आकाशाचा शेंडा कमळ निराळें - संत ज्ञानेश्वर महाराज अभंग ७९७

आकाशाचा शेंडा कमळ निराळें – संत ज्ञानेश्वर महाराज अभंग ७९७

आकाशाचा शेंडा कमळ निराळें ।
त्यासी चार दळें शोभताती ॥१॥
औट हात एक अंगुष्ठ दुसरें ।
पर्वार्ध मसुरे प्रमाण हें ॥२॥
रक्त श्वेत शाम निळवर्ण आहे ।
पीत केशर हे माजी तेथें ॥३॥
तयाचा मकरंद स्वरुप तें शुध्द ।
ब्रह्मादिका बोध हाची जाहला ॥४॥
ज्ञानदेव म्हणे निवृत्तीप्रसादें ।
निजरुप गोविंदें जनीं पाहतां ॥५॥

अर्थ:-

आकाशातील सृष्टीच्या अगदी शेवटचे जीवरुप शेड्याचे कमळ आहे. त्या जीवरुप कमळाच्या स्जुल, सुक्ष्म, कारण व महाकारण या चार देहरुपी पाकळ्या आहेत. यातील एक पाकळी ही साडेतीन हात आहे. दुसरी पाकळी अंगठ्या येवढी आहे तर तिसरी पाकळी अर्ध्या पेरायेवढी असुन चौथा महाकारण देह मसुरा यैवढा आहे. पाकळ्यांचा रंग तांबडा, पांढरा,काळा, व निळा आहे.त्यात पिवळ केशर आहेत. आनंद हा त्याचा सुगंध आहे व ब्रह्मरस हा मध आहे. असा बोध ब्रह्मादिकाना केला आहे. निवृत्तिनाथांच्या कृपेने त्या निजरुपाचा अनुभव येतो असे माऊली ज्ञानदेव सांगतात.