वायुनें वळावें धूमें मिळावें अभ्रें - संत ज्ञानेश्वर महाराज अभंग ५१८

वायुनें वळावें धूमें मिळावें अभ्रें – संत ज्ञानेश्वर महाराज अभंग ५१८

वायुनें वळावें धूमें मिळावें अभ्रें
पाणिये गळावें ।
आकाश पोकळ म्हणौनि क्षोभा
जाऊं नये ।
निज चेईलया केउतें पळावे रया ॥१॥
निराळ निराळ सहज तें निराळ ।
तें क्षीरचातका दुभे ॥
एक धरुनियेरे सकळिक वावो ।
मा काय काय तेथें नलभे रया ॥२॥
स्तन ना वाहे जयाचिये माये ।
तें बाळक केहीं न धायेरेरे ।
दृष्टी वोळलें तेंचि क्षीर जालें ।
कासाविचें गोत्र पाहेरेरे ॥३॥
केळि पोकळ ह्मणोनि सांडिसील झणें ।
तरी फ़ळवरी निवांत राहेरेरे ।
नाहीं नाहीं म्हणोनि थरारिसि
झणें नाहीं तें तेथेंचि पाहीरेरे ॥४॥
रत्नाचिया आशा घात जाला
तया राजहंसा ॥
झणें भुलों नको ते सारेरे ॥
द्रोणाचेनि नावें मातिये सळ चढे ।
होई त्या कोळिया ऐसारेरे ॥५॥
बापरखुमादेविवरु ह्रदयींचा जागता ।
सांडुनि अनु सुखाची कायसी चाड ।
सिध्दचि सांडुनी अनेआन जल्पसी
तरि सहजचि पडिलेंसी द्वार रया ॥६॥

अर्थ:-

वायुचा धुमाशी संयोग झाला की आभाळातुन पर्जन्य वर्षाव होतो.पण हे सर्व आकाशातच घडते पण सामान्य नजरेत आकाश तर पोकळ आहे.म्हणुन आकाश शब्दाची रचना ग्रंथांनी परमात्म्यासाठी केली आशा आकाशाच्या व्यापकपणा पासुन कोण पळुन जाऊ शकतो? असे ते व्यापक ब्रह्म निराळे आहे व तेच चकोराचे ही अमृत होते थेंबुटे होऊन. असा विचार करुन पाहिले त्या परमात्म्यापासुन काय प्राप्त होणार नाही. स्तन नसणाऱ्या कासवीने तिच्या पोरांना कसे बरे तृप्त करावे. तीने त्यांना पाहिले तरी ते त्यांच्यासाठी अमृतच आहे. केळीचे झाड पोकळ म्हणुन सोडलेस तर त्याची फळे कशी बरे खाता येतील. म्हणुन तो परमात्मा दिसत नसला तरी तरी त्याचे चिंतन केलेस तर तुला ज्ञानदृष्टी लाभेल.पाण्यात पडलेल्या ताऱ्यांच्या प्रतिबिंबावर चोच मारणाऱ्या राजहंसाला काय रत्नाचा चारा मिळेल तेथे त्याचा घातच होईल. एकलव्याने मातीच्या पुतळाचे द्रोणाचार्य बनवुन त्यांना गुरु मानले तर तो श्रेष्ट धनुर्धर झाला. तसाच गुरुवाक्यावर भरवसां ठेव. माझे पिता व रखुमाईचे पती ते सर्वांच्या हृदयात स्थानापन्न आहेत.त्यांना सोडुन तुला इतर सांसारिक सुखाची आठवण व्हावी हा द्वाडपणा सोडुन दे नाहितर मोठ्या दुःखात तु पडशील असे माऊली सांगतात.