गुरु नानक

gurunanak information in marathi

गुरु नानक (sant gurunanak)

गुरु नानकांनी समाजाला दिलेला सगळ्यात महत्त्वाचा संदेश. ‘ईश्वर एक आहे आणि चराचरात त्याचे वास्तव्य आहे. आपला कर्ता, धर्ता आणि पिता सारे काही तोच आहे, त्यामुळे प्रत्येकांशी आपण प्रेमपूर्वक भावनेने वागले पाहिजे’. गुरू नानकांच्या संदेशाचा सार सांगण्याचा हेतू असा की आज ‘गुरूनानक जयंती’ आहे. शीख धर्माचे संस्थापक आणि शिखांचे पहिले गुरू नानक त्यांचा जन्म रवी नदीच्या काठी वसलेल्या तलवंडी नावाच्या गावात कार्तिकी पौर्णिमेवर खतरिकूल येथे झाला. काही विद्वान त्याच्या जन्मतारीख 15 एप्रिल, 1469 मानतात. पण प्रचलित तारीख कार्तिक पौर्णिमा आहे, ती दिवाळीनंतर 15 दिवसांनी ऑक्टोबर-नोव्हेंबरमध्ये येते.गुरुनानक यांच्या वडिलांचे नाव मेहता काळू जी, आईचे नाव तृप्त देवी. त्याच्या बहिणीचे नाव नानकी होते.

(guru nanak jayanti 2021 )

लहानपणापासूनच त्याने धारदार बुद्धिमत्तेची चिन्हे दाखवायला सुरवात केली. तो लहानपणापासूनच सांसारिक विषयांकडे दुर्लक्ष करायचा. त्यांना लिहायला-वाचायला काही हरकत नव्हती. वयाच्या 6 व्या वर्षी शाळेत शाळा चुकली कारण शिक्षकांनी भागवतप्रतीसंदर्भात आपल्या प्रश्नांसमोर सोडले आणि ते आदराने घरी निघून गेले. त्यानंतर त्यांनी आपला सर्व वेळ आध्यात्मिक चिंतन व सत्संगात व्यतीत केला. बालपणात अनेक चमत्कारिक घटना घडल्या ज्या खेड्यातील लोकांनी त्यांना दैवी व्यक्तिमत्त्व म्हणून पहायला सुरुवात केली. लहानपणापासूनच त्याची आदरणीय असणा यामध्ये त्याची बहीण नानकी आणि गावचे शासक राय बुल्यर हे प्रमुख होते.

त्याचे लग्न बालपणात वयाच्या सोळाव्या वर्षी गुरदासपूर जिल्ह्यातील लक्की नावाच्या रहिवासी असलेल्या मूळच्या कन्या सुलखानी यांच्याशी झाले. वयाच्या 32 व्या वर्षी त्याचा पहिला मुलगा श्रीचंद यांचा जन्म झाला. चार वर्षांनंतर दुसरा मुलगा लखमीदास यांचा जन्म झाला. दोन्ही मुलांच्या जन्मानंतर 1507 मध्ये नानकने आपल्या कुटुंबाचा भार आपल्या शरीरावर टाकला आणि मर्दाना, लहना, बाला आणि रामदास हे चार साथीदारांसह यात्रेसाठी निघून गेले.गुरू नानक देव हे शीख धर्माचे संस्थापक गुरू आहेत. नानक यांचा जन्म आजच्या पाकिस्तानातील लाहौर जवळ तळवंडी येथे १५ एप्रिल १४६९ रोजी एका हिंदू कुटुंबात झाला. या गावाला आता ननकाना साहिब असे म्हटले जाते. देशभर गुरू नानक यांचा जन्म दिन प्रकाश दिन म्हणून कार्तिक पौर्णिमेच्या दिवशी साजरा केला जातो.

गुरू नानक लहानपणापासूनच धार्मिक होते. लहानपणी मौंजीबंधनावेळीच त्यांनी जानवे घालायला नकार दिला होता. ज्ञानप्राप्तीनंतर शीख धर्माच्या तत्वज्ञानाचा प्रचार व प्रसार करण्यासाठी त्यांनी देशभर यात्रा केली. जगभरातील धार्मिक स्थळांनाही त्यांनी भेटी दिल्या.सर्वसामान्यांमध्ये देव, धर्माबाबत जागृती निर्माण करण्यासोबतच त्यांनी शीख धर्माची शिकवण दिली गुरू नानक यांनी आयुष्यभर हिंदू व मुस्लिम धर्मियांना एकतेचा संदेश दिला. त्यांनी त्या काळात केवळ भारतभ्रमणच नव्हे तर इराकमधील बगदाद आणि सौदी अरेबियात मक्का- मदिनेचीही यात्रा केली होती. अनेक अरब देश त्यांनी पालथे घातले होते.

गुरू नानक यांची मानवतावादावर दृढ श्रद्धा होती. त्यांचे चिंतन धर्माच्या सत्य व शाश्वत मुल्यांचे मूळ होते. म्हणूनच जात-धर्म या पलीकडे जाऊन सर्वांनी एकत्र यावे अशी त्यांची इच्छा होती. एकदा बेई नदीतून स्नान केल्यानंतर बाहेर आल्यावर त्यांनी ‘कुणीही हिंदू नाही आणि कुणीही मुसलमान नाही, सर्व जण मानव आहोत’, असा नारा दिला होता. हे जग बनविणारा एकच इश्वर आहे, असे त्यांचे म्हणणे होते. धर्म हे दर्शन आहे, दिखावा नाही, अशी त्यांची धारणा होती.त्यासाठी अनेक केंद्राची साखळी निर्माण केली. त्यांनी एकता, श्रद्धा व प्रेमाचे तत्वज्ञान मांडले. ते क्रांतिकारी विचारांचे होते. त्यांनी नवीन विचारधारेचा प्रचार केला.