उपजोनि संसारी आपुला आपण वैरी – संत ज्ञानेश्वर महाराज अभंग ५०६
उपजोनि संसारी आपुला आपण वैरी ।
मी माझे शरीरीं घेऊनि ठेला ।
या देहातें म्हणे मी
पुत्र दारा धन माझें ।
परि काळाचें हें खाजें
ऐसें नेणतु गेला ॥१॥
कामक्रोधमदमत्सराचेनि गुणें ।
बांधला आपण नेणे भ्रमितु जैसा ।
मिथ्या मोह फ़ांसा शुक नळिके जैसा ।
मुक्त परि अपैसा पळों नेणें ॥२॥
जळचर आमिष गिळी ।
जैसा का लागलासे गळीं ।
आपआपणापें तळमळीं ।
सुटिका नाहीं ॥
तैसें आरंभी विषयसुख गोड
वाटे इंद्रियां फ़ळपाकीं
पापिया दु:ख भोगी ॥३॥
राखोंडी फ़ुंकिता दीप न
लगे जयापरी ।
तैसा शब्द ब्रह्मकुसरी
ज्ञान न पवे ।
व्रत तप दान वेचिलें पोटा
दंभाच्या खटपटा सिणतु गेला ॥४॥
मृगजळाची नदी दुरुनि देखोनि ।
धांवे परी गंगोदक न पवे
तान्हेला जैसा तैसें
विषयसुख नव्हेचि हित ।
दु:ख भोगितो बहुत ।
परि सावधान नव्हे ॥५॥
परतोनि न पाहे धांवतो सैरा ।
करितो येरझारा संसारींच्या ।
ज्ञानदेव म्हणे बहुतां
जन्मांचा अभ्यासु ।
तरीच होय सौरसु परब्रह्मीं ॥६॥
अर्थ:-
ह्या संसारात जन्म घेऊन तुच तुझा वैरी झालास. मी म्हणजे हा देह हे मानु लागलास,देहाचे असणारे पुत्र, दारा व धन स्वतःचे मानु लागलास हे सर्व देहासकट काळाचा खाऊ आहे. हे मात्र विसरलास, काम क्रोध मत्सराने बांधला गेलास व मी वेगळा आहे हा भ्रम पाळत बसलास. नळीवरचा पोपट स्वतःच बध्द असतो व बांधलेला समजतो तसे तुझे झाले आहे. तु मुक्त आहेस पण बध्द समजतोस. गळाला लागणारा मासा आमिषाला भुलतो व गळ गिळतो व तिकडे अडकतो. तसेच विषयांचे आहे. ते इंद्रियाना आमिष दाखवतात. व मग सुटका होत नाही फक्त तळमळ व दुःख मिळते. राखोंडी फुंकुन अग्नी लागणार नाही तदवत शब्द ज्ञानाने ब्रह्म कळणार नाही पोटासाठी व्रत तप दान भजन व तीर्थयात्रा केल्या हा नुसता दंभ वाढवणारा शिण झाला.मृगजळ पाहुन धाव घेणाऱ्याला गंगोदक मिळत नाही तसे विषयसुख भोगणाऱ्याचे आहे. ती ही नुसती खटाटोपच आहे. व दुःखमय आहे तरी सावध होत नाहीस. नुसता संसारासाठी जन्ममरणाच्या फेऱ्यात येरझरा करत आहेस. अरे अनेक जन्म ज्याने ब्रह्माभ्यास केला त्यालाच ह्या जन्म ब्रह्मप्राप्तीची गोडी लागते असे माऊली ज्ञानदेव सांगतात.
उपजोनि संसारी आपुला आपण वैरी – संत ज्ञानेश्वर महाराज अभंग ५०६
संत ज्ञानेश्वर अँप डाउनलोड करा.
