सकार हकारीं नाडी दिसती कैशा - संत ज्ञानेश्वर महाराज अभंग ८२७

सकार हकारीं नाडी दिसती कैशा – संत ज्ञानेश्वर महाराज अभंग ८२७

सकार हकारीं नाडी दिसती कैशा ।
उलटल्या दशदिशा अमुपचि ॥१॥
सूक्ष मूळ सर्व बीजाचा उध्दव ।
हाची अनुभव देहामध्यें ॥२॥
समान जैसा अर्क स्थिरचर एकला ।
आत्मा हा संचला तैशा परि ॥३॥
ज्ञानदेव म्हणे याहुनी आणिक ।
बोलाचें कवतुक जेथ नाहीं ॥४॥

अर्थ:-

सोऽहं या जपामध्ये ‘स’ आरंभाला असल्यामुळे त्याला सकार नाडी म्हंटले आहे आणि ‘हं’ आरंभाला आहे म्हणून त्याला हकार नाडी असे म्हटले आहे. सकार म्हणजे ब्रह्म व हकार म्हणजे जीव याचा लक्षणेने अर्थ असा की ब्रह्म व आत्मा यांचे ‘अस्मि’ या शब्दाने एकत्व दाखविले आहे. असे ऐक्य झाल्यामुळे सर्वत्र एक ब्रह्मच आहे असे दिसू लागले. व तसाच देहातही अनुभव आला त्या आत्मवस्तुशिवाय दुसरे काही भासेनासे झाले. जसा एकच सूर्य जिकडे तिकडे प्रकाशमान दिसतो. त्याप्रमाणे आत्म्याची व्याप्ति सर्वत्र दिसू लागली. यापेक्षा ब्रह्मस्वरूपा विषयी अधिक काही बोलता येणे शक्य नाही असे माऊली ज्ञानदेव सांगतात.