चित्तींचें चैतन्य रुपीचे अनुकार – संत ज्ञानेश्वर महाराज अभंग २११

चित्तींचें चैतन्य रुपीचे अनुकार ।
रुप असे साचार नयनांमाजी ।
तेजाचें तेज दीपीं कळिका सामावे ।
दीपक माल्हावे तेज तेजीं ॥१॥
काय सांगो सखिये तेज पै अढळ ।
इंद्रियें बरळ देखतांची ॥२॥
घनदाट रुपीं एकरुप तत्त्व ।
दीपीं दीपसमत्व आप दिसे ।
निराकार वस्तु आकार पै अपार ।
विश्वीं चराचर बिंबलीसे ॥३॥
प्राण प्रिया गेली पुसे आत्मनाथा ।
कैसेनि उलथा गुरुखुणे ॥
बापरखुमादेवीवर विठ्ठलीं उपरति ।
रुपीं दीपदीप्ति एक जाली ॥४॥

अर्थ:-

चित्तामध्ये असणारे चैतन्यच नानारुपांनी आकारास आलेले आहे. हेच रुप खरोखर सावयव होऊन डोळ्यांत साठविले आहे. तेजाचे तेज दीपज्योतीच असते. दिवा मालविल्यावर ते मूळच्या तेजतत्त्वात विलीन होते. सखे, काय सांगू ग? हे मूळचे तेज म्हणजे परमात्मस्वरुपाचे ज्ञान अत्यंत अढळ आहे. इंद्रियाचे ज्ञान मिथ्या पदार्थ दाखविते. हे विचाराने पटते. ते घनदाटपणे सर्वत्र एकरुपाने आहे. दिव्यांत तेज समत्वाने असते. ही तेजरुप वस्तु निराकार असून तीच आकारास आलेली आहे. व तीच चराचर विश्वांत प्रतिबिंबीत झाली आहे. प्राणप्रिया म्हणज बुद्धि आत्मनाथाविषयी म्हणजे आत्मस्वरुपां विषयी विचारावयाला गेली असता श्रीगुरुंनी च तिला अंतर्मुख केले. माझे पिता व रखुमादेवीचे पती जे श्रीविठ्ठल ते स्वयंप्रकाशमान असून त्यांच्याठिकाणी बुद्धि एकरुप झाली. असे माऊली सांगतात.