज कोनी धाडिला । कां घातां करुं आलासी ।
वधिशी सकळां । अक्रुरा तुझे नाम तैशीच करणी ॥३॥
रथीं चढले वनमाळी । आकांत गोकूळीं । भूमि पडल्या व्रजबाळी ।
कोण त्या सांभाळी । नयनींच्या उदकांनें भिजली धरणी ॥४॥
देव बोले अक्रुरासी वेगें हांकी रथासी । या गोपींच्या शोकासी ।
न पहावेंमजसी । एका जनार्दनीं रथ गेला निघोनि ॥५॥

---

गौळणींची धांदल

२६५

कृष्ण आला परिसुनी मथुरे नारी । चपळा धांवती अति सुंदरी ।
एकी त्या कवळ करीं । एकीं त्या आलिया मार्जन शिरीं ॥१॥
अरे कृष्णा अरे कान्हा मनमोहना । गोपिका भाळल्या तुझिया गुणा ।
जय जय मानस मनमोहना । जीवीं जीवें गुंतल्या नंदनंदना ॥२॥
कृष्णदृष्टी पहावया प्राणपिसा । एकी त्या आलिया मुक्तकेशां ।
एकी त्या आलिया विगुंतवासा । देह गेह नाठवे कृष्णमानसा ॥३॥
कृष्णदृष्टी पहावया वेगु कामिनी । अस्ताव्यस्त इंद्रिया बाणलीं लेणीं ।
एकी त्या आलिया कर्म सांडोनी बाणलीं लेणीं । तत्नुमन वेधला सांगपणी ॥४॥
एकी त्या काजळ सुदल्या मुखीं । जावड कुंकम लाविती नाकीं ।
तांबुल विडीया खोविती मस्ताकीं । कृष्णदृष्टी इंद्रिया नाहीं वोळखी ॥५॥
एकी त्या तानवडे लेइल्या पायीं । पायींची पोल्हारे कानीं वो बाई ।
वाळे वाक्या बांधिल्या कंठाचे ठायीं । लाहे लाहे नेपुरें बांधिली डोई ॥६॥
एकी त्या आलिया चोखणा शिरीं । नागवें शरीर नेणें सुंदरीं ।
मोतियाचे हार नेसल्या नारीं । पाटाउ विसरल्या घरच्या घरीं ॥७॥
एकी त्या अर्धांगी लेईल्या चोळी । गुढरिया बांधिली मोतिया जाळी ।
नाकींचे मुक्ताफळ खोविती भाळीं । देह गेह नाठवें कृष्ण स्नेहाळी ॥८॥
एकी त्या कडिये घेतिल्या झारी । बाळकें विसरल्या घरींच्याघरीं ।
दृष्टीं सम दृश्या न दिसे नारी । पुत्र स्नेहें नाठवे देखोनि हरी ॥९॥
रंगी रंगल्या आल्हादें भारी । आपपर नाठवे तया सुंदरी ।
एका जनार्दनीं वेधल्या नारी । परतोनी संसारा नुरेची उरी ॥१०॥

---

उद्धवास आज्ञा

२६६

उद्धवासे एकांतीं बोले गुज सांवळा । गोकुळासी जाऊनी बोधीं सुंदरीं गोपीबाळा ।
रथीं बैसोनी निघाला वेगीं पावला गोकुळां । तो उद्धव देखोनी दृष्टी गोपींन वेढींला ॥१॥
उद्धवा जाय मथुरेला । आणी लौकरे हरीला ॥धृ॥
मुखसुंदर शोभे कपाळीं टिळक रेखिला । नवरत्नजडित मुद्रिका हार कंठी घातिला ।
झळकती कुंडलें कानीं शिरीं मुगुट शोभला । मुरली धरुनी अधरीं नाचे यमुना तीरीं देखिला ॥२॥
मथुरेसी राहिला हरी विसरोनी आम्हांसी । कुब्जेनें मोहिला भाळल्या तिच्या रुपासी ।
डोळे पिचके खुरडच जे चाले काय वानुं मुखासी । शुद्ध भाव देखोनी तिच्या अनुसरला तियेसा ॥३॥
रासमंडली नाचे मुरारी कधीं भेटेल न कळे । वेणु वाजवी सुस्वर सोज्वळ पदकमळें ।
धणी न पुरे तया पाहातां मन आमुचें वेधिलें ॥४॥
हा अक्रुर कोठोन आला हरी गेला घेउनी । तोवियोग जाळी न जाय जीव आमुचा अझुनी ।
घरदार सोडोनी जावें गोकुळ हें सांडोनी । उद्धवा कधीं भेटविसी हरीला आणुनी ॥५॥
घडी घडी घरां येतो चोरिती श्रीहरी । तो झडकरी दाखवीं उद्धवा लौकरी ।
धन्य प्रेम तयांचें सदगदित अंतरीं । एका जनार्दनीं हरिरुपीं । वेधल्या नारी ॥६॥

---

देवकी बंधमुक्तता

२६७

कपटें पयपानसी । मोहें मोहनराशी । विषयी विष स्तनासी ।देवों आली ॥१॥
तंव तो सावध निजमुखीं । जिवासहित शोखी । सायुज्याच्या समसुखीं । समाधान बा ॥२॥
स्वरुपी घडोघडीं । म्हणें बापा सोंडीं । कृष्णमुखीं कुडी । सरती झाली बा ॥३॥
योगियां न कळे चित्तीं । सिद्धा दुर्लभ प्राप्ती । अंतीं कृष्णमुर्ती । हृदयावरी बा ॥४॥
पाजु आली विष । तियेसी परमसुख । कृष्णभजनीं दुःख । कवणा नाहीं बा ॥५॥
भक्ता परम प्राप्ती । द्वेषियां तेचि गती । एका जनार्दनीं प्रीति । वैरियां चार्‍हीं मुक्ति बा ॥६॥

२६८

निज पैसा समरसें । गोकुळा आली द्वेषे । कृष्णामुखीं विषें । निर्विष जाली ॥१॥
सोडीं सोडीं बा कान्हा । आक्रंदे पुतना । मागुती जनार्दना । मी न ये येथें ॥२॥
कृष्ण स्वानंदाचा कंदु । कंसासी विरोधु । विषय विषा पाजुं । पुतना आली ॥३॥
मी म्हणे बाळ तान्हें । त्वा शोषिलें जीवें प्राणें । मागुतें येणें । खुटलें बापा ॥४॥
ऐसा कैसा रे होसी । मी तुझी रे माउशी । परतोनी गोकुळासी । मी नये बापा ॥५॥
ऐसा कैसा बाळ । माझ्या शोखिल्या जीवनकळा । यशोदा वेल्हाळा । वाचली कैसी बा ॥६॥
एका जनार्दनी । द्वेषाच्या भावना । सायुज्यसदना । अरि वर्ग ॥७॥

२६९

अहं तृणावर्त बळी । प्रवेशला गोकुळीं । मोहममतेची राहाटोळी । भवंडीतसु ॥१॥
रज उधळले तेणें बळें । झाकोळले बुद्धीचे डोळे । कृष्ण आहे नाहीं हें न कळे । सकळिकांसी हो ॥२॥
श्रद्धा यशोदा म्हणे । माझा कृष्ण नेला कोणें । न दिसें रजोगुणें । मायें काय करुं वो ॥३॥
कैसें निबीड निबीड रज । मीचि न देखें मज । तेथें कृष्ण सोय निज । कवण दावी ॥४॥
तळमळीताहे मन । गेलें निधान । संतां सोय सविघ्र । बाधीना बा ॥५॥
बाळ सांवळें देखोनियां दिठी । आला धांवोनि उठाउठीं । कृष्णें घातली मिठी । अद्वैतपणें ॥६॥
वेगें नेला गगनावरी । कृष्णची गगनभरी । यावया जावया तिळभरी । वावो नाहीं बा ॥७॥
जडला कृष्ण अंगीं । कृष्णचि जाला वेंगीं । द्वैतभाव भंगीं । गेला त्याचा ॥८॥
संकल्प विकल्प पांख । उपडिलें दोन्हीं देख । येणें जाणें निःशेष । खुंटलें त्यांचें ॥९॥
कृष्णकारणीं हेंदुर्घट । आली भुलविली वाट । जिवनीं जेवीं मीठ । विरोनि जाय ॥१०॥
तृणावर्ता आवर्तु । भवंडी कृष्णनाथु । करणें देहा घातु । करुनी ठेला ॥११॥
पाहतां वेदविधी । द्वेत दृष्ट बुद्धी । एका जनार्दनीं । बैसविली निजपदीं ॥१२॥

२७०

गोकुंळींचा कान्हा अवतरला तान्हा । प्रथम पूतना शोषियेली ॥१॥
जन्मला वोखट घालुं आला वीट । पिढें महाबळभट पिटविला ॥२॥
वारा वाजे थोर सुटला आवर्तु । कृष्णें तृणावर्तु मर्दियेला ॥३॥
पाय होनोनिया मोडिला शकटु । कृष्ण अलगटु देवकीचा ॥४॥
मृतिका खादली वरितां पै देख । उदरीं तिन्हीं लोक दाखविलें ॥५॥
दहीं दुध चोरी आली बा मुरारी । माया दावें वरी बांधितसे ॥६॥
नऊ लक्ष गोप न पुरती उदरा । माया दामोदरा बांधितसे ॥७॥
दावा दामोदरु बांधिला मायेनें विमलार्जुन दोन्ही उद्धरिलें ॥८॥
वत्साचोनि रुपें आला पै असुर । झाडीं वत्सासुर झाडियेला ॥९॥
ध्यानस्थाचें परी बैसलासे तीरीं । बका दोन्हीं चिरी केल्या कृष्णें ॥१०॥
चेंडु वाचे मिसें नाथिला काळिया । फणीरंगी कान्हया नृत्य करी ॥११॥
इंद्रा मान हरी गोवर्धन करीं । धरोनि श्रीहरी व्रज राखे ॥१२॥
ताडाफळासाठीं धेनुक उठिला । कृष्णें निवटिला क्षणमात्रें ॥१३॥
वणवा गिळिला राखिलें गोपाळ । संतोषे सकळ नाचताती ॥१४॥
गोपाळ वासुरें अघासुर गिळी । कृष्णें दोन्हीं केली पहिल्या ऐसी ॥१५॥
वत्स वत्सपाळ नेले सत्य लोकां । अवघीं कृष्ण देखा होऊनि ठेला ॥१६॥
वळितं गोधनें गोपाळांशी खेळे । पाहतां निवतीं डोळे गोपिकांचे ॥१७॥
शरदऋतु शोभा शोभली रजनी । कृष्ण वृंदावनीं वेणु वाहे ॥१८॥
वेणुनादध्वनी वेधिल्या कामिनी । कृष्णादीपें हरिणी दीपियेल्या ॥१९॥
गोपीप्रती गोपी कृष्ण एक एकु । सहस्त्रघटीं अर्कू नसोनि दिसे ॥२०॥
वेणुनाद ध्वनि वेधिल्या गोपिका । रंगी त्या मायिका नाचविय्ल्या ॥२१॥
अरिष्टा अरिष्ट झाला कृष्णनाथु । केशिया आघातु केला तेणें ॥२२॥
गोकुळीं दैत्यासी केला आडदरा । थोर कंसासुर धाक पडे ॥२३॥
गोकुळा अक्रुर पाठविला रांगे । म्हणे आणी वेगें रामकृष्णा ॥२४॥
भाग्य भाव माझा कंसाचिया काजा । वैकुंठीचा राजा देखेन आजीं ॥२५॥
गाईचे रे खुर विष्णुपदांकित । पृथ्वी शोभत अक्रुर देखे ॥२६॥
ध्वजवज्राकुम्श कुंकुमांकित पदें । अक्रुर आनंदें डोलतसे ॥२७॥
तृणतरुवरां घाली लोटांगण । पुढती कृष्णचरण कैं देखेन ॥२८॥
पावला गोकूळां तंव वैकुंठ थोकडें । व्रज तेणें पांडे कृष्णमुखें ॥२९॥
देखोनियां कृष्ण विसरलां आपणां । आक्रुर श्रीकृष्ण चरणीं लोळे ॥३०॥
जाणोनि त्याचा भावो वेगीं निघे देवो । चला मथुरा पाहों आजीं आम्हीं ॥३१॥
व्रजीच्या अंगना करिताती रुदना । मागुता कैं कान्हा देखो आतां ॥३२॥
रथारुढ हरी पाहाती नरनारी । यमुना परतीरीं उतरले ॥३३॥
मारुनी रजक घेतलीं लुगडीं । गोपाळ आवडीं श्रृंगारिले ॥३४॥
पाटाउ परिकर नेसले पितांबर । कासे मनोहर नाना मेचु ॥३५॥
अक्रुरें जाउनी कंसा जाणविलें । मथुरेसी आले रामकृष्ण ॥३६॥
ऐसें ऐकोनि कंस दचकला मनीं । सर्व रुप नयनीं कृष्ण देखे ॥३७॥
चंदन कचोळी भेटली कुब्जा । वैकुंठीचा राज चर्चियेला ॥३८॥
कुब्जा म्हणे हरी चला माझे घरीं । सुमनेंही वरी श्रुंगारिली ॥३९॥
हातीं धरोनी बरी ते केली साजिरी । कंस भेटीवरी येईन घरां ॥४०॥
माळीयें सुमनें श्रृंगारिला हरी । वैकुंठ पायरीं केली तया ॥४१॥
मुक्त मुमुक्ष विषयीं हे लोक । पाहाती कौतुक कृष्णलीला ॥४२॥
मथुरे चोहाटाचा चालिला राजवाटा । टाकिला दारवंटा धनुर्याग ॥४३॥
तेथें अतिबळें कुवलया उन्मत्त । पेली महावुत कृष्णावरी ॥४४॥
त्यासी हाणोनिया लात उपडिलें दोन्हीं दांत । घायें महावत मुक्त केलें ॥४५॥
यागीचें कादडें केलें दुखंड । बळी ते प्रचंड रामकृष्ण ॥४६॥
घेऊनि गजदंत पावले त्वरित । मारिले अमित वीर कृष्णें ॥४७॥
न धरत पैं वेगीं आला मल्लरंगीं । कंस तो तवकेकें चाकाटला ॥४८॥
माल मल्लखडा करीतसे रगडा । कृष्ण तो निधडा एकपणें ॥४९॥
मुष्टीकचाणुर घायें केला घातु । कोपला अंनतु कंस पाहें ॥५०॥
चाणुर मुष्टिक हातें निवटिलें । दैत्य धुमसिलें अनुक्रमें ॥५१॥
रणरगडा अशुद्धचा सडा । कृष्ण कंसा कडा उठावला ॥५२॥
न लगतां घायें धाकें सांडी देहो । मथुरे केला रावो उग्रसेन ॥५३॥
सोडिलीं पितरें तोडिलें बंधनें । एका जनार्दने मुक्त केली ॥५४॥

२७१

जो साक्षात परब्रह्मा । करुं निघाला चोरीकर्म ।
धरुनी बाळलीला संभ्रम । आवडी परम नवनीताची ॥१॥
सवें नवलक्ष संवगडे । पशुपाल वेडे बागडे ।
सुदामा बोले बोबडें । ते आवडे गोविंदा ॥२॥
थोगला अत्यंत वांकुडा । जो निजाचा निजगडा ।
कृष्ण गुज सांगे त्या पुढां । होई गाढा चोरीकार्मा ॥३॥
घ्या रे सामुग्री चोखट । खेडे सराटे निकट ।
माजीं बांधारे बळकटा । शब्द कांहीं करुं नका ॥४॥
वस्त्र गाळिव मृत्तिका । घेउनी प्रवेशतं शंकु नका ।
सकळ गृहींचा आवांका । मज ठाउक समाचार ॥५॥
गोपाळ म्हणती चक्रपाणी । चोरीकर्म ऐकिलें श्रवणीं ।
परी खडे सराटे मृतिका घेउनी । न देखो कोणीही रिगाले ॥६॥
कृष्ण म्हणे एका निवाडे । रचिताती पत्रांचे उतरंडे ।
पाहतां न दिसती दृष्टीपुढे । जैं अंधार पडे रजनीचा ॥७॥
भीतरी प्रवेशोनी एकीकडे । सव्य अपसव्य टाकावे खडे ।
पात्रीं नाद उमटती धडाडे । जाउनी रोकडे आणावे ॥८॥
शिंकीं लांबविलीं अंतराळीं । काठी टोंचुनी पाडावी दुळी ।
धार लागेल मोकळी । मिळोनि सकळीं प्राशन करा ॥९॥
साचल एकतील गौळणी । कवाडें धरतील धांवोनी ।
सराटे पसरा आंगणीं । पायीं चुंबकोनी गुंतती ॥१०॥
तेहि चुकवोनि येती अबला । तरी मृत्तिका घाला त्यांचे डोळां ।
नेत्र चोळतील तंव तुम्हीं पळा । नवलकळा सांगितली ॥११॥
हांसें आलें कृष्णातरीं । मग प्रवेशलें घरोघरीं ।
कवाडें उघडोनि भीतरीं । अंतरीं प्रवेशलें ॥१२॥
हळुं हळूं ठेविती पाउलें । तंव गर्जती वांकीया वाळे ।
जन ऐकतील म्हणोनि गोपाळें । कर्णीं अंगोळी घातलीं ॥१३॥
कृष्ण नायके तंव जग बधीर । कृष्ण न देखे तंव अंध जगत्रय ।
कृष्ण न चाले तंव पांगुळ सर्वत्र । चालक सर्व श्रीकृष्ण ॥१४॥
सांचलें दहींपात्रें काढिती । थिजलें घृत करीं घेती ।
कांही भक्षिती कांही खाती । तोंडा मखिती निजल्यांच्या ॥१५॥
एकापुढें एक धांवती । एक एकाचें लोणी हिरोनी घेती ।
एक एकातें झोंबती । वाटा मागती चिमटोनी ॥१६॥
देखोनी नवनीताची भांडीं । पेंदा नाचे दुपांडी ।
उगा पोरा म्हणोनी धरी शेंडी । गोळा तोंडी लाविला ॥१७॥
शिकें उंच न पावे कर । काठी टोचोनी पाडिलें छिद्र ।
कृष्ण निजमुखीं लावी धार । देखोनी गोपाळ गजबजिलें ॥१८॥
गोपाळ म्हणती कृष्णासी । जाई बा सकळ दुधतुपेंसी ।
येरु म्हणे लागा रे कोपराशी । घ्या रे सावकाशी दोहींकडे ॥१९॥
तंव वाकुंड्यानें केली टवाळी । टांचें तुडवोनि पोरें उठविलीं ।
ती मातेसी बोभाईली ॥ तंववत्से सोडिलीं वडजानें ॥२०॥
वत्सें करिती स्तनपान । बाळकें करिती रुदन ।
गोपी उठल्या गजबजोन । तंव नवनीतें वदन माखलें ॥२१॥
वृद्धा सांडोनि शेजेसी । उठतां देखिलें सुनेसी ।
सासु देखतां तोंड पुसीं । येउनी केशी धरियेली ॥२२॥
तुंचि भक्षिणी नवनीत । आणि दुसर्‍याचें नांव सांगत ।
ऐशा सासु सुना भांडत । आपण तेथोनि निघाले ॥२३॥
मग पळाले सकळ । दुजे गृहीं प्रवेशलें गोपाळ ।
गौळणी निद्रें व्यापिल्या सकळ । टवाळी नवल मांडियेली ॥२४॥
शिंकी लांबविलीं दुरीं । यत्न करिती परी न येती करीं ।
मग वेंघोनी एक एकाच्या खांद्यावरी । उतरती दहींपात्रें ॥२५॥
उतरंडी दुरी लाविल्या न कळती । सव्य अपसव्य खडे टाकिती ।
पात्रीं लागतां नाद उठती । तेंचि घेउनि येती हरिपाशीं ॥२६॥
सुखसेजे गोपी बाळी । निद्रिस्त देखोनि अंबरें फेडिलीं ।
तरुण देखोनी मुली । टवाळी थोर मांडिली ॥२७॥
तंव गजबजोनी सुंदरा । एके करें सांवरी चिरा ।
जाउनी धरी मधलीया द्वारां । सकळ चोरां कोंडिलें ॥२८॥
तंव पुढें देखोनी वनमाळी । म्हणे भला रे सांपडलासी ये वेळा ।
तंव धरुं वेल्हाळी । नयनीं गुरळीं घातली ॥२९॥
नेत्र चोळी व्रजकामिनी । आपण तिचा हात धरुनी ।
गोपाळातें खूनवोनी । सकळ तेथोनी पळाले ॥३०॥
येरी धावें पाठोपाठे । तंव पायीं चुबकले सराटे ।
वाम करी धरुनि बोटें । बैसे गुतोंनी धरणीवरी ॥३१॥
तंव दुसरी धांवली गोपिका । तिच्या नयनीं घातली मृत्तिका ।
नेत्र चोळीत अधोमुखा । देखोनि यदुनायक हांसतसे ॥३२॥
मग चोरीकर्म सोडिनी । सकळ प्रवेशले सदनीं ।
प्रातःकाळ झालिया गौळनी । गार्‍हाणीं सांगों आलिया ॥३३॥
यशोदे म्हणती सकळां । तुझिया पुत्राची नवलकळा ।
कानी न ऐकीली न देखों डोळां । सुना सकळीं विटंबिल्या ॥३४॥
एक मह्णती यशोदेम सुंदरे । तुझी गांवची वस्ती पुरे ।
उठवितो निजलीं पोरें । फेडी चिरें करी नग्न ॥३५॥
खालीं ठेवोनि नवनीत मांजरामुखी चाटवीत ।
आपण खदखदां हांसत । ऐसें विटबित नानापरी ॥३६॥
एक म्हणे गौळणी । माझे भक्षिलें क्षीण लोणी ।
उच्छिष्ट मुखासी लावोनी । आपण तेथोनि पळाला ॥३७॥
एक म्हणे माझी सोडिलीं वासुरें । उठविलीं निजली पोरें ।
शिंकी तोडिलीं एकसरें । फोडिल्या त्वरें माथणी ॥३८॥
गोपिकांसी बुझविते सुमती । म्हणे निर्गुणासी गुण लविती ।
तुमचें खादलें किती निश्चिती । संगा तितुके देईन ॥३९॥
किती भक्षिलें रें गोविंदा । तंव कृष्णापुढेंअ आली राधा ।
तिचे स्तन धरुन हांसे गदगदां । म्हणे येवढा मुद्धा होता तिच्या ॥४०॥
हांसों आलों राधिकेसी । गौळणी गेल्या घरासी ।
यशोदा म्हणे कृष्णासी । सोडी वेगेसी गोधनें ॥४१॥
जो वेदासी अगोचरा । श्रुतीसी न कळे ज्याचा पार ।
वर्णितां श्रमाला फणीवर । तो गुण गंभीर श्रीकृष्ण ॥४२॥
माथां मुगुट तेजःपुजं । नयन श्रवनीं सांगे गुज ।
ललाटी कस्तुरी नोज । तळपे तेज तळवीया ॥४३॥
वैजयंती वनमाआळा । सुरंग गुजाहार गळां ।
कंठी मिरवे मेखळा । झलके कळा कौस्तुभाची ॥४४॥
मुगुटा सुमने वैष्टिलीं मयुरपिच्छें शिरी खोविलीं ।
मग चालिले तये वळीं । जाळी पृष्ठीवरी टाकिलीं ॥४५॥
काळीं कांबळी खांद्यावरी । कासे खोविली शृंग मोहरी ।
जाला नंदाचा खिललरी । हांकिली झडकरी गोधनें ॥४६॥
बळिराम राजीवनयनु । अलंकारमंडित शुद्ध तनु ।
चालिले गोपाळ घेऊनी धेनु । दोघे बाळ नंदाचे ॥४७॥
सवें नव लक्ष संवगडे । पशुपाळ वेडेबागडे ।
गोरज उधळले चहुकडें । पावले थंडी यमुनेच्या ॥४८॥
गाई सोडिल्या सैरावैरा । भ्रमती सुखें खाती चारा ।
वडज्या म्हणे पेद्यां पोरा । आणी सत्वर पलशपत्रें ॥४९॥
मथुरेचे मीष करुनी । हाटा निघालिया गौळणी ।
माथा दहीं दुध घृत लोणी । त्यामाजीं मुख्य राधा ॥५०॥
गगन गर्जे वाक्या वाळे । घनदाट चालती उताविळे ।
मनीं इच्छिती कृष्णसोहळे । तंव देखिलें वदज्यानें ॥५१॥
टाळी पिटोनी उठे वोजे । म्हणे कृष्ण आलें खाजें ।
धावोणी आला गोपीसमाजे । उभ्या थोकविल्या गौळणी ॥५२॥
तंव वडज्या करी झगडा । एकसरें धांवला वाकुडा ।
पात्रें फोडिलीं कडाडा । धरुनी रोकड्या आणिल्या ॥५३॥
कृष्णें राधा धरली करीं । एका करें लोणी चोरी ।
एका करेकं फेडी निरी । एका करें कंचुकीं ॥५४॥
हांसों आले राधिकेसी । सोंडी गोवळ्या सलगीं कायसी ।
भुलली कृष्णरुपा झाली पिसी । लोणी पुसी कृष्णमुखा ॥५५॥
ऐस विनोद विचित्र केला । करीतसे घननीळा सावळा ।
घ्या रे आतां सामुग्री चला । अति क्षुधा लागली ॥५६॥
पाहुनी कल्पतरुची छाया । घडिया घालिती बैसावया ।
बैस म्हणती यदुराया । करुं काला आवडीं ॥५७॥
पेंदा घाली पत्रावळी । वडज्या सोडी मोटा जाळीं ।
वांकुडा बैसवीं गोपाळमंडळी । वाढिताती पत्रशाखा ॥५८॥
नानापरेंचीं पक्कान्नें । षडरस बहुत अन्नें ।
गोडी सांगतां अनन्यें । पसरतीं पदर इंद्रादिकीं ॥५९॥
सकळां वाढिलें परिपुर्ण । सकळ म्हणती ब्रह्मार्पण ।
संतासीं कळली खुण । घालिती ग्रास कृष्णमुर्खीं ॥६०॥
तंव जेवितां केली टवाळी कृष्णापुढें होती गुळपोळी ।
ती उचलोनी पत्रावळी । न राहे जवळी दुरी गेला ॥६१॥
वाकुल्या दावी कृष्णापुढां । नेत्रा खूणवितसे गाढा ।
वाकुड्यातें हाणोनि थोबाडा । धरुनी रोकडा आणिला ॥६२॥
धरिली वांकुड्याची शेंडी । उच्छेष्ट घाली तयां तोडीं ।
पेंदा नाचे दुपांडीं । थोगला गडी सांपडला ॥६३॥
सरलें पुढलें पक्वान्न । कृष्णें आणिलें दध्योदन ।
मग पेंदा म्हणे आपण । कृष्नासी पैं ॥६४॥
आवड वडज्याची थोरी । पेंदा म्हणे टाका दुरी ।
कां टाकितां म्हणोनी रुदन करी । बुझावी श्रीहारी स्वानंदें ॥६५॥
एकांसी दाउनी शेखीं । घालिती दुसर्‍याचे मुखीं ।
कां रे पोरें म्हणोनी तवकी । डोळे रोखी वांकुडा ॥६६॥
ऐसे खेळती सकळ मिळोनी । तंव देव पाहाती विमानीं ।
वंचलों म्हणती अभिमानी । कृष्णशेष न मिळेची ॥६७॥
नोहे श्रीकृष्णची शेषप्राप्ती । मग एकमेकंसी बोलती ।
गोपाळ यमुनेतीरीं येती । चला शीघ्र गती जाऊं तेथें ॥६८॥
विमानें ठेवोनी अंतराळीं । कृष्ण शेषालागीं तें वेळीं ।
देवीं मत्स्यरुपें धरलों । यमुनेमाजीं रिगती ॥६९॥
ब्रह्मादिक मत्स्य जालें । हें श्रीकृष्णासी कळलें ।
जाणोनि गोपाळां बोलें । म्हणे हात धुवुं नका ॥७०॥
सहज उदकाची वाटाळी ॥ अकर्मकार गोवळी ।
हात पुसिले कांबळी । एक टिरीसी पुसती ॥७१॥
उठलें घोंगडीया झाडोनी । खेळ खेळत आले वृदांवनीं ।
तुळही प्रदक्षणी करुनी । खोविल्या शिरीं मंजुरीया ॥७२॥
तंव इतक्यांत लोपल्या माध्यान्ह । आस्तमान गेला दिनमान ।
श्रीकृष्णा म्हणे वचन । चला जाऊं घराप्रती ॥७३॥
देहुडा उभा राहुनी गायी खुणविल्या वेणुधनी ।
टवकारिल्या चारा विसरुनी । आल्या मुरडोनीं त्वरित ॥७४॥
गाई मेळविल्या हरी । गोपाळ घालती हुंबरी ।
डांगा झेलिती अंबरीं । पावे मोहरी वाजविता ॥७५॥
सुदामा जाला वेत्रधारी ।\ ऐसे गोपळ गजरीं ।
चालिले मग झदकरी । पेंदा छरीछत्र तरुचें ॥७६॥
वडजा घेऊनि अशोक डाहाळी । वारीतसे मुखावरील धुळी ।
वाकुंडा फोडी कौतुकें आरोळी । ग्रामाजवळी पातलें ॥७७॥
रामकृष्ण आले ऐकोनी । उताविळ झाल्या गौळणी ।
रांगोळ्या नानापरी आंगणीं । घालिताती सप्रेमें ॥७८॥
नव लक्ष आरत्या करी । घेऊनि उभ्या गोपिका नारी ।
भावें ओवाळिला श्रेहरी । लोण उतरी यशोदा ॥७९॥
गाई निघाल्या गोठनी । गोपाळ गेले आज्ञा घेउनी ।
आपण प्रवेशले निजभुवनीं । सिंहासनीं बैसलें ॥८०॥
ऐसा बाळक्रीडेचा सोहळा । आनंद जाहला सकळां ।
एका जनार्दनी देखिला श्रीबाळक्रीडा संपविली ॥८१॥

---

श्रीकृष्णमाहात्म्य

२७२

ॐ कारा परतें निर्गुणा आरुतें । भक्तांसी निरुतें गोकुळीं वसे ॥१॥
सांवळें सगुन चैतन्य परिपुर्ण । संवगदियासी जाण क्रीडा करी ॥२॥
आदि मध्य अंत न कळे ज्या रुपाचा । तोचि बाळ नंदाचा म्हणताती ॥३॥
एका जनार्दनीं वेगळाचि पाहीं । हृदयीं धरुनी राही सांवळियासी ॥४॥

२७३

सांवळा श्रीकृष्ण राखितो गाई । वेधियलें मन आमुचें तें पायीं ॥१॥
नवल लाघव न कळे ब्रह्मादिकां । वेदश्रुतीं शिणल्या ठक पडलें सकळिकां ॥२॥
साही दरुशनें वेडावलीं जयासाठीं । खांदी घेऊनी कांबळा गोधन राखी जगजेठी ॥३॥
एका जनार्दनीं ब्रह्मा गोकुळीं उघडें । पाहतां चित्त तेथें वेधलें ॥४॥

२७४

निर्गुण सगुण श्रुतीसी वेगळें । तें रुप सांवळें गोकुळीं वसे ॥१॥
डेळियांची धनी पाहतां न पुरे । तयालागीं झुरे चित्त माझें ॥२॥
वेडावलीं दरुशनें भांडती अखंड । वेदांचे तें तोंड स्तब्ध जाहलें ॥३॥
एका जनार्दनीं सांवळें सगुण । खेळतसे जाण वृदांवनीं ॥४॥

२७५

ब्रह्मादिकां न कळे तें रुप सुंदर । गोकुळीं परिकर नंदाघरीं ॥१॥
रांगणां रांगतु बाळलीले खेळतु । दुडदुडां धांवतु गायीपाठीं ॥२॥
गौळणीचे घरीं चोरुनि लोणी खाये । पिंलंगतां जाये हतीं न लगे ॥३॥
एका जनार्दनी त्रैलोक्यां व्यापक । गाई राखे कौतुक गौळियांसी ॥४॥

२७६

जाणते नेणते होतु ब्रह्माज्ञानी । तयांचे तो ध्यानी नातुडेची ॥१॥
सुलभ सोपारे गोकुळामाझारीं । घरोघरीं चोरी खाय लोणी ॥२॥
न कळे ब्रह्मादिकां करितां लाघव । योगियांची धांव खुटें जेथें ॥३॥
एका जनार्दनीं चेंडुवाचे मिसें । उडी घालितसे डोहामाजीं ॥४॥

२७७

विश्वाचा व्यापक विश्वंभर साक्षी । नये अनुमानासी वेदशास्त्रां ॥१॥
नवल गे माय नवल गे माय । चोरुनियां खाय नवनीत ॥२॥
धरिती बांधती गौळणी बाळा । वोढोअनि सकळां आणिताती ॥३॥
एका जनार्दनीं येतो काकुलती । न कले ज्यांची गति वेदशास्त्रां ॥४॥

२७८

मेळवीं संवगडे खेळतसे बिन्दी । शोभतसे मांदी गोपाळांची ॥१॥
सांवळां सुंदर वैजयंती हार । चिन्मय परिकर पीतांबर ॥२॥
मुगुट कुंडले चंदनाचा टिळा । झळके हृदयस्थळी कौस्तुभमणी ॥३॥
एका जनार्दनीं वेधलेंसे मन । नाही भेद भिन्न गौळणीसी ॥४॥

२७९

मिळती सकळां गौळणी ते बाळा । लक्ष लाविती डोळां कृष्णमुखा ॥१॥
धन्य प्रेम तयांचे काय वानुं वाचें । न कळे पुण्य त्यांचे आगमानिगमां ॥२॥
आदरें गृहा नेती मुख पैं धृताती । जेवूं पै घालिती दहींभात ॥३॥
एका जनार्दनीं प्रेमाची पैं लाठी । धांवुनी इठी मिठी घेतो बळें ॥४॥

२८०

पाहुनी कृष्णासी आनंद मानसी प्रेमभरित अहर्निशीं कृष्णनामें ॥१॥
आजीं कां वो कृष्ण आला नाहीं घरां । करती वेरझारा नंदगृहीं ॥२॥
भलतीया मिसें जातीं त्या घरासी । पाहतां कृष्णासी समाधान ॥३॥
एका जनार्दनीं वेधल्या गौळणी । तटस्थ त्या ध्यानीं कृष्णाचिया ॥४॥

२८१

वेधल्या त्या गोपी नाठवे आपपर कृष्णमय शरीर वृत्ति जाहली ॥१॥
नाठवे भावना देह गेह कांहीं । आपपर त्याही विसरल्या ॥२॥
एका जनर्दनीं व्यापला हृदयीं । बाहेर मिरवी दृष्टिभरित ॥३॥

२८२

जगाचें जीवन ब्रह्मा परिपुर्ण । जनीं जनार्दन व्यापक तो ॥१॥
तो ह्री गोकुळीं रांगणा नंदाघरीं । गौळणी त्या सुंदरीं खेळविती ॥२॥
वेद गीतीं गातीं शास्त्रें विवादतीं । खुंटलीसे मति शेषादिकांची ॥३॥
एका जनार्दनी चहूं वाचां परता । उच्छिष्ट सर्वथा भक्षी सुखें ॥४॥

२८३

परब्रह्मा सगुण असे परात्पर । वेदादिकां पार न कळे ज्याचा ॥१॥
पाहतां पाहतां वेधलेसें मन । नये अनुमोदन शास्त्रादिकां ॥२॥
एका जनार्दनी व्यापुनी वेगळा । त्यासी गौळणी बाळा झकविती ॥३॥

२८४

आकार निराकार विश्वरुपाचा ॐकार । तो हा सर्वेश्वर बाळरुपें ॥१॥
रांगणारांगतु हळुच पिलंगतुं । आनंदभरितु नंदराय ॥२॥
अंगणीं धांवतु सर्वेंचि बैसतु । अचोज दावितु भक्तालागीं ॥३॥
एका जनार्दनीं नित्य निरामय । न कळे वो माया काय बोलूं ॥४॥

२८५

चहुं वाचांपरता चहुं वेदां निरुता । न कळे तत्त्वतां चतुर्वक्त्रा ॥१॥
चौबारा खेळतु सौगंडी सांगातु । लोणी चोरुं जातु घरोघरीं ॥२॥
चौसष्ट वेगळा चौदांसी निराळा । अगम्य ज्याची लीळा सनकादिकां ॥३॥
एका जनार्दनीं चहुं देहावेगळा । संपुष्टी आगळा भरला देव ॥४॥

२८६

लक्षांचे जें लक्ष तो दिसे अलक्ष । तो असे प्रत्यक्ष नंदाघरीं ॥१॥
बाळरुप गोजिरें वाळे वांकी साजिरें । पाहतां दृष्टीचे पुरे कोड सर्व ॥२॥
ध्यानाचें निज ध्यान मनाचें अधिष्ठान । व्यापक विधान महेशाचे ॥३॥
एका जनार्दनीआं शब्दाची नातुडे । गौळणी वाडेंकोडें जेवाविती ॥४॥

२८७

अबोलणें बोल कुंठीट पै जाहलें । तें निधान देखिलें नंदाघरीं ॥१॥
अधिष्ठान मुळ व्यापक सकळ । जगाचें तें कुअळ कल्पद्रुम ॥२॥
एका जनार्दनीं बिंबी बिंबाकार । सर्वत्र श्रीधर परिपुर्ण ॥३॥

२८८

शेषादिक श्रमले न कळे ज्याचा पार । आगमानिगमा निर्धार न कळेची ॥१॥
तें हें बाळरुप यशोदे वोसंगा । पाहतां दोषभंगा जाती रया ॥२॥
करितसे चोरी खोडी नानापरी । यशोदा सुंदरी कोड वाटे ॥३॥
बांधिती गळिया धांवोनी दाव्यानें । नका नका म्हणे दीनवाणी ॥४॥
त्रिभुवनासी ज्याचा धाक तो ब्रह्मांडी । त्यासी म्हणती भांडी आला बाऊ ॥५॥
भिऊनियां लपे यशोदे वोसंगा । ऐशा दावी सोंगा भाविकांसी ॥६॥
एका जनार्दनीं दावितो लाघव । ब्रह्मादिकां माव न कळे ज्यांची ॥७॥

२८९

तिहीं त्रिभुवना ज्याची सात्त वाहे । तो चोरी करिताहे घरोघरीं ॥१॥
न कळे न कळे लाघव तयाचें । ब्रह्मादीक साचे वेडावती ॥२॥
वेद शास्त्र श्रुती कुठित पै होती । तया गौळणी बांधिनी धरुनियां ॥३॥
योग मुद्रा साध्न योगी साधिताती । तयांसि नाहे प्राप्ति हेंचि रुप ॥४॥
तें बाळरुप घेउनि वोसंगा । हालविती पई गा बाळकृष्णा ॥५॥
जयाचेनि होय तृप्ति पैं सर्वांसी । तो मागे यशोएसी दहींभात ॥६॥
दहींभात लोनी खाउनी न धाय । घरोघरीं जाय चोरावया ॥७॥
एका जनार्दनीं न कळे वैभव । दावितसे माव भोळ्या जना ॥८॥

२९०

रखितो गोध्नेआं मनाचेनी मनें । न पुरे अवसरु धावण्यां धावणें ।
कुंठित जाहली गति पवनाची तेणें । तो हा नंदाचा नंदन यशोदेचें तान्हें ॥१॥
देखिला देखिला मंडित चतुर्भुज । वैकुठींचा भूपति तेजःपुंज ।
पहातांचि तय नावडे काहीं दुजें । ऐसें लाघव याचें सहज ॥२॥
चित्त चैतन्य पडिली मिठी । कामिनी मनमोहना जगजेठी ।
तुझ्या वेधे ध्यानस्थ धुर्जटी । ऐसा गोवळु योगीयांसीनोहे भेटी ॥३॥
एका जनार्दनी शब्दवेगळा । आंगमांनिगमां कांहीं न काळे लीळा ।
सोहं कोहं शब्दावेगळा । पहा पहा परब्रह्मा पुतळा ॥४॥

२९१

सानुले तानुले राम आणि कृष्ण । गोकुळीं विंदान दाविताती ॥१॥
गाई राखिताती लोनी चोरिताती । अकळ खेळताती नानापरी ॥२॥
एका जनार्दनी नये अनुमाना । ब्रह्मादिक चरणा वंदिताती ॥३॥

२९२

धन्य भाग्य गोकुळींचे राज्य । जेथें क्रीडा केली यादवराजें ॥१॥
काय तें वानुं सुख आनंदु । सुख संतोष गोकुळीं परमानंदु ॥२॥
एका जनार्दनीं जगाचे जीवन । मूर्ति पाहता दिसे सगुण निर्गुण ॥३॥

२९३

योगी शिणताती साधनकपाटीं । तया नोहे भेटीं कांही केल्या ॥१॥
तो हरी गोकुळीं बाळवेषे खेळे । पुरती सकळ मनोरथ ॥२॥
गोपिका तयासी कडेवरी घेती । वालादुला म्हणती माझे माझें ॥३॥
एका जनार्दनीं जया जैसा हेत । तैसा पुरवीत देवराव ॥४॥

२९४

यशोदेचा हरी जाय यमुनातीरीं । वाजवीतो मुरली पोवा नानापरी ॥१॥
छंदे छंदे वाजे वृंदावनीं फुजें । वेधलें मन माझें नाठवें कांहीं ॥२॥
ऐसें येणें पिसें लाविलें गे माये । एका जनार्दनीं पाहिला यादवराय ॥३॥

२९५

रूपें सुंदर सांवळा गे माये । वेणू वाजवीं वृदांवना गोधनें चारिताहे ॥१॥
रुणझुण रुणझुण वाजवी वेणु । वेधीं वेधलें आमुचें तनमुन वो माये ॥२॥
गोधनें चारी हातीं घेऊनी काठी । वैकुंठीचा सुकुमार गोपवेषें जगजेठी ॥३॥
एका जनार्दनीं भुलवी गौळणी । करिती तनुमनाची वोवाळणी वो माये ॥४॥

२९६

आदि नाटक सर्व व्यापक व्यापुनी निराळा । गोप गोधनें गौळणीयांसी लाविला चाळा ॥१॥
मनमोहन कृष्ण यशोदेचा बाई । चोरी करी नानापरी धरितां न सांपडे बाई ॥२॥
जयाचे विंदान न कळे ब्रह्मादिकां वो माये । ठकविलें देवा आपणाचि काला खाये ॥३॥
एका जनार्दनीं ऐसा चौदेहा वेगळा । पुराणें वेडावलीं न कळे अगम्य ज्याची लीला गे माये ॥४॥

२९७

पांघुरला घोंगडे काळें । वृदांवनीं गोपाळा माजीं खेळे ।
काला वाटीं निजांगें गोपाळ । खेळ खेळे नानापरी ॥१॥
पाहती देव बैसोनि विमानीं । ब्रह्मादिक ध्याती जया मनीं ।
आराध्यदैवत सनकादिकांचे हृदयभुवनीं । शिवादि पायावणी वंदिती ॥२॥
नानापरी विटीदांडु चेंडु । हमामा हुमरी लगोर्‍या मांडुं ।
नव लक्ष मिळावे सवंगडु । यमुनेथडी कळंबातळीं ॥३॥
गोंधने ठाई ठाईं बैसविले । गोपाळ सवंगडे भोवते शोभले ।
मध्येम घननीळ ते सांवळें । नंदरायाचें गोठुलें गे माये ॥४॥
एका जनार्दनींशरण । पाहतां देहीं विरालें देहपण ।
संपुर्ण जनीं जनर्दन । पाहतां पाहतां गेलों भुलोन गे मायें ॥५॥

२९८

चतुर्भुज शामसुंदर । गळां गुण्जींचे हार ।
निढळीं चंदन शोभे परिकर । मिरवे नंदरायाचा किशोर ॥१॥
हातीं काठी खांदी कांबळीं । गाई राखे यमुनेचे पाबळी ।
नाचती गोपाळ धुमाळी । पृष्टी जाळी दहींभात ॥२॥
जे निगमांचे ठेंवणें । सनकसनंदाचे घोसुलें येणें ।
शंभुचे आराध्यदैवत केणें । तें चरित गोधनें नंदाची ॥३॥
ऐसा अकळ नाकळें हरी । वेणु वाजवी छंदे नानापरी ।
एका जानार्दनी गोपेवेषें निर्धारीं । वाटी शिदोरी गोपाळं ॥४॥

२९९

खेळे कान्हा यमुनेचे तटीं । राखितो गोधनें घेउनी हातीं काठी ॥१॥
पांघुरला घोंगडें रत्नजडित गे माये । नंदरायाचा खिल्लारी तो होय ॥२॥
गोप गोंधनें सवंगडे नानापरी । दहींभात काला वांटितो शिदोरी ॥३॥
एका जनार्दनीं खेळे नानापरी । वेधोनि नेलें मन नाठवे निर्धारी ॥४॥

३००

लाहे लाहे सोडीत गोधनें । भोंवतें गोपाळ वेष्टित तारांगणें ।
शोभला तो बाळवेषें परिपुर्ण । वेधु लाविला आम्हांसी तेणें वो ॥१॥
छंदे छंदें वाजवितो वेणु । आमुचा गुंतला तेथे जीवप्राणू ।
नाठवे दुजा हेत कांहीं आनु । तो हा नंदनंदुनु यशोदचा ॥२॥
खेळे खेळे यमुनेचे तटीं । सुकुमार सांवळा जगजेठी ।
खांदा घोगडें शोभे हातीं काठी । गोपाळांसी वळत्या दे सये घाली मिठी ॥३॥
एका जनार्दनीं कळंबातळीं । मिळोनियां गोपाळमंडळीं ।
काला मांडियेला मिळोनि सकळीं । लाहे लाहे वाटी शिदोरी ॥४॥

३०१

राखीत गोधनें भक्ताचियां काजा । उणीव सहजा येवो नेदी ॥१॥
आपुलें थोरपणा सारुनी परतें । भक्तांचे आरुतें काम करी ॥२॥
उच्छिष्ट काढणें सारथ्य करणें । उच्छिष्टं तें खाणें तयांसवें ॥३॥
चुकतां वळती आपण वोळणें । एका जनार्दनीं पुण्य धन्य त्यांचें ॥४॥

३०२

नीच कामें न धरी लाज । धांवें देखोनि भक्तांचे काज ।
ऐसा सांवळां चतुर्भुज । रुप धरी गोजिरें ॥१॥
उच्छिष्ट गोपाळांचे खाये । वळत्या त्यांचे देणे आहे ।
राखुनी गोधनें माय । मागें मागें हिंडतसे ॥२॥
काला करी यमुनेतीरीं । स्वयें वाटितो शिदोरी ।
उच्छिषाटाचि भारी । हाव अंगें स्वीकारी ॥३॥
ऐसा कृपेचा कोंवळा । उभा यमुनेचे पाबळा ।
एका जनार्दनी लीळा । अगम्य ब्रह्मादिकां ॥४॥

३०३

न देखतां कृष्णवदन । उन्मळती तयांचे नयन ।
न घेती अन्नजीवन । कृष्णमुख न पाहतां ॥१॥
कोठें गुंतला आमुचा कृष्ण । ऐशी जया आठवण ।
गायी हुंबरती अधोवदन । कृष्णमुख न पाहतां ॥२॥
सवंगडे ठायीं ठायीं उभे । कृष्णीं दृष्टी ठेवुनी लोभें ।
आजी कृष्ण कांहो नये । आम्हांशी खेळावया ॥३॥
ऐशी जयांची आवडी । तयां पदो नेदी सांकडी ।
एका जनार्दनी उडी । अंगे घाली आपण ॥४॥

३०४

सांवळा देखिला नंदाचा । तेणें आनंदाचा पुर झाला ॥१॥
काळीं घोंगडी हातामध्यें काठी । चारितो यमुनातटीं गोधनें तो ॥२॥
एका जनार्दनीं सावंळा श्रीकृष्ण । गौळणी तल्लीन पाहतां होती ॥३॥

३०५

पाहिला नंदाचा नंदन । तेणें वेधियलेम मन ॥२॥
मोरमुकुट पितांबर । काळ्या घोंगडीचा भार ॥२॥
गोंधनें चारी आनंदे नाचत । करी काला दहीं भात ॥३॥
एका जनार्दनीं लडीवाळ बाळ तान्हा । गोपाळांशीं कान्हा खेळे कुंजवना ॥४॥

३०६

जयांचे उदारपण काय वानुं । उपमेसी नये कल्पतरु कामधेनु ।
वेधीं विधियेलें आमुचें मनु । तो हा देखिला सावळा श्रीकृष्ण ॥१॥
मंजुळ मंजुळ वाजवी वेणु । श्रुतीशास्त्रा न कळें अनुमानु ।
जो हा परापश्यंती वेगळा वामनु । तया गोवळा म्हणती कान्हू ॥२॥
रुप अरुपाशीं नाहीं ठाव । आगमीनिगमां न कळे वैभव ।
वेदशास्त्रांची निमाली हांव । एका जनार्दनीं देखिला स्वयमेव ॥३॥

३०७

गोकुळी गोपाळसवें खेळतसे देव । ऐक प्रेमभाव तयांचा तो ॥१॥
गोधनें राखणें उच्छिष्ट खादणें । कालाहि करणे यमुनेतीरी ॥२॥
सवंगडियांचे मेळी खेले वनमाळी । घोंगडी ते काळी हातीं काठी ॥३॥
त्रैलोक्यांच्या धनीं वाजवी मुरली । भुलवी गौळणी प्रेमभावें ॥४॥
घरोघरीं चोरी करितो आदरें । एका जनार्दनीं पुरे इच्छा त्यांची ॥५॥

३०८

त्यांचिया इच्छेसारखें करावें । त्यांच्या मागें जावे वनांतरीं ॥१॥
वनासी जाऊनी नानापरी खेळे । हमामे हुतुतु बळें गडी घेती ॥२॥
सर्वांघडी संतां सर्वावरिष्ट देव । तयावरी डाव गाडी घेती ॥३॥
अंगावरी डाव आला म्हणती गोपाळ । देई डाव सकळ आमुचा आम्हां ॥४॥
पाठीवरी बैसती देवतें म्हणती । वांकरे श्रीपति वेंगीं आतां ॥५॥
एका जनार्दनी गडियांचे मेळीं । खेळें वनमाळी मागें पुढें ॥६॥

३०९

मागें पुढें उभा हातीं घेउनी काठी वळत्या धांवे पाठीं गाईमागें ॥१॥
गोपाळ बैसती आपण धांवे राणा । तयांच्या वासना पूर्ण करी ॥२॥
वासना ते देवें जाया दिली जैशी । पुरवावी तैसी ब्रीद साच ॥३॥
ब्रीद तें साच करावें आपुलें । म्हणोनियां खेळे गोपाळांत ॥४॥
एका जनार्दनीं खेळतो कन्हया । ब्रह्मादिकां माया न कळेची ॥५॥

३१०

तिहीं त्रिभुवनीं सत्ता जयाची । तो गोपाळाचि उच्छिष्टे खाय ॥१॥
खाउनी उच्छिष्ट तृप्तमय होय । यज्ञाकडे न पाहे वांकुडे तोंडे ॥२॥
ऐसा तो लाघव गोपाळांसी दावी । एका जनार्दनीं काहीं काळों नेदी ॥३॥

३११

न कळे लाघव तया मागें धांवे । तयांचे ऐकावे वचन देवें ॥१॥
देव तो अंकित भक्तजनांचा सदोदित साचा मागें धावें ॥२॥
गोपाळ आवडीं म्हणती कान्हया । बैसे याची छाया सुखरुप ॥३॥
सुखरुप बैसे वैकुंठींचा राव । भक्तांचा मनोभाव जणोनियां ॥४॥
जाणोनियां भाव पुरवी वासना । एका जनार्दनी शरण जाऊं ॥५॥

३१२

भक्तांचा पुरवी लळा । तो सांवळा श्रीकृष्ण ॥१॥
उचलिला पर्वतगिरी । नाथिला काळ्या यमुनेतीरीं ॥२॥
अगबग केशिया असुर । मारिला तो कंसासुर ॥३॥
उग्रसेन मथुरापाळ । द्वारका वसविलीं सकळ ॥४॥
द्वारकेमाजीं आनंदघन । शरण एका जनार्दनी ॥५॥

३१३

कमळगभींचा पुतळा । पाहतां दिसे पूर्ण कळा । शशी लोपलासे निराळा । रुपवासही ॥१॥
वेधक वेधक नंदनंदनु । लाविला अंगीं चंदनु । पुराणपुरुष पंचाननु । सांवळां कृष्ण ॥२॥
उभे पुढे अक्रुर उद्धव । मिळाले सर्व भक्तराव । पाहाती मुखकमळभाव । नाठवे द्वैत ॥३॥
रुप साजिरें गोजिरें । दृष्टि पाहतां मन न पुरे । एका जनार्दनीं झुरे । चित्त तेथे सर्वदा ॥४॥

३१४

द्वारकेभीतरीं । कामधेनु घरोघरीं ॥१॥
कैशी बरवेपणाची शोभा । पाहतां नयनां निघती जिभा ॥२॥
घरोघरीं आनंद सदा । रामकृष्न वाचे गोविंदा ॥३॥
ऐशी द्वारकेपरी । एका शरण श्रीहरी ॥४॥

३१५

जगांचे जीवन भक्तांचे मोहन । सगुण निर्गुण ठाण शोभतसे ॥१॥
तें रुप गोकुळीं नंदाचिये घरीं । यशोदे मांडिवरी खेळतसे ॥२॥
इंद्रादी शंकर ध्यान धरती ज्यांचें । तो लोणी चोरी गौळ्यांचे घरोघरीं ॥३॥
सर्वावरी चाले जयाची ते सत्ता । त्यांची बागुल आला म्हणतां उगा राहे ॥४॥
एकाचि पदें बळीं पाताळी घातला । तो उखळीं बांधिला यशोदेनें ॥५॥
जयाचेनी तृप्त त्रिभुवन सगळे । तो लोणीयाचे गोळे मागुन खाय ॥६॥
एका जनार्दनी भरुनी उरला । तो असें संचला विटेवरी ॥७॥

३१६

खेळसी तुं लीळा । तुझी अनुपम्य काळा ।१॥
बारवा बरवा श्रीमुकुंद । गाई गोपाळी लावला वेध ॥२॥
खेळसी बाळपनीं । बांधीताती तुज गौळणी ॥३॥
ऐसा नाटकी हरी । उभा ठेला विटेवरीं ॥४॥
विटे उभा समचरणीं । शरण एका जनार्दनीं ॥५॥

३१७

अर्जुनाचे रथीं श्रमला जगजेठी । म्हणोनि कर ठेउनी कंटीं उभा येथें ॥१॥
धरुनी गोवर्धन उभा सप्तदीन । म्हणोनि कर जघन ठेउनी उभा ॥२॥
कंसादी मल्ल मारी जरासंध । ते चरणरविंद उभे विटे ॥३॥
धर्माघरीं उच्छिष्टपात्र काढी करें । म्हणोनि श्रमें निर्धारें ठेविले कटीं कर ॥४॥
पुंडलीक भक्त देखोअनि तल्लीन जाला । एका जनार्दनीं ठेविला कटाई कर ॥५॥

---

पंढरी माहात्म्य

३१८

द्वारकेचा सोहळा । परणियत्नी भीमकबाळा ॥१॥
सोळा सहस्त्र युवती । अष्टनायका असती ॥२॥
पुर पौत्र अपार । भगवती तो विस्तार ॥३॥
करुनिया राधामीस । देव येती पंढरीस ॥४॥
रुक्मिनी रुसली । ती दिंडिर वनां आली ॥५॥
तया मागें मोक्षदानीं । येतां जाला दिंडीर वनीं ॥६॥
गाई गोपाळांचा मेळ । गोपाळपुरी तो ठिविला ॥७॥
आपण गोपवेष धरी । एका जनार्दनीं श्रीहरीं ॥८॥

३१९

जेथें वाजविला वेणु शुद्ध । म्हणोनि म्हणती वेणुनाद ॥१॥
सकळीक देव आले । ते भोंवती राहिले ॥२॥
जोडिलें जेथे समपद । तया म्हणती विष्णूपद ॥३॥
भोवंतालीं पदें उमटली । तेथे गोपाळ नाचती ॥४॥
जेथें उभे गाईचें भार । ते अद्यापि दिसत खुर ॥५॥
गोपाळांची पदें समग्र । ठाई शोभते सर्वत्र ॥६॥
एका जर्नादनीं हरी शोभले । कार कटावरी ठेऊनि भले ॥७॥

३२०

पूर्वापार परंपरा । संत सोयरा वानिती ॥१॥
सांगे कृष्ण उद्धावासी । सुखमिरासी पंढरी ॥२॥
स्वयें नांदे सहपरिवार । करीत गजर भक्तिचा ॥३॥
संत सनकादिक येती । भावें वंदिती श्रीचरण ॥४॥
एका जनार्दनीं वेधलें मन । नुठें बैसलें तें तेथुन ॥५॥

३२१

द्वारका समुद्रांत बुडविली । परी पंढरी रक्षिली अद्यापि ॥१॥
द्वारकेहुनि बहुत सुख । पंढ रीये अधिक एक आहे ॥२॥
भीमातीरीं दिंगबर । करुणाकर विठ्ठल ॥३॥
भक्तांसाठीं निरंतर । एका जनार्दनी कटीं धरिले कर ॥४॥

३२२

जो हा उद्धार प्रसवे ॐ कार । तें रुप सुंदर विटेवरी ॥१॥
ध्याता ध्यान ध्येय जेथें पैं खुटलें । तें प्रगटलें पंढरीयें ॥२॥
ज्ञेय ज्ञाता ज्ञान प्रेमाचें आथिलें । तें रुप सानुलें पंढरीये ॥३॥
एका जनार्दनीं रुपांचे रुपस । वैकुंठनिवास पंढरीये ॥४॥

३२३

जाश्वनीळ सदा ध्याये ध्यानीं मनीं । बैसोनी स्मशानीं निवांतपणें ॥१॥
तें हें उघडें रुप विठ्ठ्ल साचार । निगमांचे माहेर पंढरी हें ॥२॥
न बुडे कल्पांती आहे तें संचलें । म्हणोनि म्हणती भए भूवैकुंठ ॥३॥
एका जनार्दनी कल्पाचें निर्धारी । निर्विकल्प पंढरी उरतसे ॥४॥

३२४

रमा रमेश मस्तकी हर । पुढे तीर चंद्रभागा ॥१॥
मध्यभागीं पुंडलीक । सुख अलोलिक न वर्णवे ॥२॥
बहुता वैष्णवांचा मेळ । गदरोल नामाचा ॥३॥
वामभागीं रुक्मिनी राही । जनार्दन तेथें पाहीं ॥४॥

३२५

धन्य पृथ्वी दक्षिन भाग । जेथें उभा पांडुरंग ।मधे शोभे पुंडलीकक लिंग । सन्मुख चांग भीमरथी ॥१॥
काय वानुं तो महिमा । दृष्टी पाहतांचि भीमा । पैलथडी परमात्मा । शिवास जो अगम्य ॥२॥
दोन्ही कर धरुनि जघनीं । वाट पाहे चक्रपाणी । एका शरण जनार्दनीं । भक्तांसाठीं घाबरा ॥३॥

३२६

सारांचे सार गुह्मांचें निजगुह्मा । तें हें उभें आहे पंढरेये ॥१॥
चहुं वांचापरतें वेदां जें आरुतें । ते उभे आहे सरतें पंढरीये ॥२॥
शास्त्रांचें निज सार निगमां न कळे पार । तोचि हा परात्पर पंढरीये ॥३॥
एका जनार्दनी भरुनि उरला । तोचि हा देखिला पंढरीये ॥४॥

३२७

गाई गोपांसमवेत गोकुळिंहुन आला । पाहुनि भक्तिं भुलला वैष्णवाला ॥१॥
मुगुटमनी धन्य पंडलिक नेका । तयालागीं देखा उभा गे माय ॥२॥
युगें अठ्ठावीस जालीं परी न बैसे खालीं । मर्यादा धरली प्रेमाची गे माय ॥३॥
ऐसा व्यापक जगाचा जीवन । एका जनार्दनीं शरण गे माय ॥४॥

३२८

त्वंपद तत्पद असिपद यांवेगळा दिसे । खोल बुंथी घेऊनी विटेवरी उभा असे गे माय ॥१॥
वेडावला पुंडलिके उभा केला । तेथोनी कोठें न जाय गे माय ॥२॥
भक्तां अभयकर देतुसे अवलीळ । मेळवोनी मेळा वैष्णवांचा गे माय ॥३॥
पुंडलिकें मोहिला उभ उघाडचि केला । एका जनार्दनी ठसावला रुपेंविण गे माय ॥४॥

३२९

जयाकारणें श्रमलें भांडती । वेदादिकां न कळे मती । वोळला सगुण मूर्ती । पुंडलिकाकारणें ॥१॥
धन्य धन्य पावन देखे । पुण्यभूमि पावन सुरेख । तया गातां होतसे हर्ष । प्रेमानंदे डुल्लती ॥२॥
एका जनार्दनीं शरण । पाहतां पाहतां वेधलें मन । मोक्ष मुक्ति कर जोडून । उभे तिष्ठती सर्वद ॥३॥

३३०

उदंड भक्त भाग्यवंत देखिले । परी निधान दाविलें पुंडलिकें ॥१॥
धन्य धन्य केला जगाचा उद्धार । नाहीं लहानथोर निवडिले ॥२॥
एका जनार्दनीं दावियेला तारु । सुखाचा सागरु विठ्ठल देव ॥३॥

३३१

पुंडलिकापुढें सर्वेश्वर । उभा कटीं ठेउनी कर ॥१॥
ऐसा पुंडलिकापुढें हरी । तो पुजावा षोडशोपचारी ॥२॥
संभोवता वेढा संतांचा । आनंद होतो हरिदासांचा ॥३॥
एका जनार्दनीं देव । उभा विटेवरी स्वयमेव ॥४॥

३३२

पंढरीचें सुख पुंडलीक जाणें । येर सोय नेणें तेथील पैं ॥१॥
उत्तम हें स्थळ तीर्थ चंद्रभागा । स्नानें पावन जगा करितसे ॥२॥
मध्यभागीं शोभे पुंडलीक मुनीं । पैल ते जघनी कटीं कर ॥३॥
एका जनार्दनी विठ्ठल बाळरुप दरुशनें ताप हरे जगा ॥४॥

३३३

पूर्वापार श्रीविठ्ठलमूर्ति । ऐसे वेद पै गर्जती ॥१॥
भक्त पुंडलीका निकट । वसतें केलें वाळुवंट ॥२॥
गाई गोपाळांचा मेळ । आनंदे क्रीडे तो गोपाळ ॥३॥
ऐसा स्थिरावला हरी का जनार्दनी निर्धारीं ॥४॥

३३४

वैकुंठीचे वैभव पंढरीसी आलें । भक्तें सांठविलें पुंडलिकें ॥१॥
बहुतांसी लाभ देतां घेतांजाहला । विसावा वोळला पाडुरंग ॥२॥
योग याग साधने करिती जयालागीं । तो उभाचि भक्तालागीं तिष्ठतसे ॥३॥
हीन दीन पापी होतुका भलते याती । पाहतां विठ्ठलमूर्ती मुक्त होती ॥४॥
एका जनार्दनीं सुखाचे माहेर । बरवें भीमातीर उत्तम तें ॥५॥

३३५

तीन अक्षरी जप पंढरी म्हणे वाचा । कोआटी या जन्मांचा शीण जाय ॥१॥
युगायुगीं महात्म्य व्यासें कथियेलें । कलियुगें केलें सोपें पुंडलिकें ॥२॥
महा पापराशी त्यांची होय होळी । विठ्ठलनामें टाळी वाजवितां ॥३॥
एका जनार्दनीं घेतां पैं दर्शन । जद जीवा उद्धरण कलियुगीं ॥४॥

३३६

अनुपम्य सप्तपुर्‍याअ त्या असती । अनुपम्य त्या वरती पंढरीये ॥१॥
अनुपम्य तीर्थ सागरादि असती । अनुपम्य सरती पंढरीये ॥२॥
अनुपम्य देव उदंडे असती । अनुपम्य विठलमूर्ति पंढरीये ॥३॥
अनुपम्य संत वैष्णवांचा मेळ । अनुपम्य गदारोळ पंढरीये ॥४॥
अनुपम्य शरण एका जनार्दनी । अनुपम्य चिंतनीं डुल्लतसे ॥५॥

३३७

अनुपम्य क्षेत्र अनुपम्य देव । नसे तोचि ठाव पंढरीये ॥१॥
अनुपम्य वाहे पुढें चंद्रभागा । अनुपम्य भंगा दोष जाती ॥२॥
अनुपम्य होय पुंडलिक भेटी । अनुपम्य कोटी सुखलाभ ॥३॥
अनुपम्य संत नामाचा गजर । अनुपम्य उद्धार जडजीवां ॥४॥
अनुपम्य शोभा विठ्ठलचरणीं । एक जनार्दनीं गात गीतीं ॥५॥

३३८

अनुपम्य वाचे वदतां पंढरी । होतसे बोहरे महात्पापा ॥१॥
अनुपम्य ज्याचा विठ्ठली जो भाव । अनुपम्य देव तिष्ठे घरीं ॥२॥
अनुपम्य सदा कीर्तनाची जोडी । अनुपम्य गोडी मनीं ज्यांच्या ॥३॥
अनुपम्य संग संतांचा विसांवा । अनुपम्य भावा पालट नाहीं ॥४॥
अनुपम्य शरण एका जनार्दनीं । कायावाचामनीं छंद यासी ॥५॥

३३९

अनुपम्य वास पंढरीस ज्याचा । धन्य तो दैवाचा अनुपम्य ॥१॥
अनुपम्य घडे चंद्रभागे स्नान । अनुपम्य दान नाम वाचे ॥२॥
अनुपम्य घडे क्षेत्र प्रदक्षिणा । अनुपम्य जाणा नारीनर ॥३॥
अनुपम्य सोहळा नित्य दिवाळी । अनुपम्य वोवाळी विठोबासी ॥४॥
अनुपम्य शरण एका जनार्दनीं । अनुपम्य ध्यानीं एक नाम ॥५॥

३४०

अनुपम्य नारीनर ते दैवाचे । अनुपम्य त्यांचे पुण्य देखा ॥१॥
अनुपम्य वास जयांसी पंढरी । प्रत्यक्ष वैकुंठपुरी अनुपम्य ॥२॥
अनुपम्य पहाती विठलरायातें । दरुशनें पावती मुक्तीने अनुपम्य ॥३॥
अनुपम्य भक्त नंदिती दैवाचे । अनुपम्य त्यांचे सुख देखा ॥४॥
अनुपम्य एका जनार्दनीं चरणीं । अनुपम्य विनवणी करितसे ॥५॥

३४१
अनुपम्य उपासना । अनुपम्य चरणी संताचिये ॥१॥
अनुपम्य भक्ति गोड । अनुपम्य लिगाड तुटत ॥२॥
अनुपम्य पंढरीचा वास । अनुपम्य दैवास दैव त्यांचे ॥३॥
अनुपम्य नाचती वैष्णव । अनुपम्य गौरव तयांचे ॥४॥
अनुपम्य एका जनार्दनीं । अनुपम्य चरणीं संताचिये ॥५॥

३४२

अनुपम्य उदार नाम । अनुपम्य सकाम संत तें ॥१॥
अनुपम्य पंढरीसी जाती । अनुपम्य नाचती वाळुवंटी ॥२॥
अनुपम्य टाळ घोळ अनुपम्य रसाळ वाद्यें वाजती ॥३॥
अनुपम्य संतमेळ । अनुपम्य प्रेमळ नाम घेती ॥४॥
अनुपम्य एका जनार्दनी । अनुपम्य आयणी चुकले ॥५॥

३४३

अनुपम्य पुराणं सांगर्ती सर्वथा । अनुपम्य तत्त्वतां पंढरीये ॥१॥
अनुपम्य योग अनुपम्य याग । अनुपम्य अनुराग पंढरीये ॥२॥
अनुपम्य ध्यान । अनुपम्य धारणा । अनुपम्य पंढरीराणा विटेवरी ॥३॥
अनुपम्य क्षेत्र तीर्थ तें पवित्र । अनुपम्य गोत्र उद्धरती ॥४॥
अनुपम्य शरण एका जनार्दनी । अनुपम्य भुवनीं नांदतसे ॥५॥

३४४

उपदेश अनुपम्य खुण । विटे समचरण शोभले ॥१॥
अनुपम्य सदैव भाग्य ज्यांचें । अनुपम्य वाचे नाम गाती ॥२॥
अनुपम्य जातीं पंढरीये । अनुपम्य वस्ती होय पंढरीये ॥३॥
अनुपम्य ते भाग्याचे । विठ्ठल वाचे आळविती ॥४॥
अनुपम्य एका जनार्दनीं । अनुपम्य वदनी गाती नाम ॥५॥

३४५

अनुपम्य ज्ञान अनुपम्य मतें । अनुपम्य सरतें पंढरीयें ॥१॥
अनुपम्य वेद अनुपम्य शास्त्र । अनुपम्य पवित्र पंढरीये ॥२॥
अनुपम्य भक्ति अनुपम्य मुक्ति । अनुपम्य वेदोक्ती पंढरीये ॥३॥
अनुपम्य कळा अनुपम्य सोहळा । अनुपम्य जिव्हाळा पंढरीये ॥४॥
अनुपम्य दया अनुपम्य शांती । अनुपम्य विरक्ति एका जनार्दनीं ॥५॥

३४६

आनुपम्य भाग्य नांदतें पंढरी । विठ्ठल निर्धारीं उभ जेथें ॥१॥
अनुपम्य वाहे पुढें चंद्रभागा । दोषा जातीं भंगा नाम घेतां ॥२॥
अनुपम्य मध्यें पुंडलीके मुनी । अनुपम्य चरणीं मिठी त्याच्या ॥३॥
संत शोभती दोही बाहीं । अनुपम्य देहीं सुख वाटे ॥४॥
अनुपम्य एका जनार्दनीं ठाव । अनुपम्य पंढरीराव विटेवरी ॥५॥

३४७

अनुपम्य घनदाट । करिती बोभाट अनुपम्य ॥१॥
पंढरीसी जाती अनुपम्य । धन्य जन्म अनुपम्य त्यांचा ॥२॥
अनुपम्य त्यांच्या पुण्या नाहीं पार । अनुपम्य निर्धार सुख त्यांसी ॥३॥
अनुपम्य दशा आली त्यांच्या दैवा । अनुपम्या देवा चुकले ते ॥४॥
अनुपम्य शरण एका जनार्दनीं । पंढरीं सांडोनि नेम नाहीं ॥५॥

३४८

पंचक्रोशीचें आंत । पावन तीर्थ हें समस्त ॥१॥
धन्य पंढरीचा महिमा । नाहीं द्यावया उपमा ॥२॥
तीर्थ क्षेत्र देव । ऐसा नाहीं कोठें ठव ॥३॥
नगर प्रदक्षिणा । शरण एका जनार्दना ॥४॥

३४९

इच्छिताती देव पंढरीचा वास । न मिळे सौरस तयां कांहीं ॥१॥
ऐसें श्रेष्ठ क्षेत्र उत्तमा उत्तम । याहुनी सुगम आहे कोठें ॥२॥
जनार्दनाचा एक म्हणतसे भावें । तीर्थ ते वंदावें पंढरी सदा ॥३॥

३५०

प्रयागादि क्षेत्रें आहेत कल्पकोडी । तया आहे खोडी एक एक ॥१॥
मुंडन ती काया निराहार राहणें । येथेम न मुंडणें काया कांहीं ॥२॥
म्हणोनी सर्व तीर्थामाजी उत्तम ठाव । एका जनार्दनीं जीव ठसावला ॥३॥

३५१

उदंड मंत्र उदंड तीर्थे । परी पवित्र निर्धार पंढरीये ॥१॥
उदंड महिमा उदंड वर्णिला । परी या विठ्ठलावांचुनी नाहीं ॥२॥
उदंड भक्त उदंड शिरोमणी । एका जनार्दनीं चरण उदंडची ॥३॥

३५२

बहुत तीर्थ क्षेत्रें बहुतापरी । न पावती सरी पंढरीची ॥१॥
वाहे दक्षिणभाग भीमा । पैल परमात्मा विटेवरी ॥२॥
मध्य स्थळीं पुडंलीक । दरुशनें देख उद्धार ॥३॥
वाहे तीर्थ चंद्रभागा । देखतां भंग पातकां ॥४॥
एका जनार्दनीं सार । क्षराक्षर पंढरी हे ॥५॥

३५३

उदंड तीर्थें क्षेत्रें पाहातां दिठीं । नाहीं सृष्टी तारक ॥१॥
स्नानें पावती मुक्ति जगा । ऐशी चंद्रभागा समर्थ ॥२॥
पुडलिका नमस्कार । सकळ पूर्वजां उद्धार ॥३॥
पाहतां राउळाची ध्वजा । मुक्ती सहजा राबती ॥४॥
एका जनार्दनीं विठ्ठल भेटी । मग लाभा नये तुटी ॥५॥

३५४

उदंड तीर्थ महिमा वर्णिला । परी नाहीं भेटला पांडुरंग ॥१॥
पंढरींसारखे तीर्थ महीवरी । न देखों चराचरीं त्रैलोक्यांत ॥२॥
ऐसा नामघोष संतांचा मेळ । ऐस भक्त्कल्लोळ नाहीं कोठें ॥३॥
एका जनार्दनीं अनाथा कारण । पढरीं निर्माण भूवैकुंठ ॥४॥

३५५

प्रभासादि क्षेत्रें सप्तपुर्‍या असती । परी सरी न पावती पंढरीची ॥१॥
दरुशनें चित्त निवे पाहतां बरवें । शंख चक्र मिरवे चहुं करीं ॥२॥
पीतांबर परिधान वैजयंती माळा । शोभे सोनसळा अंगावरी ॥३॥
एका जनार्दनीं पाहतां रुपडें । उभें तें उघडें विटेवरी ॥४॥

३५६

उदंड क्षेत्राची पाहिली रचना । पंढरी ते जाणा भुवैकुंठ ॥१॥
तीर्थ आणि देव संतसमागम । ऐसें सर्वोत्तम कोठें नाहीं ॥२॥
सागरादि तीर्थ पाहतां पाहिलें । परी मन हें वेधलें पंढरीये ॥३॥
एका जनार्दनीं सुखाची विश्रांती । पाहतां विठ्ठलमुर्ति लाभ बहु ॥४॥

३५७

उदंड तीर्थे उदंड क्षेत्रें । परि पवित्र पंढरी ॥१॥
उदंड देव उदंड दैवतें । परि कृपांवतं विठ्ठल ॥२॥
उदंड भक्त उदंड संत । परी कृपावंत पुडलीक ॥३॥
उदंड गातो एक एका । परी एका जनार्दनीं सखा ॥४॥

३५८

जें जें क्षेत्र जें जें स्थळीं । तें तें बळी आपुलें ठायीं ।१॥
परे ऐसें माहात्म्य नाहीं कोठें । जें प्रत्यक्ष भेटे हरिहर ॥२॥
ऐत संतसामगाम । ऐसा निरुपम नाममाहिमा ॥३॥
दिंडी टके मृदंग नाद । नाहींभेद यातीसी ॥४॥
एका जनार्दनीं निजसार । पंढरी माहेर भुलोकीं ॥५॥

३५९

बहु क्षेत्रें बहु तीर्थ । बहु दैवतें असतीं ॥१॥
परी नये पंढरीराम । वाउगा श्रम होय अंतीं ॥२॥
देव भक्त आणि नाम । ऐसें उत्तम नाहीं कोठें ॥३॥
एका जनर्दनी तिहींचा मेळ । पाहतां भूमंडळ पंढरीये ॥४॥

३६०

गंगा सागरादि तीर्थे भूमीवरी । परि पंढारीची सरी न पवती ॥१॥
श्रेष्ठांमांजी श्रेष्ठ तीर्थ पं समर्थ । दरुशनें मनोरथ पूर्ण होती ॥२॥
ऐसी चंद्रभागा ऐसा पुंडलीक । ऐसे वैष्णव देखे नाही कोठें ॥३॥
गाताती वैष्णव आनंदें नाचती । सदोदित कीर्ति विठ्ठलाची ॥४॥
एका जनार्दनीं पंढरीचा हाट । भूवैकुंठ पेठ पंढरी देखा ॥५॥

३६१

प्रयागादि तीर्थे आहेत समर्थ । परी पुरती मनोरथ पंढरीये ॥१॥
बहुत ते साक्ष देती या स्थळासी । सदा तो मनासी शिव ध्याये ॥२॥
आनंद सोहळा त्रैलोक्य अगाध । पंढरीये भेदाभेद नाहींसत्य ॥३॥
एका जनार्दनी क्षेत्रवासी जन । देवा ते समान सत्य होती ॥४॥

३६२

समुद्रवलयांकित पृथ्वी पाहतां । ऐसें तीर्थ सर्वथा नाहीं कोठें ॥१॥
भाविकांचें माहेर जाणा पंढरपुर । विठ्ठल विटेवर उभा असे ॥२॥
एका जनार्दनीम तयाचाचि ठसा । भरुनि आकाशा उरलासे ॥३॥

३६३

उत्तम तें क्षेत्र उत्तम तें स्थळ । धन्य ते राऊळ पाहतां डोळां ॥१॥
एक एक तीर्थ घडती कॊटी वेळां । चंद्रभागा डोळां देखिलिया ॥२॥
गंगा प्रदक्षिणा समुद्राचे स्नान । परी हें महिमान नाहीं कोठें ॥३॥
वैष्णवांचा मेळ करिती गदारोळ । दिंडी पताका घोळ नोहे कोठें ॥४॥
एका जनार्दानी सारांचे हें सार । पंढरी मोहरे भाविकांसी ॥५॥

३६४

देव भक्त दोन्हीं तीर्थ क्षेत्र नाम । ऐसा एक संभ्रम कोठें नाहीं ॥१॥
प्रयागादी तीर्थ पहाती पाहतां । न बैसे तत्त्वतां मन माझें ॥२॥
पंढरीची ऐसा आहे समागम । म्हणोनि भवभ्रम हरलासे ॥३॥
एका जनार्दनीं पाहतां विठ्ठल देव । फिटला तो भेव संसाराचा ॥४॥

३६५

सकळीक तीर्थे पाहतां डोळा । निवांत नोहे हृदयकमळा ॥१॥
पाहतां तीर्थे चंद्रभागा । सकळ दोष गेले । भंगा ॥२॥
पाहती विठ्ठल सांवळा । परब्राह्मा डोळां देखियेलें ॥३॥
एका जनार्दनीं पाहोनी ध्यान । भुललें मन त्या ठायीं ॥४॥

३६६

पावन क्षेत्र पंढरपुर । पावन तीर चंद्रभागा ॥१॥
पावन संत पुडलीक । पावन देख श्री विठ्ठल ॥२॥
पावन देह गेलीया तेथें । होती जीवनमुक्त सर्व जीव ॥३॥
एका जनार्दानीं पावन । पावन पंढरी अधिष्ठिन ॥४॥

३६७

अवघें आनंदाचें । क्षेत्रं विठ्ठल देवांचे ॥१॥
अवघें हे पावन । तीर्थ चंद्रभागा स्नान ॥२॥
अवघे संतजन । पुंडलिकासी वंदन ॥३॥
अवघा विठ्ठल देव । एका जनार्दनीं भाव ॥४॥

३६८

अवघें परब्रह्मा क्षेत्र ।अवघें तेथें तें पवित्र ॥१॥
अवघा पर्वकाळ । अवघे दैवाचे सकळ ॥२॥
अवघीयां दुःख नाहीं । अवघे सुखाचि तया ठायीं ॥३॥
अवघे आनंदभरित । एका जनार्दनीं सदोदित ॥४॥

३६९

अवघें क्षेत्र पंढरी । अवघा आनंद घरोघरीं ॥१॥
अवघा विठ्ठलचि देव । अवघा अवघिया एक भाव ॥२॥
अवघे समदृष्टी पहाती । अवघे विठ्ठलाचि गाती ॥३॥
अवघे ते दैवाचे । एका जनार्दनीं साचे ॥४॥

३७०

नाभीकमळी जन्मला ब्रह्मा । तया न कळे महिमा ॥१॥
पंढरी क्षेत्र हें जुनाट । भुवैकुंठ साजिरीं ॥२॥
भाळे भोळे येती आधीं । तुटती उपाधी तयांची ॥३॥
एकपणें रिगतां शरणा । एक जनर्दनीं तुटे बंधन ॥४॥

३६१

प्रयागादि तीर्थे आहेत समर्थ । परी पुरती मनोरथ पंढरीये ॥१॥
बहुत ते साक्ष देती या स्थळासी । सदा तो मनासी शिव ध्याये ॥२॥
आनंद सोहळा त्रैलोक्य अगाध । पंढरीये भेदाभेद नाहींसत्य ॥३॥
एका जनार्दनी क्षेत्रवासी जन । देवा ते समान सत्य होती ॥४॥

३६२

समुद्रवलयांकित पृथ्वी पाहतां । ऐसें तीर्थ सर्वथा नाहीं कोठें ॥१॥
भाविकांचें माहेर जाणा पंढरपुर । विठ्ठल विटेवर उभा असे ॥२॥
एका जनार्दनीम तयाचाचि ठसा । भरुनि आकाशा उरलासे ॥३॥

३६३

उत्तम तें क्षेत्र उत्तम तें स्थळ । धन्य ते राऊळ पाहतां डोळां ॥१॥
एक एक तीर्थ घडती कॊटी वेळां । चंद्रभागा डोळां देखिलिया ॥२॥
गंगा प्रदक्षिणा समुद्राचे स्नान । परी हें महिमान नाहीं कोठें ॥३॥
वैष्णवांचा मेळ करिती गदारोळ । दिंडी पताका घोळ नोहे कोठें ॥४॥
एका जनार्दानी सारांचे हें सार । पंढरी मोहरे भाविकांसी ॥५॥

३६४

देव भक्त दोन्हीं तीर्थ क्षेत्र नाम । ऐसा एक संभ्रम कोठें नाहीं ॥१॥
प्रयागादी तीर्थ पहाती पाहतां । न बैसे तत्त्वतां मन माझें ॥२॥
पंढरीची ऐसा आहे समागम । म्हणोनि भवभ्रम हरलासे ॥३॥
एका जनार्दनीं पाहतां विठ्ठल देव । फिटला तो भेव संसाराचा ॥४॥

३६५

सकळीक तीर्थे पाहतां डोळा । निवांत नोहे हृदयकमळा ॥१॥
पाहतां तीर्थे चंद्रभागा । सकळ दोष गेले । भंगा ॥२॥
पाहती विठ्ठल सांवळा । परब्राह्मा डोळां देखियेलें ॥३॥
एका जनार्दनीं पाहोनी ध्यान । भुललें मन त्या ठायीं ॥४॥

३६६

पावन क्षेत्र पंढरपुर । पावन तीर चंद्रभागा ॥१॥
पावन संत पुडलीक । पावन देख श्री विठ्ठल ॥२॥
पावन देह गेलीया तेथें । होती जीवनमुक्त सर्व जीव ॥३॥
एका जनार्दानीं पावन । पावन पंढरी अधिष्ठिन ॥४॥

३६७

अवघें आनंदाचें । क्षेत्रं विठ्ठल देवांचे ॥१॥
अवघें हे पावन । तीर्थ चंद्रभागा स्नान ॥२॥
अवघे संतजन । पुंडलिकासी वंदन ॥३॥
अवघा विठ्ठल देव । एका जनार्दनीं भाव ॥४॥

३६८

अवघें परब्रह्मा क्षेत्र ।अवघें तेथें तें पवित्र ॥१॥
अवघा पर्वकाळ । अवघे दैवाचे सकळ ॥२॥
अवघीयां दुःख नाहीं । अवघे सुखाचि तया ठायीं ॥३॥
अवघे आनंदभरित । एका जनार्दनीं सदोदित ॥४॥

३६९

अवघें क्षेत्र पंढरी । अवघा आनंद घरोघरीं ॥१॥
अवघा विठ्ठलचि देव । अवघा अवघिया एक भाव ॥२॥
अवघे समदृष्टी पहाती । अवघे विठ्ठलाचि गाती ॥३॥
अवघे ते दैवाचे । एका जनार्दनीं साचे ॥४॥

३७०

नाभीकमळी जन्मला ब्रह्मा । तया न कळे महिमा ॥१॥
पंढरी क्षेत्र हें जुनाट । भुवैकुंठ साजिरीं ॥२॥
भाळे भोळे येती आधीं । तुटती उपाधी तयांची ॥३॥
एकपणें रिगतां शरणा । एक जनर्दनीं तुटे बंधन ॥४॥

ऐसें पंढरीचें स्थान । याहुनी आणिक आहे कोण ॥१॥
विष्णसहित कर्पूरगौर । जेथे उभे निरंतर ॥२॥
पुढें भीवरा शोभती । पुंडलिकांची वसती ॥३॥
ऐसें सांडोनी उत्तम स्थळ । कोठें वास करुं निर्मळ ॥४॥
म्हणे जनार्दनाचा एका । प्रेमळ संत नांदती देखा ॥५॥

३७४

ऐसे विश्रांतींचे स्थान । आणिके ठायीं नाहीं जाण ॥१॥
तें हें जाणा पंढरपुर । मुक्त मुमुक्षुचें माहेर ॥२॥
जगीं ऐसें स्थळ । नाहीं नाहीं हो निर्मळ ॥३॥
एका जनार्दनीं निकें । भूवैकुंठं नेटकें ॥४॥

३७५

वेदाभ्यासं श्रमलें । पुराण वक्ते ते भागले ॥१॥
तया विश्रांतीस स्थान । अधिष्ठान पंढरी ॥२॥
शास्त्राभ्यास नेहटीं । वादावाद दाटोदाटीं ॥३॥
एका जनार्दनीं शरण । पंढरी स्थान ऐशिया ॥४॥

३७६

ज्या सुखा कारणें योगाभ्यास । शरीर दंड काय क्लेश । तें उभें आहे अपैस । भीमातीरीं वाळुवंटीं ॥१॥
न लगे दंडन मुंडनी आटी । योगायागाची कसवटी । मोकळी राहाटी । कुंथाकुंठी नाहीं येथें ॥२॥
न लगे अष्टांग धूम्रपान । वायु आहार पांचग्र्नि साधन । नग्न मौन एकांत स्थान । आटाआटी न करणे ॥३॥
धरुनियां संतसंग । पाहें पाहे पांडुरंग देईन । सुख अव्यंग । एका जनार्दनीं निर्धारें ॥४॥

३७७

जप तपें तपता कोटीं । होती हिंपुटी भाग्यहीन ॥१॥
तया विश्रांतीसी स्थान । पंढरी जाण भुमंडली ॥२॥
योगयाग धूम्रपान करिती । नोहे प्राप्ति तयासी ॥३॥
तो उभा कटीं कर ठेवुनी । समचरणीं विटेवरी ॥४॥
एका जनार्दनीं पाहातां । दिठीं कंदर्प कोटी वोवाळिजे ॥५॥

३७८

दुस्तर मार्ग आटाआटी । पंढरी सृष्ती तारक ॥१॥
कोणा न लगे दंडन । कायापीडन कष्ट ते ॥२॥
नको उपवास विधीचा पडदा । शुद्ध अशुद्धा न पहावें ॥३॥
मुगुटमणीं पुंडलीक । दरुशनें पातक हरतसे ॥४॥
एका जनर्दनीं निर्मळ । पंढरी स्थळ सर्वांसी ॥५॥

३७९

जें देवा दुर्लभ स्थान । मनुष्यासी तें सोपें जाण ॥१॥
या ब्रह्माडांमाझारीं । सृष्टी जाणावी पंढरी ॥२॥
एक एक पाऊल तत्त्वतां । घडे अश्वमेध पुण्यता ॥३॥
एका जनार्दनीं ठसा । विठ्ठल उभाची सरसा ॥४॥

३८०

उभा देव उभा देव । निरसी भेव भविकांचे ॥१॥
न लगे कांही खटाटेप । पेठ सोपी पंढरी ॥२॥
नको नको वेदपाठ । सोपी वाट पंढरी ॥३॥
शास्त्रांची तो भरोवरी । सांडी दुरी पंढरीचे ॥४॥
योगयाग तीर्थ तप । उघडती अमुप पंढरीये ॥५॥
एका जनार्दनीं स्वयं ब्रह्मा । नांदे निष्काम पंढरीये ॥६॥

३८१

बहु मार्ग बहुतापरी । परी न पावती सरी पंढरीची ॥१॥
ज्या ज्या मार्गे जातां वाता । कर्म कर्मथा लागती ॥२॥
जेथें नाहीं कार्माकार्मा । सोपें वर्म पंढरीये ॥३॥
न लगे उपास तीर्थविधी । सर्व सिद्धि चंद्रभागा ॥४॥
म्हणोनि पंढरीसी जावें । जीवेभावें एका जनार्दनी ॥५॥

३८२

व्यास वाल्मिक नारद मुनी । नित्य चिंतित चिंतनी । येती पंढरपुरभुवनीं । श्रीविठ्ठल दरुशना ॥१॥
मिळोनि सर्वांची मेळ । गाती नाचती कल्लोळ । विठ्ठल स्नेहाळ । तयालागीं पहाती ॥२॥
करिती भीवरेचें स्नान । पुंडलिका अभिवंदन । एका जनार्दनीं स्तवन । करिती विठ्ठलाचें ॥३॥

३८३

देखोनिया देवभक्त । सनकादिक आनंदात ॥१॥
म्हणती जावें पंढरपुरा । पाहूं दीनांचा सोयरा ॥२॥
आनंदें सनकादिक । पाहूं येती तेथें देख ॥३॥
विठ्ठलचरणीं । शरण एका जनार्दनीं ॥४॥

३८४

देव भक्त एके ठायी । संतमेळ तया गांवीं ॥१॥
तें हें जाणा पंढरपुर । देव उभा विटेवर ॥२॥
भक्त येती लोटांगणीं । देव पुरवी मनोरथ मनीं ॥३॥
धांवे सामोरा तयासी । आलिगुन क्षेम पुसीं ॥४॥
ऐशी आवडी मानी मोठी । एका जनार्दनीं घाली मिठी ॥५॥

३८५

उभारुनी ब्राह्मा पाहतसे वाट । पीतांबर नीट सांवरुनी ॥१॥
आलियासी इच्छा मिळतसे दान । जया जें कारण पाहिजे तें ॥२॥
भुक्ति मुक्ति तेथें लोळती अंगणीं । कोन तेथें मनीं वास नाहीं ॥३॥
कामधेनु कल्पतरु चिंतामणी । लोळती अंगणीं पढरीये ॥४॥
एका जनार्दनीं महा लाभ आहे । जो नित्य न्हाये चंद्रभागे ॥५॥

३८६

जो परात्पर परेपरता । आदि मध्य अंत नाहीं पाहतां ।
आगमानिगमां न कळे सर्वथा । तो पंढरीये उभा राहिला ॥१॥
धन्य धन्य पाडुरंग भोवतां शोभें संतसंग ।
धन्य भाग्याचे जे सभाग्य तेचि पंढरी पाहती ॥२॥
निरा भिवरापुढें वाहे । मध्य पुडंलीक उभा आहे ।
समदृष्टी चराचरी विठ्ठल पाहें । तेचि भाग्याचे नारीनर ॥३॥
नित्य दिवाळी दसरा । सदा आनंद पंढरपुरा ।
एका जनार्दनी निर्धार । धन्य भाग्याचे नारी नर ॥४॥

३८७

तयां ठायीं अभिमान नुरे । कोड अंतरीचें पुरे ॥१॥
तें हें जाणा पंढरपूर । उभ देव विटेवरी ॥२॥
आलिंगनें काया । होतासे तया ठाया ॥३॥
चंद्रभागे स्नान । तेणें पुर्वजा उद्धरणा ॥४॥
एका जनार्दनीं शरण । पंढरी भूवैकुंठ जाण ॥५॥

३८८

पंढरीये अन्नादान । तिळभरी घडती जाण ॥१॥
तेणें घडती अश्वमेध । पाताकापासोनि होती शुद्ध ॥२॥
अठरा वर्न यती । भेद नाही तेथें जाती ॥३॥
अवघे रंगले चिंतनीं । मुर्खी नाम गाती कीर्तनीं ॥४॥
शुद्ध अशुद्धची बाधा । एका जनार्दनीं नोहे कदा ॥५॥

३८९

वसती सदा पंढरीसी । नित्य नेमें हरी दरुशनासी । तयां सारखे पुण्यराशी । त्रिभुवनीं दुजे नाहीत ॥१॥
धन्य क्षेत्र भीवरातीर । पुढे पुंडलीक समोर । तेथें स्नान करती नर । तयां जन्म नाहीं सर्वथा ॥२॥
करती क्षेत्र प्रदक्षिणा । त्याच्यां पार नाहीं पुण्या । जगीं धन्य ते मान्य । एका जनार्दनीं म्हणतसे ॥३॥

३९०

पाहुनियां पंढरीपुर । मना आनंद अपार ॥१॥
करितां चंद्रभागें स्नान । मना होय समाधान ॥२॥
जातां पुंडलीकाचे भेटीं । न माय आनंद त्या पोटीं ॥३॥
पाहतां रखुमादेवीवर । मन होय हर्षनिर्भर ॥४॥
पाहा गोपाळपूर वेणूनाद । एका जनार्दनी परमानंद ॥५॥

३९१

नित्य घडे चंद्रभागे स्नान । श्रीविठ्ठलदरुशन ॥१॥
त्याच्या पुण्या नोहे लेखा । पहा द्रुष्टी पुंडलिका ॥२॥
उजवें घेतां राऊळासी । जळती पातकांच्या रासी ॥३॥
संतांसवें कीर्तन करितां । आनंदे टाळी वाजवितां ॥४॥
मोक्ष जोडोनियां हात । तयाची वाट तो पहात ॥५॥
धन्य पंढरीचा संग । एक जनार्दनीं अभंग ॥६॥

३९२

भागीरथी आणि भीमरथी वदतां । समान तत्वतां कलीमाजीं ॥१॥
प्रातःकाळीं नमस्मरण जो गाय । तीर्थीं सदा न्हाये पुण्य जोडे ॥२॥
वदतां वाचें नाम घडतां एक स्नान । पुनरपि न आगमन मृत्यूलोकमें ॥३॥
एक जनार्दनीं भीमरथीं वदतां । प्रयागीं समता सरी न पवे ॥४॥

३९३

चंद्र पौर्णिमेचा दिसे पा सोज्वळ । तैसा श्रीविठ्ठल पंधरीये ॥१॥
क्षीरसिंधुसम भीवरा ती वाहे । स्नान करितां जाय महत्पाप ॥२॥
सनकसनंदनसम पुंडलीक । शोभा आलोलिक वर्णु काय ॥३॥
लक्ष्मी प्रत्यक्ष रखुमाई राही । एका जनार्दनीं पायीं लीन जाला ॥४॥

३९४

पुष्पावती चंद्रभागे । करितां स्नान भंगे दोष ॥१॥
पाहतां पुंडलीक नयनीं । चुके जन्म नये अयनीं ॥२॥
घेतां विठ्ठलदरुशन । होती पातकी पावन ॥३॥
करितां प्रदक्षिना । पुन्हा जन्म नाहीं जांणा ॥४॥
एका जनार्दनीं शरण । कळस पाहतां मुक्त जाण ॥५॥

३९५

अवलोकितां चंद्रभागा । सकळ दोष जाती भंगा ॥१॥
स्नान करितं भीवरेसी ॥ तरती पातकी अपैसी ॥२॥
दृष्टीं पाहतां विठठल देव न राहे काळाचें भेव ॥३॥
हरुषें वाहातां टाळीं । एका जनार्दनी मुक्त केलीं ॥४॥

३९६

दृष्टी पाहतां भीमातरी । स्वर्गीं वास तया निरतरां ॥१॥
ऐसा तेथीचा महिमा । आणिक नाहीं दुजी उपमा ॥२॥
दक्षिन द्वारका पंढरी । वसे भीवरेचे तीरीं ॥३॥
जेथें वसे वैकुंठ देवो । एका जनार्दनीं गेला भेवो ॥४॥

३९७

जयां आहे मुक्ति चाड । तयांसी गोड पंढरी ॥१॥
देव तीर्थ क्षेत्र संत । चहूंचा होत मेळा जेथ ॥२॥
कृष्णरामादि नामगजर । करिती उच्चार अट्टाहास्ये ॥३॥
स्त्रियाआदि नर बाळें । कौतुक लीळे नाचती ॥४॥
एका जनार्दनीं तयांसंगीं । विठ्ठलरंगी नाचतुसे ॥५॥

३९८

त्रिविधपातें तापलें भारी । तया पंढरी विश्रांती ॥१॥
आणिके सुख नाही कोठें । पाहतां नेटें कोटि जन्म ॥२॥
कालाचेहि न चले बळ । भुमंडळ पंडरीये ॥३॥
भुवैकुंठ पंढरी देखा । ऐसा लेखा वेदशास्त्री ॥४॥
एका जनार्दनी धरुनि कास । पंढरीचा दास वारकरी ॥५॥

३९९

तापत्रयें तापलीया पंढरीसी यावें । दरुशनें मुक्त व्हावें हेळामात्रें ॥१॥
दुःखाची विश्राती सुखाचा आनंद । पाहतां चिदानंद विठ्ठल देव ॥२॥
संसारीं तापलें त्रितापें आहाळले । विश्रांतीये आले पंढरीसी ॥३॥
सर्वांचे माहेर भाविकंचे घर । एका जनार्दनी निर्धान केला असे ॥४॥

४००

तिहीं त्रिभुवनीं पातकी पीडिले । ते मुक्त जाहले पंढरीसी ॥१॥
पाहतां सांवळा अवघीयां विश्रांती । दरुशनें शांतीं पातकीयां ॥२॥
एका जनार्दनीं पाहतां रुपडे । कैवल्य उघडे विटेवरी ॥३॥

४०१

पतित पातकी खळ दुराचारी । पाहतां पंढरी मोक्ष तयां ॥१॥
स्वमुखं भक्तां सांगतों आपण । नका अनुमान धरुं कोणी ॥२॥
चंद्रभागा दृष्टी पाहतां नरनारी । मोक्ष त्यांचे घरीं मुक्तिसहित ॥३॥
चतुष्पाद पक्षी कीटकें अपार । वृक्ष पाषाण निर्धार उद्धरती ॥४॥
एका जनार्दनीं न घ्यावा संशय । दरुशनें जाय पापताप ॥५॥

४०२

राहुनी पंढरीये जाण जो नेघे विठठलदरुशन ॥१॥
महापातकी चांडाळ । त्याचा न व्हावा विटाळ ॥२॥
जिताची भोगी नर्क । जो विठ्ठला विन्मुख ॥३॥
न करी स्नान चंद्रभागे ॥ तो कुष्टी सर्वागें ॥४॥
नेघे पुंडलीकदरुशन । एका जनार्दनीं तया बंधन ॥५॥

४०३

पापाची वस्ती जाणा । पंढरीसी नाहीं कोण्हा ॥१॥
अवघे भाग्याचे सदैव । तेथें वसे विठ्ठल देव ॥२॥
माहेर भाविका । देखिलीया पुडलिका ॥३॥
जनार्दनाचा एका म्हणे । पंढरी पेणें सुखवस्ती ॥४॥

४०४

पूर्व सुकृताची गांठोडी पदरीं । तरीच पंढरी वास घडे ॥१॥
कोटी यज्ञफळ भीमरथी पाहतां । मोक्ष सायुज्यता ततक्षणीं ॥२॥
पृथ्वीचे दान असंख्या गोदानें । पंडलीक दरुशनें न तुळती ॥३॥
एका जनार्दनीं विठ्ठलाचे भेटी । वेरझारा तुटी जन्मोजन्मीं ॥४॥

४०५

पढरीचा महिमा । आणिक नाहीं त्या उपमा ॥१॥
धन्य धन्य जगीं ठाव । उभा असे देवराव ॥२॥
साक्ष ठेवुनी पुंडलिका । तारितसे मुढ लोकां ॥३॥
एका जनार्दनी देव । उभाउभीं निरसी भेव ॥४॥

४०६

अविनाश क्षेत्र पंढरी सर्वथा । आणीक ती वर्ता नये मना ॥१॥
सर्व तीर्थ मार्ग विधियुक्त आहे । येथें उभा पाहे पांडुरंग ॥२॥
आटणी दाटणी मुंडणी सर्वथा । नाहीं पैं तत्त्वतं यया तीर्थो ॥३॥
करावें तें स्नान पुंडलीक वंदन । देखावें चरण विठोबाचे ॥४॥
जनार्दनाचा एका पंढरी सांडुनी । न जाय अवनीं कवण तीर्थीं ॥५॥

४०७

भाविकांसी नित्य नवें हें सोपारें । पंढरी उच्चार करितां वाचें ॥१॥
हो कं अनामिक अथवा शुद्ध वर्ण । ज्ञातीसी कारण नाहीं देवा ॥२॥
एका जनार्दनीं भलती ज्ञाती असो । परी पांडुरंग वसो हृदयमाजीं ॥३॥

४०८

पिकली पंढरी पिटिला धांडोरा । केणें आलें घरा सभागियांच्या ॥१॥
चंद्रभागे तीरीं उतरले बंदर । आले सवदागर साधुसंत ॥२॥
वैष्णव मिळोनि केला असे सांठा । न घेतो करंटा अभागीया ॥३॥
एका जनार्दनीं आलें गिर्‍हाईक । वस्तु अमोलिक सांठविली ॥४॥

४०९

सप्तपुर्‍यांमांजीं पढरी पावन । नामघोष जाण वैष्णव करिती ॥१॥
देव तो विठ्ठल देव तो विठ्ठल । आहे सोपा बोल वाचेम म्हणतां ॥२॥
आणिक कांहीं नको यापरतें साधन । विठ्ठल निधान टाकुनियां ॥३॥
एका जनार्दनीं विठ्ठला वांचुनी । आन नेणें मनीं दुजें कांहीं ॥४॥

४१०

धन्य चंद्रभागा धन्य वाळूवंट । तेथें सभादाट वैष्णवांची ॥१॥
ठायीं ठायीं कीर्तन होत नामघोष । जळाताती दोष जन्मातरींचे ॥२॥
पहा तो नारद उभा चंद्रभगेंत । गायन करीत नामघोष ॥३॥
धन्य विष्णु पहा धन्य वेणुनाद । क्रीडा करी गोविंद सर्वकाळ ॥४॥
पौर्णिमेचा काला वेणुनादीं जाहला । वांटिती सकळीं पाडुरंग ॥५॥
स्वगींचे सुरवर प्रसाद इच्छिती । नाहीं त्यांसी प्राप्ति अद्यापवरी ॥६॥
तुम्हां आम्हां येथें कैसें सांपडले । उपकार केलें पुडलीके ॥७॥
धन्य ते पद्माई धन्य ते पद्माळ । येऊनी सकळ स्नाने करिती ॥८॥
धन्य दिंडीर वन रम्य स्थळ फर । रखुमाई सुंदर वास करिती ॥९॥
चोखोबानें वस्तीं केली ऐलथडी । उभारिली गुढी स्वानंदाचे ॥१०॥
धन्य पुंडलीक भक्त शिरोमणी । तेणें चक्रपाणी उभा केला ॥११॥
मायाबापाची सेवा तेणें केली सबळ । म्हणोनी घननीळा आतुडला ॥१२॥
लोह दंड क्षेत्र पंढरपुर । उभा विटेवर पांडुरंग ॥१३॥
त्रैलोक्याचा महिमा आणिला तया ठाया । तीर्थ व्रतें पायां विठोबाच्या ॥१४॥
तिहीं लोकीं पाहतीं ऐसें नाहीं कोठें । परब्रह्मा नीट विटेवरी ॥१५॥
एका जनार्दनीं ब्रह्मा पाठीं पोटीं । ब्रह्मानिष्ठा येती तया ठायां ॥१६॥

४११

धन्य धन्य पंधरपुर । वाहे भीवरा समोर ॥१॥
म्हणोनि नेमें वारकरी । करती वारी अहर्निशीं ॥२॥
पुडलीकां दंडवत । पाहाती दैवत श्रीविठ्ठल ॥३॥
काला करती गोपाळापुरी । मिळोनि हरी सवंगडे ॥४॥
तया हरिदासाचे रजःकण शरण एका जनार्दन ॥५॥

४१२

तयाचे संगती अपार । विश्रांती घर पंढरी ॥१॥
म्हणोनि वारकारी भावें । जाती हावें पंढरीसी ॥२॥
योगयाईं जो न संपडे । तो पुंडलिका पुढें उभा असे ॥३॥
शोभे चंद्रभागा उत्तम । धन्य जन्म जाती तेथें ॥४॥
घेऊनि आवडी माळ बुका । वाहती फुका विठ्ठला ॥५॥
एका जनार्दनीं भावें । हेंचि मागणें मज द्यावें ॥६॥

४१३

वारकरी पंढरीचा । धन्य धन्य जन्म त्याचा ॥१॥
जाय नेमें पढंरीसी । चुको नेदी तो वारीसी ॥२॥
आषाढी कार्तिकी । सदां नाम गाय मुर्खीं ॥३॥
एका जनार्दनीं करी वारी । धन्य तोचि बा संसारीं ॥४॥

४१४

भाळे भोळे नरनारी । येती प्रती संसत्वरीं पंढरीये ॥१॥
करती स्नान वंदिती चरणां । क्षेत्र प्रदक्षिणा करिताती ॥२॥
आळविणे मृदंग मोहरी । गरुड टके शोभती करीं ॥३॥
करती आनंदे नामघोष । नाहीं आंस पायांवीण ॥४॥
एका जनार्दनीं कौतुकें । नाचतु सुखें भक्तराणा ॥५॥

४१५

घडती पुण्याचियां रासी । जे पंढरीसी जाती नेमे ॥१॥
घडतां चंद्रभागे स्नान । आणि दरुशन पुडंलीक ॥२॥
पाहता विटेवरी जगदीश । पुराणपुरुष व्यापक ॥३॥
वारकारी गाती सदा । प्रेमें गोविंदा आळविती ॥४॥
तया स्थळीं मज ठेवा । आठवा जनीं जनार्दन ॥५॥

४१६

पंढरीस ज्याचा नेम । तो न करी अन्य कर्म ॥१॥
सांडुनिया विठ्ठल राजा । आणिक देव नाहीं दुजा ॥२॥
सांडुनिया चंद्रभागा । कोणा जाय आणीके गंगा ॥३॥
सांडुनिया पुंडलीका । कोण आहें आणीक सखा ॥४॥
साडोनिया वेणुनाद । कोन आहे थोर पद ॥५॥
एका जनार्दनीं भाव । अवघा विठ्ठलाचि देव ॥६॥

४१७

गोपाळपुरीं काला गोपाळ करिती । तेथील लाभा देव लाळ घोटिती ॥१॥
ऐसा आनंड गे माय तया पंढरपुरी । धन्य भक्त देवंचे वारकरी ॥२॥
आषाढी कार्तिकी नित्य नेमें जाण । जाउनी भीवरे करिताती स्नान ॥३॥
घेतां दरुशन पुंडलिकाचे भेटी । एका जनार्दनी पुण्य न समाये सृष्टी ॥४॥

४१८

देव संत दोन्हीं एकचि मेळ । गदारोळ कीर्तनी ॥१॥
ती हे त्रिवेण पंढरी । आहे भीवरेचे तीरीं ॥२॥
येती वारकारी ।आनंदे नाचती गजरीं ॥३॥
म्हणे जनार्दनाचा एका । पुंडलिकें दाखविला निका ॥४॥

४१९

देव वसे पंढरीसी । येती सनकादिक ऋषी । वंदोनी पुडंलिकासी । चरण वंदिती विठ्ठलाचे ॥१॥
करीती कीर्तन गजर । नाना आद्यें परिकर । नाचती निर्धार । भाळे भोळे आवडीं ॥२॥
दिंडी जागरण एकादशीं । क्षीरपती द्वादशी करिताती आवडीसी । भक्त मिळोनी सकळ ॥३॥
मिळतां क्षीरापती शेष । तेणें सुख सुरवरास । एका जनार्दनीं दास । वैष्णवांचा निर्धारें ॥४॥

४२०

मिळाले भक्त अपार । होतो जयजयाकार भीमातीरीं ॥१॥
वैष्णवांचे मेळ मृदंग वाजती दिंड्या पताका शोभती ॥२॥
एका जनार्दनी कीर्तनीं । नाचतसे शारंगपाणी ॥३॥

४२१

पंढरीये पांडुरंग । भोवंता संग संतांचा ॥१॥
चंद्रभागा वाळुवंट । आहे नीट देव उभा ॥२॥
पुडलीक वेणुनाद । होतो आनंद अखंड ॥३॥
पद्मतळें गोपाळपुर । संत भार आहे तेथें ॥४॥
वैष्णवांचा गजर मोठा । आषाढी चोहटा नाचती ॥५॥
जाऊं तेथें लोतागणीं । फिटेल आयणीं गर्भवास ॥६॥
भाळे भोळे येती भक्त । आनंदें नाचत वाळुवंटी ॥७॥
लोंटागण घालूं चरणीं । शरण एका जनार्दनीं ॥८॥

४२२

त्रैलोक्याचा जो धनी । समचरणीं पंढरीये ॥१॥
धरुनियाबाळरुपी । उभाचि पहा पा विटेवरी ॥२॥
शोभताती संतभार । करतीं जयजयकार नामघोष ॥३॥
पुढें दक्षिनवाहिनी भीमा । ऐसा महिमा तेथीचा ॥४॥
एका जनार्दनीं वेधलें मन । लागलें ध्यान विठोबाचें ॥५॥

४२३

धन्य ते भाग्याचे । वास करिती पंढरीचे ॥१॥
करती नित्य प्रदक्षिणा । स्नान चंद्रभागे जाणा ॥२॥
पुंडलिकाची भेटी । वेणुनाद पाहती दृष्टी ॥३॥
करिती एकादशी । जाग्रण आनंदें मानसीं ॥४॥
तया पुण्या नाहीं लेखा । म्हणे जनार्दनीं एका ॥५॥

४२४

हरिचे ते दास । ज्यांचा पंढरीसी वास ॥१॥
येती नेमें पंढरीसी । दरुशन घेती विठ्ठलासी ॥२॥
करिती चंद्रभागे स्नान । पूर्वजा उद्धरतीं जाण ॥३॥
करिती गोपाळकाला । गोपाळपुरी मिळोनी मेळा ॥४॥
ऐसा जया घडे नेम । एका जनार्दनी निष्काम ॥५॥

४२५

तुम्हीं पढरीये जातां । तरी मी पाया लागेन आतां ।
चरणरजें जाली साम्यता । तुमचे पाऊल माझे माथां ॥१॥
जेथें जेथें पाउल बैसे । एका एकपणेंविण असे ॥धृ॥
पंढरीचे वाटे । पसरिले ते मी गोटे ।
पाया लागेन अवचटे । तें सुख आहे मल मोठे ॥२॥
जेथें पाउलांचा माग । तेथें माझें अखंड अंग ।
चरणरज आम्हां भोग । काय करशील वैकुंठ चांग ॥३॥
संत भेटतील वाडेंकोडें । तरी मी आहे पायांपुढे ।
हेही आठवण न घडे । तरी मी वाळवंटीचें खडे ॥४॥
यात्रा दाटेल घसणीं । लागेन अवघियां चरणीं ।
एका जनार्दनीं कीर्तनीं । आठवा आसनीं शयनीं ॥५॥

४२६

उभा कर ठेऊनी कटीं । अवलोकी दृष्टी पुंडलीकं ॥१॥
न्या मज तेथवरी । या वारकारी सांगातें ॥२॥
पाहीन डोळे भरुनी हरी । दुजी उरी ठेविना ॥३॥
मीपणाचा वोस ठाव । पाहतां गांव पंढरी ॥४॥
वारकारी महाद्वारी । कान धरुनी करीं नाचती ॥५॥
शरण एका जनार्दनीं । ते संत पावन पतीत ॥६॥

४२७

देव भक्त उभे दोन्हीं एके ठायीं । चला जाऊं पायीं तया गांवा ॥१॥
आवडीचा हेत पुरेल मनाचा । उच्चारितां वाचा विठ्ठल नाम ॥२॥
करुनियां स्नान पुंडलिकांची भेटी । नाचुं वाळुवंटीं वाहु टाळी ॥३॥
अजाऊ महाद्वारीं पाहुं तो सांवळा । वोवाळुं गोपाळा निबलोण ॥४॥
एका जनार्दनीं मनोरथ पुरे । वासना ते नुरे मांगे कांहीं ॥५॥

४२८

निबलोण करुं पंढरीया सुखा । आणि पुडंलिका भक्तराया ॥१॥
परलोकींचे येती परतोनि मागुती । सर्व सुख येथें पहावया ॥२॥
अष्ट महासिद्धि जयाचिये द्वारीं । होऊनि कामारी वोळंगतीं ॥३॥
मुक्तिपद देतां न घे फुकासाठीं । ते हिंडे वाळुवंटी दीनरुप ॥४॥
एका जनार्दनीं करे निभलोण । विटेसहित चरण ओवाळावें ॥५॥

४२९

दक्षिण द्वारका पंढरी । शोभतसे भीमातीरीं ॥१॥
चला जाऊं तया ठायां । वंदू संताचिया पायां ॥२॥
नाचुं हरुषें वाळुवंटीं । पुंडलिक पाहुनी दृष्टी ॥३॥
एका जनार्दनीं मागत । येवढा पुरवी मनींचा हेत ॥४॥

४३०

आम्हीं मागतों फुकांचे । तुम्हां देतां काय वेंचे ॥१॥
संतसंग देई देवा । दुजा नको कांहीं गोवा ॥२॥
पंढरीसी ठाव द्याव । हेंचि मागतसें देवा ॥३॥
एका जनार्दनीं मागत । येवढा पुरवी मनींचा हेत ॥४॥

४३१

तुमचें देणें तुमचें देणें । नको वैकुंठ हें पेणें ॥१॥
नानामतें मतांतर । अंतर गोवुं नये तेथ ॥२॥
पेणें ठेवा पंढरीसी । आहर्निशीं नाम गाऊं ॥३॥
भाळे भोळे यती संत । बोलूं मात तयांसी ॥४॥
चरणरजवंदीन सांचे । एका जनर्दनीं म्हणे त्यांचें ॥५॥

४३२

माझें माहेर पंढरी । विठ्ठल उभा विटेवरी ॥१॥
संत मिळाले अपार । करिताती जयजयकार ॥२॥
टाळघोष पताका । नाचताती वैष्णव देखा ॥३॥
विठ्ठल नामें गर्जती । प्रेमभरीत नाचती ॥४॥
एका जनर्दनीं शरण । विठ्ठलनामें लाधें पूर्ण ॥५॥

४३३

पाहतां विश्राम सुखवस्ती धाम । पंढरी पुण्यग्राम भुमीवरी ॥१॥
जावया उद्वेग धरिला माझा मने । उदंड शाहाणें तये ठायीं ॥२॥
एका जनार्दनीं मानिला विश्वास । नाहीं दुजीं आस पायांवीण ॥३॥

४३४

माझे माहेर पंढरी । आहे भीवरेचे तीरीं ॥१॥
बाप आणि आई । माझी विठ्ठल रखुमाई ॥२॥
पुंडलिक बंधु आहे । त्यांची ख्याती सांगु काय ॥३॥
माझी बहिण चंद्रभगा । करितसे पापभंगा ॥४॥
एका जनर्दनी शरण । करी माहेरीची आठवण ॥५॥

४३५

येणें पुरतें सर्व काज । विश्वास हा जाहला मज । सांपडलें तें निज । बहुकाळांचे ठेवणे ॥१॥
केला पुंडलिकें उपकार । दाविला सोपामार्ग निर्धार जडजीवां उद्धार । नाममत्रें एकाची ॥२॥
तुटलीं बंधने । मागा पाहा अनुभणे एका जानार्दनीं म्हणे । धन्य वास पंढरीसे ॥३॥

४३६

जगीं धन्य एक नाम । गातां उत्तम सर्व नेम ॥१॥
धन्य धन्य पंढरपुर । नांदे भीमातीर विठ्ठल ॥२॥
धन्य धन्य वेणुनाद । वसे गोविंद ते स्थानीं ॥३॥
धन्य धन्य गोपाळपुर । करिती गोपाळ गजरेकं काला ॥४॥
एका जनार्दनीं पाद्माळें । अखंड सोहळें तये गांवीं ॥५॥

४३७

मूर्ति अनुपम्य विटेवरी साजिरी । पाउलें गोजिरें कोविळीं तीं ॥१॥
तेथें माझें मन वेडावलें भारी । परत माघारी परतेना ॥२॥
वेधलासेंअ जीव सुखा नाहीं पार । माहेर माहेर पंढरी देखा ॥३॥
एका जनार्दनीं सुखाची वसती । भाविकां विश्रांती पंढरीरावा ॥४॥

४३८

आशा धरुनि आलों येथवरी । पाहतां पंढरी पाव्न झालों ॥१॥
आलिया जन्माचें सुफळ झालें काज । दृष्टी गरुडध्वज पाहतांचि ॥२॥
एका जनार्दनीं पावलो विश्रांति । पाहतां विठठलमूर्ती भीमातटीं ॥३॥

४३९

या पंढरीचे सुख पाहतां डोळां । उभा तो जिव्हाळा योगीयांचा ॥१॥
म्हणोनियां मन वेधलें चरणीं । आणिक त्यागुनी बुडी दिली ॥२॥
जनार्दनाचा एका धांवे लोटांगणीं । करी वोवाळणी शरीराची ॥३॥

४४०

ऐसे संतभार ऐसें भीमातीर । ऐसा जयजयकार सांगा कोठें ॥१॥
समुद्रवलयांकित तीर्थे असतीं पावन । परी ऐसें महिमान नाहीं कोठें ॥२॥
ऐसा नामघोष आनंद सोहळा । न देखे आणिके स्थळां माझे नेत्रीं ॥३॥
एका जनार्दनीं पंढरीवांचुनीं । आनंद माझें मनीं नाहीं कोठें ॥४॥

४४१

श्रीमुखाचें सुख पाहतां पाहतां । नयन तत्त्वतां वेधलें माझें ॥१॥
सांवळां सुंदर कटीं ठेवुनीं कर । रुप तें नगर भीमातीरीं ॥२॥
नित्य परमानंद आनंद सोहळा । सनकादिक या स्थळीं येती जातीं ॥३॥
वैष्णवांचा थाट टाळ घोळ नाद । दिंड्या मकरंद हर्ष बहु ॥४॥
सन्मुख ती भीमा वाहे अमृतमय नीर । जडजीवां उद्धार स्नानमात्रें ॥५॥
एक जनार्दनीं मुक्तांचे माहेर । क्षेत्र तें साचार पंढरपूर ॥६॥

४४२

देहनिशा क्रमोनि मी तंव आलिये । इहीं वैष्णवीं आणिलें पंढरीये ॥१॥
बाई वो मन ध्यान लागलें पंढरीचे । तें तंव जागृती स्वप्नी नवचे ॥२॥
नयन नाच्ती सुखाचा हा गोंधळू । साचे सन्मुख देखोनि श्रीविठ्ठल ॥३॥
आनंदु आसमाय होतीं मना पोटीं । नवल वालभों विठ्ठली जालीं भेटीं ॥४॥
मी आन न देखें वो नाइकें काणीं । ठासा ठसावला अभिन्नपणीं वो ॥५॥
जनीं न संता संचारू जाला देखा । एका जनार्दनीं धरिला एकी एका वो ॥६॥

४४३

सारुनी दृश्य देखतां जालीसे ऐक्याता । पाहे कृष्णनाथा पंढरीये ॥१॥
कर ठेउनी कंटीं बुंथी वाळुवंटीं । वैजयंती कंठीं आती माझी ॥२॥
एका जनार्दनींशरण त्याची कृपा पूर्ण । पाहतां पाहतां मन हारपालें ॥३॥

४४४

तेथें मुख्य हरिहर । शोभे चंद्रभागा तीर ॥१॥
जाऊं चला पंढरपुर । भेटुं आपल्या माहेरा ॥२॥
आर्त सांगुं जीवींचा । पुनीत ठाव हाचि साचा ॥३॥
हरिहरां होय भेटीं । वास तयांसी वैकुंठीं ॥४॥
एका जनर्दनीं शरण । पंढरी पुण्यठाव भीवरा जाण ॥५॥

४४५

साधन तें सार पंढरीचीवारी । आन तुं न करी सायासाचें ॥१॥
वेद तो घोकितां चढे अभिमान नाडेल तेणें जाण साधन तें ॥२॥
शास्त्रमतवाद कासया पसार । करी सारासार वारी एक ॥३॥
पुराण सांगतां मन वेडावलें । निंदुं जें लागलें आणिकांसी ॥४॥
ग्रंथ पाहावें तरी आयुष्य क्षणीक । व्यर्थ खटपट करुनी काई ॥५॥
एका जनार्दनीं सारांचे पैं सार । विठ्ठल त्रिअक्षर जप करी ॥६॥

४४६

उदंड तीर्थे पृथ्वींच्या ठायीं । ऐसा महिमा नाही कोणें जागीं ॥१॥
तया पुंडलीकें आम्हा सोपें केलें । परब्रह्य्मा उभे ठेलें विटेवरी ॥२॥
भुवैकुंठ पंढरी क्षेत्र । पवित्रा पवित्र उत्तम हें ॥३॥
म्हनोनी करा करा लाहें । एकदां जा हो पंढरीये ॥४॥
एका आगळें अक्षर । एका जनार्दनी निर्धार ॥५॥

४४७

काशी क्षेत्र श्रेष्ठ सर्वांत पवित्र । परी तेथें वेंचे जीवित्व श्रेष्ठ तेव्हा ॥१॥
तैसी नोहे जाण पंढरी हे । पेठ वैकुंठा वैकुंठ जुनाट हें ॥२॥
न लगें वेंचणें धन वित्त जीव । मुख्य एक भाव पुरे येथें ॥३॥
दरुशनें मुक्ति प्राणिया सर्वथा । चुकती नाना चळता पापांचिया ॥४॥
एका जनार्दनीं पंढरीसी जा रे । प्रेमसुख मागा रे विठ्ठल देवा ॥५॥

४४८

सप्तपुर्‍या क्षेत्र पवित्र सोपार । तयांमांजी श्रेष्ठ पंढरपुर ॥१॥
जा रे आधीं तया ठाया । जेथें वास वैकुंठराया ॥२॥
पुंडलिकांचे दारुशनें । तुटती प्राणीयांची बंधनें ॥३॥
स्नान करितां भीमेसी । पुर्वज उद्धरई सरसी ॥४॥
एका जनार्दनीं पावन । देव क्षेत्र तीर्थ उत्तम जाण ॥५॥

४४९

उत्तम स्थळ पंढरी देखा । उभा सखां विठ्ठल ॥१॥
एकदां जा रे तये ठायीं । प्रेमा उणें मग काई ॥२॥
भाग्य जोडले सर्व हातां । त्रैलोकीं सत्ता होईल ॥३॥
मोक्षामुक्ती तुम्हीपुढें । दास्यत्व घडे तयांसी ॥४॥
एका जनार्दनीं त्याचे भेटी । सुखसंतोषा पडेल मिठी ॥५॥

४५०

एकदां जारे तेथवरी । पहा पुंडलीक हरी ॥१॥
जन्मा आलीया विश्रांती । निरसेल अवधी भ्रांती ॥२॥
विठ्ठलपायीं ठेवा भाळ । जन्म मग तुमचा सुफळ ॥३॥
पुंडलीकां नमस्कार । विनवणी जोडीन कर ॥४॥
म्हणे एका जनार्दनीं । पंढरी पुण्याची अवनी ॥५॥

४५१

पंढरीसी जा रे आधीं । कृपानिधी तो पाहा ॥१॥
संसाराअचीअ तुटेल बेडी । उबगे घडी पंढरीये ॥२॥
गाताती भाळे भोळे । प्रेमें सांवळें नाचत ॥३॥
कुंचे पताका गरुड टके । वैष्णवा निके मेळ मिळे ॥४॥
दिंडी कथाजाग्रह । एका जनार्दनीं ते पावन ॥५॥

४५२

पंढरीसी जा रे सदा । पुंडलीक वरदा येथें उभा ॥१॥
तुम्हीं कारा हाचि नेम । धरा संतसमागम ॥२॥
देतो सकळांसि मोक्ष । न लगी ध्येय ध्यान लक्ष ॥३॥
जनार्दनें शिकविलें । एका जनार्दनीं लाधलें ॥४॥

४५३

गाती नाचती आनंदे वैष्णवजन । ते दाखवा भुवन पंढरी ॥१॥
आदरें येती वारकारी । नानापरी संवगडे ॥२॥
नरनारी एके ठायीं । पाहतीं वीठ्ठल रखुमाई ॥३॥
सुख अदभुत विश्रांती । एका जनार्दनीं धरा चित्ती ॥४॥

४५४

संसारा आलिया जा रे पंढरीपुरा । पाडुरंग सोयरा पहा आधीं ॥१॥
पुरती मनोरथ इच्छिले ते सांचे । अनंत जन्माचे दोष जाती ॥२॥
करितां स्नान भीमरथी तटीं । पुंडलीक दृष्टी लक्षुनियां ॥३॥
वेणुनाद गया पिडंदान फळ । गोपाळपूर सकळ देखिलिया ॥४॥
एका जनार्दनीं सारांचेआं तें सार । पंढरी माहेर सकळ जीवां ॥५॥

४५५

जन्मासी येऊनि पहा रे पंढरी । विठ्ठल भीमातीरीं उभा असे ॥१॥
ठेविले चरण दोन्ही विटेवरी । आलियांसी तारी दरुशनें एका ॥२॥
पंचक्रोशी प्रानी पुनीत पै सदा । ऐशी ही मर्यादा पंढरीची ॥३॥
एका जनार्दनीं कीर्तनगजर । ऐकतां उद्धार सर्व जीवां ॥४॥

४५६

हरी म्हणोनी टाकी पाय । तया लाभा उणें काय ॥१॥
नेमें जाती पंढरीसी । आषाढी कार्तिकी वारीसी ॥२॥
घनदाट पिकली पेठ । आलें चोखट ग्राहीक ॥३॥
वस्तु अमोल विटेवरी । एका जनार्दनी अंगिकरी ॥४॥

४५७

निर्धारीतां सुख पंढरीसी आहे । म्हणोनि उभारिती बाह्मा वेदशास्त्रें ॥१॥
साधन पसारा न करी सैरावैरा । जाया तु निर्धारा पंढरीये ॥२॥
एका जनार्दनीं धरुनी विश्वास । विठोबाचा दास होय वेगें ॥३॥

४५८

स्वहित हित विचारीं मानसीं । कां रे नागविसी देहासी या ॥१॥
साव्धान हो पाहे बा पंढरी । धरीं तु अंतईं संतसंग ॥२॥
नको पंडुं फेरी चौर्‍यायंशीं आवृत्ती । गाय तुं किर्ती वैष्णवांची ॥३॥
तरले बहुत तरती भरंवसा । विश्वास हा बापा धरी ऐसा ॥४॥
सुगम सोपा चुकती जेणें खेपा । एका जनार्दनीं जपा विठ्ठल नाम ॥५॥

४५९

करा करा लागपाठ । धरा पंढरीची वाट ।
पुंडलिकांची पेठ । सोपी आहे सर्वांसी ॥१॥
नाहीं कोठें गोवा गुंती । दुजा नको रे सांगातीं ।
एका चित्तवृत्ति । दृढ करीं मानसीं ॥२॥
नको माझें आणि तुझें । टाकी परतें कीं रे वोझें ।
संतचरण रज । सेवीं कां रे आदरें ॥३॥
तुटतीं भक्तिजाळ गुंती । सहज होतसे विरक्ति ।
एका जनार्दनीं प्रीती । धरा संतचरणीं ॥४॥

४६०

श्रीपांडुरंगाचे दरुशन । वास पंढरीसी जाण ।
कोटी यागांचे पुण्य । तया घडे नित्यची ॥१॥
हाचि माना रे विश्वास । धरा संतवचनीं निजध्यास ।
मोक्षाचा सायास । न लगे कांहीं अनुमात्र ॥२॥
न रिघा तपांचे हव्यासें । साधनाचे नको फांसे ।
कीर्तन सौरसें । प्रेमें नाचा रंगणीं ॥३॥
नका माझें आणि तुझें । टाका परतें उतरुनी वाझें ।
एका जनार्दनीं सहजें । विठ्ठलनामें मुक्त व्हां ॥४॥

४६१

न लगे करा खटपट । धरा पंढरीची वाट । विठ्ठलीं बोभाट । अठ्ठहास्य करावा ॥१॥
धरा संतांचा समागम । मुखीं उच्चारा रे नाम । जाते क्रोध आणि काम । दिगंतरीं पळोनीं ॥२॥
आशा मनशांचे काज । सहज दुर होतें निज । घडतां सहज । विठ्ठलचेअं दरुशन ॥३॥
एका जनार्दनीं मन । राखा पायीं तें नेमून । काया वाचा शरण तया पदीं होईजे ॥१॥

४६२

तरीच यावें जन्मा । ठेवा पांडुरंगीं प्रेमा ॥१॥
नाहीं तरी श्वानसुकर । जन्मा आले ते अपार ॥२॥
नेणें पंढरीची वारी । जन्मा आलातो भिकारी ॥३॥
संतसेवा दया नेणें । जन्मा आला तो पाषाण ॥४॥
कधीं करुं नेणें भजन । बैसें गृहीं मण्डुक जाण ॥५॥
नाहीं विश्वास मानसीं । एका जनार्दनीं म्हणे त्यासी ॥६॥

४६३

करुनी निर्धारा । जाय जाय पंढरापुर ॥१॥
उणें पडों नेदीं काहीं । धावें देव लवलाहीं ॥२॥
संकट कांहीं व्यथा । होऊं नेदी सर्वथा ॥३॥
शंख चक्र घेउनी करीं । एका जनार्दनीं घरटी करी ॥४॥

४६४

पंचक्रोशी पाप नसे । ऐसा देव तेथें वसे ॥१॥
चला चला पंढरपुरा । दीन अनाथांच्या माहेरा ॥२॥
चंद्रभागे करितां स्नान । होती कोटी कुळें पावन ॥३॥
एक जनार्दनीं भेटी । तुटे जन्ममरण गांठीं ॥४॥

४६५

देशाविरहित काळासी अतीत । ते देवभक्त पंढरीये ॥१॥
जाऊनियां कोणी पहा । देवाधिदेव विठोबासी ॥२॥
जन्ममरणाचे तुटतील फांसे । पाहतां उल्हासें देवभक्तां ॥३॥
एका जनार्दनीं विटेवरी निधान । लेवुनी अंजन उघडें पहा हो ॥४॥

४६६

भाव धरुनी शरण येती । तयां मोक्ष सायुज्यप्रांप्ती । ऐसी वेद आणि श्रुती । गर्जतसे सादर ॥१॥
म्हणोनी न करा आळस । सुखे जा रे पंढरीस । प्रेम कीर्तनाचा रस । सुखें आदरें सेविजे ॥२॥
पाहतां नीरा भीवरा दृष्टीं । स्नानें वास त्या वैकुंठीं । पुर्वजही कोटी । उद्धरती सर्वथा ॥३॥
एका जनार्दनीं सांगे । भाक दिधली पांडुरंगें । धन्य संचित जें भाग्य । तेंचि योग्य अधिकारी ॥४॥

४६७

मार्ग ते बहुतां आहेत । सोपा पंथ पंढरीचा ॥१॥
अमुपासी अमुप देतां । परी भरले ते सर्वथा ॥२॥
सुखाचिया भरल्या राशी । पाहीजे त्यासी त्यांने घ्यावें ॥३॥
न सरेचि ब्रह्मादिकीं । भरलें देखा भरतें ॥४॥
एका जनार्दनीं सुख । अलौकिक देख पंढरीये ॥५॥

४६८

जयां सुखाची आशा आहे । त्यांनी जावें पंढरीसी ॥१॥
अमुपासी अमुप देतां । परी भरले ते सर्वथा ॥२॥
सुखाचिया भरल्या राशी । पाहिजे त्यासी त्यांनें घ्यावें ॥३॥
न सरेचि ब्राह्मादिकीं । भरलेंदेखा भरतें ॥४॥
एका जनार्दनीं सुख । अलौकिक देख पंढरीये ॥५॥

४६९

जयां आहे मुक्तीचें कोडें । तें तें उघडें नांदत ॥१॥
वेगीं जाय पंढरपुरा । मुक्ति सैरा फुकटची ॥२॥
मोक्ष मुक्ति राबे द्वरी । वैष्णवा घरी कामारी ॥३॥
एका जनार्दनीं मुक्ति त्याग । वैष्णव पांग धरिती ॥४॥

४७०

महादोषीयासी ठाव । एका पंढरीचा राव ॥१॥
तयावीण दुजा नाहीं । आणिका प्रवाही नको पडुं ॥२॥
जाशी देशदेशांतरीं । कोठें ही सरी ऐसा नाहीं ॥३॥
ऐसा देव उभा वीटे । दावा कोठें आहे तो ॥४॥
ऐसा वैश्णवांचा मेळ । गदारोळ नामाचा ॥५॥
ऐसें चंद्रभागा तीर्थ । आहे समर्थ कोठें पां ॥६॥
ऐसा पुंडलीक संत । दरुशने तारीत जडजीवां ॥७॥
एका जनार्दनीं ठाव । वैकुंठराव उभा जेथें ॥८॥

४७१

मोकळा मार्ग पंढरीचा । नाहीं साधन करणें साचा । योग अभ्यासाचा । श्रमाचि नको ॥१॥
जाय जाय पंढरपुरा । पाहे दीनांचा सोयरा । पुंडलिकें थारा । दिधला जाय आवडीं ॥२॥
तेथें करितां वसती । नाहीं तया पुनरावृत्ती । जन्ममृत्युची खंती न करी कांहीं ॥३॥
पावन तीर्थ महिवरी । समान या नाहीं दुसरी । एका जनार्दनीं निर्धारी । प्रेमे वारी करिती ॥४॥

४७२

पुंडलीक म्हणतां वाचें । पाप जाते रें जन्माचे । जिहीं देखिलें पद यांचे । धन्य भग्याचे नर ते ॥१॥
जाती पंढरीसी आधीं । तुटे तयांची उपाधी । ऋद्धी सिद्धी मांदी । तिष्ठतसे सर्वदा ॥२॥
भुक्ति मुक्ति धांवती मागें । आम्हां अनुसारा वेगें । ऐसें म्हणोनि वेगें । चरणीं मिठी घालिती ॥३॥
शरण एका जनार्दनीं । विटें उभा मोक्षदानी । लागतां तयांचे चरणीं । पुनरावृत्ति न येतीं ॥४॥

४७३

विठ्ठल देवाधिदेवो । भक्तजनांचें निवारी बिहो । तो पंढरीचा रावो । विटे उभा ठाकला ॥१॥
मना लागो त्याचा छंद । निरसोनि भेदाभेद । अवघाचि गोविंद । ठसावें हदयीं ॥२॥
स्नान केया चंद्रभागें । पातकें नासतील वेगें । संकल्प विकल्प त्याग । दरुशन घेतांची ॥३॥
ऐसा घडतां हा नेम । तयापाशी पुरुषोत्तम । एका जनार्दनीं काम । देव करी स्वयं अंगे ॥४॥

४७४

जाणत्या नेणत्या एकचि ठाव । तेणेंहि भजावा पंढरीराव ॥१॥
एका पंडुं आणिका भरीं । तेणें फेरी चौर्‍याशींची ॥२॥
लागा पंढरीच्या वाटे । तेणें तुटें बंधन ॥३॥
अनुभवें अनुभव पाहां । येच देहीं प्रत्यक्ष ॥४॥
एका जनार्दनीं प्रचीत । विठ्ठलनामें मुक्त सत्य ॥५॥

४७५

रमेसह पंढरी आला । येऊनि भेटला पुंडलिका ॥१॥
म्हणे उभारुनि बाह्मा हात । तरतील नामें महापतित ॥२॥
नका कांहीं आटाआटी । योग यागांची कसवटी ॥३॥
ब्रह्माज्ञान नसाधे लोकां । मुखीं घोका विठ्ठला ॥४॥
शरण एका जनार्दनीं । सांगे वचनीं पुंडलीक ॥५॥

४७६

प्रेमळांसी विश्रांतिस्थान । महा मुक्ति कर जोडोनी । ऋद्धि सिद्धि वोळंगण । तिष्ठती जाण पंढरीये ॥१॥
धन्य धन्य विठ्ठलराव । उभा देवांचा तो देव । दरुशनेम निरसे भेव । यम काळ दुतांचें ॥२॥
नाम न विटेवरी रसना । सुलभ हा पंढरीराणा । एका शरण जनार्दना । सदा वाचे उच्चारी ॥३॥

४७७

प्रभातेसी उठोनी । स्नान करिती अनुदिनीं । विठ्ठल दरुशनीं । प्राणी मुक्त संसार ॥१॥
धन्य पंढरीचा वास । सुख मिळे अविनाश । कुळीं वैष्णव निःशेष । रामकृष्ण उच्चार ॥२॥
करें नेमें एकादशे । जाय नेमें पंढरीसी । ऐसें या तीर्थासी नेमे करितां जोडें ॥३॥
सर्व पर्वकाळ घडे । कोटी अश्वमेध जोडे । पुण्य ते उघडें । विठठल रुपडे पाहतां ॥४॥
ऐसा जया नेमधर्म । न चुके वाचा नामस्मरण । एका जनार्दनीं स्मरण । विठ्ठलदेवी आवडी ॥५॥

४७८

नरनारी जातां पंढरीसी । सुकृतांची रासी ब्रह्मा नेणें ॥१॥
अभाव भावना न धरी कल्पना मस्तक चरणावरी ठेवी ॥२॥
एका जनार्दनीं पंढरी माहेर । आम्हांसी निर्धार देवें केली ॥३॥

४७९

उभारुनी बाह्मा सकळां आश्वासन । या रे अठरा वर्ण पंढरीसी ॥१॥
दरुशनें एकामुक्ति जोडे फुका । साधनांचा धोका करुं नका ॥२॥
माया मोह आशा टाकुनि परती । चरणीं चित्तवृत्ति जडों द्यावी ॥३॥
एका जनार्दनीं सांगे लहान थोरां । पंढरीस बरा कृपाळु तो ॥४॥

---

तुमच्या शेतमालाची मोफत जाहिरात करण्या साठी कृषी क्रांती ला अवश्य भेट द्या

ref: transliteral

संत एकनाथ अभंग २०२ते४७९

संत एकनाथ अभंग २०२ते४७९

संत एकनाथ अभंग २०२ते४७९

संत एकनाथ अभंग २०२ते४७९

संत एकनाथ अभंग २०२ते४७९

संत एकनाथ अभंग २०२ते४७९