फुगडीफ़ूगे बाई फुगडीफू – संत ज्ञानेश्वर महाराज अभंग ३७३

फुगडीफ़ूगे बाई फुगडीफू ।
निजब्रह्म तूं गे बाई परब्रह्म तूं गे ॥१॥
मन चित्त धू । विषयावरी थू ॥२॥
एक नाम मांडी । दुजा भाव सांडी ॥३॥
हरि आला रंगीं । सज्जनाचे संगीं ॥४॥
सकळ पाहे हरी । तोचि चित्तीं धरी ॥५॥
नमन लल्लाटीं । संसारेंसि साटी ॥६॥
वाम दक्षिण चहुंभुजीं आलिंगन ॥७॥
ज्ञानदेवा गोडी । केली संसारा फुगडी ॥८॥

अर्थ:-

माऊली या अभंगामध्ये फूगडी या खेळाचे च रुपक सांगत आहेत. फुगडी म्हणजे फुगडी. खेळ खेळत असता खेळणारी मुले, एकमेकांचे भांडण झाले म्हणजे ‘फुगडी’ म्हणून त्यांचे मित्रत्व टाकून देतात. याच दृष्टांताप्रमाणे संसारामध्ये आसक्त असलेल्या एका स्त्रीस दुसरी ब्रह्मरुप झालेली स्त्री सांगते की तुझी गडी फु, कारण तूं संसाराच्या नादी लागून आपल्या जन्माचे नुकसान केले आहेस. खरे पाहिले तर तूं ब्रह्मरुप होतीस. पण या प्रपंचाच्या नादाने तूं विषयासक्त झालीस. याकरिता तूं आपले मन स्वच्छ कर. विषयांवर थूंक. एक भगवन्नामाच्या ठिकाणी विश्वास ठेव. व इतर सर्व साधनें टांकून दे. माझ्याकडे पहा संतांच्या संगतीमुळे माझ्या हृदयांत हरि रंगला आहे. तुही सर्वत्र व्यापक असलेला हरीच चित्तात धर. संसार आपल्या प्रारब्धाने चालत असतो, म्हणून त्यांच्यात मन न घालता परमात्म्याच्या ठिकाणी ते मन लाव. म्हणजे त्या चर्तुभुज श्रीहरिला तुझ्याकडे पाहून फार आनंद होईल. व त्याआनंदाने तो तुला आपल्या चारी भुजांनी आलिंगन देईल मला त्या हरिनामाची गोडी लागल्यामुळे मी संसारासी फु, गडी’ करुन टाकली म्हणजे संसाराचे मित्रत्व टांकले. असे माऊली ज्ञानदेव सांगतात.