मृत्युलोका माझारी गा एक सदगुरु साचार – संत ज्ञानेश्वर महाराज अभंग ३७४
मृत्युलोका माझारी गा एक सदगुरु साचार ।
त्याचेनि दर्शनें तुटला हा संसार ।
पांगुळा हस्तपाद देतो कृपाळु उदार ।
यालागीं नांव त्याचें वेदा
न कळे पार ॥१॥
धर्माचें वस्ति घर ठाकियलें वा आम्हीं ।
दान मागों ब्रह्म साचें नेघो द्वैत या उर्मी ॥२॥
विश्रांति विजन आम्हां एक सदगुरु दाता ।
सेवितां चरण त्याचे फ़िटली इंद्रियांची व्यथा ।
निमाली कल्पना आशा इळा परिसीं झगटतां ।
कैवल्य देह जालें उपरति देह अवस्था ॥३॥
मन हें निमग्न जालें चरणस्पर्शे तत्त्वतां ।
ब्रह्माहंस्फ़ूर्ति आधीं भावो उमटला उलथा ।
पांगुळलें गुह्य ज्ञान ब्रह्मरुपें तेथें कथा ।
अंध मग दृढ जालों निमाल्या विषयाच्या वार्ता ॥४॥
ऋध्दिसिध्दि दास्य आपेंआप वोंळलीं ।
दान मान मंद बुध्दि ब्रह्मरुपीं लीन झाली ।
वोळली कामधेनु पंगु तनु वाळली ।
पांगुळा जिवन मार्गु सतरावी हे वोळली ॥५॥
पांगुळा मी कल्पनेचा पंगु जालों पैं मनें ।
वृत्ति हे हारपली एका सदगुरु रुप ध्यानें ।
निवृत्तीसी कृपा आली शरण गेलों ध्येयध्यानें ॥६॥
अर्थ:-
या मृत्युलोकामध्ये एक सद्गुरूच सत्य आहे. त्याच्या दर्शनाने माझा संसारबंध तुटून गेला असा तो सद्गुरू उदार दयाळू दाता आहे. तो पांगळ्यांना म्हणजे कोणतेही परमार्थसाधन करण्याला असमर्थ असलेल्यांना हात पाय देतो म्हणजेच परमार्थ साधनाला साह्य करतो, असा सद्गुरूंचा महिमा आहे. त्याचा महिमा वेदांनाही कळत नाही.धर्माच्या वस्तीचे घर असा जो श्रीगुरू त्याची आम्ही प्राप्ती करून घेऊन ब्रह्मरसाचे दान मागतो. द्वैत विचाराच्या वासना मुळीच स्वीकारीत नाही.यामुळे आम्हाला आकाशात श्रीगुरूचरणाची उपासना करण्यांतच होणारी इंद्रियांची पिडा कल्पनेसह वर्तमानात नष्ट झाली. ज्याप्रमाणे परिसाला लोखंडी विळ्याचा स्पर्श झाला असतांना त्या लोखंडाचे स्वरूप पालटून तो सुवर्णरूप होतो. त्याप्रमाणे अत्यंत अमंगळ असा आमचा देह असतांना सद्गुरूंच्या चरणस्पर्शाने संसारापासून उपरति होऊन देह कैवल्यरूप झाला. सद्गुरू चरणाचा स्पर्श झाल्याबरोबर देहाभिमान धरणारे मन त्या श्रीगुरूचरणांत म्हणजे ब्रह्मस्वरूपांत निमग्न होऊन गेले. देहभावाचा उलथा म्हणजे विरूद्ध ब्रह्मभावाची स्फुरती उमटली ह्या गुह्य अशा ब्रह्मज्ञानाच्या कथा सुरु होऊन विषयाच्या वार्ताही मावळून गेल्या याप्रमाणे मी पांगळ्याचा धड धाकट झालो. यांत काय नवल आहे? रिद्धिसिद्धि आमच्या दासी होऊन राहिल्या, दास्य सख्यांदिक भक्ति आमच्या कडे घर चालत आली. यत्किचित् दातृत्वाचा अभिमान किवां शरीराविषयी अहंभाव असणारी जी क्षुद्रबुद्धी होती ती ब्रह्मस्वरुपांत विलीन झाली. श्रीगुरु कामधेनू प्राप्त झाल्यामुळे आमचा पांगुळपणा वाळून गेला. आणि जीवनाचा मार्ग जी सतरावी आत्मकला ती प्राप्त झाली. वस्तुतः व्यवहारदृष्टया मी हातापायांनी धड असतांना केवळ मनाच्या कल्पनेने मी पांगळा झालो होतो. परंतु सद्गुरुच्या ध्यानाने ती वृत्ति मावळून गेली.श्रीगुरु निवृत्तिरायांना माझेविषयी दया आली ध्येय ध्यानादि सर्व प्रकार श्रीगुरुच आहेत. अशाबुद्धिने शरण गेलो म्हणून माझे पांगळेपणा नाहीसा होऊन श्रीगुरुच्या कृपेने मी कृत्यकृत्य झालो. असे माऊली ज्ञानदेव सांगतात.
मृत्युलोका माझारी गा एक सदगुरु साचार – संत ज्ञानेश्वर महाराज अभंग ३७४
संत ज्ञानेश्वर अँप डाउनलोड करा.
